Je kunt geen
12 geven
Zittenblijven
keert terug
Ouders willen
vaak te veel
m
nz.
Rijnreizen
vN HUET
cers
cers
Zaterdagbijlage van 28 juli 1973
doat fa elders^
Spanning
ernieuwing
Onnodig duur
Havo-directeur J. Keiren:
Rector van programmaschool:
Meer kansen op Mavo
in Boxtel
(het moderne passa-
IHOUT". Royale hut-
loiletten, twee salons
Verwarmd. Nog plaat-
1973.
fAKANTIE
t nr. 25 bij Water-
64 te Rotterdam. Tel.
IïMkb:
XXXX-X-X-k-X-X-k-X-X-XXXX
ito, De Nieuwe
|n. Voor adver-
toestel 139
Izit zijn van de
ssementsrechtbank te
laan, dat in de bij deze
onteigeningsprocedures
hap N.V. WATERWIN-
3ANTSE BIESBOSCH,
|bosch en kantoorhou-
BOOMEN te Best,
[IG te Genderen,
tS te Made,
lie,
PIERPONT te Herck la
Ite Made,
[te Schoondijke,
te Zuid-Beijerland,
p-VLAANDER te Zaam-
te Zuid-Beijerland,
|:hter-Commissaris inge-
tikel 28 lid 1 der Ont-
dat de door de benoem-
hten opneming van lig-
de te onteigenen per-
jrimmelen, sectie N no's
2407D, 1404D, 2408D,
1409D, 2387D, 2421D,
1868D, 2082D, 2422D,
1412D, 1418D, 1417D,
(ot zaak I),
Drimmelen, sectie N no's
2230D, 2414D, 241ID,
p, 2233D, 2234D, 2415D.
(behorende tot zaak II),
primmelen, sectie N no's
p, 1382D, 2079D, 2424D,
p, 1386D, 1385D, 1910D,
UI),
primmelen, sectie N no's
1396D, 1395D, 1394D,
2427D, 2432D, 1416D,
2425D, (behorende tot
(den ter plaatse van ge-
psdag 11 sept. 1973, des
ur, en dat als plaats van
pokkenen is vastgesteld
bmeente Made en Drim-
aan de Nieuwstraat 2.
ictiefabriek b.v.
ogelijk enige
jaar.
>pleiding in ons
tooien.
:11e funkties:
I BELONING
RKSFEER
in ons kantoor:
ÏEDA,
I - 70301 - 71670
PH5M!
vrn
Woensdag 1 augustus werkt de Mammoetwet, die al het onderwijs tussen
lagere school en universiteit regelt, vijf jaar. De jubel van het eerste be
gin, waaraan ook ik me flink schuldig heb gemaakt, is al lang verdwenen.
Op 1 augustus 1968 meldde ik: "Vandaag begint een nieuw onderwijstijd-
perk. Vannacht zijn alle vglo-scholen, ulo-scholen, mms-en en hbs-en een zach
te dood gestorven. Vanaf vandaag heten ze leao- of lavo-scholen, mavo-scholen,
havo-scholen en athenea. Vanaf vandaag ook is het beroepsonderwijs ingrijpend
veranderd. Vandaag zijn zes oude onderwijswetten verdwenen en daarvoor in de
plaats is de Wet op het Voortgezet Onderwijs gekomen, kortweg Mammoetwet ge
noemd. Vandaag is het onderwijs eindelijk van Thorbecke af".
Die iuhel van toen doet vijf jaar later om meerdere redenen vreemd aan. Om
misverstanden te voorkomen1 ook vandaag nog ben ik blij dat na 'n super-olifants
dracht van tien jaar voorbereiding die Mammoet ons onderwijs is binnengestapt.
Het logge dier heeft een enorme beweging in ons onderwijs gebracht en dat was
nodig ook. Maar de Mammoet heeft heel wat meer beloofd dan nu, vijf jaar later,
werkelijkheid is geworden. De Mammoet heeft in tal van opzichten tot een kater
geleid. Op deze pagina komen enkele schoolleiders aan het woord, als start van een
serie artikelen onder het motto: Worstelen met de Mammoet.
DE SCHOOL
KRIJGT TE
wotttem
VEEL VERWIJTEN
„De school krijgt te veel verwijten, die ze niet verdient.
Er wordt door heel veel docenten wel degelijk hard ge
werkt, maar ze brengen het op den duur gewoon niet
meer op. Je ziet het boven de 55 steeds weer gebeuren:
ze kunnen het niet meer aan. Veel docenten halen hun
pensioen niet".
Dat zegt drs. J. L. Struijk,
rector van de Nijmeegse Scho
lengemeenschap en in de Ne
derlandse onderwijswereld een
zeer bekende figuur door zijn
voortdurend gevecht om de
Mammoet onder controle te
krijgen. Toen dr. J. Giesbers
onlangs het ambt van gewoon
lector in de pedagogiek en de
algemene didactiek aan de Nij
meegse universiteit aanvaardde,
somde hij een groot aantal fac
toren op, die tot „een ondraag
lijke verzwaring van 't school
leidersschap" hebben geleid. Dr.
Giesbers zag een oplossing in
een betere organisatie van de
school en hij verwees naar de
manier waarop er aan de Nij
meegse Scholengemeenschap
"ordt gewerkt.
Drs. Struijk: „Toen we in 1970
1st liepen met een viertal ex
perimenten heb ik me afge
vraagd: wat zijn hier de oorza
ken van? Ik dacht toen dat de
organisatie van de school één
van de oorzaken kon zijn. Die
wganisatie was gewoon uit zijn
Jas gegroeid sinds op 1 augustus
"68 het Nijmeegs lyceum met
ten m.m.s. fuseerde met twee
ml-o.-scholen. We groeiden
daardoor in korte tijd van 500
Paar 1200 leerlingen.
ft ben toen een beetje in de
patlrijfsorganisatie gedoken en
ik kreeg in de gaten dat het bij
Bs wel mis was. Nu hadden wij
®8 goede voorwaarden voor de
«ie: we hebben een voorberei-
j®8 van 214 jaar gehad en de
•ele scholengemeenschap zit in
gebouw. Maar er zijn zo-
,eel fusies tot stand gekomen
mnder goede voorwaarden,
serns zelfs zonder dat de do-
Men erin gekend werden. Fu-
se'en zat zo in de lucht, het leek
'tn oplossing voor alle proble
men.
De routine-elementen zijn op
ruime schaal in het onderwijs
aanwezig:
1. De traditie is bijzonder sterk.
Je kunt je soms verschrik
kelijk uitsloven en dan vraag
je achteraf: wat heb ik nou
bereikt? Ook zonder de
Mammoet waren allerlei din
gen wel in een bepaalde
richting gegaan.
2. Je bent in het onderwijs al
tijd genoodzaakt om datgene
wat je doet meteen over een
groot aantal jaren te pro
grammeren. Als je moderne
wiskunde invoert, kun je er
niet zo maar weer vanaf.
3. Kijk eens voor hoeveel jaren
de eindexamenprogramma's
worden gemaakt. Dót is een
conserverend element. Je kunt
als school niet zeggen: ze
kunnen me nog meer vertel
len, de eindexamenprogram
ma's zijn nu eenmaal toon
aangevend.
4. Kijk naar de materiële voor
waarden: een lokaal is nu
eenmaal 7 bij 7.
5. Daar is de afwezigheid van
een opleiding voor docenten.
Meer dan de helft van je le
raren is voor een bepaald
vak (Frans, wiskunde) opge
leid, niet voor het leraar
schap.
6. Er is ook een heel menselijke
factor: elk jaar ontmoet je
als docent weer kinderen die
nog nooit een woord Frans
hebben gehad. Zo'n repete
rend element heelt ook in
vloed op de leraren en dat
kon wel eens een zeer con
serverend element zijn.
V,
,.Pe school is als organisatie
Ma nergens flexibel. Daarom
I sunnen er zo moeilijk vernieu-
J'JSen worden doorgevoerd. Ik
eb me afgevraagd, waarom we
Weinig flexibel zijn. Maar
U is natuurlijk wel lekepraat,
"i zaak zou eens onderzocht
i worden.
.j - vernieuwing veronderstel
Ibat de mentaliteit om over
I 'rilieuwing na te denken en
1 18 vervolgens door te voeren
I.'kregen kan worden. Maar ik
dat je een stap terug moet
je moet je afvragen hoe
I ,e' komt dat die flexibiliteit in
I." onderwijs ontbreekt. Je
I van de nieuwe leraren-
I Weiding almaar dat de lera-
I j"1) van straks flexibel en crea-
I 'zullen zijn. De vraag is al-
I "en r
I bet
of zulke flexibele mensen
<n een niet-flexibele orga-
»atie zullen redden. Ik ben
"8 van niet.
We hebben de laatste jaren
meegemaakt dat er in het
ideeële vlak te utopistisch wordt
gepraat, terwijl het in het tech
nologische vlak steeds beroer
der is geworden door de bezui
nigingsmaatregelen. Als de
spanning tussen de doelstellin
gen en de praktijk van alledag
te groot wordt, dan gaat dat
ten koste van je organisatie. Je
brengt er dan een stuk onzeker
heid in en die onzekerheid
wordt de eerste oorzaak voor
een stuk neurose. Hoe komt het
dat zoveel schoolleiders er on
derdoor gaan? Hoe komt het dat
zoveel docenten het boven hun
55e of 60e laten afweten? Daar
zijn factoren voor aan te wijzen.
Ik zelf denk dat de afstand tus
sen de groeiende theorieën van
de pedagogiek en de andrago-
giek te ver af zijn komen te lig
gen, van de onderwijspraktijk.
Als ik pedagogiek-studenten
probeer uit te leggen wat wij
aan het doen zijn, dan bereik
ik ze gewoon niet. Het zijn twee
totaal verschillende werelden
aan het worden. Ik verwacht
overigens wel wat van de mo
derne onderwijskunde.
Dat alles is óók in het Mam
moet-tijdperk gebeurd. Je hoeft
de Mammoet de schuld niet te
geven, maar het is wel gebeurd.
De school heeft er nog geen ant
woord op en dat komt omdat
we op organisatorisch gebied
nog helemaal aan het begin
staan. Er zal eerst meer zicht
moeten komen op alles wat er
voor een organisatie van een
school nodig is.
Een ander element is dat het
onderwijs onnodig duur is, om
dat er geen enkele stimulans is
om zuinig te zijn. De ^schotten
moeten uit de schoolbegroting.
Als een schoolleider 20 of 30
mille kan besparen, omdat een
bepaalde benoeming nauwelijks
in het belang van de school is,
dan heeft die school daar ver
der niets aan. Hij moet dan
even goed bij zijn bestuur aan
kloppen voor wat extra geld
voor een nieuw apparaat. Wat
je in het onderwijs bespaart,
mag niet ergens anders voor
gebruikt worden.
Bovendien krijgt de school
subsidie voor het onderwijs, ter
wijl er steeds meer dienstver
lenende taken bij komen, die
toch ook geld kosten. Als be
paalde leerlingen deskundige
hulp nodig hebben, willen ze
het op school redden, dan moet
je als schoolleiding op zoek naar
iemand die het kosteloos wil
doen, als de ouders het niet
zelf kunnen betalen. Ik had
voor een leerling een psycho
loog nodig, maar ik kon die
man daar niet voor betalen.
Terwijl je dus enerzijds meer
geld nodig hebt voor nieuwe ta
ken, moet er anderzijds een
stuk efficiency in het onderwijs
komen. Het onderwijs is dat
verplicht aan al die mensen,
die het geld opbrengen.
De hele ontwikkeling van het
h.a.v.o. heeft de Nederlandse
staat bijvoorbeeld miljoenen
gekost. Als nu zoveel leerlin
gen die met een diploma van
het h.a.v.o. komen
de grootst mogelijke moeite
hebben om onderdak te ko
men;
of bepaalde vervolgopleidin
gen niet aankunnen
dan vraag ik me af of we voor
af niet beter hadden moeten
nadenken".
TEKST:
JOS AHLERS
FOTO:
RONALD SWEERING
Uit
„Ik ben een continu gevecht aan het leveren tegen de veel
te hoge aspiraties van ouders. De waarde van een diploma
wordt vandaag de dag (veel te) sterk overtrokken. Er moet
wel een enorme inflatie van verwachtingen op volgen".
Dat zegt directeur J. Keiren van de havo-afdeling van het
Heerlense St. Bernardinuscollege. Op deze school van 1500
leerlingen (havo ath. gym.) heeft men vanaf het aller
eerste uur met havo en athneum mogen experimenteren.
Keiren: „Leerlingen die het diploma niet halen worden ge
woon een soort uitgeworpenen. We worden in het huidige
onderwjjs zo ontzaglijk gehinderd door de diploma-rage,
diploma's die weer rechten geven, rechten die tot de beter
betaalde banen leiden. Er worden zoveel verwachtingen aan
een diploma gekoppeld dat er wel een enorme inflatie van
verwachtingen moet volgen. Over enkele jaren komt er ge
garandeerd een golf van teleurstellingen in Nederland. Dan
vind je geen adequate maatschappelijke posities meer voor
de helft van het Nederlandse volk, die allemaal een papiertje
hebben dat recht moet geven op leidinggevende functies.
Dat kan toch niet".
Hij zegt ook: „Ik heb stellig de overtuiging dat, wanneer we
maar een klein beetje verlost konden worden van die aspi-
ratie-drang, we ook binnen het huidige onderwijssysteem nog
een heleboel goeds voor de leerlingen kunnen blijven doen".
„We zijn nogal veront
waardigd over de gang van
zaken bij het havo-eindexa
men", zegt drs. F. van der
Eerden, rector van het Lud-
gereollege in Doetinchem.
Deze school is een program
maschool, dat wiL zeggen dat
men de leerlingen pas na
drie jaar groepeert in havo-
en vwo-leerlingen.
Een direct gevolg van de
ze methodiek lijkt dat men
het h.a.v.o. op zeer hoog ni
veau houdt. Er is deze zomer
nogal wat te doen geweest
over de tekst van Hella
Haasse. Op sommige scho
len zou driekwart van de
kandidaten een onvoldoende
voor dit onderdeel krijgen
en daarom werden de nor
men bijgesteld. De heer Wil-
bers van D'66 maakte zich
daar nogal druk over.
Drs. van der Eerden: „Ook
voordat de normen bijge
steld werden zou bij ons nie
mand een onvoldoende voor
dat werk hebben gehaald.
Toen er 2 punten bij kwa
men zouden wij een stuk of
zes leerlingen eigenlijk een
12 hebben moeten geven.
Ook voor de moderne talen
hadden we nogal wat tienen.
Ik ben zo bang dat men
in het bedrijfsleven zegt: we
hoeven geen mensen die dat
stukje van Hella Haasse nog
niet aan konden. Natuurlijk
was het vrij pittig, maar
moet je daar nu zo'n deining
voor maken? Men was toch
al bang dat het h.a.v.o. een
doodgeboren kindje zou zijn,
nu drukt men de maatschap
pelijke waarde van het di
ploma nog meer".
Terwijl men er op heel wat
scholen op rekent dat vol
gende examens minder
moeilijk zullen zijn, zegt de
Doetinchemse rector te ho
pen dat men het niveau weet
te handhaven. „Anders zou
den wij ook leerlingen on
recht aandoen. Ze blijven
bij ons zitten, terwijl ze op
andere scholen wel zouden
overgaan".
De problemen met één
van de nieuwe schooltypen
die de Mammoet ons bracht,
zijn de wereld nog lang niet
uit. Ook al omdat er geen
vergelijking met vroeger
mogelijk is.
Op welke school je ook gaat praten, overal hoor je dat het
zittenblijven zich weer in zijn „oude luister" heeft hersteld,
terwijl de Mammoet deze kwaal juist zou gaan bestrijden.
Op de mavo in Boxtel ervaart men dit euvel ais overal el
ders, maar men heeft er wel iets bedacht waardoor de zwak
ke broeders meer kansen hebben. Toen men ook in Boxtel
had geconstateerd dat het zittenblijven weer op „ouderwets"
peil was, is er een proef gedaan. Directeur van Dongen van
deze school, met G00 leerlingen, vertelt: „We kregen een stuk
of zes tweede klassen en toen hebben we ons afgevraagd of
het niet zinnig zou zijn om de leerlingen die kennelijk met
taalmoeilijkheden te kampen hadden, bij elkaar in één klas
te zetten. We laten dan het vak Frans in die klas weg en
zo krijgen wc ruimte in het rooster. Die ruimte wordt benut
om de andere talen en vooral ook het Nederlands extra
aandacht te geven. Dat hebben we vanaf 1969 gedaan en dat
doen we nog, ai zijn er bij de docenten wel vragen gerezen.
Je krjjgt nu eenmaal een klas waarin niet de sterkste leer
lingen bjj elkaar zitten. De leraren werken minder prettig in
die klas. Op grond van die vragen zijn we een onderzoekje
begonnen. We zijn gaan bekijken wat er van die groep leer
lingen terecht is gekomen. Het blijkt nu dat 80,8 procent
van dxc groep de eindstreep heeft gehaald. Dat is ongeveer
evenveel ais de rest. Dat heeft me de moed gegeven om er
nog mee door te gaan".
