Politiek geknoei stortte het land van de slaapm oorlog
ONDERHANDELEN IS DE ENIGE UITWEG IN CAMBODJA
Slechte vrienden
buitenland
door
Jan Drummen
Harry Vermeu
Gaten
Het einde
„Cinema"
Blaaskaak
Hopeloos
Zaterdag 16 juni 1973
ERIC
„IK
WEI
TER
(Van een onze
EEKLO ZEELE Op 27 fel
reld in Praag met verbazing
de mond van Eric de Vlaemi
keer wereldkampioen cyclo-<
Vlaeminck, een vrolijke jon
het leven ging, zei: „Nu stop
nog geen 27 jaar. Hy zag het
Op 15 maart 1971 had hjj in
Jean-Pierre Monséré zien vei
tekende wielrennen alleen
voor hem.
Zijn broer Roger kon nem
ertoe brengen toch te blijven
koersen, maar sindsdien ging
het steeds slechter met Eric.
Hij raakte aan de drank en in
Eeklo, waar zijn broer Roger
op handen wordt gedragen,
werd Eric bekletst. Op 25 fe
bruari van dit jaar werd hij in
Londen (Crystal Palace) des
ondanks voor de zevende
keer wereldkampioen cross.
Op 30 april echter meldden
alle kranten: Eric de Vlaeminck
bedreigt vader met mes en
wordt door politie naar psy
chiatrische inrichting in Zelza-
te gebracht. Een maand later
mag Eric de Vlaeminck, met
„Poeske" Scherens, wereldre
cordhouder van wereldtitels,
weer naar huis. Eric de Vlae
minck fietst weer. In Belsele
reed hij 100 km mee in het
peloton. De toekomst lacht
hem weer toe.
Maar Eric de Vlaeminck is
nog niet helemaal de oude. Hij
weegt 4 kg te veel en zijn
handen trillen. Hij mag weer
koersen, maar elke avond
moet hij om 20.00 uur met een
dosis valium (een kalmerings
middel) naar bed. Het belang
rijkste is dat hij weer koerst.
Eric houdt weer van het me
tier. In Zeele waar hij zijn
tweede wedstrijd reed, lachte
hij naar de supporters en
schudde hij vele handen. Het
deed hem zichtbaar genoegen
dat de mensen hem niet had
den laten vallen. „Ik zie er nu
weer dat er bloemen zijn",
zegt hij in een berghok van zo
maar een huis waar hij zich
mag omkleden. „Er zijn ook
nog goede mensen. Gelukkig,
dat geeft mij veel zelfvertrou
wen."
»,Ik heb slechte vrienden ge-
had", vertelt hij. „Ik kreeg
ook goede raad, maar daar
wilde ik niet naar luisteren.
Het begon allemaal toen Jem-
Py Monséré stierf." Zijn dood
heb ik nooit helemaal goed
kunnen verwerken. Na de be
grafenis heb ik twee maanden
rust genomen. Ik voelde me
beroerd en ik had een zware
winter achter de rug. Die we
ken en ook later heb ik veel
gedronken. Mijn rustperiode
werd een whisky-periode. Op
den duur vergat ik gewoon
dat ik wielrenner was. Ik ver-
P<
h;
w;
w
d
fi
in
vr
dc
gi
de
De
vo
mi
ke
die
ik
kii
me
ronf Uitslagen 4e
Polder, -^itO-schaaktoernooi:
ti Andersson
gL /z'T Geiler - Ivkow 1—0,
Ljub°jevdc Vz. Szabo
rond™mrV~°' partii 2e
Geiler - Timman 1—0,
2inl'la 4 ronden: 1 Szabo 3,
ievi^' Cfeller 2'/z. 4-6 Ljubo-
ki 2 7 o T^ersson' poloegajews-
A 7-8 Timman, Ivkow 1.
heKtENllfIu Mariike Schaar
voor e vrij.dag geplaatst
enkel finales dames-
enkelspel van de internationa-
van ""^kampioenschappen
W ift"Duitsland in Hlm-
NederlavM oud"kampioene van
eind^rf-ü wo" ln de kwart-
Henata TVSn de Tsiechis"he
6—7 aa T.oman<>va met 7—6
uit ^ari^ke Schaar komt nu
Pretoriusf Zuida£rikaa"se
lai
fie
de:
ru:
Hi
dn
op
al
gei
coi
rei
clc
eei
„n
lac
me
ov«!
ste
als
Fré
we
voi
ter,
je
mo
In
vol"
niet
zijr
zie
als
eer:
zuil
ben
te
ver<
op,
Eric
ten
cad<
DAGBLAD VOOR ZÜIDWE
HUISAANSLÜITINGEN SF
Gm^edacteuren: Rob van Deui
Groothuis 01600-71872, Romain
AW,a5f2»/94Zeeland: Ton Ko
Qndanks het feit dat de re
gering in ballingschap van
prins Sihanoek verklaard heeft
dat de recente Parijse bespre
kingen tussen Kissinger en Le
Due Tho uitsluitend op Viet
nam betrekking hadden ver
luidt in de Franse hoofdstad
dat er plannen uitgewerkt zijn
om een einde te maken aan de
oorlog in Cobodja. Met zou
het in beginsel eens geworden
zijn over het stopzetten van
de Amerikaanse bombarde
menten in ruil voor het terug
trekken van de Noordvietna-
mese troepen die zich in Cam
bodja bevinden. Daarna zou de
weg vrij zijn voor de onder
handelingen tussen de diverse
Cambodjaanse tendensen, in
beginsel tussen de
Lon Nol-In Tam en het
net in ballingschap van prins
Sihanoek. Technisch is de aan
gelegenheid ingewikkelder om
dat het voor de regering in
Pnom Penh moeilijk is een on
derhandelingspartner te vin
den. De zg. Khmer Rouge die
een soort ring rond de hoofd
stad Pnom Penh gelegd heeft
is de Cambodjaanse verzetsbe
weging met een zekere com
munistische tendens die des
tijds de strijd ontketende tegen
het bewind van prins Siha
noek. Toen deze in 1971 ten
val gebracht werd schaarde de
prins zich vanuit Peking ach
ter de Khmer Rouge welke be
weging voortging met de strijd
tegen het centrale gezag dat
nu bestond uit de regering Lon
Nol die door de Amerikanen
gesteund wordt. De Khmer
Rouge die al eerder de steun
van de Vietcong en Noord-
Vietnam ontvangen had, wier
troepen in het noordoosten
van Cambodja bases ingericht
hadden is echter een weinig
gestructureerde en verwarde
beweging die niet over een ei
gen politiek orgaan beschikt
en voor bewapening en be
voorrading op beslissende wij
ze afhangt van Noord-Viet-
nam.
Qver de banden tussen Si
hanoek en de Khmer Rou
ge (men vergete niet dat deze
ontstond uit verzet juist tegen
Sihanoek) is weinig bekend en
er mag aan getwijfeld worden
of de prins namens deze bewe
ging kan spreken en of hij in
staat zal zijn deze een zekere
gehoorzaamheid aan zijn be
velen op te leggen.
Van de andere kant moet
Pnom Penh evenals Sihanoek
zich verheugen over een even
tueel heengaan van de Noord-
vietnamezen (ook al wordt
van een terugtrekken van de
Vietcong-eenheden geen gewag
gemaakt): de Vietnamezen zijn
evenals de Thais de aarts- en
erfvijanden van de Cambodja-
nen. Zoals de situatie thans is
heeft de Khmer Rouge die de
hoofdstad Pnom Penh los om
singeld houdt, er geen belang
bij deze in te nemen omdat zij
volstrekt niet in staat zou zijn
de bevolking van 700.000 inwo
ners en 1.300.000 vluchtelingen
te besturen en haar het blote
bestaan te waarborgen. Mili
tair is de Khmer Rouge boven
dien (vooral door de Ameri
kaanse luchtmachtacties) niet
in staat Pnom Penh in te ne
men evenmin als de troepen
van Lon Nol in staat zouden
zijn een ernstige aanval met
hulp van de Noordvietname-
zen af te slaan.
Indien de Noordvietnamezen
zich inderdaad uit Cambodja
zouden terugtrekken (ze heb
ben overigens sedert bijna 4
maanderi geen rechtstreeks
aandeel iin de oorlogsopera
ties genomen en bevinden zich
verre van Pnom Penh in het
noordoosten) in ruil voor het
stopzetten van de Amerikaan
se luchtacties zou het veron
derstelde team Sihanoek-
Khmer Rouge evenzeer tot
onderhandelen gedreven wor
den als de regering Lon Nol.
Het merkwaardige is evenwel
dat niemand weet in hoeverre
er tussen Sihanoek en de
Khmer Rouge banden bestaan
die tot een oorzaak gevolg
verloop kunnen leiden m.a.w.
of praten met Sihanoek er toe
kan leiden dat de Khmer Rou
ge eventueel alle overeenkom
sten zal eerbiedigen.
J7en eveneens onzekere zij
het niet geheel identieke
situatie heerst aan de andere
kant, die van de regering,
waar Lon Nol praktisch nog
maar een figurant is terwijl
het triumviraat In Tam, Siso-
wath Sirik Matak (aartsvijand
van Lon Nol), Cheng Heng w
feite de zwakke macht overge
nomen hebben. Niettemin zal
het de officiële regering in
Pnom Penh gemakkelijker val
len een eventuele overeen
komst met „de andere kant' te
doen respecteren, al ware net
maar wegens de onpopulariteit
van Lon Nol, die ondanks alles
nog het gezicht wil redden jjj
weerwil van de oorlogsmoeheid
van het leger en de overtui
ging van de bevolking dat Si
hanoek nog het minste va"
twee kwaden is.
JAN D: K IM®4
die maandagmiddag voor de
ravitaillering moest zorgen,
nooit aangekomen was.
De omsingeling van Phnom
Penh was dus geen keurige
cirkel; veeleer een onregelma
tige en elastische en zich
steeds wijzigende sliert die
aan de ene kant tot op vier
kilometer van de stad kwam
en hier een uitstulping van bij
na tien keer zoveel vertoonde.
De communisten waren overi
gens niet bij machte Phnom
hermetisch in te sluiten en er
gens vertoonde hun omsinge
ling wel altijd een gat van en
kele kilometers. De kunst was
erachter te komen waar dit
gat op een bepaald ogenblik te
vinden was, en dat scheen niet
makkelijk. En verder moest
men zich ook niet voorstellen
dat de communisten hier uit
gedisciplineerde Noordvietna
mezen en Vietcong-troepen be
stonden. De Hanoi-troepen la
gen ver naar achteren en kwa
men praktisch nooit naar vo
ren, maar in hun bezet gebied
heette het nogal serieus toe te
gaan. Vietcong vormde de ver
binding tussen de Hanoi-solda-
ten en de Khmers Rouges, die
zonder veel overtuiging de
„eerste linies" vormden en het
overvloedigst met Amerikaan
se bommen bedacht werden,
hetgeen logisch was, want het
was ten slotte hun land en hun
oorlog.
De Hanoi-soldaten hadden in
de laatste drie maanden zeer
vermoedelijk niet meer aan
een militaire operatie deelge
nomen. De Khmers Rouges, die
in 1970 zowat 3000 man telden,
beschikten daarentegen nu
over 35.000 tot 45.000 man,
weliswaar gebrekkig opgeleid
en nog minder goed bewapend
dan de mannen van Lon Nol.
Deze Lon Nol kreeg elke dag
een miljoen dollar van de A-
merikanen in de vorm van mi
litaire uitrusting en economi
sche hulp, afgezien natuurliik
van de bombardmentshulp, oie
zelfs volgens de in Noord-
Vietnam aangelegde maatsta
ven uitzonderlijk barbaars
ELLENDIG,. ARGELOOS
KOMPONG SPEU
Rechts van de weg was een
gepacificeerd gebied en er
hingen boeddhistische vlag
gen in de windstille morgen
en daarachter steeg licht
grijze rook kaarsrecht om
hoog. Ze waren bezig een
lijk te verbranden; bonte
papieren en katoenen slin
gers, die van een hoge bam-
boepaal cirkelvormig omlaag
stroomden als het geajou-
reerde zeil van een circus
tent. Een onderofficier van
het Khmer-leger, zeiden ze.
Er was niet achter te komen of
hij door vijandelijke actie,
slangebeet, ziekte overmatig
druggebruik of van ouderdom
gestorven was. Maar aangezien
het een rustig gebied was en
de Khmers Rouges hoogstens
in de nacht wat schoten, zal
het wel een niet krijgshaftig
verscheiden geweest zijn.
De brug voor Speu was weer
zwaar bewaakt, maar op een
goedmoedige wijze en ze pre
senteerden weer het geweer
als ze een auto uit Phnom za
gen, hoewel erkend moet wor
den dat er een geweer presente
rende militair zonder broek of
ondergoed het prestige van de
krijgsmacht in principe niet
ten goede komt. Althans niet
voor Westerse begrippen. Maar
ze zijn goedlachs en in wezen
vreedzame en vredelievende
mensen, die met rust gelaten
willen worden.
De bruggen worden altijd be
waakt als er iets gebeurd is.
Het lijkt negatief en kwaad-
sprekerig, maar ze hebben ons
verzekerd dat de grote mo
derne brug over de Tonlé Sap
en de rijksweg nummer 1 naar
het oosten volkomen onbe
waakt was alvorens ze een
maand of zeven geleden door
saboteurs opgeblazen werd.
Maar de brokstukken worden
nu beschermd door indruk
wekkende legeronderdelen,
bergen zandzakken, kilome
ters prikkeldraad en behoor
lijk gewapende soldaten en de
schijnwerpers die de ingeval
len brug bestralen worden om
vijf uur in de middag al aan
gestoken, als de wrede zon nog
ongebreideld tekeer gaat.
Kompong Speu is het definitie
ve einde. Verder kan men niet
gaan, want achter Speu begint
het „rode" gebied dat drie
kwart tot negen tiende (naar
gelang de lieden die schatten)
van Cambodja beslaat. De weg
naar Speu is overdag open en
redelijk veilig. Maar na zons
ondergang doet men er goed
aan zich van experimenten
van heroïsme te onthouden. De
Cambodjanen overigens, solda
ten of burgers, halen het niet
in hun hoofd na donker naar
buiten te gaan, oorlog of vre
de: de boze geesten, de „phi's"
zijn dan boosaardig bezig.
Geen legercommandant die er
ook maar over droomt een
operatie na donker te lanceren.
We hebben op onze tanden ge
beten en Phrea en de akelig
magere Chinees Bok uitgeno
digd om iets Cambodjaans te
drinken, waarbij we ondanks
alle voorzorgsmaatregelen
méér vliegen dan vocht bin
nenkregen. De miniscule en
brave jeugd van Kompong
Speu keek toe hoe de blanke
gek om amoebendysenterie zat
te smeken. En het was onmen
selijk, ongeoorloofd, obsceen
heet. Bij elke stap liep het
zweet over de rand van de
schoenen en iedereen zag er
uit alsof hij juist uit het gele
water van de rivier-zonder-
naam gekropen was. De mees
te soldaten van het garnizoen
leken overigens tot aan hun
kin iin de dikke erwtemsoep-
brei van de rivier wat relatie
ve verkoeling te zoeken. Hun
geweren lagen op de linkeroe
ver en werden door vier kleine
meisjes bewaakt, die doordrin
gende kreten slaakten als een
troep vuile blote vlegels pro
beerden er een weg te graaien
om enkele schoten af te vuren.
Phrea zei, dat het „cinema"
was omdat ze vast en zeker al
een week lang geen munitie
meer hadden, omdat de truck
eind van hun mogelijkheden.
Als de communisten een ook
maar enigszins serieus offen
sief jegens Phnom Penh zou
den ontketenen, was er voor
de regeringstroepen geen hou
den aan. Maar de communisten
waren daar niet toe in staat.
Nu niet en vermoedelijk gedu
rende geruime tijd niet. Bo
vendien zouden ze het wel uit
hun hoofd laten want dan zou
den ze voor de twee miljoen
inwoners en vluchtelingen van
Phnom Penh moeten zorgen,
waartoe ze ten enenmale niet
in staat waren. Zeker niet als
er geen konvooien meer bin
nenkwamen.
Maar intussen verrotte de poli
tieke toestand zienderogen.
Onder Amerikaanse druk had
de maarschalk zijn gevaarlijke
broer (de Cambodjaanse te
genhanger van Ngo Dinh Nhu,
de broer van Diem destijds)
het land uitgewerkt en verder
had hij zijn politieke basis
verbreed door zijn aartsvijand
Sisowath Sirik Matak en ook
Cheng Heng en In Tam weer
in het kabinet op te nemen.
Maar het waren lapmiddelen
en vroeg of laat zou onderhan
deld moeten worden. En uit
eindelijk zelfs met Norodom
Sihanoek, diie volgens iedereen
een blaaskaak was, onbereken
baar, lachwekkend ij del en on
berekenbaar, maar in wiens
naam zijn vroegere vijanden
van de Khmer Rouge nu drie
kwart tot negen tiende van
het land bezet hielden.
Overigens was het hele drama
over de onnozele Cambodjanen
heengespoeld in hun slaap, zo
als een aardbeving een nachte
lijke stad teistert. Toen ze
wakker schrokken van de bom
inslagen, was de ramp ge
beurd. En het tragische was,
dat ze er volkomen onschuldig
aan waren. Tot 1970 handhaaf
de Sihanoek door de gekste
diplomatieke en andere spron
gen een soort neutraliteit.
Eerst had hij zich naar het
westen gekeerd, maar toen de
Noordvietnamezen troepen en
materiaal door zijn land zon
den, het oosten als operatieba
sis begonnen te gebruiken,
deed hij zijn ogen dicht. Toen
de Cambodjaanse communisten
(Khmers Rouges) zich bij de
„indringers" aansloten om Si-
hainoe-k te bestrijden, opende
hij de ogen, keerde zich weer
naar het westen, en dit alles
zonder twijfel om zijn land
het lot van Vietnam te bespa
ren. Toen hij een buitenlandse
reis ondernam, grepen enkele
militairen de macht, procla
meerden de republiek, riepen
de Amerikanen te hulp en al
de goocheltoeren om de neu
traliteit te handhaven bleken
niets uitgehaald te hebben,
's Anderenmorgens was Cam
bodja, dat nu Khmer Repu
bliek genoemd werd, in een le
vensgrote oorlog gewikkeld,
De tragiek is, dat het land en
zijn zeven miljoen inwoners
het onschuldige slachtoffer ge
worden zijn van de omstandig
heden. En de omstandigheden
heten: de oorlog in Vietnam
die daarna weer de oorlog in
Indochina geworden is.
De onfortuinlijke Khmers die
niets liever wilden dan met ie
dereen in vrede leven, hadden
opeens iedereen tegen zich in
het harnas gejaagd en de grote
strijd tussen twee ideologieën
werd en wordt nog uitgevoch
ten op de rug van een bekla
genswaardige en beminnelijke
bevolking, wier levensinhoud
en filosofie eruit bestond zich
niet druk te maken, niet al te
veel te werken en zo lang en
zo diep mogelijk te slapen.
Deze foto's geven beelden uit Cambodja en Zuid-Vietnam, die
onze correspondent enkele weken geleden aantrof.
Verwoesting na een bombardement (links boven), gebed in een
kapotgegooide Boedhatempel (links midden), kinderen op de vlucht
(links onder), een „krijgsgevangene" (rechts boven), terug van het
front (rechts onder).
heette te zijn. Min of meer
volgens het motto: Cambodja
moet platgebombardeerd wor
den om het te redden.
Maar hier in Kompong Speu
werd aanschouwelijk dat de
militaire situatie hopeloos was.
Voor Lon Nol. Maar ook voor
de communisten. Beide partij
en waren buiten adem, aan het
