BURG
Eerste beurs voor
balletopleiding
in Leningrad
Persoonlijke kleren
POKON
PUUR
Franse kerken veroordelen
wapenexport van regering
gsl om te sterven is vaak angst om te lijden" fSnge.
MOO/ W
MISVERSTANDEN OVER WOL
I È)©BOnnn^"nn
29
SECRETARIS CNV:
Gezondheidszorg
organiseren
ais het onderwijs
KINDEREN VAN
GASTARBEIDERS
KOMEN VAAK NIET
AAN MIDDELBAAR
ONDERWIJS TOE
.EUTER-
ÏDSTER
ESLOTEN
I mode
ente Terneuzen
MAN TUINMAN
e Sas van Gent
ïmeente Axel
(ENDMAKING I
Rijnberg's
Handels
bureau
iijnberg
immofoonplaten
VOOR CAROLINE CIKAR
vrouw
mode
ZOET ZOUT
KOFFIE VOOR
CHAUFFEURS
plantenvoedsel
Tegenstanders
Wenselijk
Symposium
Menswaardig
sterven
Wtf
ïbare werken van de gemet
igt voor de afdeling plantsotijl
enen in het bezit te zijn van!)
•kwaam hovenier. Minimum s
tot maximaal 1443,—
'emeuzen biedt U alle voordeL
ïidsfunctie o.a. een aantrekkdijü
;en goede studiekostenvergoed
imie AOW/AWW voor rekei.
ite komt. De vakantie-toelage b
beschikbaar, terwijl een tegem«|.|
verleend in de verhuiskosten.
men 14 dagen te richten aanl
wethouders van Terneuzen.
en wethouders van Sas van Gï
mten op naar de betrekking val
assige openbare kleuterschool!!
omstreeks 13 augustus 1973.
omer examen doen kunnen o
te zenden binnen 10 dagen na h.
in dit blad aan burgemeesters
ter van Axel maakt bekend, m
n Gedeputeerde Staten van Z*
anuari 1973, 4e afdeling, Biw»
Irdening, nr. 1940/166/73/446, W
ran het besluit van de gemeen!
lugustus 1972 tot vaststelling v»
ingsplan Landelijke Bebouwinfl
onherroepelijk is geworden.
femmingsplan ligt ter gemeenteitj
ling algemene zaken, voor r
[e.
1973.
De Burgemeester voomoml
M. K. van Dijke.
GOEDE VRIJDAG
en
PAASZATERDAG
zijn wij
kantoor-efficiëncj
fotocopic
Noordstraat 78 Tel. 33"
Caroline Cikar is 20 jaar,
woont in Waalwijk en
houdt zich sinds haar zes
tiende jaar intensief bezig
met ballet. Dank zij het
culturele verdrag, dat Rus
land en Nederland enkele
jaren geleden sloten is ze
nu in de gelegenheid om
gedurende een jaar haar
opleiding te vervolmaken
in het Mekka van de dans
kunst: Leningrad.
Het is niet eenvoudig om
aan een dergelijke beurs te
komen. Jaarlijks kunnen na
melijk maar vijf studenten
naai- Rusland met een beurs.
Bovendien kan Caroline zich
niet aan de indruk onttrek
ken, dat men een vorkeur
voor studenten in de weten
schap heeft. Zij is in ieder
geval de eerste op liet gebied
van ballet, die een kans
krijgt.
Ze kwam door de Neder
landse en Russische selectie,
nadat ze was voorgedragen
door baar leraar en de direc
teur van de dansvakopleiding
aan het Brabants Conserva
torium in Tilburg. Bovendien
bracht een Russische gastle-
rares, die toevallig in Til
burg was, een goed advies
over haar uit. Zelf wist ze
eigenlijk helemaal niet van
het bestaan van de mogelijk
heid voor een studie in Le
ningrad. Haar leraar, André
Simon, wees haar op deze
mogelijkheid.
Caroline ging zich op haar
zestiende jaar pas intensief
met ballet bezighouden. Een
probleem dat zicli, volgens
haar leraar, in heel Nederland
voordoet. Men moet volgens
hem al op tienjarige leeftijd
beginnen. Maar aangezien nu
pas de samenwerking met de
middelbare scholen op gang
komt, was het tot op heden
onmogelijk om naar de mid-
eindredactie
rieja van aart
Gala of London brengt
een lipstick op de markt, die
9 Ontwerp van Max Fac
tor.
er uit ziet als een lang smal
plastic potlood.
ffi Elizabeth Arden komt
eind deze maand ook met
een nieuw potlood. Dit is
echter niet alleen voor de
lippen. Je kunt er een lijntje
mee boven het oog trekken
het kan dienen als oogscha
duw, als lipstick en ais rou
ge. Met de potloden kan ver
der bijvoorbeeld een figuurtje
op de schouders worden gete
kend. Ze zullen te koop zijn in
tien verschillende kleuren en
kosten vijf gulden.
Voor de man heeft Max
Factor een nieuwe geleiachti
ge haarcrème: Clear gel hair-
dressing. Natuurlijk kunnen
ook vrouwen deze crème ge
bruiken.
Na de mascararoller
brengt Max Factor nu ook de
mascarafeam. Men kamt,
kleurt en krult de wimpers
ermee en de mascara is wa
terproof.
9 Nog een nieuwtje van
Elizabeth Arden: een klein
doosje met alles voor het op
maken van de ogen. Het be
vat drie oogschaduwen, een
mascara, een eye-liner, een
poeder „compact" voor de
wenkbrauwen, en penselen.
De doosjes, die in vier kleu-
renvariaties zullen worden
geleverd, zullen begin mei in
de handel komen.
delbare school te gaan en
tegelijkertijd de dansoplei
ding te volgen. Langzaamaan
komt daar volgens Simon An
dré verandering in.
Als het aan de ouders van
Caroline had gelegen was ze
trouwens helemaal niet ver
der gegaan in ballet. Ze za
gen haar liever op de
kweekschool. Caroline: „Ik
heb toch doorgezet en ge
zegd, dat ik beslist niet naar
de kweekschool wilde. Mijn
leraar van de amateurcursus
ballet raadde me aan verder
te gaan in ballet. Ik heb het
toen voor elkaar gekregen,
dat ik het een jaar mocht
proberen, maar moest wel
beloven, dat ik in het ballet-
onderwijs zou gaan. Nu zou
ik echter liever dansen, dan
in het onderwijs gaan. Hoe
wel ik dansles geven toch
ook wel leuk vind. Ik heb
het een jaar gedaan bij een
amateurgroep. Maar voorlo
pig ga ik dat toch niet voor
vast doen. Ik hen van plan
om me aan te sluiten bij een
balletgezelschap als ik terug
kom uit Rusland".
Volgens Simon André
vormt het niet geven van
toestemming voor de ouders
voor veel jongeren een pro
bleem. „En dit geldt vooral",
zegt hij, „voor de jongens.
Wij kunnen er bijna geen
krijgen. Een reden hiervoor
is. dat jongens ballet ver
wijfd vinden. Maar laat ik je
dit zeggen, dat wij zelfs jon
gens moeten afwijzen, omdat
ze te teer zijn. Ballet is fy
siek en psychologisch enorm
uitputtend". Caroline kan dit
beamen: „Als je thuis komt
ben je eigenlijk te moe om
nog iets te doen. Toch pro
beer ik niet te vervreemden
van mijn omgeving. Ik inte
resseer me ook voor andere
dingen. Maar het dansen
houdt niet Op als ik buiten
school kom. Het leeft hele
maal in me. Ik zet me wel
voor honderd procent voor
het dansen in, maar ik ont
zeg me niet al het andere
om de absolute top te herei
ken".
Caroline vertrekt in sep
tember naar Rusland. Ze had
behoopt dit schooljaar ai in
Rusland te zitten, omdat het
jaar dan precies zou aanslui
ten op haar vierjarige oplei
ding in Tilburg. Aangezien
dit onmogelijk was is ze nog
een jaar op de school geble
ven. Waar en hoe ze gaat
wonen in Leningrad weet ze
nog niet. Ze is wei alvast
begonnen met het leren van
Russisch.
Arabieren noemden suiker
„zoet zout". In dit gezegde
komt de werking van suiker
zeer goed naar voren. Een
klein beetje suiker doet na
melijk, net als zout, wonde
ren voor de geur en d«
smaak. Een beetje suiker
maakt soepen, sauzen en
vleesjus beslist niet zoet. De
eigen smaak wordt er alleen
maar door onderstreept en.
als dat nodig is. verzacht.
Nogal wat mensen aarzelen
bij het kopen van een wollen
kledingstuk. Zou het niet
gaan vervilten? Verslijt het
niet sneller dan synthetisch
spul? Kan ik het wel centri
fugeren? Zou het niet krim
pen? Er bestaan veel wijd
verbreide misverstanden
over de behandeling van wol.
Daarom hier de, volgens het
Internationaal Wol Secretari
aat, juiste behandeling.
Belangrijkste regel is, dat
men wol niet overdadig
boent, wrijft en wringt. Het
wassen van wol mag geen
inspanning kosten. Het mate
riaal moet zacht worden ge
kneed terwijl het wassop
door het breisel wordt ge
perst. Een behandeling van
een a twee minuten is vol
doende. Het wassop moet 30
tot 40 graden warm zijn.
Gebruik van te veel ener
gie is niet alleen onnodig,
maar bovendien slecht voor
het wollen breisel. Het boe
nen veroorzaakt vervilting.
De kledingstukken kunnen
het beat in veel water wor
den gewassen.
Het waspoeder moet goed
Ter afsluiting van een
feestje brengt de gastvrouw
meestal koffie rond. Dit on
der het mom, dat chauffeurs
in het gezelschap toch wat
moeten bijkomen, na een
overvloed aan alcohol. On
derzoeken hebben echter
aangetoond, dat koffie de al
coholafbraak juist vertraagt.
Nog erger, het kan zijn
dat door koffie het alcohol
gehalte in het bloed wordt
verhoogd.
Rock-Inn 64, boetiek in Amsterdam, heeft erg leuke, jonge, eigen kleren. Ontwerpster Bet
ty beseft goed, dat ze zich richt tot een beperkte groep jongeren, want de kleding, die zij ont
werpt past gewoon niet op elk lichaam en bij elk karakter. Betty combineert bedrukte glim-
stofjes met effen zwart, maakt modellen met diepe V-halzen en soms met smockwerk. Alge
mene modetendenzen zijn in de kleren verwerkt, maar op zo'n manier, dat ze toch lang draag
baar blijven.
worden opgelost voor de wol
in het sop wordt gedaan.
Zeeppoeder, uitgestrooid op
het wasgoed, kan verkleu
ring veroorzaken.
Twee a drie keer spoelen
is meestal voUdoenide. Het is
aan te raden om wol te cen
trifugeren. Op deze manier
wordt het meeste water uit
wol gehaald en het kleding
stuk is gauw droog. Alleen
loagebreide en zware kwali
teiten wol moeten liggend
worden gedroogd. Kleine en
lichte stukken kunnen
rustig op een hangertje zon
der puntige uiteinden wor
den gedroogd.
Wol zelf kan weliswaar te
gen warmte, maar het is ver
standig vooral licht gekleurde
stukken niet te dicht bij een
warmtebron of in direct zon
licht te hangen. Dit om ver
geling te voorkomen.
Wol mag worden bijge-
perst.
AMERSFOORT (ANP) De heer L. de Graaf, secretaris
van het Christelijk Nationaal Vakverbond, heeft voor de
gezondheidszorg een organisatievorm bepleit, die nauw
verwant is met die van het onderwijs. Op een congres
van de Nederlandse Vereniging van Verpleegkundigen en
ziekenverzorgenden in Amersfoort zei hij, dat er duidelijk
parallellen zijn tussen het openbaar en bijzonder onder
wijs, verzorgd door overheid, respectievelijk particuliere
ziekenhuizen.
In het onderwijs zijn beide
soorten scholen aan dezelfde
regels en voorwaarden gebon
den. Ze worden op voet van
gelijkwaardigheid bemand en
gefinancierd, maar beide be
houden binnen het totale be
stel een ruime mate van vrij
heid en verantwoordelijk
heid.
Doortrekking van deze orga
nisatorische opbouw naar de
gezondheidszorg (inclusief ge
zondheidscentra in de „eerste
lijn") zou volgens De Graaf
voor medisch en niet-medisch
personeel even aanvaardbaar
kunnen zijn als voor onderwij
zers en leraren.
In de door hem gesuggereer
de structuur zouden, evenals
trouwens bij de volksverzeke
ring tegen ziektekosten, waar
de vakbeweging al lang voor
pleit, alle medewerkers in
dienstverband moeten gaan
werken, specialisten in de zie
kenhuizen zowel huisartsen in
(ADVERTENTIE)
Pokon is óók ideaal
voor de planten
in uw bloembakken.
Nutevens mmini-emmertjes
In héél 1973
geen prijsverhoging
voor Pokon en Chrysal.
Hoog in kwaliteit. Laag in prijs.
BENDIEN - NAARDEN - HOLLANE
gezondheidscentra. Voor het
salaris van de in loondienst
werkende artsen zouden lan
delijke normen moeten wor
den vastgesteld.
Voor- en tegenstanders van
het dienstverband voor artsen
staan nog lijnrecht tegenover
elkaar. Het belangrijkste argu
ment van de tegenstanders is,
dat de relatie arts - patiënt
kan worden geschaad. Maar,
aldus De Graaf, artsen in
loondienst ontkennen dit ten
stelligste. „In tal van inrich
tingen waar specialisten in
loondienst werkzaam zijn doen
de gevreesde moeilijkheden
zich niet voor, evenmin als in
de vele psychiatrische, zwak
zinnigen -en verpleeginrichtin
gen, waar een open samenwer
king van medici en niet-medi-
ci in teamverband bestaat"
De Graaf noemde het optre
den van kleine groepjes zelf
standige ondernemers binnen
het geheel van een groot zie
kenhuis met duizenden andere
medewerkers in dienstverband
ook sociaal en organisatorisch
een achterhaalde zaak. „De
praktijk leert trouwens, dat de
vrije beroepsbeoefening geen
enkel waarborg biedt tegen
excessen en misdaden. Inte
gendeel", al-dus De Graaf.
Afroming van soms extreem
hoge inkomens vindt De Graaf
sociaal gezien wenselijk. De
Graaf vroeg zich af of de ge
meenschap wel zes tot tien
keer zoveel moet opbrengen
voor een specialist als voor
een verpleegkundige. Een sa
laris zoals een hoogleraar ver
dient zou volgens De Graaf
heel redelijk zijn. „Ook een
medicus moet toch aardig kun
nen rondkomen van 70.000 of
80.000 gulden per jaar".
De moderne taakopvattingen
vallen volgens De Graaf niet
te verenigen met situaties
waarin een kleine elitegroep
zich gedraagt als een soort
halfgoden waaraan alles en ie
dereen ondergeschikt dient te
zijn.
PARIJS (UPI) —De Franse
katholieke en protestantse
kerken hebben gezamenlijk de
wapenexporten van de rege
ring veroordeeld als een mid
del om lokale oorlogen aan te
wakkeren en nieuwe conflic
ten uit te lokken.
De permanente raad van het
Franse episcopaat en de pro
testantse federatie van Frank
rijk uitten in een ongebruike
lijke gezamenlijke verklaring
kritiek op de regering-Pompi-
dou wegens het boycotten van
de onrivapeningsbesprekingen
is gesloten
IWJMEGEN (ANP) In
fan I?'e'|3'ns; op het symposi-
f|: «Menswaardig sterven" in
■Wegen heeft zaterdag de
To'Mdamse internist prof.
l' van der Meer over de
tf ')m te sterven gezegd,
1 tot vaak een „angst" om
men is en een angst om te
Wen ontluisterd in de totale
mag van het lichaam en
genten ook van de geest".
angst heeft geleid tot
ng van de dood. tot
fei» tvaaraan iedereen
Fa»''..n'et in het minst
L ""'i de visite loopt de
Kyf^akkelijk aau ge ster-
L voorbij. In wezen is het
Km voor de dood die
|j^,snel langs de stervenden
r®dat niemana er aan ont-
ent rienSjte moeten sterven,
anria ng od v°lgens prof.
ïeerd iJ6tr te worden geïn"
ln het leven. Dat be
ierz?gt dat er
den, w ,eid moet komen
In (iJa 'even over de ei-
tenfl Het stet,ven dient
fvanh?ials een zinvc>1
Jehovwd%*Vln te worden
tiirt mens zal zich
Isterven" ?lJ'e het "§6denk
fS dienen te herinne-
jor d hij zijn gehoor
t^eahw111® een andere
lde Dstiöwn.ée sterfkamer,
jEfase (W z'in ster-
In de «onE'™33'51, In P'aats
ftkte gezicht6" dlcht' de be~
lister 6 en het ge-
I w at wahrouwen we^t
T hem beter daglicht
binnen te laten en duidelijk te
spreken, opdat de patiënt weet
wat wordt gezegd. Dit heft het
isolement op, in plaats van het
te versterken.
Verpleegster Joke Borst
merkte over het taboe op het
sterven op, dat dit de verple
ging van stervende patiënten
bemoeilijkt: „Het taboe uit
zich in vluehtreacties als de
stervende mens niet inlichten
over zijn naderende dood, te
gen hem liegen, hem mijden
en het hanteren van de beter-
maak-idcologie", zo zei zij.
„Je ziet het nog vaak gebeu
ren dal de jongste leerling
moet waken bij de stervende
patiënt. Dit toont aan hoe dit
waken wordt ondergewaar
deerd en onderschat".
Volgens deze verpleegkundi
ge wordt het de verplegers, en
verpleegsters extra moeilijk
gemaakt de stervende mens te
begeleiden door het gebrek
aan communicatie en samen
werking met de artsen.
De farmacoloog prof. dr. J.
M. van Rossum ging in op wat
farmaceutische middelen kun
nen bijdragen aan verlichting
van net lijden tijdens het ster
vensproces. „Medicamenten
kunnen de hersenfunctie ver
anderen en daardoor de pijn
draaglijker maken of de geest
vertroebelen, maar nooit in de
plaats komen van menselijk
contact", aldus prof. Van Ros
sum. Volgens hem is het juist
het intermenselijk contact en
de medemenselijke hulp die
de stervende nodig heeft. Het
dempen van emoties door het
toedien-en van tranquilizers bij
stervenden is volgens prof.
Van Rossum in de meeste ge
vallen uit den boze. „De pa
tiënt kalmeert en heeft geen
angst meer, maar wordt emoti
oneel vlak. Een door tranquili
zers volledig uitgebluste mens
kan niet menswaardig leven
en evenmin menswaardig ster
ven", zei hij.
De euthanasie als ethisch,
medisch en menselijk vraag
stuk heeft een belangrijke
plaats Ingenomen in de inlei
dingen die zijn uitgesproken
tijdens het symposium „Mens
waardig sterven", dat is ge
houden op initiatief van de
medische faculteitsvereniging
van de katholieke universiteit
in Nijmegen.
Ethious dr. Paul Sporken zei
bezwaren te hebben tegen de
definitie van euthanasie, zoals
die is gegeven door de com
missie van de gezondheids
raad. „In die definitie wordt
niet van stervenden, maar van
ongeneeslijk zieken gespro
ken", aldus dr. Sporken, „bij
een eventuele levensbeëindi
ging van ongeneeslijk zieken
is geen sprake van euthanasie
en wel omdat deze patiënten
zich nog niet in een werkelijk
stervensproces bevinden. Bij..
ongeneeslijk zieke personen
mag men volgens hem niet de
vraag stellen of het stervens
proces drastisch mag worden
ingekort, maar: mag men dit
leven afbreken omdat men dit
niet meer zinvol vindt".
Dr. Sporken meent dat dit
laatste ethisch niet verant
woord is- De situatie van de
ongeneeslijk zieke lijkt vol
gens hem zeer veel op die van
een stervende, met dit verschil
dat de ongeneeslijk zieke,
voor wie niettemin de dood
vooralsnog niet zal komen,
veel meer levensperspectief
heeft en daarom ook de opga
ve dat perspectief waar te ma
ken. Om die reden lijkt het
hem ook onverantwoord om op
verzoek van de patiënt mee
(ADVERTENTIE)
Neem de 14-dagen-proef met die
verrassend goede Beautycream
van Wills, voor f. 1.50
Vochtinbrengend, voorkomt
rimpels, maakt de huid
zacht en soepel.
Natuurlijk
alleen bij
Wills
depositaires.
te helpen aan een versnelde
levensbeëindiging.
„Levensbeëindiging buiten
wil en weten van de patiënt is
duidelijk ethisch onverant
woord", aldus dr. Sporken, die
de stelling verwierp dat die le
vensbeëindiging voor de best
wil van de patiënt is. „Dat is
geen rechtvaardiging", zei hij,
„we mogen onze normen voor
het levensgeluk en levenszin
niet opleggen aan anderen op
zodanige wijze, dat wij daar
uit het recht ontlenen te do
den".
Volgens di'. Sporken is pijn
bestrijding tijdens een ster
vensproces dat gepaard gaat
met zeer ernstig lijden,
ethisch te verdedigen, ook
wanneer de pijnbestrijding als
bijverschijnsel heeft dat de
dood wordt bespoedigd.
Ethisch verantwoord en zelfs
geboden is volgens dr. Spor
ken zich passief op te stellen
als verlenging van het ster
vensproces voor patiënt en
omgeving zinloos is. Dit bete
kent volgens hem het achter
wege laten van maatregelen
om het leven te rekken en het
geven van optimale medische
en verpleegkundige en mense
lijke zorg om het sterven zo
draaglijk mogelijk te maken.
Het betekent niet: een patiënt
zijn medicamenten onthouden
en laten lijden. Wie dit stelt
om daarmee actievere vormen
van euthanasie te verdedigen,
redeneert volgens dr. Sporken
onzindelijk.
Wanneer de patiënt zelf
vraagt hem te helpen het ster-
vensproces drastisch te ver
korten kan daar volgens dr.
Sporken op worden ingegaan,
wanneer duur en aard van
het stervensproces menswaar
dig sterven mogelijk maakt.
Volgens dr. Sporken kan deze
vraag echter ook worden be
grepen als een kreet van de
stervende, niet om een spuitje,
maar om hulp bij de innerlij
ke verwerking van de weten
schap dat men in de allerlaat
ste fase van het leven ver
keert.
Hoogleraar huisartsgenees
kunde prof. dr. J. C. van Es
merkte over de euthanasie op
dat „als men inderdaad de
zorg voor de patiënt tot het
centrale thema van de ster
vensbegeleiding maakt, dan
past de passieve euthanasie
daar als het ware ongedwon
gen ie. Als het achterwege
laten van behandeling de pa
tiënt voor verder lijden kan
behoeden, dan ligt dit voor de
hand". Ook bij passieve eutha
nasie moet de patiënt daarin
zelf het laatste woord hebben,
vindt prof. Van Es.
„Als men de zorg voor de
patiënt centraal stelt, en met
alle beschikoare middelen na
streeft om het nog beschikbare
leven zo leefbaar mogelijk te
maken, dan behoeft actieve
euthanasie niet anders dan bij
zeer hoge uitzondering aan de
orde te komen", aldus prof.
Van Es.
in Genève. De verklaring
werd gepubliceerd na geheime
studies van de bewapenings
wedloop, die werden verricht
door leiders van de katholieke
en zes protestantse kerken,
door economische deskundigen
en door hooggeplaatste militai
re officieren van wie de iden
titeit streng geheim werd ge
houden.
In het protest zeggen zij, dat
Frankrijk „een diabolisch ra
derwerk" in beweging heeft
gezet, dat geen enkele christen
kan goedkeuren. Het is voor
het eerst, dat de beide kerken
in Frankrijk gezamenlijk een
dergelijke tekst publiceren
over een onderwerp, dat
rechtstreeks op de landspoli-
tiek betrekking heeft.
DEN HAAG (ANP) Gast-
arbeiderskinderen, die qua
intelligentie Mavo, Havo of
VWO kunnen volgen, komen
tot nu toe als gevolg van taal
problemen veelal ten onrechte
op scholen voor lager beroeps
onderwijs terechta Dit stelt
het Curatorium Onderwijs aan
Anderstaligen in Rotterdam.
Het curatorium heeft minis
ter Van Veen (Onderwijs)
dringend verzocht toestem
ming te geven, voor de vor
ming van internationale scha
kelklassen op twee scholenge
meenschappen om het taaiob
stakel weg te werken. De mi
nister heeft op eerdere verzoe
ken van het cur torium nog
steeds niet positief gerea
geerd.
ln Rotterdam heeft men
zeer concrete plannen om van
af augustus kinderen van bui
tenlandse arbeiders op deze
manier een eigen toegang tot
algemeen voortgezet onderwijs
te geven.