Marxisme van
Allende
op de tocht
GERUCHTEN EN VERDACHTMAKINGEN NA EEN SÜCCESVOUE ACTIE
■I
De rol
van
liet
in de Enka-bezetting
Wie is (niet)
bang voor
de computer?
Telefoontje
Verbaasd
nnees.
LER
Zondag
ar
Jeugd
-n"if»jar - Jwr-jjMs-w'-sff*
mms IP» iiPbtS*'^
A;
v'
A
J---
f V
eest
op z'n eigen
igen van
erwijs.
neren.
iel dat bekende boekf
thuis te sturen.
'anorama:
■koper, I
kelijks bezorgt. I
-73-3A,
»mentsprijs:90 cent
ikoffll,70per ff
al (13 nrs.). Opsturen W
loppe zonder postzegel I
anorama
brdnummer 7147,
■dam.
ïekblad. I
[PORT
georiënteerde
r en rubber;
erwaren- en
idministratie,
;aam zijn, is
ir een
valueren van
ministratieve
aties en meer
seconomische
behulp van
onder meer
irijsstellingen.
gedachten uit
het diploma
gstelling heeft
commerciële
lijkheden zijn
tar.
van een recente
landse Stichting
onder nummer
ILINGEN' PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PELNGEN n PE L NGEN PELNGEN
INGeN_PE|L|NGEN_ PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN ^PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIN^N
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PmiNG
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
(Van onze redactie
buitenland)
President Salvador Allende
van Chili zit in angst. Zijn
hardnekkig als experiment
bestempelde democratisch
marxisme staat na een kort
stondig leven aan de poort
I van de ondergang.
In de twee jaar dat hij aan
de macht is heeft Allende, te
,amen met zijn „Unidad Po
pular", het land weliswaar
een flink eind het pad van
het socialisme opgevoerd. Er
is een redelijke nivellering
in de inkomens tot stand ge
bracht waarbij de lonen van
de laagstbetaalden aanzien
lijk zijn verhoogd en de
werkloosheid is gedaald van
6 tot 3,5 procent. Vele tien
duizenden hectare landbouw
grond zijn onder staatsbeheer
geplaatst en de achterbuur
ten waar de vele armen on
der erbarmelijke omstandig
heden woonden worden in
hoog tempo vervangen door
nieuwe, eenvoudige en be
taalbare huizen. Kortom, de
kleine man is erop vooruit
gegaan. Maar de door velen
als te idealistisch en te am
bitieus genoemde program
ma's van Allende hebben de
Chileense economie aan de
rand van 't faillissement ge
bracht. De inflatie in het
land is tot recordhoogte ge
stegen, de betalingsbalans
verkeert in een crisissituatie
en de reserve aan buiten
landse valuta die in 1970
nog 450 miljoen dollar
bedroeg is tot het nulpunt
gedaald.
Allende wijt dit sombere
beeld voornamelijk aan de
teruggang van de wereldprijs
voor koper, Chili's voor
naamste exportartikel. Maar
de gezamenlijke rechtse op
positie, de „Cona Federacion
Democratica" buit de situatie
uit en spreekt, naar het
schijnt niet zonder succes,
van een wanbeleid waaraan
snel en drastisch een eind
moet komen.
De macht waarmee de on-
ergang van Allende en zijn
marxisten ai of niet wordt
bezegeld ligt komende zon
dag in de handen van dc
Chileense kiezer. Zon' 4,5
miljoen kiesgerechtigden (op
een inwonertal van meer dan
9 miljoen) beslissen dan wie
de 150 zetels in het huls van
afgevaardigden gaan bezetten
en wie de 25 van de 50
senaatszetels (de andere
helft blijft zitten).
Salvador Allende heeft
voor zijn aanhangers nooit
verzwegen dat de weg naar
het socialisme lang en moei
lijk is en veel offers vraagt.
Het beeld dat hij bij zijn
ambtsaanvaarding in septem
ber 1970 aantrof was ook be
paald niet opwekkend. Ar
moede, honger, ziekte, anal
fabetisme, krotten, werkloos-
beid waren problemen die
«ingend aandacht en behan
deling behoefden.
Het is duidelijk dat een
oplossing voor dit scala van
problemen niet in een vloek
Jh een zucht kon worden
bereikt. Ongetwijfeld echter
wit de regerende Unidad
wpular met de natïonalise-
'j>g van de bodemschatten
'koper, olie, ijzer, kolen), de
onteigening van het groot
grondbezit, de overname van
"0 banken en talrijke indus-
Weea, de verbetering van de
medische dienst, het onder-
Os en de woningbouw en
®e notie „Melk voor alle kin-
won" een deel van haar
'"gramma verwezenlijkt,
"o harde werkelijkheid
_Jn alledag confronteert de
!?en echter met een re-
«mflatie van 163,4 procent
bet afgelopen jaar waarbij
e Prijzen van ievensmidde-
k ze'fs met 258 procent de
i,5'c inschoten. De burger
veel geld in het handje
èliHuisvrouwen staan
fc' 'n lange rij voor
iie ^'j suiker, kof-
J'oos, meel,
wasmiddelen, tandpasta,
n .-Pier of sigaretten.
c regering-Allende heeft
kond,
Problemen wei onder
en j. maar He vraag is hier
aar gesteld of het inzicht
3otlW«' 'aa' 's gekomen. De
ktediJn er*ka drooggelegde
keliii ï0n,nen z'3n aanvan-
Jienw 'ecHts langzaam op-
S «Pgeweld met finan-
tu-W. technische hulp uit
ie?"?1 eHe „broederlan-
L. a,s He Sovjet-Unie en
zal ""aHgenoten. Deze hulp
van a pas tegen het eind
iendp,J®Senngsperiode Al
les1 werd in 197» voor
Hen ben°emd) vrucht
Geba
door
hle(t 'fjjtste drie maanden
!lj voor meer dan
'"en dollar handels-
%eslirediet°vereenkomsten
n met marxistische
Van Europa en Azië.
De overeenkomsten variëren
van een 48 miljoen dollar
groot rentevrij Chinees kre
diet tot een 5 milj. dollar be
lopend akkoord voor techni
sche bijstand met Noord-Ko-
rea, het eerste van Pjongjang
met een land in Latijns-
Ainerika.
De meeste deskundigen
zijn het erover eens dat het
economische belang in Chili
van het „.communistisch
blok" een grotere dollar
waarde vertegenwoordigt
dan in enig ander Zuidame
rikaans land, uitgezonderd
Cuba. De economische hoge
school in Chili verklaarde
onlangs dat het tekort op de
betalingsbalans van vorig
jaar ter grootte van 381 mil
joen dollar een „evenwichts-
verstoring betekent zoals
nooit tevoren in de Chileense
buitenlandse handel, be
reikt".
Chili kende eind 1970 een
overschot op de betalingsba
lans van 91 miljoen dollar,
twee maanden dus na de in
auguratie van het eerste
marxistische staatshoofd op
het westelijk halfrond. Al
lende heeft de crisis toege
schreven aan een verlaging
van de wereldprijs voor ko
per, een verhoging van de
kosten van de invoer en „e-
conomische agressie" van
multinationale maatschappij
en.
De Unidad Popular (Volks
unie) waarop hij steunt be
staat uit communisten, socia
listen, radicalen en linkse
christen-radicalen. Ze bezet
momenteel maar 18 van de
50 senaatszetels en 54 van
de 150 zetels in het huis van
afgevaardigden. De oppositie
van christen-democraten, na-
tionalen en twee rechtse ra
dicale partijen heeft dit keer
de gelederen gesloten in de
Cona Federacion Democratica
(democratische federatie).
De Unidad Popular blijft
vrij optimistisch gestemd, al
thans naar buiten, niettegen
staande de sombere voorspel
lingen. Een analyse van de
resultaten in voorgaande ver
kiezingen toont dat links de
laatste jaren geleidelijk aan
steeds winst heeft geboekt.
De progressie is langzaam
maar constant en op het eer
ste gezicht zou er dit keer
zelfs een parlementaire
meerderheid inzitten. Bij
voorbeeld bij de gemeente
raadsverkiezingen van 1967
behaalden communisten en
socialisten gezamenlijk 28,7
procent van de stemmen, bij
de parlementsverkiezingen
van 1969 was dat 28,8 pro
cent en bij de gemeente
raadsverkiezingen van 1971
29,35 procent. De presidents
verkiezingen van 1970 lever
den Allende als kandidaat
van de gezamenlijke linkse
partijen 36,3 procent op te
gen zijn conservatieve tegen
stander 34,9 en de kandidaat
van het centrum 27. Het is
duidelijk dat Allende nooit
was gekomen ais zijn tegen
standers een gezamenlijke
kandidaat naar voren hadden
geschoven.
De invloed van de „nieu
we" jeugd lijkt geen grote
rol te spelen. Voor het eerst
zijn nu ongeveer 900.000 18-
tot 21-jarigen kiesgerechtigd
maar men verwacht dat hun
stemmen gelijkelijk over de
twee fronten zullen worden
verdeeld.
Ais de regeringscoalitie
meer dan 50 procent van de
stemmen weet te behalen
staat het licht op groen voor
de mars naar het socialisme.
Geen parlement kan haar
dan meer tegen houden of
zelfs afremmen. Blijkt ze
minstens eenderde van de
kiezers aan te spreken dan
kan Allende in ieder geval
nog alle tegen zijn program
ma gerichte initiatieven van
het congres met zijn veto
blokkeren.
Komt de oppositie in de
senaat aan een tweederde
meerderheid dan kan zij van
haar kant alle plannen van
Allende dwarsbomen. Een
tweederde meerderheid in
beide kamers stelt haar zelfs
in de gelegenheid Allende
tot aftreden te dwingen.
Maar de christen-democraten
als sterkste partij in de op
positie zijn naar verluidt niet
happig om Allende af te zet
ten. De president heeft er
zelf geen twijfel over laten
bestaan dat hij tot 1976 wil
blijven zitten en wie Allende
ten val wil brengen moet, zo
«egt men, een burgeroorlog
incalculeren. Een algemene
staking, bezetting van land
goederen en fabrieken en to
tale ontwrichting van water
en stroomvoorziening zou het
antwoord van de regerings
aanhangers kunnen zijn.
Wie zegt dat Chili woor
een moeilijke en bewogen
periode staat doet geen ge
waagde voorspelling.
T\e bezetting van de En-
kafabriek in Breda is
al weer enige tijd geleden.
Toch is er alle reden aan
wezig om daar nog eens
op terug te komen. Want
deze historische gebeur
tenis dreigt geheel ten
onrechte een onverkwik
kelijke nasleep te krijgen.
De laatste tijd zijn er
geruchten opgedoken over
de rol die de Industrie
bond NKV gespeeld zou
hebben bij die bezetting.
Geruchten die willen doen
geloven dat deze bond de
bezetting voortijdig zou
hebben willen beëindigen.
En daarmee wordt dan
indirect de indruk gewekt
dat het succes van de
Enkabezetting er nooit
gekomen zou zijn als het
van de Industriebond
NKV had moeten afhan
gen. Niet mede dank zij,
maar ondanks het NKV
zou de bezetting van En-
ka-Breda dat grote succes
voor ,de mensen' zijn ge
worden.
Deze geruchten zijn be
slist onwaar gebleken.
Een van onze redacteuren
heeft ze tot op de bodem
uitgezocht. Over deze hele
zaak heeft hij een zeer
openhartig en eerlijk ge
sprek kunnen voeren met
de heer J. Jansen, hoofd
bestuurder van de Indus
triehond NKV en een der
actieleiders van de bezet
ting. De gegevens van dit
gesprek zijn nauwkeurig
vergeleken met wat an
dere bronnen onze mede
werker over deze zaak
verteld hebben. Daaruit
is slechts één conclusie
mogelijk gebleken: het
NKV heeft in de Enka
bezetting de rol gespeeld
die zijn leden mochten
verwachten; berekend
voor zijn taak, betrouw
baar in het verdedigen
van de belangen van zijn
leden en eensgezind met
zijn partners is het succes
van de Enkabezetting niet
in de laatste plaats te
danken geweest aan de
houding van het NKV.
Tot één ding is het
NKV niet bereid geble
ken: op goed geluk avon
turieren en daarvoor de
toekomst van een paar
honderd leden op het spel
zetten.
J" .jf
„at
ml'f 3
N.K.Y.
Zaterdagmorgen 23
september 1972. Zingend
en zwaaiend met bossen
bloemen komen de Enka-
bezetters uit de fabrieks-
poort. De bezetting is een
volledig succes gewor
den: de fabriek gaat niet
dicht.
Onder de eensgezinde lei
ding van hun vakbonden
hebben de Enkawerknemers
geschiedenis geschreven.
Later, als de overwin
ningsroes wat voorbij is,
duiken er geruchten op. Wa
ren de vakbonden het wel
zo eens met elkaar? Heeft
het succes soms aan een zij
den draadje gehangen op
zeker moment. Is de Indu
striehond NKV werkelijk
van plan geweest om mid
den in die bezettingsweek
van haar kant te stoppen
met de actie?
Die indruk wordt gewekt
door He schrijvers van het
boek „het Enka-dossier; hand
boek voor een bezetting". Piet
Brussel, voorzitter van de In
dustriebond NKV, ontkent dat
echter glashard op de bijeen
komst in Utrecht, waar het
boek ten doop wordt gehou
den. De schrijvers één van
hen is voorlichtingsman hij
het NVV weigeren echter
iets terug te nemen.
Dan publiceert de Haagse
Post op 10 februari 1973 het
artikel „Arie Grocneveit en
de mannen die hem maakten".
In dat artikel wordt letterlijk
gezegd: „De Enka-bezetting
gaat zijn tweede dag in als de
voltallige top van de Indus
triebond NKV van Piet Brus
sel in het actiecentrum bijeen,
komt. Op de agenda staat:
beëindiging van de bezetting
op morgenmiddag 2 uur. Zo
wordt besloten".
Wat heeft er zich die eerste
bezettingsdagen achter de
vakbondsschermen afgespeeld?
Daarover eerst twee functiona
rissen van het NW. Arie Lar
kerveld was één van de lei
ders in de bezette fabriek. Hij
vertelt: „Op die dinsdag krijg
ik 's avonds laat. ik denk zo
rond elf uur, een telefoontje
vanuit het actiecentrum. Mij
wordt gezegd dat ik rekening
moet houden met de mogelijk
heid dat de katholieken de
bezetting wensen op te heffen.
Zij vinden de actie al een
groot succes en die actie zou te
lang duren. Dat is, wat ik van
deze zaak weet. Wij zaten in
de fabriek afgezonderd en niet
alles van wat er op het actie
centrum gebeurde, drong daar
tot ons door".
NW-actieleider Frans
Drabbe is wel steeds op het
actiecentrum in de Van Mier-
lostraiat geweest. Daar vindt
ook elke dag het gezamenlijke
overleg plaats tussen de vier
actieleiders van de verschil
lende bonden. Over de gebeur
tenissen op die dinsdag vertelt
hij: „NKV'-er Jansen deelde
ons het standpunt van zijn
bond mee. De bezetting zou
ten hoogste 2 keer 24 uur
mogen duren. Do actie mocht
nu geslaagd heten. Daarom
was zijn bond van mening dat
bij de leiders en de bezetters
in de fabriek de vraag aange
kaart diende te worden wan
neer en in welke vorm de
bezetting beëindigd moest
worden. Ik moet zeggen dat
die mening vap de NKV-bond
op dat moment bij mij wel erg
sterk overkwam. Jansen zei
wel niet dat zijn bond beslo
ten had er mee te stoppen. Er
moest over gepraat worden.
De vraag was natuurlijk vol
komen terechit: er loopt een
actie en die zal ook een keer
gestaakt moeten worden. Daar
moet je tijdig genoeg over
gaan nadenken. Maar voor mij
was het moment daarvoor nog
niet aangebroken. Daarom
kwam Jansen relaas mis
schien bij mij zo sterk over.
Ik kan er nog bij zeggen dat
het probleem van de tijdsduur
van de bezetting binnen het
NKV veel zwaarder gewogen
heeft, ook al tijdens de voor
bereidingen. Daarover is bij
hen meermalen gediscussieerd.
Bij het NVV is daar nauwe
lijks over gesproken. Op de
donderdag vóór de bezetting
hebben we het daar gezamen
lijk nog over gehad. M-aar toen
is dat punt min of meer van
tafel gevallen. Ook daarom
verraste het mij dat het NKV
op die dinsdag er weer over
begon. Maar het was hun goed
recht".
0 Enkele hoofdspelers in het bezettingsdrama: v.l.n.r. de heren
Drabbe (NVV), Ester (Unitas) en Brussel (NKV).
Bondsbestuurder Jansen van
de Industriebond NKV is be
reid openhartig over de hele
zaak te praten. Wat betreft
het Enka-dossier zegt hij het
met de grote lijn van het boek
eens te zijn. Het heeft hem
wel verbaasd, dat de schrij
vers niet het documentatiema
teriaal van zijn bond hebben
geraadpleegd noch hem heb
ben geïnterviewd. „Bij welke
actie ook", zegt hij, „heb je
randverschijnselen. Rond de
Enka-bezetting is er zeker ri
valiteit geweest tussen de
voorlichtingsdienst van het
NW en het NKV. Zoiets
heeft met de eigenlijke actie
weinig te maken en ik kan
daar dan ook goed afstand van
nemen. Soms zijn deze rand
verschijnselen storend voor de
bestuurders van de Industrie
bonden, die werkelijk een team
vormen. De onderlinge
verstandhouding tussen de
vier acti'eleiders heeft er ech
ter geen enkele invloed van
ondergaan". Met stemverhef
fing zegt Jansen dat de bezet
tingsactie van Enka-Breda
door de vier bonden gezamen
lijk is opgezet als een actie
voor enkele dagen. Verschil
was er of het twee of drie,
dan wel drie of vier dagen
moest zijn. „Maar geen der
vier bonden is de actie inge
gaan met de intentie „tot het
bittere einde". De bedoeling
was met een nieuiw middel
stelling te nemen toen duider
lijk was geworden dat nor
maal overleg op alle manieren
werd afgekapt. Niemand had
echter durven hopen dat deze
bezetting zou leiden tot het
besluit de Enka^fabrieken niet
te sluiten. Daar zijn wij ook
niet van uitgegaan".
Op dinsdiag 19 september
was een vergadering gepland
van het dagelijks bestuur van
de Industriebond NKV. ,,Die
vergadering stond al lang vast.
Hij werd in Breda gehouden
omdat enkele bestuursleden
daar waren. Het was dus geen
bijzondere vergadering in ver
band met de bezetting".
„Het dagelijks bestuur van on
ze bond stond op afstand van
de actie. Het heeft op afstand
de grote lijn in de gaten ge
houden. Dat was ook hun taak.
Ik als actieledder had wel an
dere dingen aan mijn hoofd
dan de grote lijn. Het dage
lijks bestuur heeft zich dan
ook intenser met de vraag be
ziggehouden hoe het nu ver
der moest met de actie. Op die
vergadering heeft Piet Brussel
het volgende gezegd (ik citeer
uit de notulen): „Het is goed
met de collega's van de andere
bonden van gedachten te wis
selen over het tijdstip van de
beëindiging van de onderhavi
ge actie. Het zonder meer la
ten voortduren ervan schept
het gevaar van verlopen en
kan het beoogde effect verlo
ren doen gaan. De actie mag
ook niet te vroeg gestaakt
worden. Op de vergadering
werd het goed geoordeeld dit
probleem aan de oorde te stel
len op het gezamenlijke over
leg van de actieleiders. Dat
heb ik gedaan".
Op het overleg die dinsdag
avond waren de vier actielei
ders het over één ding roerend
eens: „Wees nou voorzichtig",
hebben we tegen elkaar ge
zegd, „om met deze groep nu
te gaan praten over het einde.
Die dag was namelijk na
werkelijk een beroerde nacht
de stemming in de fabriek
ontstaan van „het lukt, we
houden het vol'. Maar we wa
ren het er ook over eens dat
we vooruit moesten kijken.
Besloten werd om niet aan de
grote groep bezetters, maar
aan de leiders de vraag voor
te leggen: jullie als eerstver
antwoordelijken zullen met
ons moeten nadenken over de
vraag hoe we het moeten doen
als het stoppen geblazen is
met de bezetting en jullie zul
len met eigen ideeën moeten
komen over het tijdstip van
beëindiging. Dat heb ik die
avond gezegd tegen Ben Blok
zijl en Ed van Hilst en de
andere actieleiders hebben dat
gezegd tegen hun mannen. Ik
heb daarna wel naar Piet
Brussel geseind dat hij zich
FOTO BOVEN:
Feest aan de Enkapoort. De
overwinning is binnen. Is zij
eensgezind behaald?
geen zorgen hoefde te maken
over de situatie in de fabriek,
omdat er van afknappen geen
sprake was, integendeel".
Van een besluit om woens
dag 20 september de bezetting
op te heffen, is dus geen spra
ke geweest. Het ging volgens
Jansen niet om te stoppen,
maar de bezettingsleiders
moesten zich alvast gaan be
zinnen op dat probleem. De
grootste zorg van het bestuur
was: hoelang houden de men
sen in de fabriek het vol?
Daarom moest tijdig over het
einde nagedacht zijn. Dit punt
kwam al op de achtergrond te
liggen toen op die dinsdag
duidelijk geworden was dat de
stemming en het enthousiasme
opperbest was. Voordien was
juist dat onzekere punt.
„Het punt van „wanneer
stoppen" was helemaal van de
baan", aldus Jansen, „toen
zich woensdag een totaal on
voorziene ontwikkeling voor
deed. De gesprekken regering-
AKZO en vakbonden-AKZO
kwamen op gang. Toen drong
het tot ons door dat we zelfs
tastbare resultaten konden be
halen als we met de bezetting
doorgingen tot het bittere ein
de. Dit was een keerpunt in
de gehele actie. Op dat mo
ment zijn wij ons ook anders
gaan opstellen en was de
vraag van de beëindiging ge
heel van de baan. Er gebeurde
echter meer: vanaf dat mo
ment waren de bezetters en
hun directe leiders de onbe
twistbare bazen en wij hun
hoofdbestuurders, werden hun
loopjongens".
Van de bezetting hebben de
bonden geleerd dat in zo'n si
tuatie de topmannen onderge
schikten worden van de wer
kelijke bezetters en dat ze dit
te aanvaarden hebben. Alleen
de mensen ter plaatse beslis
sen wat er gaat gebeuren en
op welke voorwaarden. Deze
nieuwe ervaring heeft toen elk
der vier actieleiders moeilijk
heden bezorgd met zijn eigen
bestuur.
De heer Jansen ontkent in
het geheel niet dat de vraag:
„hoelang kan de bezetting du
ren?" bij het NKV in de be
ginfase de aandacht heeft ge
had, meer wellicht dan bij de
andere bonden. Hij verklaart
dit zo, dat het NKV misschien
meer verantwoordelijkheid
heeft gevoeld, juist voor deze
actie, omdat het overgrote deel
van de bezetters NKV-leden
waren. „Maar omgekeerd:
neem die zaak in Emmen
waar de meesten NW-Ieden
zijn: daar heb ik het initiatief
geheel overgelaten aan Drabbe
en me bij hem aangesloten".
JAN BOUWMANS
Een wat bejaarde heer heeft
mij jaren geleden in een ver
trouwelijke bui eens verteld,
waarom hij niet wilde leren
auto rijden. Hij had daarvoor
geen milieu-overwegingen
(die waren er nog niet) en
evenmin had hij bezwaren te
gen de sociale status die je
toen nog met een auto etaleer
de. Nee, hij had heel andere
motieven. „Ik heb er geen
idee van", zei hij, „wat er
allemaal onder zo'n motorkap
gebeurt. Daarom is een rijden
de auto voor mij, zeker als
ikzelf erin zit, een mooi ge
heim. Ik geniet ervan en dat
wil ik het liefst maar zo la
ten".
Daar moest ik een paar da
gen geleden aan denken toen
ik een vergadering bijwoonde
van Brabantse gemeentebe
stuurders, die besloten hebben
hun administratie in een geza
menlijke computer te stoppen,
hetgeen dus wel Zijn voorde
len zal hebben.
Al luisterend naar gepraat
over input en output en zo
realiseerde ik me plotseling,
dat een computer voor mij net
zo iets is als de auto voor die
bejaarde heer, alleen minder
vrijblijvend. Alles wat ik er
van meen te weten en het
is nog maar de vraag of dat
wel klopt is, dat een com
puter de eenvoudige opgave 1
1 zo immens snel kan op
lossen en herhalen dat hij
voor het verwerken van alle,
zelfs de meest ingewikkelde
combinaties daarvan beter is
dan de beste onder ons. Ik heb
er geen flauwe notie van hoe
hij dat doet. Om een voor
beeld te noemen: ik moet me
voor mijn loonstrookje in vol
ledig vertrouwen overgeven
aan een soort veredelde elek
triciens. Van wie ik steeds
maar hoop, dat ze niet aan de
verkeerde moertjes zitten te
rotzooien, want ze spelen ten
slotte met mijn salaris. Nu
even terug naar de computer
vergadering waar ik het over
had. Ik ben er helemaal mee
vertrouwd geraakt, dat be
stuurders stoeien met wetten
en verordeningen, maar ik
raakte in stille bewondering
toen ik hoorde van hun toch
helemaal andersoortige kennts
van computers.
Maar let op, want wat ge
beurde er aan het eind van de
vergadering? Een raadslid van
een kleine gemeente viel door
de mand, toen hij vroeg voort
aan een verklaring te mogen
ontvangen van een aantal af
kortingen die in de stukken
gebruikt worden. B.T.W. ging
er bij hem nog wel in, maar
hij wist geen raad met M.W.B.
en C.B.T. en S.O.A.G. om
maar wat te noemen. En de
gretigheid waarmee hem een
woordenlijstje werd toegezegd
deed mij vermoeden, dat de
man iets gezegd had wat velen
dachten. Diep in mijn hart
houd ik van zulke mensen.
De voorzitter van de verga
dering, een wijs en achtens
waardig man, bleek het er
trouwens ook niet zo gemakke
lijk mee te hebben. „Wij wen
den allemaal grote deskundig
heid voor..." erkende hij. En
daar kreeg ik het nou be
nauwd van. Want laten we
eerlijk zijn, wat laten we niet
allemaal door de computer uit
rekenen? We doen dat onder
het motto dat we de computer
de baas zijn. Maar in een
neerslachtig ogenblik denk ik
dan wel eens: als er nou plot
seling een boordeknoopje van
het overhemd van een compu
terdeskundige losraakt en het
verdwijnt tussen de input,
wanneer volgt dan de bevol
kingsexplosie? En zou de dol
larcrisis soms ontstaan zijn
toen een monteur een heel
klein schroevedraaiertje
kwijtraakte? Je wéét het toch
maar niet. Ik zal het maar
eerlijk zeggen, sinds die ver
gadering ben ik van niets
meer zeker. Het overkomt me
dat ik opeens denk: zou er
nou achter de overproduktie
in de chemische sector en ach
ter de te hoge rente op gezins
rekeningen en achter het over
compleet aan ziekenhuisbed
den zo'n smerig boordeknoopje
kunnen zitten?
Nogmaals, ik weet van com
puters geen bliksem af, maar
ik moet tot mijn schrik vast
stellen, dat ik niet de enige
ben. En dat maant tot voor
zichtigheid. In ieder geval, als
er in de toekomst wéér eens
iets mis gaat, als Brabant he
lemaal niet dicht blijkt te
groeien, of als blijkt dat de
stank bij de Donge allemaal
suggestie is, dan kunt u van
mij niet zeggen, dat ik niet
bijtijds gewaarschuwd heb.
TOON KLOET
