„Een beleediging voor
den motorwielrijder"
aan M
Protesten tegen
maatregelen
tegen Zuidafrikaanse
studentenleiders
Amsterdamse agenten
gaan weer op de fiets
Vanaf nu ziet het groen van
de glazen bij Mobil.
ELECTRISCHE FIETS IN 1932:
Slagers verkopen
minder rundvlees
Amin laat Europese
clubs overnemen
binnenland
buitenland
VOORUIT
ZWAAN
DE ELECTRISCHE FIETS
RECRUTEN
West-Duitsland
pakt water-
vervuilers
harder aan
Zuid-Afrika
schakelt
studententop uit
ITT MOET UIT
CHILI WEG
Vandaag begint het groene-glazen-feest bij de Mobil
dealers. Tot en met zondag 4 maart krijgt u bij elk bezoek
zo'n stootsterk, hittebestendig groen glas kado. Daarna
bij elk derde bezoek. Verzamel een mooie série.
Let op het groene affiche. Qp weg mét ïVf©foI3
i UltGtÖCVKM OOOR DE N.V. PHILIPS' CLOEILAMPEwFABÏÏiÈKËN EN DE N.tf. PHILIPS' RADIO EINDHOVEN
Donderdag 1 maart 1973
BREDA Wat heet nieuws? De
zoemfiets (zie De Stem van 27 februari)
in elk geval niet. De Bredanaan J. Ot-
ten, wiens naam terecht eerder met
automobielen dan met fietsen in ver
band wordt gebracht, beid neos op en
zei: „Die zoemfiets is 's werelds eerste
elektrisch aangedreven fiets helemaal
niet. Voor de oorlog had je ze hier al.
Ik heb er zelf ooit op gereden. Kom de
bewijzen maar halen."
De bewijzen zijn er, samen met een glaas
je prik. Een dun dossier, voornamelijk af
komstig uit de archieven van Philips. Over
drukken van de patent-aanvraag (gedateerd
25 aprii 1932), van artikelen uit de Kam
pioen (ANWB) en het toenmalige Philips
Maandblad. De Ottens nemen het zelden als
op technisch gebied iets als nieuw wordt
aangekondigd diat het niet is. „Mijn vader,
hij is nu 92, heeft ooit een patentaanvraag
gezien waarvan hij zei: dait is helemaal niet
nieuw, dat bestond toen en toen ook al.
Hij schreef naar het patentbureau. Dit ant
woordde dat hij geld moest sturen ais hij
zijn verweer voort wilde zetten. Dat was
natuurlijk de bedoeling niet. Hij wilde
alleen maar even laten weten dat het niet
nieuw was".
Zo ook zoon J. Otten, die, zodra hij
las over 's werelds „eerste elektrisch aan
gedreven fiets" in actie kwam, contact op
nam met Philips en enkele grote fitetsfabri
kanten en zo in de kortste keren zijn dos-
siertje samenstelde.
„Die zoemfiets, waarover ze het nu heb
ben, is niet eens een echte fiets meer. Meer
een soort scootertje. Maar die van 1932 was
wel degelijk een echte fiets. Daar kon je
mee naar huis trappen als je accu leeg was".
Er hebben destijds in Nederland nog aar
dig wat van die „elektrische fietsen" rond
gereden. Een redacteur van het vakblad
„De Nederlandsche Rijwielhandel" verge
leek de emotie die hij beleefde toen hij een
proefrit mocht maken, met de emotie van
de kleuter die voor het eerst het verhaaltje
[hoort van het jongetje dat op de rug van
I een zwaan mee mocht vliegen. Hetzelfde
vakblad stelde vast dat de fiets een uitste-
kende wegligging had, mede door zijn ge-
wicht. Zacht zoemend haalde de fiets zo'n
122 km per uur. De actieradius was ongeveer
170 a 80 kilometer. Dan was de loodzware,
I laag voor de trappers in het frame aange-
tbrachte accu leeg'. Het opladen kon thuis
{gebeuren, dank zij de bijgeleverde Philips
I gelijkrichter rechtstreeks van het lichtnet.
I Dat opladen duurde dan 8 tot 12 uur, af-
I hanlcelijk van de conditie van de accu.
1 Het elektromotortje („met hoog rende
ment") zat onder het zadel en dreef via een
:e ketting het achterwiel aan. Op het
stuur zat een handel waarmee men de mo
tor naar believen kon in- of uitschakelen.
In het laatste geval had je een gewone trap
fiets, die misschien wel wat zwaar te berij-
'en is geweest.
Omtrent de prijs vinden we in het Philips
Maandblad nog dat Philips-personeel de
fiets voor 185.- kon kopen, mits men spoe
dig bestelde want „het aantal elektrische
rijwielen, dat voor het personeel geleverd
kan worden, is beperkt".
Ongeveer vijf Nederlandse rijwielfabrie
ken, waaronder Burgers, produceerden de
door Philips ontwikkelde elektrische fiets.
I Waarom zou hij mislukt zijn
JUM 1-332
ho
•X y ijüfÉiji'iiHiüjü ";i.; EüiiijiiiiiifjiPiijiiii'i ilHipidiyiljrijpji;; PiiliiiiiiiTi-ijilji'i'piiifi! j.
O iaten iaei st?i Jntt oaacE*';jlV-d reeds bekend
stiirt. dat ir, ors Labornrorhim een dptrisch
Toortbewogea rijwiel ontworpen _s, dat door
•en vokal helec.de Xetle-r:ani,UL-l*!t rijiwiqUabrifkeu
vervaardigd en in der. handel-gebracht wordt.
De ve neger, waardiger va.-. „De Nederlandsihe
Ri;Vie;hasdel" icljrift hierover o.n. in zijn vak
blad:
JLT kerin.Kri zich rilt Uw kindsheid, wlzrte koot.
nog wel ilec verhaaltje vart-ckn jongen co gi;
verbeelden U dan, ca- gij die joegen zelf waart
die cp den rug van een awatn mocht: gkitt zitten.
Nauwelijks tuitte ïüj Dp het zachte dons, of de
vogel verhief zich geruiscklocs In de blauwe Iiicht.
Daar lag het bcsch, caar gleden de Ur.derijert er.der
ban door. Wtxx jrc aog, hoe heerlijk dat was?
TJPelntl, arfi soort emotie beleefden wij, toet wij
Op de cinnenp'aats var Philips' groot laboratorium
op de electrischc fiets r®n||edrïver. weEtkfc. Met
Sierde Tsrry-^uiartilzadel biedt ter ger.akieLjke
zitplaats, het rijwiel ligt, door z,i;r gewicht. Yisr
op den weg. een rurdbeweging ia s oldoeride. öih
hst. siisar zoemend, vooruit te l«ea schieten.
Het dcctrJsch gedreven rijwiel. dat eer, veffterkt
ttiitie Vtri speciale constructie heeft.' is vooralen
vt ecu :i>. -.cl: ik üiti«.-:.JselbsrèH acc-.lnnlütör
Af'
12 Volt. Jaag vdér ce trappers aaagehtackt,
terwijl beneden Eet ar.del, in het frar.ie, srr_ eiertro-
metor rast Ssbt renderlic-ht is g.-riortcerd. Ds
itndrhvu'ig geéchiett niet pïKÜlp vais eer ec«-
Scherradsn ketting op het ach teste eh Ds cegehur
voor Let in.- en uitschakelen, is op bet t:uur ge-
xorramL waar zich ook een anspcrcrnetar bevindt. j
Op dir. geladen accu Lm men na. ?t> kir. afleggen.
Wat het op.adc-n betreft, dat kan 's nachts met he-
S-jlö fs-i usr, bijbifhooraicer. 5 Axp. geliikrichtcr
rit kat lichtnét geschieden. De duur rati du ladirig.
S S 1 uu'r, is afnatikel.jk van den rocscautl van de
batteriji de Itadkosteu zijn zeer gering."
De pr.js var. deze fiets bedraagt, geheel compleet
jjiwfci g^kfidner, root het Puilipt persaaeei
f tSS.z.j kar hi cc Personeel Afd. der Hollaru-
sche Verkoopt:deeling besteld worden. Aangezien
het aarJ.nl ele-etrisclie rijwielen, cat voor het per
soneel jeleverd kar worden, beperkt jj, verdient
spoedige bestelling aaubevelinp.
De heer Otten: „Die fiets
*as zijn tijd te ver vooruit.
|De zware accu met zijn be-
IPerkte actieradius, was ook
l'ffl bezwaar. Toch zijn er
Ittensen geweest die er lang
I® veel op gereden hebben.
I« schijnt zelfs een pastoor te
|aln geweest die 20.000 kilo-
IBeter heeft afgelegd met
I^n elektrische fiets".
I Zlln tijd vooruit... Toch
INederland al rijp voor
Et' ANWB „de automati-
fiets" noemde. Volgens
Kampioen van 30 april
reden er in dat jaar
duizenden rijwielen met
hulpmotoren in ons land. Het
totale fietsenpark bedroeg
toen drie miljoen.
Die hulpmotortjes waren
kleine, sputterende benzine
motoren, gemonteerd op de
bagagedrager, in het frame
of op het voorwiel. JLO en
Sachs waren de voorlopers.
Aan de komst van de „brom
fiets" (niemand dacht toen
aan die naam) was heel wat
discussie gewijd geweest. De
ANWB toog onmiddellijk
naar de regering om voor de
„automatische fiets" de
mogelijke belasting
heffing toegepast te krijgen.
Maar het motorrijdersblad
noemde de automatische fiets
„een beleediging voor den
motorwielrijder, door dezen
met diepe minachting ont
vangen".
Niet zonder vreugde van
De Kampioen komt het blad
van de motorduivels een
paar maanden later terug op
die mening: „het rijwiel met
hulpmotor is pezig een blij
vende plaats te veroveren en
het moet au sérieux genomen
worden". De broinfietsberij-
ders heten in dat artikel dan
ook al „de nieuwe recruten
onder de vanen van Koning
Motor"
De techniek zat niet stil.
Ook toen was dat kennelijk
al een waarheid als een koe.
De elektrische hulpmotor
bracht Nederland opnieuw in
vervoering. Een produkt van
eigen bodem nog wel! En het
was weer De Kampioen die
juichend voorspelde: „In de
toekomst zien wij reeds een
nieuwe Bondsinstelling, na
melijk laadstations langs de
wegen!".
Dat is er niet van geko
men. Maar intussen blijkt
toch ook maar weer dat er
zelden iets nieuws onder de
zon is. Het ontbreekt er nog
maar aan dat iemand, na dit
verhaal, ons komt vertellen
dat Leonardo da Vinei de
elektrische fiets al heeft uit
gevonden, zij het dan op pa
pier.
WIM KOCK
Aervolg van pagina 1)
hatste deel van hun
Waarschuwen de bis-
tegen de misvatting,
feuten van onze samen-
alleen geweten moeten
aan de structuren.
zijn geen dingen,
van ons staan en die
veranderen zonder
'a veranderen.
van bewustwor-
j niet alleen mag-
Va uundigen, organisa-
"erkgevers en werk-
"akbondsvrijgestelden
een belangrijke rol
Ook opvoeding
hebben hier een
taak.
is het belangrijkste
"aar saamhorigheid
Ufensen, ongeacht na-
huidskleur of leef-
■noeten worden aan-
i£lWiiS wol'dt helaas
"merkt door individu-
Plaats van wedijver
bevorderd
zeggen dat wij
gewetensonderzoek
moeten instellen naar de druk,
die wij op elkaar uitoefenen
bij onze bestedingen. In dit
verband zeggen zij: „Vermoe
delijk wordt het mechanisme
van de onderlinge wedijver in
het consumptiegedrag groten
deels op gang gehouden door
moeilijk verdedigbare verschil
len in inkomens".
UTRECHT De Vastenbrief
van de Nederlandse bisschop
pen, een document van 6150
woorden onder de titel „Wel
vaart, verantwoordelij kheid,
versobering", verschijnt in zes
talen. Naast de Nederlandse
tekst zijn in opdracht van de
persdienst van de rk kerkpro
vincie vertalingen gemaakt in
het Frans, Duits, Engels.
Spaans en Italiaans.
De vertalingen worden toege
zonden aan alle bisschoppen
ter wereld eensdeels recht
streeks, anderdeels via de bis
schoppenconferenties aan
alle departementen van het
centrale kerkelijke gezagsap-
paraat in Rome alsook aan de
belangrijkste massamedia over
onze grenzen. Onder de gast
arbeiders in ons land worden
gratis 5000 Italiaanse en even
veel Spaanse teksten ver
spreid.
BONN (DPA) Waterver-
vuilers zullen in West-Duits-
land in de nabije toekomst
harder worden aangepakt. Het
kabinet in Bonn heeft gisteren
een desbetreffende wijziging
van de wet op de waterhuis
houding aangenomen.
Als de wijziging door het
parlement is goedgekeurd, zul
len steden en industriële be
drijven hun afvalwater over
eenkomstig de nieuwste tech
nische methoden moeten zui
veren. Volgens het ministerie
van binnenlandse zaken wordt
ongeveer een kwart van het
afvalwater van de steden on
gezuiverd afgevoerd. Slechts
weinig plaatsen langs de Rijn
lozen hun afvalwater helemaal
biologisch gezuiverd.
Op overtreding van de nieu
we bepalingen staat een ge
vangenisstraf van maximaal
drie jaar en een geldboete van
100 000 mark.
RIJSWIJK (ANP) De rundvleesconsumptie in Neder
land begint te stagneren, misschien zelfs terug te lopen.
Voorzitter G. Meyer van het
produktschap voor vee en
vlees vertelde tijdens de giste
ren gehouden bestuursverga
dering van het produktschap
voor vee en vlees, dat hij en
de adviescommissie van zijn
schap deze indruk hebben* ge
kregen. Volgens de adviescom
missie is de verkoop van de
betere soorten rundvlees nog
het best op peil gebleven.
De consument, vinden voor
zitter en adviescommissie, is
zich er onvoldoende van be
wust, dat vlees in Nederland
nog altijd een goedkoop pro
dukt is, vergeleken met wat
er elders in de EEG voor be
taald moet worden. De voor
zitter zou wel een voorlich
tingsactie willen beginnen om
de aandacht van de consument
hierop te vestigen. Slagersaf
gevaardigde A. Goossens had
anders dan de adviescommis
sie waargenomen dat de afzet-
stagnatie zich ook bij de duur
dere vleessoorten voordoet.
Volgens hem is de prijs van
het rundvlees redelijk duur.
De slagers zitten met gewel
dig verminderde omzetten
niet in geld maar wel in kilo's
- en maken zich daar zorgen
over.
De heer R. Wensen (werk
nemers) geloofde, dat onder
meer de grotere moeite, die
velen in de lagere inkomens
klassen thans hebben met hun
besteedbare inkomen, een oor
zaak is van de afzetstagna-
tie.
KAAPSTAD (RTR-DPA)
Studenten, hoogleraren en po
litici in Zuid-Afrika hebben
woensdag verontwaardigd ge
reageerd op de maatregelen
die de rgering-Vorster heeft
genomen tegen acht bestuur
ders van de Nusas (National
Union of South African Stu
dents), de vereniging van En
gelstalige studenten. De waar
nemend voorzitter van de Nu
sas, Roy Ainqlee, daagde de
regering uit een proces tegen
de acht studentenleiders aan
te spannen. De studentenraden
van de universiteiten van
Kaapstad en Johannesburg
hebben een massaal protest
aangekondigd.
De Nusas zegt in een
woensdag uitgegeven verkla
ring „genoeg te hebben van
een regering die zich ver
bergt achter administratieve
maatregelen als verbanning.
Als Vorster en zijn kabinet
over bewijzen beschikken dat
deze studenten de wet hebben
overtreden, laten ze dan een
rechtszaak tegne hen begin
nen en hun schuld voor de
rechtbank aantonen." Volgens
de Nusas wil de regering met
deze maatregelen de aandacht
afleiden van de werkelijke
problemen: de arbeidssituatie
en het onderwijs. De acht stu
denten zijn nooit als kliek op
getreden, maar hebben slechts
gehandeld op grond van de
mandaten die het Nusas-con-
gres hen heeft gegeven, aldus
de verklaring.
Premier Vorster en minister
van justitie Pelser maakten
dinsdag in het parlement be
kend dat aan Nusas-voorzitter
Paul Pretorius en zeven ande
re bestuursleden beperkende
maatregelen waren opgelegd
krachtens d.e wet ter onder
drukking van het communis
me. Daartoe was besloten op
grond van een rapport, dat
eenstemmig was uitgebracht
door een commissie van onder
zoek waarin zowel leden van
de regerende nationale partij
als van de oppositiepartij, de
verenigde paritij, zitting had
den. De commissie was tot de
slotsom gekomen dat „voortge
zette deelneming (van de
acht) in de studentenpolitiek
uiterst ongewenst is."
De maatregelen houden in
dat de acht studenten hun
woonwijk niet mogen verlaten,
geen sociale of politieke bij
eenkomst mogen bijwonen,
niet het terrein van een uni
versiteit of een andere onder
wijsinstelling (openbaar of
particulier) mogen betreden,
niet in Nusas-kantoren mogen
komen, geen artikelen mogen
publiceren, geen gebieden
voor niet-blanken mogen be
zoeken en zonder toestemming
van de rechterlijke macht
geen fabrieken, havens of ge
rechtsgebouwen mogen betre
den. Dat betekent dat zeven
van de acht hun studie moeten
opgeven en dat de achtste,
Lector Richard Turner, waar
schijnlijk zijn baan zal verlie
zen.
JOHANNESBURG (DPA)
De Zuidafrikaanse regering
heeft vrijwel de gehele top
van de studentenorganisatie
National Union of South Afri
can Students uitgeschakeld.
Premier Vorster deelde in het
parlement in Kaapstad mee,
dat aan de voorzitter van de
vereniging Paul Pretorius, zijn
twee vice-voorzitters en vijf
andere leidende figuren van
Nusas volgens de wet tegen
het communisme beperkingen
zijn opgelegd. De acht studen
tenleiders mogen hun woon
plaatsen niet verlaten, mogen
niet in contact treden met
zwarte Afrikanen, mogen niet
op de universiteit komen en
ook geen politieke bijeenkom
sten of studentencongressen
bijwonen.
KAMAPALA (DPA)
President Amin van Oeganda
heeft het leger opdracht gege
ven twee overwegend Europe
se. clubs in Djinja over te
nemen.
Volgens radio-Oeganda nam
het staatshoofd dit besluit
nadat hij dinsdag bij een be
zoek aan Djinja op 80 km ten
oosten van de hoofdstad Kam
pala, had gemerkt dat alle le
den Europeanen zijn.
SANTIAGO (EFE) De
activiteit van de International
Telephone and Telegraph
(ITT) in Chili is definitief
opgeschort.
De Chileense regering heeft
een wet gepubliceerd, waarbij
alle contracten tussen de staat
en de maatschappij worden in
getrokken. Dit is de laatste
wettelijke stap voor de natio
nalisatie van de maatschappij,
waarvan de eigendommen in
Chili geschat worden op hon
derd miljoen dollar. De ITT
werd destijds door Ameri
kaanse kranten beschuldigd
van pogingen te voorkomen,
dat Allende aan de macht zou
komen.
AMSTERDAM (ANP)
Om het contact tussen de poli
tieman en de burger te verbe
teren gaat de Amsterdamse
politie de komende jaren ge
leidelijk overschakelen van de
surveillance per auto op toe
zicht door agenten te voet of
op de (brom) fiets. De agent
nieuwe stijl zal worden uitge
rust met een portofoon, waar
mee hij zonodig contact kan
opnemen met het districtsbu
reau.
Het nieuwe systeem, in het
poili'tiiej-airgon „methodische
surveillance" geheten, bete
kent niet, dat de politde-auto
uit het straatbeeld verdwijnt.
Per district zullen een aantal
witte „kevers" blijven rijden
met als voornaamste taak het
verlenen van assistentie.
De hoofdstad wordt hiermee
voor zover bekend de eerste
grote stad in ons land die
overigens met uitzondering
van de nachtelijke uren
van de „kip-in-bMk" terug
keert naar de „matuur". Van
de zijde van het rijk wordt bij
de gemeenten al geruime tijd
aangedrongen op die nieuwe
vorm van surveillance. Aan
Amsterdam is negen ton ter
beschikking gesteld orn o.m.
de benodigde apparatuur aan
te schaffen.
(ADVERTENTIE)
