wurman
H*
Honderdduizend
telefoontjes
per jaar voor
1 minuut poëzie
Uit'
oor
orn. verhoeven
611
Laatste toevlucht
Grootverbruik
Op de wc-rol
>0 24 FEBRUAR1197) "3
ZATERDAG 24 FEBRUAR11973
ET wordt, na zoveel «e.
in, dat ik de tel kwijt ben -
•n? twaalfsteeds moei.
ker om al het werk, dat aan
samenstelling van eet
ieuwe regering besl
iordt, nog als ernst te bi.
houwen. En voor een jpj;
uurt het ook te lang.
loet dus iets mis zijn.
laar over wat er mis is, 2(1
meer meningen dan poli.
eke partijen: dus ook
aag wordt in de formatie
'.trokken en maakt de kwet.
e nog moeilijker. De kritiek
an buitenstaanders als dij
zijn heeft op die rm.
ier geen poot meer om op
staan. Want iedereen iaën
it: de kwestie is deze
I et buitengemeen ingemft.
'ld.
Voor gecompliceerde kwu-
(es hebben we specialisten;
envoudige kwesties kunnen
|e zelf wel oplossen met dl
dp van de buurman. Van'n
vecialist verwachten we niet
it zijn oplossing van proble-
len bepeTkt blijft tot de co«.
Jtatering dat de kwestie a
ecompliceerd is. Want juist
mdat we dat zelf al gecon-
tateerd hadden, wenden w
1 ns tot de specialist, de op.
asser van gecompliceerde
b roblemen. We consultim
le specialist niet om te ho.
en wat we al wisten of 1
fezelfde cliché's te vernemen
marmee ook de buurman al
bankomt. Als een psychotooi
|ia acht jaar noeste studie
comt vertellen dat bepaaldi
xensen uit bepaalde milieu
mder bepaalde omstandigh-
ten zich in een bepaalde riek.
ting kunnen ik zeg niet
\moeten" ontwikkelen, gj
üs een gynaecoloog een klein
biologisch wondertje herleidI
tot „verandering van lucht
zoals wij dat noemen" e
|de buurman noemt het ooi
zo, dan kunnen we ons
jarig naar de probleemoplos
ser en de rekening van ta-
ierd gulden wel besparen,
7% TÜ sta ik van harte
V pen voor de gedachte,
dat politici geen speci
alisten zijn. Men ziet ze znl-
.den een probleem oplossen tl
jze praten ook niet veel li
jders dan de buurman, alleen
met iets meer gewicht en u»l
meer wind tussen de moorden
Misschien zijn politici gen
specialisten omdat de ff
blemen waarvoor zij statn, tl
groot en te gecompliceer
I zijn.
Problemen, zouden we ito
zeggen, horen een bega*
graad van simpelheid te hei-
ben om zich specialist te W'
men in het oplossen
algemene problemen.Wa.nUi-
gemene problemen hebben a
twee merkwaardige
schappen, dat ze iedereen
aangaan en onoplosbaar 28'
Zij zijn eeuwige discusslem
en eeuwige aanleiding tot
kinderachtige pretenties.
Daarom kan er alleen w'
meen, in cliché's, over F
praat worden. Maar wie
cliché's praat is geen spc®
list. Hooguit is hij, na ert
training, een sierlijke repre
sentant van een gezag
wijselijk alles in het tnm
laat. Ik heb dus at «fl
ging politici niet als sPec
listen te beschouwen en
kan daar heel goed vreat t»
nemen, omdat zaken
gemeen belang ieciereen e
gaan en niet aan een
jevol specialisten kunnen
worden toevertrouwd. 5Pec|(
listen horen geen maent
hebben, hooguit invloed-
negenendertig procent van die waanzinnige carnavalsplatenproduktie belandt hier: in de vuilnisbak. En over elf
dagen komt daar die ene procent van grijsgedraaide toppers nog bij.
Blufpoker
Carnavalslied
Tt/fUH beschouwd 1
M dragen niet by
oplossing tenzij a J
bestaan in een regenm
deskundigen, al of niet
rend tot een van de
partijen, die goed in "e |J
gehouden wordt doof
mer van verstandige 0
Wat er de laatste tien
twaalf weken gebeura
welijks ernstig te nemCTj j
veel grimmigheid daarov
aan de dag gelegd v>o
Om tenslotte ook d,ca'1
een constructieve bija
leveren, spreek ik een
wens uit, namelijk aai j
in het volgende kabW
stens een minister zal
met een drielettergrep
naam eindigend °k?;; A
de laatste jaren ■->
tisch gebleken bij "eL01u
streren, joelen en uiv
omdat zo'n naam
rijmt op ha, ha, ha- (|i,
zie grote frustraties
deze eenvoudige aa jt
sche wens niet tegem
komen wordt.
Duidelijkheid voor
af: ieder vogeltje
zingt zoals 't ge
bekt is. 'n Volks
wijsheid die wij, Neder
landers, niet ten onrechte
hoog houden. Resultaat is
wel een onoverzichtelijke
stapel zwarte jolijtschij-
ven. Volgens ingewijden
weer dan honderd-en-elf.
Wij sluiten ons graag bij
fae prognose aan.
Er moet, financieel gezien,
muziek in het carnavals-
aed zitten. Veel muziek
®lfs. Hoe is het anders te
verklaren dat jaarlijks zo
veel onzin tot grammo
foonplaat verheven wordt.
Ook nu weer liggen tal-
I 'oze dreunende deuntjes
Maar die misschien straks,
'innen drie dagen, versle-
ien zijn. Maar dat laatste
I ?eldt alleen de uitzonde-
nnsen. want een iizerster-
Ke wet wil dat velen door
Platenmaatschappijen
Sloepen zijn, doch slechts
lveinigen door de hossende
massa's worden uitverko
ren.
..BIER DUS PLEZIER"
I ^ondanks houden de
Platenmaatschappijen stug
1OivW het motto: „Er
's hier, dus plezier", laten
e laar on iaar meer 0nbe-
v! feestT1PU2er> opdra-
11 om de meestampers
I rv\ e ™an te brengen,
lm n?^isde ingrediënten
iSn 'n kun ogen zó laag
J Srond da^ iedereen
on^er al te veel kosten
o, "et oprapen heeft.
V,H.1S een klassieke mis-
wJn? ^et waarachtige
is net iets
i cnmK- aHeen maar een
I wltie.van ril'dende
Carnaval gaat jaarlijks gepaard met een stort
vloed aan grammofoonplaten. Het merendeel
daarvan krijgt nauwelijks een poot aan de
grond. Rob Dezöt trok enkele uren uit om
naar deze missers te luisteren.
van xlJUCilUC
Niet zonder moeite geven
de platenmakers toe dat
het verschijnsel carnavals
lied voor hen een jaarlijks
terugkerend spelletje bluf
poker is. Vandaar die
waanzinnige produktie.
Men gooit met veel tam
tam tien platen op de
markt in de stille hoop dat
er een paar uit zullen
springen. Reeds bij een
verkoop van ongeveer 2000
platen springen ze uit de,
relatief lage, kosten. Inte
ressant genoeg om de jaar
lijkse gok te wagen. Bij de
maatschappij Telstar
spreekt men niet voor
niets over de „super-vette-
kluiven" die te verdelen
vallen.
Phonogram is een van de
weinige maatschappijen
die het dwaze van de car
navaleske stortvloed be
gint in te zien. Dat neemt
niet weg dat hier ene
„Ome Wout met neven en
nichten" ten tonele wordt
gevoerd met het lied
„Nooit meer doen", dat vo
rig jaar reeds ruimschoots
uitgedragen werd door on
dermeer Vader Abraham
met zijn club.
Voor een wonderlijk assor
timent feestplaten zorgt
Ariola middels Piet Pegel,
de Ronaldos en Ronnie
Martin. De Ronaldos doen
het ministerie van defensie
in driekwartsmaat een tip
aan de hand voor het ge
val Russen en Chinezen
onverhoeds zouden bin
nenvallen: geef ze bier,
een boerenkiel en laat ze
carnaval meevieren. Ron
nie en Martin maken het
kunstgebit van grootpapa
tot inzet van dolle feest
vreugde en Piet Pegel
blijkt tenslotte van mening
te zijn dat Piet helemaal
niet kan zingen.
Imperial (Bovema) heeft
zich dit jaar in de strijd
geworpen met de serie
Brabants Bont, en daar
kun je alle kanten mee op.
Persfotograaf Stappenheid
wil hossen, antiauair Dick
Tames verwenst het geld
onder de titel „Ze kunnen
me rug op" en Leo den
Hop heeft de triomfmars
uit Verdi's Aïda nodig om
te vertellen dat hij zijn
boerenkiel kwijt is.
Bij CBS houden vedetten
als Johnny Rijk en Rita
Corita zich bezig met iets
dat op carnaval moet lij
ken, maar dat totaal niet
doet. Joke Marcello stelt
zich voor als Jeanette die
walgt van kroketten, ter-
wiil op een andere plaat
„The Crocksons" niet bui
ten friet met mavonaise
blijken te kunnen. Ook
Barend Servet, het kon
niet missen, heeft tekst
schrijvers tot nadenken
gebracht. Zo blijven De
Butlers zich minutenlang
afvragen waar Barend
eigenlijk zijn servet heeft.
Diezelfde Barend wordt
ook door Karei Thiel en
de Feestneuzen aangepakt.
Dit ten dienste van Tel
star (Johnny Hoes). Men
vindt het maar vies dat
Barend zelfs geen servetje
aan heeft en brengt deze
walging onder woorden
door het steeds maar weer
herhalen van de woorden:
ba, ba, ba, ba. Bij Telstar
verder: „Ze kunnen zeg
gen wat ze willen, de oli
fant heeft de dikste bil
len", „Wie zijn billekes
heeft verbrand", „Laat ons
lekker neuzen met elkaar",
„Doe het een keertje met
mij" en meer van dit
stuntwerk.
Tenslotte heeft Negram
het hele „Huishouwen van
Jan Steen" aan het werk
gezet om de boodschap
„Niet meer boos zijn" uit
te dragen en Thijs van der
Molen is dermate dronken
geweest dat hij aanhou
dend lallend blijft walsen.
Genoeg zo, deze greep uit
de stapel overblijvende
schijven. De troeven zijn
weer in handen van een
paar zingende zotten, dwa
zen of narren. Voor de
overblijvers is er slechts
deze troost: Over elf da
gen liggen ook de win
naars van het pokerspel in
de vuilnisbak.
Grijs gedraaid, dat wel.
Tekst: Rob Dezöt
Foto: Tido Gideonse
U spreekt met
Uw dichter
Ooit wel eens in Leeuwar
den 31313 of 31343 gebeld?
Nee? Dat is jammer: want
wie weet had u het verbor
gen dichterstalent van uw
buurman ontdekt. Beide
nummers in de Friese
hoofdstad brengen namelijk
het kontakt tot stand met de
stichting „Operaesje Fers",
een stichting die er op uit
is onbekende dichters in
Friesland, Nederland en
Vlaanderen aan het woord
te laten.
5 Jaar bestaat deze maand
deze vorm van tele-poëzie.
Het aantal dichters dat aan
bod is gekomen is niet ge
ring; het aantal luisteraars
is nog groter. Gemiddeld
tweeduizend mensen ge
bruiken per week hun tele
foonboek als dichtbundel.
„Operaesje Fers", Frieser kan
het niet. Maar zo de Friezen in
754 met de moord op Bondfa-
tius een barbarendaad gesteld
mochten hebben, dan stelden
zij er in 1968 zeker iets cultu
reels tegenover. Waar binnen
het Nederlands taalgebied het
dichterstalent verder wegzakte
in het moeras van onverschil
ligheid, reikten een aantal dich
ters in Friesland de helpende
hand. Op een schrijversweek-
einde had F. S. Sixma van
Heemstra („baron op Laag
Zuthem, maar spreek me er niet
mee aan") het verlossende ant
woord gegeven op de vraag
„welk medium nog bereikt kon
worden om mensen bij de poë
zie te betrekken".
Dat antwoord klonk ongeloof
lijk simpel: de telefoon. Josse
de Haan moet vervolgens de
eer nagegeven worden als pio
nier aan de arbeid gegaan te
zijn. Hij schakelde de telefoon-
beantwoorder in. Wie Josse
belde, kreeg een dichterlijk ant
woord terug. Technisch liep die
onderneming spaak: maar „Ope
ratie Vers" (op z'n Nederlands)
werd geboren. Eén, later twee
telefoonnummers (samen vier
lijnen) werden ingeschakeld: op
een band hoort men nu de ech
te dichter, bijna uitgestorven in
de ogen van het publiek, op
eens springlevend dichtend in
de oren.
Operatie Vers bestaat vijf
jaar bij de gratie van de onbe
kende Nederlandse dichter. De
opzet van de stichting is een
voudig. Men stuurt zijn ge
dichten naar Postbus 527 in
Leeuwarden. Een redaktie van
tien man neemt deze inzendin
gen door en bepaalt wie er voor
uitzending op een van de beide
nummers in aanmerking komt.
Uit het anonieme midden van
de dichtersbent treedt Wiebren
Veeman uit Lutjegast (net even
over de Groningse grens) naar
voren om iets te vertellen over
deze unieke service aan dichters
en luisteraars Wiebren: „Ope
ratie Vers heeft een sociale
functie naar twee kanten. Aan
onze kant van de lijn staat de
dichter: een man of vrouw die
zijn of haar eerste litteraire
voortbrengsels de wereld in
stuurt. Of de dichter, die na zo
vele af wijzigingen van litteraire
tijdschriften 'n laatste toevlucht
zoekt. Wij toetsen de inzendin
gen eigenlijk maar op twee pun
ten de duur van het gedicht en
de verstaanbaarheid door de
telefoon. De lengte wordt be
paald door de PTT. één minuut
en niet langer is de richtlijn.
Wat de verstaanbaarheid betreft
een gedicht lezen is heel anders
dan een gedicht horen.
Wie uitzendbaar geacht wordt
krijgt een bandje thuis ge
stuurd. Daarop wordt door de
dichter zelf de tekst ingespro
ken. Wij zijn niets anders dar
een schakel"
Aan de andere kant van de
lijn staat de luisteraar de
poëzieconsurnent. Wiebren:
„Soms krijgen we een kaartje
met deze inhoud: ik voelde me
gisteravond zo eenzaam. Wat
een geluk dat ik kon bellen
Ja, dat is toch wel wat hé?
We hebben ook grootverbrui
kers. In Rotterdam, op een kan
toor, gaf een direkteur zijn se
cretaresse 's maandags ochtends
de opdracht Operatie Vers te
bellen. Als het gedicht haar be
viel, moest ze doorverbinden
naar alle afdelingen".
Het aantal inzendingen waar
over Operatie Vers kan beschik
ken varieert: als de organisatie
in het nieuws is geweest, dan
stromen de gedichten toe. De
praktijk wijst uit dat het vooral
ionge en oude mensen zijn die
zich geroepen voelen.
Wiebren: „de jongeren hebben
't vaak over de zelfde dingen
als liefde, maatschappijkritiek
en het dichtersschap zelf waar
om ze zich in die vorm moeten
uiten. Oude mensen praten
daarentegen nooit over het
ouder worden Je hebt er een
groot aantal „geestelijke dich
ters" tussen Vaak reageren zij
op maatschappelijke gebeurte
nissen als relletjes. De gedichten
van oude mensen zijn veelal
ontroerend en triest".
Operatie Vers bestaat behalve
bij de ijver van de redaktieraad
ook dankzij haar Friese subsi-
dienten, de gemeente Leeuwar
den en de provincie Friesland
Van CRM werd eenmaal een
startsubsidie ontvangen. Latere
aanvragen werden afgewezen.
„Op grond van 't gebrek aan
een constanl litterair peil Dat
is een voorbijgaan aan het so
ciale karakter van onze stich
ting" stelt Wiebren Veeman
bitter fvast. „Want voorlopig is
het nog zo dat honderdduizend
mensen per jaar kennis nemen
van poëzie via de telefoon.
Iedere dichter heeft bij ons een
oplage van 2000-3000 telefoon
tjes. Dat is altijd iets meer dan
een gedrukt e bundel van drie
honderd exemplaren".
Geld heeft de stichtig Opera
tie Vers nodig om haar doel
stellingen te verbreden. Het
gaat haar er in de eerste plaats
om de dichter een kans te ge
ven. Daartoe worden incidentele
akties ondernomen. Op markten,
waar gedichten per stencil wor
den verkocht Maar de stich
ting wil het aantal verkooppun
ten drastisch uitbreiden. Een
ander opzienbarend idee is het
publiceren van gedichten op
verpakkingsartikelen: poëzie op
de wc. rol btivoorbeeld Om
deze plannen uit te voeren is
geld nodig Door de onwil van
CRM is het echter niet voor
handen. De plaatselijk verleen
de subsidies gaan geheel op aan
de exploitatie van de telefoon
lijnen.
In de beginperiode van Ope
ratie Vers heeft het staats
bedrijf zich ai te druk gemaakt
met deze dichterlijke onderne
ming. Wiebren: „We zijn eens
opgebeld door eenPTT direk
teur die een vies woord op de
lijn had gehoord. Nu controleren
we wel eens of ze nóg steeds
meeluisteren. Daarom gooien
we er soms expres een vies
woord tussendoor Maar. poëzie
liefhebbers zijn het niet meer
gebleken bij de PTT".
Tekst: Koos Tuitjer
Tekening: Lex van Voorst
