VREES VOOR
POLITIEKE
AARDSCHOK
WESTDUITSE
OPPOSITIE
ZOEKT NAAR
PROGRAMMA
HANNSHEINZ PÖRST:
Directeur die half bedrijf
aan zijn arbeiders schonk
VAN AVON
buitenland
Beste leerling
CONFLICT
Helm ul Kohl
Partij boek
Royaal leven
Sell i
immig
CHARTER
binnenland
HONDURAS
iLiberia •ÜKB8E*
COSTA-RICA^M
ntarenas Alajuela
gSSygjs^ Cartago/5
REGIME SOMOZA GROTERE
PLAAG VOOR NICARAGUA
Ir DAN AARDBEVING
(Van onze
correspondent)
0 Een beeld van de ravage na de aardbeving die Managua daags
voor Kerstmis '72 trof.
MEXICO Terwijl nu
11a de aardbeving in Ni
caragua het tragisch saldo
op ongeveer 10.000 do
den, 20.000 gewonden,
250.000 daklozen en
52.000 werkelozen staat,
verkeert men over één
gevolg der catastrofe nog
in liet onzekere: of liet
gebeurde ook lot een po
litieke aardbeving zal lei
den en daarmee lot de on
dergang van de „Somoza
dynastie" zoals de Latijns-
Amerikanen het spottend
noemen. Want, zo schrijft
het Venezolaanse dag
blad ,,EI Universal"
„Een ergere plaag dan
aardbeving en droogte
(voor Nicaragua) zijn de
Somoza's".
Troosteloze aanblik van een verwoeste stad in een al zo arm land.
(Van onze correspondent)
BONN Sinds Konrad
Adenauer van het politieke to
neel in Bonn verdween, was
het objectieve waarnemers al
spoedig duidelijk dat de bril
jante hoge C uit de Westduitse
CDU verdwenen was.
Alleen de verantwoordelij
ken zelf met voorzitter Rainer
Barzel aan het hoofd waanden
zich nog steeds in de zorgeloze
20-jarige periode, waar in de
Bondsrepubliek de lakens door
de christen-democraten wer
den uitgedeeld. Omdat zij het
verval niet zagen, stortten zij
de partij in een desolate toe
stand, waarvan ze zich boven
dien nu pas - enkele maanden
na de verkiezingen van no
vember - bewust zijn gewor
den.
De grootste fout maakten de
christen-democraten al toen zij
in 1969 door Willy Brandt
voor het eerst in de oppositie
werden gedwongen. Hoewel
de parlementaire meerderheid
voor Brandt sprak, zagen zij
zichzelf als de „verhinderde re
geringspartij, die slechts door
een list uit de centrales van
de macht verdreven was.
Vooral Barzel vocht daarom
niet om een verloren positie
terug te veroveren, maar trok
door het land met de aan-
soraak een rechtmatige functie
te herbezetten. De kwitantie
was een nederlaag, die groter
was dan vriend en vijand
resp. hadden gevreesd en ge
hoopt. Deze kater werd ge
volgd door het deprimerende
perspectief, dat er thans
voor de SPD een onafzienbare
regeringsperiode is aangebro
ken. De personificatie hiervan
is kanselier Brandt, die vooral
door de christen-democraten
hoe langer hoe meer als een
tweede Adenauer - compleet
met zijn regelmatig terug
kerende keelaandoeningen -
vergeleken wordt.
De verwarring en de onze
kerheid in de eerst zo zelfbe
wuste oartij worden hierdoor
slechts groter. Zij beslaan toch
al hierin dat Barzel. die geen
geloofwaardige indruk maakt,
de partij nauwelijks een pro
gram geeft, omdat zij het niet
nodig meende te hebben en
omdat zij niet meer weet waar
haar standplaats is. Brandt
lijkt inderdaad Adenauers
beste leerling te zijn geweest,
zoals men de SPD na diens
afgang de beste CDU die er
ooit was begon te noemen.
Toen Brandt de moeizame po-
„ingen van de christen-demo
craten zag om zich na hun
nederlaag een positie te ver
werven, eiste hij voor zijn
partij de eer en de plaats op
de politieke groep van het
nieuwe midden te zijn. Voor
het kiezersvolk was dit zeei
geloofwaardig, want de opinie
peilingen toonden tot nog gro
tere schrik van de CDU aan.
dat Brandts SPD alleen de
meerderheid zou behalen wan
neer er nu verkiezingen ge
houden zouden worden.
Als prelude op het partij
congres dat de christen-demo
craten in oktober gaan houden,
trok het bestuur zich onlangs
in retraite terug om de verkie
zingsnederlaag te analyseren.
De bijeenkomst bracht echter
het tegendeel van nieuwe ze- Te rechts
kerheid, omdat de CDU voor
de schier onoplosbare vraag
kwam te staan of de knoop
eerst bij de zakelijke proble
men of bij de personenkwestie
doorgehakt moet worden. Dit
dilemma ontstond, omdat de
minister-president van Rijn
land-Palts, Helmut Kohl, aan
kondigde dat hij in Hamburg
tegen Barzel voor het voorzit
terschap wil kandideren.
danks zijn handige manipula
ties waarmee hij, die tevens de
commandant van het leger is,
en dus de feitelijke macht
heeft, zijn macht zoekt te be
stendigen.
Reeds is hij, tevens leider van
de Partij der Liberalen, in
conflict gekomen met de leider
van de enige andere belang
rijke partij, der Conservatie
ven, F. Agiiero. Dit gebeurde
n.a.v. een door Somoza na de
aardbeving geïnitieerde mani
pulatie en het verwijt van
„verrader" is reeds over en
weer gevallen. Het „verraad"
heeft te maken met een tussen
beide partijen gesloten over-
De dictatuur der familie
Somoza duurt al een kleine
veertig jaar. Weliswaar
tracht de jongere generatie
dat wat minder opvallend te
maken door het in acht ne
men van respectabele demo
cratische gewoonten, zoals
verkiezingen. Welke echter,
tot camouflage der feitelijke
verhoudingen, met grote sou
plesse worden gehanteerd.
Maar ditmaal is vrijwel di
rect nadat de aardschokken de
hoofdstad met de grond gelijk
hadden gemaakt, ook het on
deraards gerommel in Nicara
gua's politiek hoorbaar gewor
den.
Om te beginnen is er niets be
ter dan rampen om een volk
de waarde van zijn bewindshe
den te tonen. En wat het volk
van Nicaragua de eerste drie
dagen na de aardbeving zag,
was een vacuüm, waar leiding,
organisatie en bewind had
moeten zijn. Dat geen paniek
en plundering op grote schaal
plaatsvond en bewoners en
masse de hoofdstad verlieten,
geschiedde meer dankzij het
Kohl op de SPD de positie van
het nieuwe midden heroveren.
Hier bevinden zich de jonge
ren, de intellectuelen, talrijke
goedverdienende arbeiders en
de nieuwe middenklasse van
promotiemakers. Niet alleen
heeft Kohl zonder meer al een
grotere uitstralingskracht dan
Barzel, maar de genoemde
groepen vormden altijd al zijn
natuurlijke achterban.
Kohl js beter in het ontle
den van de situatie in het
land. Het volk presenteerde de
CDU namelijk ook de reke
ning, omdat zij Brandt in de
opening naar het oosten niet
wilde volgen. Barzel had er
geen vermoeden van of durfde
er niet naar te handelen, dat
de Duitsers een streep onder
hun verleden wilden zetten.
Hij zonde zich in de overstel
pende steun van machtige in
dustriële groepen, die tijdens
de verkiezingscampagne in
een weerzinwekkende orgie
van advertenties tot uiting
kwam en zag niet in dat de
christen-democraten hierdoor
een indigestie opliepen-
gezond volksverstand en zelf
discipline dan dankzij rege
ringsleiding. Het merendeel
van de ordebewakers, de Nati
onale Garde, >,was bezig eigen
families in veiligheid te bren
gen eij Somoza had geluk dat
op dat ogenblik niet bekend
was dat hij maar over een
handvol soldaten beschikte,
terwijl hij beschermd door wat
oude pantserwagens in zijn
woning buiten de hoofdstad
zat: „Waar het leek of men
ver van de tragedie verwijderd
was en er niets mee te maken
had.men netjes gekleed was
in tegenstelling tot de honderd-
dduizenden die in de hoofd
stad waren. zoals een ver
slaggever meldde. Plundering
door leden van de Nationale
Garde, het wegvoeren over de
grens naar Costa Rica van
voor slachtoffers bedoelde pa-
ketten, rottend ongedistribu-
eerd voedsel, het speculeren
met de giften voor daklozen,
het snel overmaken van kapi
taal naar het -buitenland, al dit
heeft een weinig verheffende
indruk van de gezamenlijke
volksbeschermers gegeven! En
wanneer nu in de komende
maanden voedsel schaars zou
worden (waartoe de heersende
droogte aanzienlijk kan bijdra
gen), wanneer de werkeloos
heid bovendien niet sterk ver
mindert en teveel mensen dak
loos zouden blijven, zou het
volk na de opgedane ervaring
met zijn bewind tijdens de ca
tastrofe wel eens kunnen gaan
rebelleren. Tacho Somoza,
president vanaf 1967 en die
zich het volgend jaar weer
herkiesbaar wil stellen, zou
moeite kunnen krijgen om
zich te handhaven. Dit, on-
tets
Je gaat nadenken na zo-
eenkomst, dat de slimme So
moza het vorig jaar arrangeer
de toen hem duidelijk werd,
dat men zich tegen zijn her
verkiezing als president ver
zette. Er moest daarom maar
liever een andere grondwet
komen en Somoza sloot een
pact met de Conservatieve
partij, waardoor ontbinding
van het Congres mogelijk
werd gemaakt, alsook verkie
zingen voor een volksverte
genwoordiging welke de nieu
we grondwet zou voorbereiden
en goedkeuren "(Dit was de
14e in 150 jaar). Bovendien
zou de partij die in voormelde
verkiezingen de minste stem
men zou winnen in ieder geval
op 40 (van de 100) zetels kun
nen rekenen en de winnende
partij niet meer dan 60 zetels
krijgen. Liberalen en conserva-
tieveA zouden in een triumvi
raat voor 2Vz jaar samen rege
ringen, de conservatieven (die
verloren) met 1 stem, de libe
ralen met 2 stemmen. Aldus
geschiedde en dit tussenbe-
wind maakt het Somoza nu
mogelijk het volgend jaar zich
opnieuw kandidaat te stellen.
i
De verleiding om de zakelij
ke problemen rond het partij
programma wederom uit te
stellen is hierdoor groot ge
worden, omdat men nog niet
weet wiens persoonlijke en
dus beslissende handtekening
het zal dragen.
Kohl, die - typerend voor
zijn partij - minstens de helft
van de CDU achter zich heeft,
zal er zeker een linkser stem
pel op drukken. Terwijl Bar
zel zich sociaal niet progres
sief durft op te stellen, wil
Vooral in de traditionele ka
tholieke vestingen is de wind
radicaal omgeslagen. Van hier
uit hoort men tegenwoordig de
scherpste waarschuwingen te
gen een bevoogding door
groot-kapitalistische kringen
Een eerste poging na de ver
kiezingen de partij een meer
rechtse plaats te verschaffen
werd daarom al gauw in de
kiem gesmoord toen Barzel
deze kritiek om de oren vloog.
Nu is het wel duidelijk, dat
de CDU haar verloren gegane
kiezers niet meer kan winnen
wanneer zij geen moderne
ideeën op het gebied van de
medezeggenschap, de bezits-
spreiding, het schoolwezen en
tegen de schandalige specula
ties rond de grondprijzen in
de steden weet te ontvouwen.
Zij hoeft van het. program
van de SPD geen blauwdruk
te maken, maar zij moet ook
zeker niet proberen er conser
vatievere trekken aan te ge
ven.
FRANS WENNEKES
(Van onze correspondent)
BONN De gevangenis is
niet alleen een kweekschool
van nieuwe misdadigers, zoals
we langzamerhand wel weten,
maar in sommige gevallen ook
een klooster, waarin mannen
tot nadenken en tot inkeer ko
men. De Westduitse Bonds
republiek kent hiervan twee
even actuele als geruchtma
kende voorbeelden. Rudolf
Augstein kwam er tijdens de
affaire rond zijn „Spiegel" in
de cel toe de bijbel uit te
benen en presenteerde onlangs
als resultaat zijn vrij misera
bele Christus-biografie.
Voor de ook bekende foto-on
dernemer Hannsheinz Pórst uit
het Beierse Schwabach werd
de cel het oord van verlichting
waarin hij tot een volbloed
marxist bekeerd werd. Ook hij
bood het produkt van zijn be
zinning aan de gemeenschap
aan door zijn 1400 werknemers
van zijn onderneming, de „to
tale zelfbeschikking" over het
bedrijf te verschaffen en zich
zelf als „machthebber" te ont
tronen.
De Bondsrepubliek kan er zich
hiermee op beroepen het enige
marxistische bedrijf op Duitse
bodem te herbergen. De fa
brieken in de DDR heten wel
iswaar allemaal „VEB", het
geen Volkseigene Betriebe be
tekent, maar er is geen enkele
arbeider, die er ook maar iets
in de melk te brokkelen heeft.
Bij Pörst, die overigens in de
DDR in de leer ging, is dat
anders. Hij is weliswaar direc
teur gebleven, maar zijn posi
tie is niet meer gebaseerd op
■zijn kapitaal, maar op zijn
verkiezing door de „algemene
vergadering", die hem volgens
de nieuwe statuten elk wille
keurig moment de laan uit kan
sturen.
De macht van het proletariaat
manifesteert zich ook in de
bevoegdheid van alle werkne
mers tot het kiezen van com
missies, die de- diverse secto
ren van het bedrijf besturen,
en van een raiad, die de direc
tie nauwkeurig op de vingers
kijkt en wanneer nodig ook
tikt.
De 50-jarige miljonair Pörst
maig er dan wel uit zien als
Oen goedlachse playboy, hij on
derscheidt zich van hen in
hard werken en zoals ge
zegd in nadenken. In 1969
belandde hij voior ruim een
jaar in de gevangenis, o'mdat
hij als lid van. de liberale FDP
in de DDR uit de partijschoo]
geklapt had. Zoiets gold hier
als landverraad. Pörst leverde
nl. het merkwaardige staaltje
ook met een partij boek van de
SED, de communistische partij
van de DDR, op zak te lopen.
In de gevangenis kwam hij tot
de conclusie, dat er een schrij
nend verschil bestaat tussen
zijn opvatting over het mar
xisme en de wijze, waarop hij
dit in de praktijk trachtte te
brengen.
Uit deze botsing ontstond na
twee jaar schaven aan plannen
en statuten zijn „volkseigen"
bedrijf, waarin de arbeiders
echter wel een totale zelfbe
schikking hehben, maar waar
van ziij -helaas niet het totale
bezit kunnen opeisen. Een me
dewerker noemde Pörsts zelf
opofferende daad weliswaar
een „koorddans zonder val-
net", maar de gewiekste za
kenman werd nu ook weei
niet zo zeer door het marxis
me gelouterd, dat hij al zijn
miljoenen door zijn personeel
liet afromen. Hij heeft de fi
lantropische onderneming wel
iswaar gefinancierd, maar de
commanditaire vennootschap
blijft voor de helft zijn bezit
en is alleen maar voor de ove
rige helft gemeenschappelijk
eigendom van zijn arbeiders
geworden.
In tegenstelling tot de vrome
mare heeft de marxist een be
ter yalnet onder zich gespan
nen. Beter dan de meeste fa
brieksdirecteuren kunnen. Een
kapitaal van 15 miljoen gulden
blijft in elk geval zijn eigen
dom. Dit geld werkt weliswaar
ojok in het bedrijf, ma-ar tegen
een rente, die volgens het ver
drag drie procent hoger moet
liggen dan het officiële discon
totarief. Zelfs een leek k-an op
zijn vingers becijferen, dat hii
hierdoor jaarlijks een bedrag
van om en om de miljoen gul
den in de schoot geworpen
krijgt en d-at is zelfs in de
Bondsrepubliek voldoende om
er roya-al van te kunnen leven.
De ideale opzet bevat ook nog
andere sch-oomheidsvlekken.
Terwijl Pörst zijn 15 miljoen
naar willekeur aan de za-a-k
kan onttrekken, blijft het on
der de arbeiders verdeelde ka
pitaal slechts fictief. Zij heb
ben alleen m-aar recht op een
aandeel in de winst, maar dat
kunnen zij alleen maar opei
sen wanneer zij vijf jaar hij
Pörst in dienst zijn en de leef
tijd van 55 jaar hebben be
reikt. De altruïstische direc
teur, die in elk geval een ex
periment aandurft, motiveert
dit met een passage uit zijn
geloofsbelijdenis: „Mijn voor
naamste doel was het niet een
grote materiële gerechtigheid
te scheppen, maar om de be
staande afhankelijkheden op te
heffen."
Deze verankering in een wat
schimmig idealisme is er
waarschijnlijk de oorzaak van,
dat er in het bedrijf van de
foto-ondernemer met zijn om
zet van 160 miljoen per jaar
geen carnavalsstemming is uit
gebroken. Geen enkele arbej-
cler beschouwt zich thans
kapitalist en vooralsnog zal m
zioh dat n°g niet eens inzas-
norma-at kunnen noemen. Vooi-
Iopig kan hij zich alleen
maar verkneukelen in de
geheven onafhankelijkheden,
die hem het privilege ver
schaften. dat hij te allen tijd
bij de baas zijn hart mag uit
storten. Pörst troont nl. >n ee_
hoek var. het grote kantoor-
vertrek. Slechts een
kast zondert hem gedeeltetij
van het proletariaat af, niaar
wie klopt er nu o-m de h®"®'
klap bij de directeur a-an, ^1.
wanneer hem nadrukkelijk
gezegd, d-a-t hij niet hoeft aa
te k-lappen
0 Rechts op deze foto president-generaal Anastasio Somoza, in
gesprek met ondercommandanten, nadat hij juist opdracht hai
gegeven plunderaars dood te schieten.
Het triumviraat functioneerde
tót aan de aardbeving. Toen
echter trachtte Somoza bijzon
dere machten te verkrijgen
door te verlangen dat hij een
„superministerie" (tot Nationa.
ie Reconstructie) zou preside,
ren. Agüero verweet hem on-
middellijk d.at deze bijzondere
machten op dictatoriale mach
ten neerkwamen, welke die
van het triumviraat zouden
overtreffen. Temeer daar- So
moza reeds legercommandant
ls! Het verlenen van zulke bij
zondere machten door de
volksvertegenwoordiging aan
Somoza zou, aldus Agüerq
„op het institutionaliseren va»
een dictatuur neerkomen".
De conservatieven hebben er
nu de brui aan gegeven en het
pact is praktisch verbroken,
Wanneer extreem linkse ele
menten, die ongetwijfeld het
goede ogenblik herkennen om
Somoza's val te bevorderen, in
deze onrust gaan roeren, is het
einde van de „dynastie Somo
za" niet ondenkbaar Tenzij
Washington de dynastie blijft
steunen.
g De Franse zanggroep „L
I tuig van Transavia. I
PeclJ
volg
KR
PARIJS/SCHEVENIÏ
klok en tegen het noodle
haus Adieu", de show dU
geten, dat ze dit jaar gee
Bijna vanaf het moment, datl
de voorbereidingen voor „Kur-
haus Adieu" begonnen is
het mis gegaan. Hoe kan het
anders met zo'n titel? Het is
beter een show te organiseren
om een opening van iets te
vieren dan ter gelegenheid
van de afbraak. De eerste te
genslag was, dat André van
Duin niet wilde optreden. Hij
dreigde zenuwpatiënt te wor
den van het feit dat hij vana
vond zowel in Apeldoorn als
in Scheveningen moest optre
den. Met een speciaal gechar
terd vliegtuig zou hij naar
Den Haag worden gevlogen,
maar de spanningen, die aan
zo'n voorbereiding zijn ver
bonden werden André van
Duin teveel. Hij Iaat Scheve
zingen schieten, omdat hij in
dpeldoorn geen contractbreuk
wil plegen.
De tweede tegenslag voor de
KRO was, dat Charles Azna-
vour geëngageerd als klapstuk
van de avond, zijn been brak
tijdens het skiën en daardoor
i niet op kon treden. De derde
tegenslag. Juliette Greco
maakte verkeerde afspraken
met haar begeleiders, waar
door haar vaste pianist op dit
moment op vakantie is. Zan
der deze man verzet Juliette
«een stap zodat de KRO het
vandaag ook zonder haar moet
doen. De vierde: de helft van
de Oberkrainen Musikanten
tit met griep in bed, zodat
°dk deze heren van het pro-
graiwna moesten worden afge-
ivoerd. Genoeg tegenslag. Er is
ook nog goed nieuws. In plaats
an Aznavour en Greco wer-
den m allerijl andere vedetten
geengageerd. Dat werden Vic-
iL L??ndr°s, de Griekse, die
w Duitsland heel Europa
Tan veroverd, Les Frères,
Dues, de eens fameuze
franse
nlafa~"JzanggroeP' Manitas de
de ,n°g steeds fameuze
z'geuner-gitarist.
nder de al geplande arties-
Dn ook nog bekende na-
zoals Les Popeys". Zij
met enkele andere arties-
een speciale charter-
ln,. Parijs opgehaald,
noodln/3 j ook al door het
Parijs ,™erd achtervolgd. In
vJo n e heden dic in
verkeerstorens achter de
„n,zltten in staking ge-
™°ahtveratrefken.enkel t06Stel
was althans de bedoe-
sapitei„anSaYia had echter een
aöhterMu® uurd' waarvan de
momMf,rrs vol vertrouwen
Die dramt" V komt terug'
daar achter net zo
- dat ze hem van
'ten gaan". Er kwam
a bij kij-
te krij-
te ver-
-.-'Uam Pcpeys. in Am-
'Pgewo ul het Haagse ho-
Pgewacht door handteke-
'n fl rs' benutten de
k„ °nder het motto:
mete? V? nog lets van
tot m den treure
ir
te
N
d;
h(
fe
wc
Scl
he;
eet
lijl
bei
ave
boe
seh
zal
beij
Fro
au ueu ireure
crazy Horade Osmonds-hit
S" Vertra^-i;'k m°cht met eni-
Ststege,, 4 toch worden op-
wol
resj
Lux
Son
MID
dat
chri
„me
ge
woo
GP1
deze
noei
KLlHlEk
VOO£
iMEISJEf
MET
PJ0D8LEM
T.o.v.
2>»
Vrijdag 23 februari 19731
