UNIVERSITEIT
MEXICO IN
PERMANENTE
CRISISSFEER
WA TERKANON VERVANGT HOUWEEL
INVLOED WERELDREUZEN OP POLITIEK
Storm rond
de grote
concerns
NAMEN EN CIJFERS - NAMEN EN CIJFERS
Voornaamste
Gebrek
Somber
binnenland
buitenland
VERMOEDENS
Dereusachtige omvang van
de grootste multinationale
ondernemingen wordt duide
lijk, wanneer men de bruto-
omzet van die bedrijven ver
gelijkt met het bruto nationale
produkt van landen. De cijfers
zijn van 1970. Uitzonderingen
daarop zijn de landen met een
centraal geplande economie,
China uitgezonderd, en Gene
ral Motors, waarvoor de cijfers
van 1969 zijn genomen.
BUNDEL
ZORGEN
Hier, op een diepte van 700 meter, vervult het waterkanon een niet alledaagse taak: de ontginning van een steenkoolader. „Hydromechani-
sche kolenwinning" is de naam voor deze nieuwe metiode van mjjnbouw, die na verscheidene jaren van ontwikkeling en experimenten rijp
voor de praktijk is en waarmee inmiddels in de myn Carl Funke te Essen volop wordt gewerkt. De uiterst geconcentreerde straal beukt
einder een druk van 100 ato op het gesteente. De losgewerkte steenkool wordt samen met het terugstromende water via open goten (midden
op de foto) afgevoerd. Tot de omvangrijke elektrische uitrusting, die door Siemens in nauwe samenwerking met mijnbouwexperts en machine
constructeurs werd geïnstalleerd, horen aandrijf-, schakel-, bedienings- en controlesystemen. Alleen al voor de waterkanonnen zijn pompen
met een drijfkracht van meer dan 1000 PK vereist.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Door
de Amerikaanse vakbonden
zijn de eerste schoten gelost
op de multinationale onder
nemingen, die volgens man
nen als George Meany
werkgelegenheid en techno
logie exporteren. Rond 4000
van deze internationale con
cerns hebben een aandeel
van 15 procent in de totale
wereldproduktie van goede
ren en diensten. De aller
grootste hebben een jaarlijk
se omzet die groter is dan
het nationaal inkomen van
tal van landen.
In het hegin van dit jaar
zal senator Frank Church
een democraat uit Idaho
de wereldconcerns onder
de loep nemen en volgens
„Newsweek" is er geen in
ternationale jurist in Wash
ington, die het zout in de
pap waard is, die niet door
een of andere internationale
onderneming is aangetrok
ken voor de komende slag.
Bezorgdheid over de groeiende
macht van de internationale
concerns bestaat al langer dan
vandaag, maar de belangstel
ling van senator Church werd
met name gestimuleerd door
Jack Andersons beschuldiging
dat I.T.T. een complot had ge
smeed om het bewind van Chi
li's president Salvador Allende
te ondermijnen. Plotseling re
zen er spookbeelden op van de
United Fruit Company (nu U-
niited Brands) die in de derti
ger jaren een zo grote invloed
in Latijns Amerika bad, dat de
onderneming regeringen om
ver kon werpen, twee miljoen
hectaren land van Cuba tot
Ecuador in bezit had en de
bijnaam veroverde van „El
Volgens een (van de vele)
definities is een multinati
onale onderneming een bedrijf
met een omzet van meer dan
100 miljoen dollar dat in min
stens zes landen werkt met
minstens 20 procent van
zijn operaties in het buiten
land. Ruim vierduizend onder
nemingen zijn volgens deze
definitie multinationaal. Zij
hebben een aandeel van 15
procent van het totaal van
goederen en diensten in de we
reld. De twintig grootste, vol
gens recente cijfers:
Respectievelijk onderneming,
basis en wereldomzet in mil
jarden dollars:
General Motors VS 28.3
Exxon VS 18.7
Ford VS 16.4
Royal Dutch Shell Ned.-G.B.
12.7
General EleGtric V S9.4
IBM VS 8.3
Mobil Oil VS 8.2
Chrysler VS 8.0
Texaco VS 7.5
Pulpo" de octopus. In Afri
ka stond Liberia ooit bekend
als de Firestone Republic naar
de Amerikaanse rubbermaat
schappij.
Wat .senator Church wil weten,
is boeveeil invloed de internati
onale concerns hebben op de
buitenlandse politiek van de
Verenigde Staten. In hoeverre
zij een negatieve invloed heb
ben op de nationale economie,
welke invloed zij uitoefenen
op de wereldhandel en het mo
netaire systeem en of het geen
tijd wordt om de concerns te
onderwerpen aan internationa
le richtlijnen.
Veel Amerikaanse bedrijven
brengen hun initiële verliezen
in het buitenland in rekening
aan de Amerikaanse fiscus en
bouwen hun buitenlandse ves
tigingen dan om, zodat de
winsten tegen een lager tarief
belast kunnen worden dan het
Amerikaanse maximum van 48
procent. Door middel van han
dige boekhouding kunnen de
Unilever Ned.-G.B. 7.5
ITT VS 7.3
Gulf Oil VS 5.9
British Petroleum G.B. 5.2
Philips Ned. 5.2
Volkswagen W.-Dld. 5.0
Westinghouse Electric V.S. 4.6
Dupont VS 3.8
Siemens W.-Dld. 3.8
Imperial Chemical G.B. 3.7
RCA VS 3.7.
Respectievelijk land of onder
neming en miljarden dollars
Verenigde Staten 974.10
Sovjet-Unie 504.79
Japan 186.35
winsten worden geconcen
treerd in landen waar de be
lastingdruk het geringst is. Er
zijn vermoedens dat enkele
multinationale bedrijven geld
in de Verenigde Staten hebben
binnengesmokkeld om belas
tingen te ontlopen en de strijd-
fondsen van politieke partijen,
met niame de republikeinse, te
spekken.
De vakbonden hebben tot dus
ver het felst tegen de interna
tionale concerns geageerd en
eisen onder meer straffe in
voerbeperkingen.
Er is een wetsontwerp van
Burke Hartke dat, wanneer
het wordt aanvaard door het
congres, een ketting-reactie
van protectionistische maatre
gelen kan veroorzaken in an
dere landen en het begin kan
zijn van een wereldhandels
oorlog.
Een van de vele tekenen van
een naderende storm rond de
multinationale ondernemingen
is het feit dat ITT op grote
schaal een duur uitgegeven
West-Duitsland 186.35
Frankrijk 147.53
Engeland 121.02
Italië 93.19
China 82.50
Canada 80.38
India 52.92
Polen 42.32
Oost-Duitsland 37.61
Australië 36.10
Brazilië 34.60
Mexico 33.18
Zweden 32.5
Spanje 32.26
Nederland 31.25
Tsjeeho-Slowakije 28.84
Roemenië 28.01
België 25.70
Argentinië 25.42
General Motors 24.30
Zwitserland 20.4
Paistan 17.50
Zuid-Afrika 16.69
Standard Oil (N.Y.) 16.55
Denemarken 15.57
Ford Motor 14.98
Oostenrijk 14.31
Joegoslavië 14.02
Indonesië 12.60
Bulgarije 11.82
Noorwegen 11.39
bundel feiten rond de multina
tionale ondernemingen heeft
uitgegeven waarin de activitei
ten van de internationale reu
zen als zegenrijk worden be
zongen. De bezwaren van de
vakbonden kunnen het gemak
kelijkst worden weerlegd. Het
Amerikaanse ministerie van
handel heeft berekend dat 25
procent van de Amerikaanse
export naar buitenlandse vesti
gingen van Amerikaanse on
dernemingen gaat en dat 2,7
miljoen betrekkingen in de VS
van export afhankelijk zijn.
Als gevolg van directe investe
ringen in het buitenland vloei
de voor een bedrag van 4,7
miljard dollar aan goederen
terug naar de VS waar tegen
over een export van 9 miljard
dollar staat.
De ITT-apologie, vervat in de
vorm van een commerciële ka-
techismus zegt dat buitenland-
sa investeringen door Ameri
kaanse ondernemingen tussen
1945 en 1969 geleid hebben tot
een netto overschot op de be
talingsbalans van
33.783.000.000 dollar. Over po
litieke invloed spreekt de ITT-
Hongarije 11.3
Royal Dutch Shell 10.80
Filippijnen 10.23
Finland 10.20
Iran 10.18
Venezuela 9.5
Griekenland 9.54
Turkije 9.04
General Electric 8.73
Zuid-Korea 9.21
IBM 7.50
Chili 7.50
Motor Oil 7.26
Chrysler 7.00
Unilever 6.88
Columbia 6.61
Egypte 6.58
Thailand 6.51
ITT 6.36
Texaco 6.35
Portugal 6.22
Nieuw-Zeeland 6.08
Peru 5.92
Western Eleotric 5.86
Nigeria 5.80
Taiwan 5.40
Gulf Oil 5.40
U.S. Steel 4.81
Cuba 4.80
Israël 4.39
Volkswagen 4.31
niet. Een interessant aspect is
de enorme groei van de multi
nationale concerns op zichzelf.
Sedert 1950 is het jaarlijkse
groeipercentage van de we
reld-economie meer dan 4 pro
cent geweest. De omvang van
de wereldeconomie verdubbel
de in 18 jaar. Een groot deel
van de ecologische crisis is
aan die enorme groei te wijten.
In 1950 was het bruto produkt
in de wereld iets meer dan
duizend miljard dollar. In
1970, toen het totaal van goe
deren en diensten de 3000 mil
jard dollar naderde begonnen
de eoologen zich grote zorgen
te maken over milieubeheer en
een bijna eindeloze reeks eco
logische rampen. Het derde
biljoen dat aan de bruto we
reldproduktie werd toegevoegd
veroorzaakte veel grotere eco
logische druk dan het tweede.
Als de trend zich voortzet
wordt tegen het jaar 2000 een
bruto wereldprodukt bereikt
van 10.000 miljard dollar.
Het verbruik van petroleum
neemt met 4 procent per jaar
toe het verbruik van zoet
water met 3 procent, van
kunstmest met 7 procent, een
groei van 3 procent per jaar
leidt tot een verdubbeling in
24 jaar, terwijl een groei van 7
procent tot een verdubbeling
leidt in 10 jaar.
De internationale produktie is
nu naar schatting 450 miljard
dollar op het totaal van bijna
3000 miljard. De groei van de
internationale concerns is ge
middeld tot 10 procent per
jaar. Het is duidelijk dat eco
nomische groei in termen van
het menselijk leefmilieu alles
behalve een deugd is. Wanneer
men de wereld wil opstoten
naar consumptieniveau's die
nu in Amerika gelden is daar
voor een groei van het bruto
wereld prodiukt nodig van de
huidige 3000 miljard tot 18.000
miljard dollar. Het is de vraag
of de wereld dan nog bewoon
baar zal zijn.
Westinghouse 4.31
Standard Oil (Cal.) 4.19
Algerije 4.18
Philips 4.16
Ierland 4.10
British Petr. 4.06
Maleisië 3.83
Ling-Temco-Vought 3.77
Standard Oil (Ind.) 3.73
Barein 3.68
Dupont 3.62
Hong Kong 3.62
Shell Oil 3.59
Imp. Chemical 3.51
Brit. Steel 3.50
Noord-Korea 3.50
Gener. Telefone 3.44
Nippon Steel 3.40
Marokko 3.34
Hitachi 3.33
RCA 3.30
Goodyear 3.20
Siemens 3.20
Z.-Vietnam 3.20
Libië 3.14
Saoedi Arabië 3.14
Swift 3.08
Farbwerke Hoechst 3.03
Union Carbide 3.03
Daimler Benz 3.02
Proctor Gamble 2.98
(Van onze correspondent)
MEXICO Dat de Natio
nale Autonome Universiteit
van Mexico (UNAM) vorig
jaar aldoor in staat van cri
sis heeft verkeerd, komt
deels door een merkwaardig
aspect van Mexico's politiek
leven: de UNAM dient tot
forum daarvan. Tot op zeke
re hoogte is de universiteit
meer dan het congres de
arena waar de diverse poli
tieke fracties elkaar uitda
gen en bestrijden. Dat gaat
das wel op z'n Mexicaans:
heel gecompliceerd en meer
als in een schimmenspel. De
toeschouwers zijn nooit hele
maal zeker dat wat ze zien
geen fantoom is en wat ze
horen niet bedoeld om de
stemmen van waarheid, fei
ten en bittere realiteit te
overstemmen.
M.a.w. de UNAM vervult een
1 dubbele (officiële en onofficië
le) functie. En natuurlijk,
wanneer het hoogste leercen
trum van het land als politieke
arena wordt gebruikt, raakt de
educatieve functie wat in 't
gedrang. Wat de reden is
waarom er de laatste tijd in de
intellectuele kringen zo'n pes
simisme heerst.
Stel u voor dat door een sta
king van onderhoudsperso
neel af tot administratiekrach
ten toe de aan de universi
teit gedane research moest
worden onderbroken waarbij
experimenten, die soms jaren
voorbereidend werk hadden
gekost, te niet werden gedaan.
Aldus werden hopen geld ver
kwist (net wat 'n ontwikke
lend land nodig heeftterwijl
de professoren ophielden met
onderwijs en studenten met
studeren. Want deden ze het
een of 't ander, dan betekende
dit verraad aon de zaak van
het personeel. En die zaak (al
of niet onafhankelijke syndica-
lisatie) werd tot een symbool
gemaakt voor wat men onder
„het systeem" pleegt te ver
staan: 's lands ontoereikende
economie en een min of meer
monolithisch politiek systeem,
dat de opperlaag van het volk
steeds begunstigde.
In deze arena maar on
zichtbaar, zoals voorkomt bij
schimmenspelen bevindt
zich Mexico's president L. E-
eheverria, die sinds de aan
vaarding van zijn ambt, heeft
gewerkt om „het systeem" te
verbeteren ten behoeve van
het vergeten volksdeel: de gro
te massa, het sub-proletariaat,
de kleine en landloze boeren.
Vanzelfsprekend, Echeverria
is ook een symbool. Voor ex
treem rechts betekent hij het
Gevaar voor de goede oude
wijze van leven. Voor extreem
links is hij de Hervormer: niet
radicaal genoeg voor de ge
wenste radicale veranderingen.
Gegeven nu de Latijnse inge
wikkelde manier van dingen te
doen en te zeggen en dit
met zo'n welsprekendheid en
elegantie te doen dat je vaak
nauwelijks merkt, dat er niets
is gezegd en gedaan; en gege
ven tevenis het feit van de
enorme macht en liet prestige
van het Mexicaans president
schap, geschieden de aanvallen
op Echeverria noodt recht
streeks.
Dus hier kan de univensiteit
goede diensten leveren. Als al
le belangrijke universiteiten in
Laitijns Amerika, die worden
gesubsidieerd door staats- of
federale regering, wordt ook
de UNAM onderhouden met 't
geld der belastingbetalers. De
studenten betalen geen colle
gegeld. En diaar door de cen
tralisatie der regering het land
zich zeer onevenwichtig heeft
ontwikkeld alles was altijd
voor hoofdstad en omstreken
en de provincie werd prak
tisch vergeten is de UNAM
zodoende de voornaamste uni
versiteit van Mexico gewor
den. Hier vindt men de bloem
van het intellect. En hier kan
die het best worden onder
mijnd
Indien daarom de machtigste
man in het land en het systeem
dat hij representeert moeten
worden aangevallen, kan dit
goed worden gedaan door cha
os te scheppen daar waai- cha
os het meeste schaadt: in de
geest. Want het lijdt geen twij
fel dat het om de geest van
het volk gaat: de ene ideologie
een triomf over dje andere ver-
hopernj met de bedoeling dan
te trachten het daarop corres
ponderende „systeem" in actie
te brengen.
Nies is logischer een en ander
via de universiteit te proberen.
Want de problemen der U-
NAM zijn in de grond die van
het land. Zie de bevolkingsex
plosie: waardoor niet alleen de
massa's der provincie de
hoofdstad overbevoiken, maar
massa's jonge mensen de U-
NAM overbevoiken Bedoeld
voor 50.000 studenten moet de
UNAM nu meer dan 100.000
accommoderen. En met hun
sterke wil, hun politieke over
tuigingen en interesse verte
genwoordigt deze non-confor
mistische jeugd, nog vrij van
verplichtingen, 'n bijna onbe
dwingbare drijfkracht. Daar
verder voor de aan de UNAM
afgestudeerden de deuren tot
's lands intellectuele politieke
en financiële macht opengaan,
is het gevecht om er binnen te
bomen formidabel: een zware
druk uitoefenend op de autori
teiten om toelatingsexamens
op te heffen en het peil te
verlagen. En wat dient de agi
tatie beter dan dergelijke ei
sen
Natuurlijk, het gebrek aan
goed onderwijs in de provincie
en het tekort aan schollen en
leraren in het algemeen, werkt
als een stuwkracht op zich
zelf: waardoor de UNAM al
die jonge mensen opvangt, die
beter af zouden zijn geweest
als er voldoende andere gespe
cialiseerde scholen (b.v. voor
visserij en landbouw) en tech
nische centra waren geweest.
Maar de schaarste hieraan
helpt het aantal UNAM-gan-
gens zodanig versterken, dat
het de universiteit en wat die
vertegenwoordigt bijna ruï
neert.
Wat een en ander nog meer
compliceert is dat de UNAM,
afhankelijk van federale en
staatsfondsen in een land dat
iets van veertig jaar een milde
partij-dictatuur kende (of wat
daarop neerkomt) een gesple
ten universiteitspersoonlijk
heid heeft ontwikkeld. Osten
tatief is zij autonoom (noch de
federale, noch de staatsrege
ring mag een stem in universi
teitszaken hebben) en die au
tonomie wordt taai verdedigd.
De benoeming van de rector
wordt echter goedgekeurd
door 's lands president. En de
afgestudeerde aan de exit van
de universiteit, die een rol van
belang in het land wil spelen,
had nooit veel keuze: alleen
de voornaamste partij kon hem
de ladder ophelpen. De geest
der autonomie is daarom, mild
gezegd, een belegerde geest.
Die veel gemeen heeft met de
hoog gedragen vaandels in
middeleeuwse oorlogen: daar
onder worstelen de politieke
fracties verbeten met elkaar.
Tegen deze achtergrond is het
beter te begrijpen waarom ze
kere eisen aan de universiteit
sautoriteiten en waarbij het
in 't laatste geval o.m. ging om
wel of niet van de partij af
hankelijke syndicalisatie op
zo'n manier worden gesteld
dat ze tot provocaties worden.
Elke provocatie is als een
soort keurig verpakte explosie
ve stof en hoewel er niet op
staat „behandel voorzichtig" is
dit precies wat Echeverria
doet, die niet is te provoceren:
de autonomie van de U-
NAM blijft gerespecteerd. Ad
absurdum, zoals sommigen
zeggen. Terwijl, waar en wan
neer rede en redelijk argument
niet meer aanwezig zijn, ook
de univeiisdteitsautoïriteiten
zich terugtrekken. Zoals on
langs het geval was, toen twee
charlatans, voorzien van ge
weren, zich in het vertrek van
de rector installeerden om
hem tot discussie (en toege
ven) te dwingen in de kwes
tie der opheffing van toela
tingsexamens en er letterlijk
bleven kamperen. Tot ze het
na twee maiamd|en maar opga
ven vermoedelijk omdat het
Coca-Cola- en sandwichdieet
ze begon op te breken.
De laatste crisis, waarin alle
functies van de universiteit
werden stilgelegd, deed Mexi
caanse intellectuelen het lot
der UNAM somber inzien.
Want iets moet er gebeuren.
Maar wat niet zal gebeuren is
het aflaten van de druk der
bevolkingsexplosie. De discus
sie draait daarom meer en
meer om de zin van het hand
haven van het universiteits-
peil. Omdat, als sommigen
zeggen, wanneer dit niet lan
ger wordt gehandhaafd, men
niet alleen niet meer van een
„-iversiteit kam spreken; maar
het gevaar iis dat de middel
matigheid zal worden aange
moedigd, alsook een gebrek
aan vaklieden van hoog ni
veau, welke het land zo drin
gend behoeft. De tegenstanders
argumenteren dat het verlagen
van het niveau misschien toch
beter is, omdat het de prijs
schijnt voor minder sociale on
rust en universiteitscrises.
Mexicaanse geleerden staan
hiermee voor een dilemma. Ze
kunnen moeilijk wensen het
peil te verlagen. Enkelen van
hen, zoals de geofysicus dr.
R. Gall hebben een bespoedi
ging van de bouw van nieuwe
ooileges, van speciale en tech
nische scholen voorgesteld.
Maar tegelijkertijd groter re-
geringstaescherming aian we
tenschappelijke studie en re
search, zodat 't land niet arm
wordt aan vakkunddgen van
hoog niveau. Hiertoe zouden
federaal gesubsidieerde re
searchinstituten moeten wor
den gecreëerd, die in los ver
band met de universiteit wer
ken maar administratief onaf
hankelijk zijn. Zodat kan wor
den voorkomen dat de research
moet worden onderbroken bij
nieuwe crises in de UNAM. En
de professoren verbonden aan
die instituten zouden zich
moeten verplichten om een.
deel van hun tijd aan onder
wijs te besteden.-
Het is misschien een oplossing.
Indien ai niet voor de crises
van de universiteit zo ka
rakteristiek voor een zich ont
wikkelend land dan tenmin
ste om Mexico's wetenschappe
lijk werk en de voortzetting
daarvan te garanderen voor
de toekomst.
gif, (Riff*
9 Demonstrerende studenten in Mexicovertrouwd straatbeeld.