JOS VAN DER VALK
PRESENTEERT
15 JAAR PISTE
zwarte
films
rzorgende
door
bert van. velseiï
J~~\E zwarte films brengen
J heel wat leven in de
brouwerij van de kwij
nende filmmaatschappijen en
bevolken de tot voor kort vrij
wel leegstaande bioscopen in
binnensteden die door de uit
tocht van blanken in verval
zijn geraakt. De golf van
zwarte films is niet onaanzien
lijk kritiek begroot. Jules Grif
fin, een voorman van de ne
gerorganisatie NAACP in Be
verly Hils Hollywood, klaagt
erover dat zwarte kinderen
worden blootgesteld aan films
waarin zwarte mannen wor
den afgeschilderd als heldhaf
tige souteneurs, drughandela
ren, gangsters en krachtdadige
nietsnutten.
gstelling
>ut(e)
t-time
kt.
>or
roep?
>n tegelijk?
HUIS
!PA"
larkema
Te gevoelig
Dikste staal is te dun
DE STEM ZATERDAG 6 JANUAR11973
N de bioscopen van 'de
Amerikaanse binnenstad
wordt tegenwoordig het
meest verdiend aan films die
het brandmerk dragen van
wege de pornografische inhoud
en aan „zwarte films" waarin
negers de supermannen zijn
die triomferen over laagharti
ge blanke schurken. De zwarte
filmhelden vechten beter en
minnen beter dan hun blanke
opponenten en dat verschaft
de zwarte bioscoopbezoekers
vanzelfsprekend een hoge ma
te van genoegdoening.
Voordat de superieure Sid
ney Pottier in Amerika als
superster werd aanvaard was
er voor negers op het witte
doek weinig meer te doen dan
het uitbeelden van domme,
lachlustige schoenpoetsers,
trouwe huisknechten en dikke
keukenprincessen die, ten ver-
make van het publiek met
schrille stemmen „negers"
praatten en hun ogen lieten
rollen. De stereotiepe neger
dienaar liep steevast licht ge
bogen en met een schuifelpas.
Van de rond 200 films die het
komende jaar in Amerika wor
den gemaakt is een kwart ge
richt op de zwarte bioscoop
bezoekers. Het tijdperk van de
tamme schuifelaar is voorbij
en er is, in de afgelopen twee
jaar een rage in zwarte films.
Het dieptepunt van racisme
werd al vroeg in de Ameri
kaanse filmgeschiedenis be
reikt met D. W. Griffiths „The
Birth of a Nation" dat in 1914
uitkwam en waarin negers
werden afgeschilderd als be
dreigers van blanke vrouwe
lijke deugd en vijanden van de
beschaving.
Een ander typisch produkt
was het epos van „Topsy and
Eva". Topsy is een vijfjarig
zwart slaafje dat insecten van
bloemen eet en Eva een kleine
blanke heilige, die Topsy voor
de prijs van vijf cent aankoopt
en erop toeziet dat hij, mild
protesterend zijn eerste bad
neemt. Een van de dramati
sche hoogtepunten van „Topsy
and Eva" is Topsy's gebed
waarin hij God smeekt hem
van kleur te veranderen en
waarin hij zegt dat hij niet
blank behoeft te worden als
-Eva, maar alreeds tevreden is
met een mooi lichtbruin. Wan
neer negers deugdzaam waren
in die oude filmdraken was
het meestal de jeugd van de
domme toewijding. In „Imita
tion of Life" naar een roman
van Fanny Hurst, vindt een
zwarte dienstmaagd een for
mule voor de vervaardiging
van een bijzondere pannekoek,
die door haar bazin met groot
succes in massaproduktie
wordt gebracht. De dienst
maagd weigert haar aandeel
in de winst, want haar enige
wens was te dienen.
J~~\ E voorloper van de grote
J serie zwarte films die
sinds twee jaar zijn ver
schenen is Meivin van Peebles
„Sweetback", het epos van een
zwarte rebel die het met suc
ces opneemt tegen de blanke
maatschappij. Kort daarop
produceerde Gordon Parks
„Shaft" het verhaal van een
zwarte detective van het Mike
Hammer-type. Snel daarop
volgden films als „The legend
of Nigger Charlie" en variaties
op oude blanke fïlmgegevens
als „Blacula" (een zware Dra-
cula), een zwarte versie van
„Asphalt Jungle" en zwarte
Frankensteinproducties. In
Harlem werd „Super Fly" ge
filmd, een met geweld over
goten verhaal van een zwarte
drughandelaar en er staan
films op stapel gewijd aan het
leven van blueszangeres Billie
Holiday (Lady sings the blues),
„Blackfather" een variant op
„The Godfather", „Zwarte
Christus", „De Weerwolf" van
Watts en een lange reeks an
deren.
Huey Newton, de zwarte
panter voorman in Oakland,
ziet de meeste zwarte films als
uitingen van een contra-revo
lutionaire samenzwering en
Tony Brown, de deken van de
school voor de studie der com
municatiemiddelen van Ho
ward University in Washing
ton, spreekt over „Blacksploi-
tatiefilms" als uitingen van
zelfhaat. Volgens hem is de
neger die genoegen beleeft aan
het verhaal van de drughan
delaar Super Fly te vergelij
ken met een jood die bereid
is een toegangsprijs te betalen
voor Auschwitz.
Ik snel
1 heel
lie het
rekening
Irgrond
pnnen we
■wat
Irend
Jeter
kontakt
(10,
h, goed geoutilleerd
sn is in het centrum
lipaciteit is 60 bedden.
therapeut(e) nodig die
lil wijden aan een
1 voor onze patiënten.
jiigaat naar een
J apeut(e), hebben wij
Ijkheden voor hem of haar
liet doen.
Ille bijzonderheden
1 persoonlijk onderhoud
(tellenden worden daarom
i nemen met de
hevrouw C. W. Bezemer-
kren 11, Gouda,
t een interessant idee
feens kontakt met ons
kleine, gezellige
trum van Gouda,
■we
1 april a.s, tenminste
j minimaal 3 jaar
bt genoten of in het bezit
■of O VB.
lid voor het officiële
ng. Een diploma dat een
or een carrière in de
|lte van de kursus wordt -
ndere tehuizen -
hingsschooi in Gouda,
ballicarpa".
hg kosteloos en verdien )e
[ijk salaris, overeen-
urmen. Voor de
I leerlingen hebben wij
'ikbaar.
op diverse extra's
ïatige diensten, gratis
nkleding enz.). In
lor jongens uitstel van
c.
tarin je jezelf volledig
een grote persoonlijke
e sollicitatie aan de
nevrouw C. W. Bezemer
ven 11, Gouda,
september 1973 is al
REEDSCHAPPEN, HANG-
WAREN
5 voor een medewerkend
deling AUTOMATERIAAL.
dig bekend bent met het
wat betreft inkoop als
m onze klanten vakkun-
oral welwillend kan ad-
hun keus uit ons uitge-
irtiment, bieden wij U 'n
lfstandige werkkring met
uitzichten.
goed loon, premievrij
aterdags vrij.
aan: J. Staat, Mauritsweg
lefoon 01850-40386.
Treslong in Hillegom is
een niet geringe uitspan
ning. Dames en heren van
stand dineren er en dansen
tussen de gangen door een
quick-quick-slow. Maar zes
maal per jaar krijgt de grote
zaal van Treslong een totaal
ander aanzien. Toneel
knechts hijsen dan een tent
zeil richting plafond. Een
tentnok van slechts enkele
meters in het vierkant, maar
groot genoeg om nu al 15
jaar lang in menige huis
kamer de indruk te wekken
alsof Piste, het vaderlandse
variété-programma met de
wel erg lange adem, vanuit
een heuse circus-tent wordt
uitgezonden.
Vijftien jaar geleden kreeg
Treslong voor de eerste keer
het aanzien van een mini-circus
in het kader van een een geza
menlijke productie van KRO en
BRT, die samen met nieuwjaar
het kijkers volk wilden trakte
ren op variété. Die eerste keer
viel erg in de smaak, reden
waarom de KRO ermee door
ging en haar sterregisseur Jos
van der Valk de opdracht gaf
er een tweemaandelijks terug
kerend gebeuren van te maken.
Aldus geschiedde en Nederland
zag dat het goed was.
Jos van der Valk nu: „Ja,
15 jaar is een hele tijd, maar ik
sta niet zo stil bij dat soort
dingen. Ik doe m'n werk en dat
is dat. Het is echt niet op de
eerste plaats mijn verdienste,
dat Piste jubileert. Dat heeft
meer te maken met het oer-
menselijke-instinkt van brood
en spelen.
Waarom houdt Piste het al zo
lang uit? Waarom gaat het ech
te, goede circus nooit verloren?
Omdat mensen tot in alle eeu
wigheid met plezier zullen kij
ken naar kunstemakers. Naar
artiesten die moeilijke toeren
uithalen".
En er wordt nog wel gezegd,
dat het een uitstervend vak is,
variété- artiest?
Jos van der Valk: „Niks hoor.
Ik merk een duidelijke vernieu
wing. Natuurlijk vallen er ar
tiesten af, maar er komen ook
steeds weer nieuwe bij. Gaat U
maar na: wij hebben in al die
jaren zo'n 500 nummers in Piste
gehad. Van die 500 hebben we
er ongeveer 20 twee keer laten
zien en er zijn misschien vijf
nummers geweest die meer dan
twee keer in Piste gezeten
hebben".
Waar haalt hü al die artiesten
vandaan? Jos van der Valk:
„Via impressario's, maar produ
cer Jan Delfgaauw en ik gaan
vaak kijken in circussen en va-
rieté's-theaters. We hebben nog
nooit moeite gehad om het pro
gramma vol te krijgen. Altijd
stuiten we wel op iets nieuws.
Mijn eigen voorkeur? Nou, als
het maar goed is. Als er maar
een stel vakmensen aan het
werk zijn. Dat is het enige be
langrijke. Aan voorkeuren heb
je niets. Je moet toch afwisse
ling in zo'n programma bren
gen? Stel, dat ik dol was op
dierenr.ummers, dan kun je toch
niet elke uitzending gaan vol
proppen met dieren? We pak
ken van alles wat. Bij de laatste
opnamen hadden we een rol-
schaats-act, 'n hondennummer,
'n luchtacrobate, equilibristen,
pyramide-springers en 'n num
mer met varkens".
Piste wordt niet alleen in Ne
derland uitgezonden. In België
nemen zowel de BRT als de
RTB het programma over. In
Zwitserland zenden drie zen
ders Piste uit. Is dat gedaan,
omdat het voor de KRO alleen
te kostbaar is? Jos van der
Valk: „Nee dat niet. Ze hadden
er gewoon belangstelling voor.
Ja, kostbaar. Wat is kostbaar?
U moet rekenen, dat elk num
mer zo'n 5000 gulden kost, dus
dat maakt dertigduizend gulden
voor een hele uitzending".
Vijftien jaar Piste. Is het ge
vaar nu niet groot, dat Jos van
der Valk dit programma be
schouwt als een tweemaande
lijks routine-klusje?
Hij: „Wat is routine? Dat is
het voor de artiesten ook. Die
hébben hun nummer al hon
derden keren gedaan, maar toch
kunnen ze er niet met de pet
naar gooien, omdat ze anders
hun hele nummer kapot maken.
Zo is het met mij ook. Door al
die jaren Piste heb ik een enor
me brok ervaring gekregen. Ik
heb geleerd hoe je de diverse
nummers het beste in beeld
kunt brengen. Zoals de drummer
precies weet wanneer hü een
tik op z'n trommel moet geven
bü een acrobatennummer, zo
voel ik precies aan hoe ik een
nummer met de camera moet
vatten. Dat is routine ja maar
je kunt het ook vakkennis noe
men",
Politieman is zelfs
kraker te glad af
de
stilste
i
(Van een onzer v
verslaggevers)
OOSTERHOUT - Als het
aan de jonge Oosterhoutse
hoofdagent L. van Aart ligt,
dan kan het inbrekersgilde
voortaan beter thuis blijven.
Als technisch rechercheur
bij het Oosterhoutse politie
korps, bedreven in fotogra
fie en dactyloscopie, levert
hij dagelijks zijn aandeel in
de opsporing van al die ver
metele zielen, die zich op
het verkeerde pad gewaagd
hebben. Maar hoofdagent
Van Aart doet meer: hij is
buitengewoon aktief op een
nog nauwelijks ontgonnen
terrein van het politievak,
de preventieve bestrijding
van de misdaad, in vakkrin
gen „crime prevention" ge
doopt.
Hij is (door zelfstudie) buiten
gewoon deskundig op het gebied
van de electronische en me
chanische beveiliging, adviseert
bankiers en juweliers bij de
keuze van geraffineerde alar-
meringsapparatuur en vindt
daarnaast nog tijd om zelf dui
velse mechaniekjes in elkaar te
knutselen, die voor de weder-
rechtelijke aanwezigheid van
t argeloze insluipers waarschu-
Iwen, zonder dat die insluipers
daar maar ook het geringste
van kunnen merken. Geen kra
ker zo gewiekst, of Van Aart
weet er raad op.
„gewone" opleiding, fotovakdi-
ploma, hobby electronica en
daarna bij het Oosterhoutse
gemeente-politiekorps geëva
lueerd tot de specialist die hij
een der weinigen, die niet
vreemd is in Jeruzalem. Enkele
weken geleden nog speelde hij
gastheer voor een vijftiental
collega's (technisch recher-
Bij die gelegenheid bleek nog
eens duidelijk, hoe nieuw het
vak van de electronische „cri
me prevention" ook voor de
vakbroeders nog is.
ven, zoals dat in Duitsland al
wél het geval is. Daarom is er
ook nog zoveel beunhazerij op
dit gebied. Voor een simpel toe
stelletje met een paar relais-tjes
durven ze rustig duizend gulden
te vragen. En dan is het vaak
nog ondeugdelijke apparatuur
ook".
„Ondeugdelijk" is voor Van
Aart niet alleen die apparatuur
die luid en duidelijk alarm
geeft. „Kijk, wij als politie
mensen hebben natuurlijk een
andere opvatting over beveili
ging dan bankiers en verzeke
raars. De klant vindt het al
best, wanneer een luid alarm
de inbreker afschrikt en op de
vlucht jaagt. Zijn spulletjes zün
er immers mee gered. Wij wil
len echter meer. Wij - en dus
iedereen - zijn er het meest bij
gebaat, als er „stil alarm" wordt
gegeven, zodat we het heerschap
ook nog kunnen betrappen en
inrekenen".
men", zegt Van Aart vergoelij
kend. „In Nederland ontbreekt
het nog aan een overkoepelende
onafhankelijke instelling, die
objectieve voorlichting kan ge-
Uiterst gevoelige apparatuur
kan ook „ondeugdelijk" zijn.
„Vaak zijn de toestellen te kri
tisch. Zü reageren bijvoorbeeld
op het minste zuchtje wind of
op voorbijgaand verkeer. Een
onderzoek heeft uitgewezen, dat
maar liefst negentig procent van
alle alarm in ons land vals is
gebleken. Op die manier biedt
de electronica natuurlijk geen
taakverlichting meer voor de
politie. Bovendien is het voor
gekomen, dat men niet reageer
de op een alarm, toen er écht
iets aan de hand was".
Een groot Duits concern heeft
er lucht van gekregen, dat
hoofdagent Van Aart zich actief
inzet voor de oprichting van een
landelijke instelling voor „crime
prevention" en heeft hem uit
genodigd can eens te komen
neuzen naar wellicht ook voor
hem nog nouveautées. „In Duits
land hebben ze al enige tijd een
onafhankelijk instituut, dat de
apparatuur niet alleen test op
deugdelijkheid, maar ook op ge
schiktheid voor een bepaald
object".
Onze Oosterburen beseffen dus
dat de brandkast met de dikste
wand geen enkele waarborg
meer biedt. „Vergeet niet, dat
het inbrekersgilde goed geëqui
peerd is. Men schroomt niet
zich te bedienen van de laser
straal of de „thermische lans".
En daar is geen kruid tegen ge
wassen".
Hoofdagent Van Aart heeft
op het Oosterhoutse politiebu
reau een hele winkel met be
veiligingsapparatuur. Als de
„klant" om informatie komt,
staat hij als een echte winkelier
achter zijn toonbank. Verkopen
doet hij niet. Maar het advies
is gratis. Tussen al die spulle
tjes: een door hem zelf ver
vaardigde verklikker, die zün
diensten in de praktijk al en
kele malen bewezen heeft. Van
Aart heeft de mond vol over
electronische beveiliging, maar
over de werking van zijn uit
vinding zwügt hü als het graf.
TEKST: PETER SCHOUTEN
FOTO: JOHAN VAN GURP
