EEG méér dan boter en kaas
De gevolgen van een leven tegen de systemen in
SOVJET-UNIE BETAALT
DUBBELE PRIJS VOOR
CUBAANSE SUIKER
Opschieten met
om roepof uierwijs
«I
aoNS
f 19,95
RJACKS
59,50
29,95
IS
Ton Lutz„Het fascisme is nog niet dood"!
Dit jaar contact
Peking-Vaticaan
laagst in prijs
;toffen
enz.
de grootste
buitenland.
34,50
nistratief
awerker
kunst
cultuur
BESTE RELIGIEUZE FILMS KOMEN VAN GODSDIENSTCRITICI
orm
oneel
oek
ijdschrift
Nader wil bouw
kernenergie
centrales
opschort en
Portugees
en meisje
veroordeeld
Verdachte van
postzegelkraak
aangehouden
NOTA SCHRIFTELIJK ONDERWIJS:
Achterstand
Vrijdag 5 januari 1973
n jacks, coats,
loraks,
enz.
n kinderkleding
er
Istraat 5
I.O.
rtbediijf
n visvervoer
gelast met de dagelijkse
ratie. Kandidaten dienen
in het diploma M.B.A. en
i voor S.P.D.
i aan: Scheldekade 2 te
M
fe* fe fe
HANS Tiemeijer krijgt de
Orde van de zachte G,
aangeboden dpor toneel
groep Theater op 27 janu
ari.
GER van Elk krijgt een
expositie in het Van Abbe
te Eindhoven van 5 janua
ri tot 18 februari: als ver
volg op Boezem en Dib-
bets in de voorgaande ja
ren. i
OPERA-REIZEN behoren
tot de nieuwste toeristische
snufjes. Arrangementen
naar Boedapest, Londen,
Berlijn, München, Barce
lona, Wenen, Napels, Ve
netië en Milaan. Prijzen
van de long weekends
naar de opera's in deze
steden liggen rond de
f 500,-, als u zich daarbij
wilt laten bedienen door
Wagon Lits-Cook én Leo
Riemens.
RIEN van den Brink werd
50 jaar. Ter gelegenheid
daarvan is zijn nieuwste
werk te zien in eigen
kunstzaal De Hoge Hees,
tussen Steensel en Eersel.
Bovendien krijgt hij dit
jaar daarom nog exposi
ties in het Maastrichtse
Bonnefanten en het Belgi
sche d'Hondt-Daems mu
seum.
0 FANFARE for Europa heet
het concert op 8 januari in
de Royal Albert Hall te
Londen. Allemaal ter ere
van de EEG. Daarbij
speelt het Concertgebouw
Orkest naast de Berliner
Philharmoniker en het Or-
chestre de Paris.
KUNST-toer: Helmond in
kunstzaal 't Meyhuis: Gert
Hendriksen met aquarel
len (28 januari): Eindho
ven: galerie Willy
Schools: Stanislaw Masiak
met schilderijen en pente
keningen; Venlo in cultu
reel centrum: overziehts-
tentoonst"11;ng van Her-
manus mserik (18
febr.): jeselaere in
kunstgai j Tempo aqua
rellen en gouaches van J.
Tossins (15 januari).
WITOLD Lutoslawski
heeft van het Concertge
bouworkest een opdracht
gekregen voor een symfo
nisch werk. Het orkest
hoopt met het resultaat
van deze Pool op de inter
nationale muziekmarkt te
kunnen opereren.
0 FAMILY-albums zijn „in"
op het toneel. De Vlaming
Ed;dy Asselbergs schreef
voor het Nederlands To
neel te Gent „Bomma".
Na successen daarmee te
Gent is dit stuk van 11 tot
17 januari te zien in KNS
Antwerpen.
De religieuze film heeft het
meest te danken aan juist die
regisseurs, die zich tegenover
kerk en religie zeer kritisch
hebben opgesteld. De religieu
ze film die onder auspiciën
van die kerkelijke groeperin
gen is gemaakt, die er een
middel in zagen om evangeli
satie te bedrijven, heeft over
het algemeen weinig artistiek
niveau.
Dit stelt drs. J. A. Hes, die
tot doctor te Utrecht in de
sociologie is gepromoveerd op
een onderzoek naar de relatie
tussen film en godsdienst. Zijn
proefschrift heet „In de ban
van het beeld". Als de meest
overtuigende godsdienstig kri
tisch ingestelde regisseurs die
voortreffelijke religieuze films
hebben gemaakt noemt dr.
Hes de Zweed Ingmar Berg
man, de Spanjaard Luis Bunu-
el en de Italiaan Pier Paolo
Pasolini.
Op enkele kleinere, sterk op
de evangelisatie gerichte gods
dienstige groeperingen na
moest de „officiële kerk" in
de gehele westerse wereld
weinig weten van de film, zo
stelt dr. Hes. Hij vermeldt dat
de stichter van het Leger des
Heils, William Booth, wèl het
nut van dit nieuwe medium
heeft ingezien en er gebruik
van maakte; onder het motto
„Waarom zou de duivel zich
van het beste bedienen (en
wij niet)" van de film.
„Juist doordat hij zo fasci
nerend is roept de film in
onze cultuur ook weerstanden
op. Het fascinerende heeft al
tijd iets geheimzinnigs", stelt
dr. Hes, die daaraan de con
statering vastknoopt dat de
aanwezige burgerlijke weer
standen tegen de film, die er
bij het begin van dit nieuwe
medium waren en die nog te
zien zijn, soms relegieuze be
zwaren in een niet-religieus
jasje zijn. Ook omgekeerd: re
ligieuze bezwaren tegen de
film blijken bij nadere be
schouwing burgerlijke weer
standen te zijn. Met name
geldt dit volgens hem ten aan
zien van de in vele amuse
mentsfilms breed uitgemeten
erotiek.
Legio zijn volgens dr. Hes
de veroordelingen, zowel van
de cinematografie als zodanig,
ais van de concrete films. Le
gio zijn ook de maatregelen
tegen het „filmkwaad" en het
„bioscoop-kwaad". Dr. Hes
vermeldt in zijn proefschrift
pauselijke encyclieken over de
film, standpunten van de re
formatorische kerken en hij
wijdt ook aandacht aan de ac
tiviteiten tegen de film van
het Amerikaanse „Legion of
decency", het fatsoenslegi
oen.
In de houding van de ver
schillende kerken en kerkge
nootschappen onderscheidt hij
een aantal verschillende hou
dingen tegenover de film. Dr.
Hes meent dat de afwijzing
van film fundamenteel is in
alle kerken, maar er zijn ver
schillende varianten op dit af
wijzende thema. Dit mijden
van het beeld gaat volgens
hem terug naar de oudere na-
tuurreligies, waar het beeld
een centrale plaats innam. De
christelijke religies gaan vol
gens hem van de profetie en
de verhouding van het woord
uit en zij moeten niets van die
oudere beeld-religies heb-
ben.
Lange tijd is de officiële
doctrine van de katholieke
kerk een moraliserende ge
weest met de kerk zelf als
centrale richtingwijzer van
wat deugde en wat niet. De
film werd aanvaard onder het
beding, dat deze door de kerk
geponeerde morele voorwaar
den onaangetast liet. Filmkeu
ring door kerk en staat, en
ook het Legioen of Decency,
het fatsoenlegioen, werden als
beschermende instituten toege
juicht.
Naast het reeds vermelde
pragmatisme van de sterk op
de evangelisatie ingestelde
kerkelijke groeperingen, die
film als middel voor hun doel
gebruikten, is er volgens dr.
Hes dan nog een vierde ten
dentie: die van de kritische
solidariteit. De instelling is
volgens hem gestimuleerd
door de nieuwere theologie en
de oecumenische beweging.
Deze instelling accepteert de
film als moderne cultuuruiting
en in de praktijk wordt de
nadruk gelegd op de filmkri
tiek.
„Een poging om de EEG
méér dan boter, kaas en eie
ren te laten worden. Nu is er
een Europa van concerns aan
het ontstaan! We moeten an
dere dingen aanbieden".
FRITS NIESSEN uit Raams-
donk, Nederlands redacteur
van de tijdschriften ONS ERF
DEEL EN SEPTENTRION
vertelt hoe, vanuit de stichting
Ons Erfdeel, met toenemend
succes pogingen ondernomen
worden culturele kanalen te
graven in de EEG. Dat ge
beurt via Ons Erfdeel, dat met
zijn 10.000 abonnees wel het
grootste Nederlandstalige cul
turele tijdschrift is. en sedert
kort met het Franstalige tijd
schrift over de Nederlandse
cultuur Septentrion. dat na
twee afleveringen al 3000 abon
nementen telt. Bovendien is
in Rekkem (waar de E-3 de
Frans-Belgische grens passeert
„even ver van Amsterdam als
Parijs") een ontmoetingscen
trum gebouwd, waarmee grote
plannen bestaan in het kader
van de culturele betrekkingea
in de EEG-
Aanvankelijk ontstond Ons
Erfdeel als een tweetalig tijd
schrift (Notre Patrimonium).
Vanaf het tweede deel in 1957
is Frits Niessen erbij betrok
ken geweest. Op den duur
werd dit als tweeslachtig er
varen, zodat vorig jaar beslo
ten werd tot een aparte Frans
talige uitgave. „Geen Franse
vertaling van Ons Erfdeel,
maar een zelfstandig naar het
Franse publiek toegeschreven
uitgave; informatie over ae
Nederlandse cultuur, waarbij
geen onderscheid wordt ge
maakt tussen België en Neaer-
land".
Frits Niessen: „Vanuit de
Vlaamse beweging bekeken
eigenlijk een mijlpaal. Nu
geen tijdschrift meer tégen de
Franse bedreiging maar voor
de Franstaligen. Voor Neder
land een wat paradoxaal tijd
schrift: op het moment, dat
het Frans hier erg achteruit
gaat, blijkt in Frankrijk grote
interesse voor de Nederlandse
cultuur via dit tijdschrift. Op
de scholen is het na invoe
ring van keuzevakken
triest gesteld met de Franse
taal. (Niessen is docent aan de
pedagogische academie te
Dongen). Dat is jammer; het
Frans is de laatste band, die
ons bindt met de Romaanss
cultuur".
Die Franse interesse mag
o.a. blijken uit de aandacht
die praktisch alle grote Franse
kranten (bijv. Le Monde en
La Croix) Septentrion schon
ken. Via CRM dat overi
gens niet subsidieert in tegen
stelling tot zijn Belgische col
lega ontving Frits Niessen
dezer dagen een brief van
president Senghor van Sene
gal. zelf een wereldvermaard
dichter, aan minister Schmel-
zer, waarin hij zeer positief
reageert op het initiatief Sep
tentrion.
„De cultuurpolitiek staat nog
veel te geïsoleerd", zegt Nies
sen, „maakt te weinig deel uit
van een al te economisch-tech-
nisch gerichte buitenlandse
politiek. Er moet geen sprake
zijn van export van nationalis
me bij de cultuurpolitiek,
maar van een wisselwerking-
Wij kozen daarom niet voor
het Franse systeem, dat via
een eigen taal cultuur naar
buiten brengt, maar voor het
Duitse systeem (Goethe Insti
tuut een dergelijke instel
ling missen wii) om de eigen
cultuur te laten aansluiten bij
de vreemde talen. Bovendien
presenteren wij België en Ne
derland als één cultuurgebied.
Bij de presentatie gaan we uit
van de cultuur in bredere zin
(katholieke kerk in dit ge
bied; de vrouwenemancioatie;
drugs; volksontwikkelings-
„Het fascisme is nog niet
dood. Daarom moeten we dit
stuk nog spelen". Al enkele
jaren had TON LUTZ het stuk
van GEORG KAISER: SOL
DAAT TANAKA, op grauw
papier gedrukt in Oost-Duits-
Iand, thuis op de plank laten
liggen. „Toen ik onlangs in
het ziekenhuis lag heb ik het
rustig kunnen lezen. Het liet
me niet meer los". In een
opvallende bewerking, bereidt
hij nu met Globe de première
voor, die op 12 januari in
Eindhoven plaatsvindt. „Tana-
ka is een levende aanklacht
tegen het systeem", zegt hij.
„Een ballade van het recht
over de verdrukking van de
mensheid door traditioneel ge
heiligd onrecht. De moraal van
de kunst moet anti-moraal van
het fascisme ontmaskeren".
Hoewel het stuk in Japan
speelt, probeert Lutz met ver
schillende middelen de alge
mene teneur van het stuk te
onderstrepen. Die is wereld
wijd: tegenstelling arm-rijk,
oorlog, cadaverdiscipline, hon
ger, onderdrukking, uitbuiting,
onrechtvaardigheid e.d. „Kai
ser was een eenzaam strijdend
anarchist", aldus Ton Lutz.
Kaiser schreef de aanzet
voor dit stuk in Scheveningen
in 1938. Na de eerste opvoe
ring in Luzern volgde er
prompt een protest van de Ja
panse gezant aldaar. „Maar het
ging Kaiser niet op de eerste
plaats om Japan - dat was een
soort vervreemdingseffect -,
om een naturalistische uitbeel
ding, maar om een algemeen
menselijke problematiek. „Hij
was een exponent van de
hele expressionistische kunst",
vertelt Ton Lutz. En dan valt
de naam van Van Dalsum, die
in de dertiger jaren Kaiser in
ons land introduceerde met
Gas, een stuk over d,e samen-
hang industrialisatie-maat
schappij. Tanaka is vaak ver
geleken met Wozcek, maar
Kaiser zelf zei: „Nee, het is
méér; het is de voltooide Woz
cek".
Het verhaal heeft als uit
gangspunt het gezin van een
arme rijstboer. Tanaka (Eric
Schneider) komt als soldaat
met verlof bij zijn ouders, die
gebukt gaan onder armoe en
het gezag van de keizer. Tana
ka brengt vriend en medesol
daat Wada mee, die wil trou
wen met zijn zus Yoshiko. Zij
is er niet. In de bergen bij een
boer, zeggen de ouders. Daar
heeft ze werk en eten; hier
niet. De werkelijkheid wordt
duidelijk in het volgende be
drijf, wanneer de beide vrien-
0 Ton Lutz: „De moraal".
den vertier zoeken in een bor
deel. Honger en hoge rente
van leningen hebben de ou
ders er toe gebracht Yoshiko
ge verkopen aan een bordeel.
Een bittere confrontatie, waar
bij Tanaka zijn zuster en een
onderofficier, die haar klant
is, doodt. Het stuk culmineert
in een rechtszitting, waarin al
le ideële troeven worden uit
gespeeld. Tanaka moet de kei
zer gratie verzoeken. Hij wei
gert: „De keizer moet MIJ om
vergeving vragen". Hij is de
oorzaak van alle ellende. Het
systeem bracht de ouders en
Tanaka tot wanhoopsdaden.
Lutz heeft bij de bezetting
van dit stuk een groot aantal
0 Jenny Arean: Vijf maal dub- 0 Eric Schneider: Soldaat Ta-
belrol. naka.
dubbelrollen ingevoerd. Niet
uit armoede, maar als princi
pe. Om dezelfde karakteristie
ken te benadrukken. De zes
hoeren bijvoorbeeld, worden
(op één na )door dezelfde ac
trice (i.e. Jenny Arean) ge
speeld; allen getekend met de
zelfde machteloosheid. De der
de acte bewerkte Lptz van
krijgsraad naar rechterlijke
macht (burgerlijke - en mili
taire rechter), waardoor de
schuldvraag een breder accent
krijgt. Verder dragen de spe
lers half maskers (behalve de
soldaten; het uniform is hun
masker) om het historische
naturalisme te voorkomen; om
de karakteristieken te styleren
en de inhoud te verinnerlij
ken.
„Door dit alles wordt dit stuk
niet zo beweeglijk als men
van mij gewend is," aldus Ton
Lutz, „Tanaka ontwikkelt
zichzelf. „Fantasie, realiteits
zin, op' zoek naar een nieuwe
mensheid. Dat is Kaiser. Een
anti-oorlogsstuk, uit de jaren
dertig, maar nu nog zeer actu
eel".
In decors en costuums van
Wijnberg, spelen Ann Hase-
kamp, Eric Schneider, Jenny
Arean, Hans Boswinkel, Onno
Molenkamp, Cor v.d. Brink,
Jan-Anne Drenth, Jacques
Fortuné, Anna van Beers, Jan
Bolt en Rini Feenstra.
Hoewel ik de voorkeur blijf
geven aan zijn „Landschap in
beton" en „Ergo" heeft JA-
KOV LIND met zijn CLOSE
UP (uitg. Bezige Bij f 12,oO)
toch weer een boek geschre
ven, dat je „meeneemt". Het
is een vervolg op „Stap voor
stap'deel één van zijn auto
biografie. Je kunt het echter
als een zelfstandig boek lezen.
De geschiedenis van een
Ahasverus in deze tijd, een
wandelende jood, die zijn
jood-zijn, zijn bestaan in deze I
westerse maatschappij, moei
lijk weet te plaatsen. Een on
rust, die allen, die zich niet
zonder meer willen aanpassen
of assimileren met „zoals het
is", mm of meer zal aanspre
ken er. raken.
In Numbers (de oorspronke
lijke titel; vertaling Therese
Cornips), vertelt Lind het ver
haal van zijn omzwervingen in
Europa, nadat hij in 1950 Is
rael de rug had toegekeerd.
„Ik was een speciaal geval.
Een acteur op zoek naar een
goed stuk dat hij misschien
zelf moest schrijven". Op zijn
drieëntwintigste „verzamelde
hij gekken zoals Nabokov zijn
vlinders". Op de boot naar
Marseille ontmoet hij deze
„gekken", mensen even
uniek als hijzelf met hun
navrante levensgeschiedenis
sen.
Hij trekt naar Wenen om de
herinneringen van zijn kinder
tijd op te blazen, naar Parijs,
Stockholm, Amsterdam. Ner
gens rust. Heeft talloze baan
tjes en nog meer vrouwen.
Tracht zich zonder geld (;,dan
ben je waarlijk vrij") en een
aantal filosofietjes overeind te
houden, maar „meer dan leren
om uit de moederschoot weg
te komen moet ik leren er
naar terug te gaan, wil ik een
kans krijgen". Hij probeert re
gisseur te worden, maar het
lukt hem niet omdat hij niet
in staat is zijn tijd eigen leven
te regisseren. Amsterdam is
de enige stad waar hij zich
thuis voelt; aan Bussum heef!
hij een broertje dood.
Helder en rechtoe-rechtaan
vertelt lind een stuk van zijn
leven. Een aanklacht tegen dé-
zè wereld, zonder te klagen1
een waarheid zonder te getui
gen; menselijkheid waarvoor
weinig ruimte vrij is. Een ras
verteller, die aan zijn persoon
Hike ervaringen dimensie
geeft, die het ik overstijgen.
Een wonderlijk boek is dat
van de Tsjechische schrijver
PAVEL KOHOUT: WITBOEK
IN DE ZAAL ADAM JURa-
CEK -docent lichamelijke op
voeding en tekenen aan de
pedagogische academie te K,
contra sir Isaac Newton, do
cent natuurkunde aan de uni
versiteit te Cambridge, naar
contemporaine documenten ge-
reconstrueerd en met zeer in
teressante stukken aangevuld
(uitg. Moussault-Gemini lite
raire paperback f 14,90).'* Het
is begrijpelijk, dat dit boek in
zijn geboorteland verboden is,
eyenals zijn eerder vertaalde
Tagebuch eines Konterrevolu-
tionars. Zelf schrijft hij in de
inleiding: „Ik wijs bij voor
baat de verdenking van de
hand dat dit een politiek boek
is. Evenzo wijs ik de verden
king van de hand dat dit geen
politiek boek is... Ik beveel
liet uitsluitend aan aan lezers
die fantasie en gevoel voor
humor hebben ook dan
wanneer zij überhaupt niet in
de stemming zijn om te la
chen. „Het is een boek, waar
bij je ondanks de ironische
en soms geestige ondertoon
het lachen wel vergaat".
Kohout schreef gedichten,
filmscenario's en toneelstuk
ken, waaronder August, Au
gust, August, dat b.v. vorig
jaar in Antwerpen werd ge
speeld door de KVS. In eigen
land is dat allemaal taboe.
Van al deze literaire werkwij
zen is in dit boek wat terug te
vinden. Verder bestaan de 222
pagina's uit een vijftigtal do
cumenten (reconstructies, toe
spraken, brieven, resoluties,
nota's, communiqué's, pamflet
ten, expertises, vonnissen etc).
Mede daardoor lees je het
nogal moeizaam, zoals het
doorgaans geen lolletje is om
documenten, nota's, memoran
da e.d. te lezen. Het zit geheid
in elkaar; dat wel.
Daar komt bij, dat er onder
huids heel wat aan de hand is
in dit boek. De inhoud veron
derstelt enige kennis en in
zicht in de maatschappelijke
situaties van de landen achter
het ijzeren gordijn (het zou
overigens hypocriet zijn je tot
die landen te beperken). Op
9
eindredactie:
henk egbers
werk e.d.). waarbinnen eerst
interesse kon ontstaan voor
cultuur in engere zin (bijv
artikelen over Hamelink,
Claus. Willink e.d.). Dat zijn
zo de drie vuistregels bij ons
beleid"
De Franstalige loot van Ons
Erfdeel heeft zich in een be
leidsadviescommissie kunnen
verzekeren van een aantal
deskundige lieden, onder wie
prof. Pierre Branchin (geeft
Nederlandse taal en litera
tuur aan de Sorbonne met 180
Franse studenten) en Sadi de
Gorter, gevolmachtigd minis
ter voor Nederlandse cultuur
in Parijs.
Het ontmoetingscentrum te
Rekkem is helemaal gebouwd
met giften van particulieren
en subsidies uit fondsen. Voor
lopig dient het gebouw voor
de redactie en administratie
van de beide bladen. Afhanke
lijk van de financiële midde
len bestaan er plannen om al
len, die op een of andere wij
ze betrokken zijn hij de cul
tuur in de EEG daar bijeen te
brengen (Nederlands stude
renden in Frankrijk; leraren
Nederlands in Wallonië; men
sen die Nederlandse literatuur
vertalen in Frankrijk, Duits
land en Engeland, medewer
kers, etc.).
Henk Egbers
O FOTO -jan.: „Van Abbe-
museum erkent beeldtaal foto
grafie" is de juichende ope
ningskop van dit nummer. Dit
n.a.v. de expositie Hausser-
Siskind. waaraan zoals wij
dit op deze pagina deden
aandacht wordt besteed. Op
vallend jong talent wordt
voorgesteld in de personen
van Pieter Ouddeken, Hense
Boekhout. Joost Gans en Paul
Bronwasser. Rudolf Smit bp-
sluit zijn serie testrapporten
met Hasselbad 500 C en SWC.
Behalve talloze nieuwtjes over
materialen komen o.a. nog aan
de orde: gaat de videoband de
smalfilm verdringen? en de
mate van onscherpte voor en
achter het model of instelpunt
in hanteerbare tabellen. (Foto
postbus 4. Dopt.inchem).
DE GIDS 9-10: Twee opval
lende thema's: Paul Goodman
en de Nederlandse radio en
t.v. Twee stukken van de
hand van Goodman: het ware
conservatisme („Op kunste
naars valt niet te vertrouwen
als het een politieke boodschap
betreft") en De ethiek van
wetenschap en technologie. G.
van Benthem v. d. Bergh ver
telt wie Goodman is: „Een on
mogelijke man" („Goodman is
een utopist zonder utopie").
Ad Kooyman schrijft over
De Nederlandse omroep en
culturele pluriformiteit („Op
zeer korte termijn kan het be
grip pluriformiteit meer in
houd krijgen dank zij nieuwe
technologische ontwikkelin
gen"); Peter Hofstede over
kabel en video, middelen te
gen vrijblijvendheid; J. Snij
ders over De mens als audio
visueel dier en Tessel Poll-
mann over De instructieve
omroep. Verder in dit nummer
aandacht voor Roemeense poë
zie door Sorin Alexandrescu
en Rome en de nieuwe apo-
calyps (H. Baudet: hoe
het kwam dat na de 2e wereld
oorlog de sombere verwach
tingen zo lang een beperkte
aanhang bleven vinden en zo
veel tegenspel? En hoe het is
gekomen dat zij sedert het
einde der jaren zestig plotse
ling op weg lijken te zijn naar
volslagen alleenheerschap
pij?") (De Gids, Beulingstr. 2,
Amsterdam
ONS ERFDEEL - 5: „Deze
opvatting is te verwerpen"
zegt prof. dr. Jan Goossens;
nl., dat het Nederlands als een
soort dochtertaal van het Duits
moet worden beschouwd. Hij
schrijft over de Duitse germa
nistiek en het Nederlands. An
ton Kamphoff wijdt een be
schouwing aan de reputatie
van het Nederlands Dans The
ater, ondanks „het ontbreken
van een eigen Nederlandse
danstraditie". Willy Calewaert
bekijkt Vlaanderen en het in
ternationaal cultureel beleid
(„Culturele centra ontbreken
één enkele uitzondering
niet te na gesproken volle
dig in onze internationale cul
turele politiek"). Carlos Tind-
demans besteedt uitvoerig
aandacht aan Het Neder-
landsch Toneelverbond als een
mislukt experiment in de Ne
derlandse toneelsamenwerking
en drs- J. Veenstra ziet Neder-
lands-Indië in de houdgreep;
0.a. naar aanleiding van Rob
Nieuwenhuys' Oost - Indische
Spiegel. De Kroniek geeft o.a.
informatie over Patrick Con
rad, Habukuk II de Balker,
Victor E. van Vriesland, de
beeldhouwer José Vermeersch,
Mare Eemans. Gaudeamus en
Ballet van Vlaanderen (O.E.
Kerkstraat 1. Raamsdonk-
dorri).
HOLLANDS MAANDBLAD
- 301: „De vroegtijdige dood
van Godfried Bomans heeft
een stoot pathetische ellende
over ons uitgestort via pers,
radio, t.v., boekjes, waardoor
nauwelijks een bijdrage gele
vers is tot begrip van zijn
werk en persoon", schrijft R.
van Amerongen onder de
kop „Bomans als boek
houder". Daarin vertelt hij
zijn ervaringen met Bomans
1.v.m. zijn Dickens-bjblio-
theek. „Taal, filosofie,
en taalfilosofie", is het
onderwerp van Battus' be
schouwing, die concludeert dat
taalkunde en filosofie nog
geen rustig huwelijk hebben
en beter nog even kunnen
wachten met kinderen. Verder
proza-bijdragen van Dick Wal-
da. Guus Küijer, J. Biesheuvel
en W. Kuik en poëzie van
Chr. van Geel, J. Guepin en J.
Blokker jr. (H. M. Nobelstr.
27, Den Haag).
pervlakkig bezien gaat het
„verhaal" over Juracek, die
het lukt do or concentratie
en sterke wil, de wet van de
zwaartekracht t e ondergraven
en over het plafond te lopen.
Dat veroorzaakt een aantal
maatschappelijke verwikkelin
gen en manipulaties, die eindi
gen in vonnissen en opsluiting
in een psychiatrische inrich
ting. In een bijna apocalypti
sche beschrijving in het slot
deel beschrijft Kohout een fa
scinerende (voor zover dit
woord nog bruikbaar is daar
bij hersenspoeling, waarbij
hij de hele psychiatrie op de
hakken neemt.
Ook in dit boek worden de
consequenties van een afwij
kend gedrag van „het sys
teem" indringend beschreven,
zij het dat je er als lezer wel
wat moeite mee zult hebben
om je door dit anti-fascistische
boek heen te worstelen.
H.E.
„De primitieve mens uit de
oertijd moet een soort vrien
delijke TROS-kijker geweest
zijn, een liberaal zonder ver
antwoordelijkheidsgevoel die
weinig verplichtingen kende
jegens de naaste. De positieve
relaties tussen mensen zijn
door cultuur, geschiedenis en
religie opgebouwd, maar wij
beleven nu een tijd dat zij
verschralen en afbrokkelen.
Derhalve is de vrijblijvend
heid een vorm van culturele
dementie...De massa in deze
wereld van massaproduktie en
massacultuur is onderling tot
niets verplicht, hetgeen tot ui
ting komt in de omroep, waar
een vrijblijvende nieuwvor
ming als de TROS groeit als
kool en als motto heeft „geen
geleuter" en die het bestaat,
uit principe een informatieloos
programma te brengen. Het
ontwijken van informatie is
nu dus wettelijk geïnstitutio
naliseerd".
Peter Hofstede in DEGIDS.
HAVANA (Reuter) Blijkens een reeks vergaande
economische verdragen met lange looptijden heeft de Sov
jet-Unie ermee ingestemd voor de Cubaanse suiker die ze
afneemt bijna tweemaal zoveel te betalen als tot nu toe
en Cuba dertien jaar respijt te geven wat het terugbetalen
van zijn schulden betreft.
Premier Fidel Castro zei in
een radio- en televisierede,
dat Cuba zijn buitenlandse
schuld aan de Sovjet-Unie
zonder rente over 25 jaar in
gaande januari 1986 zal begin
nen terug te betalen. Aanvan
kelijk zouden die terugbetalin
gen begin december van het
afgelopen jaar zijn begonnen.
Castro zei, dat de Sovjet-Unie
ook de modernisering van Cu
ba's suiker- en nikkelindustrie
ter hand zou nemen. De Sov
jet-Unie zal ook helpen bij de
modernisering van de havens
van Havana en Santiago en
de spoorwegen.
Na de vernieuwing van de
niikkelindustrie die momen
teel 36.000 ton per jaar ople
vert zal de produktie in
drie jaar verdubbelen.
De meer dan ooit verreiken
de Russisch-Cubaanse over
eenkomsten voorzien ook in de
Sovjet-hulp in de irrigatie- en
hydraulische industrie en de
WASHINGTON (Rtr.) De
Amerikaanse voorvechter voor
de belangen van de consument,
de advocaat Ralph Nader, heeft
samen met een groep geleerden
de Amerikaanse commissie
voor atoomenergie aangespoord
de bouw van kernenergie
centrales voorlopig te staken
tot dat het gevaar van „cata
strofale ongelukken" is opge
heven.
Een der geleerden, dr. Ken
dall, zei op een persconferentie
dat volgens de berekeningen
mensen tot op een afstand Van
160 km van een kerncentrale
dodelijk gewond worden, wan
neer na een ongeluk het nood-
koelsysteem faalt, zoals na een
breuk in een buisleiding.
Ook in andere landen wordt
steeds meer getwijfeld of de
beveiliging, tegen dergelijke
ongelukken wel afdoende is,
zei Nader.
computerindustrie.
Castro prees Ruslands „ge
nereuze houding".
HAARLEM (ANP) We
gens verduistering van huis
houdelijke artikelen en film
camera's heeft de rechtbank in
Haarlem de uit Portugal af
komstige 22-jarige tolk L. P.
de S. P. C. en het 20-jarige
Haarlemse meisje A. G. N.
veroordeeld tot resp. acht en
vier maanden gevangenisstraf.
De officier had gevangenis
straffen van resp. acht maan
den met aftrek van, voorarrest
en acht maanden, waarvan drie
voorwaardelijk, eveneens met
aftrek van voorarrest, geëist.
De Portugees die twee jaar
geleden uit Portugal vluchtte
als dienstweigeraar en in Bel
gië werkzaam was als tolk bij
de EEG, logeerde samen met
het Haarlemse meisje in hotels
zonder te betalen. Later logeer
den zij in een gehuurd huis,
waarvan zij het meubilair aan
een opkoper verkochten. Ver
der huurde het meisje in Am
sterdam filmcamera's, die de
Portugees in Brussel en Rome
verkocht.
DELFT (ANP) De politie
in Rotterdam heeft de 43-jarige
Haagse handelaar J. v. M. aan
gehouden, die nagenoeg de hele
buit aan gestolen postzegels
van de postzegelkraak in Delft
op 28 september jl. bij zich
bleek te hebben.
De buit, die volledig onbe
schadigd bleek te zijn, heeft
een waarde van 100.000 gul-,
den. De handelaar werd aan
gehouden wegens een verkeers
overtreding.
VATICAANSTAD (KNP) „Wellicht zal liet Vaticaan dit
jaar betrekkingen aanknopen met de volksrepubliek China."
Aldus de voorzichtige conclusie van een artikel in het gezag
hebbende katholieke Franse dagblad La Croix.
Het blad herinnert aan de vele oproepen van paus Paulus om
het contact te herstellen. Zo hield hij bij de V.N. in 1965 een
warm pleidooi voor toelating van China tot deze wereldorganisatie
en in 1966 zond hij een nieuwjaarsboodschap aan Mao. Tijdens
een mis voor China zei de paus op 6 januari 1967: „De katholieke
kerk is bereid begrip op te brengen voor, en met instemming
te küken naar, het werk van de verandering in China."
En: „We zouden opnieuw de contacten willen opnemen met het
volk van het Chinese vasteland, contacten die niet door ons
opzettelijk werden verbroken."
Tijdens zijn Aziatische reis in december 1970 was het opvallend,
dat paus Paulus niet alleen de volksrepubliek China vermeed,
maar ook een bezoek aan Taiwan, nationalistisch China, uit de
weg ging om de verhouding met Mao niet te verslechteren.
Vanuit Hongkong richtte hij zich tot het gehele „Chinese volk".
Als een teken van toenadering wordt ook het feit gezien dat
de pro-nuntius op Taiwan, mgr. Cassidy, voor onbepaalde tijd
is teruggeroepen.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De instellin
gen voor schriftelijk onderwijs
in Nederland menen dat er
snel begonnen kan worden met
ommeponderwijs. Er zijn vol
gens een deze week gepubli
ceerde nota twee voorwaarden:
inschakeling van het bestaande
schriftelijke onderwijs en uit
zenden via de bestaande radio-
en televisiekanalen.
Met een nieuw kabinet op
komst, wordt er door de diver
se belanghebbenden flink druk
gezet achter dat omroeponder-
wijs. Het kabinet-De Jong stel
de op de valreep dat er een
speciaal derde net moest- ko
men voor onderwijs per televi
sie. Het kabinet-Biesheuvel
zette de zaak in de ijskast,
omdat het allemaal veel te
duur zou worden.
Onlangs kwam Teleac met een
nota, waarin werd gezegd dat
het via de bestaande kanalen
best mogelijk is met omroep-
onderwijs te beginnen en dat
we op dit gebied al een ge
vaarlijke achterstand bij ande
re landen gaan krijgen.
De Vereniging van Instellingen
voor Schriftelijk Onderwijs
(VISO) valt Teleac bij, maar
ziet inschakeling van dat
schriftelijk onderwijs als voor
waarde voor een snelle en be
taalbare start.
Het schriftelijk onderwijs
in december net gerugge-
steund door een wettelijke er
kenning verzorgt in ons
land 1477 verschillende oplei
dingen. Men beschikt over de
outillage, die voor een zelf
standig opererend media-on
derwijs ook weer nodig zou
zijn, zoals een complete admi
nistratieve en organisatorische
begeleiding van de cursisten.
Bij het schriftelijk onderwijs
heeft men daar al 1000 full-ti
mers en "000 part-timers voor.
De VISG zegt in de nota, dat
uitbreiding van de mogelijkhe
den met een apart derde net of
gebruikmaking van kabelom
roep sneller en deskundiger
zullen kunnen gebeuren, als
eerst meer ervaring is opge
daan.
Daarom wordt snelle invoering
van een Instructieve Omroep
zeer belangrijk geacht.
