Westduitse verkiezingskoorts morgen naar climax
SIMCO
POGING OM DE WEG TE WIJZEN IN DE POLITIEKE DOOLHOF
Politici liebben recht op onze burgerzin
nederland
waarheen
BRANDT
■•5
mc gewoon
weereen
ander mens.
Volle zalen
Rode verf
Nek-aan-nek
Amerikaans
Persvrijheid
Poolse landdag
De Kiezer
COWBOY
ZADELS
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEiLINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILINGEN -PEILINGEN PEILINGEN PEIUNGEN PEILINGEN PEIÜNGEN PÉjLjNGEN
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN peilingen CCILINOCN
>cijfers
immer-
i
(ook voor Pony's)
RECHTSTREEKS UIT DE U S A!
Mieeninvoerders s
AMERICAN JEAN CENTER
Blauwtorenplein 2 (Vogelraaikt)
Antwerpen Tel. 03/31.65.45
Groothandel Tel. 03/27.30.30
BARZEL
EEN ECHTE
KEUZE
WILLY BRANDT.
9 RAINER BARZEL.
Een paar maanden
geleden begon ik me lus
teloos en vervelend te
voelen. Niet ziek, hoor,
maar alles was me teveel
en nergens bad ik meer
plezier in. Voor mijn man
en kinderen was dat na
tuurlijk ook geen pretje.
Toen herinnerde ik
mij dat ik als klein meisje
Sanatogen gekregenjttd.
„Om aan te sterken,
zei mijn moeder toen.
Nu heb ik zelf een pak
gekocht en ja hoor,
Sanatogen is nog net ze
goed als vroeger. Ik voel
me iedere dag prettiger
eiV opgewekter.
Als u ook „zo maar
vermoeid en prikkelbaar
bent, ga' dan meteen zo
kuurverpakking
Sanatogen bij uw apo
theek of drogist halen-
U zult het verschil al nee
gauw merken.
natuurlijke eiwitten
en vitaminen voor
nieuwe levensktacn
(Van onze redactie
buitenland)
BONN In de Westduitse
Bondsrepubliek is morgen
de spanning te snijden, ge
lijk de overbekende „Ku-
then" die elke zichzelf res-
pecterende Duitse huisvrouw
zondags op tafel zet. Brandt
of Barzel, wie zal het wor
den Willy Brandt, de tot
ver over de grenzen beken-
de „vredesapostel" uit het
i sociaal-democratische kamp,
of Rainer Candidus Barzel,
1 de veel minder bekende
(kandidaat der christen
democraten. Het zal er
Lm houden, zo is uit de laat-
fte verkiezingsenquêtes ge-
Jbleken, wie de nieuwe
Bondskanselier wordt. Wil
len de Westduitsers het be
leid van de afgelopen drie
jaar voortgezet zien, met
aaast SPD-Brandt de libe
rale leider Scheel, of willen
ze de Straussen, de Kiesin-
3«s en de Erhardts terug
onder aanvoering van de
nieuwe CDU-favoriet: „Rai
ner, sonst keiner", zoals een
verkiezingsleus het wil Uit
de hier volgende schildering
van beide kandidaten en
kun partijen, moge blijken
de Westduitsers morgen
voor een eclite keuze tussen
hvee verschillende politieke
1 visies staan.
In de afgelopen weken heeft
de verkiezingskoorts in de
Bondsrepubliek alle vorige
strepen op de thermometer
ver onder zich gelaten.
Voor de eerste keer in de
geschiedenis van de Bondsre
publiek kwam men op uitge
breide schaal leuzen tegen als:
,-Stem voor Willy (Brandt)",
„Ik geef de voorkeur aan de
CDU" of „Voorrang voor ge
zond verstand", wat de lijf
spreuk is van de liberalen.
Deze volkscampagne was
overal zichtbaar, op straat en
op pleinen in steden waar zich
spontaan groepen vormden die
hartstochtelijke discussies
voerden. De particuliere auto's
gingen een nieuw duel aan
aan de soortgenoten tonen
naar wie hun voorkeur uit
gaat. De automobilisten gaven
via plakkaten op de achterruit
te kennen: „Ik prefereer
Brandt-Scheel boven Barzel-
Strauss". „Willy moet blijven"
of „Ik loop beter en sneller
met de CDU"
In alle steden tonen enorme
aanplakborden liet gerimpelde
gezicht van Willy Brandt, de
vertrouwde lach van Walter
Scheel of „de ploeg van Bar
zel" die onder eenzelfde ba
nier Franz Josez Strauss, de
sterke man van Beieren, laat
zien, oud-minister van buiten
landse zaken Gerhard Sehroe-
der en Hans Katzer. vak
bondsman en oud-minister van
arbeid.
De voornaamste acteurs van
de campagne hebben geen en
kele moeite volle zalen te
trekken, of het nou in Beieren
is in de „zekere districten"
van Fraraz Josef Strauss, in
Rijn land-Westf alen waar Rai
ner Barzel een grote populari
teit geniet of in het Ruhrge-
bied waar kanselier Willy
Brandt wordt ontvangen als
„een profeet".
Al bij al een voor Neder
landse begrippen waar toch
ook verkiezingen voor de deur
staan ongekende opwin
ding.
Een lachende getaande Willy
Brandt kijkt vol vertrouwen
vanaf reclameborden geheel
West-Duitsland in en geeft de
boodschap: „Duitsers, we Kun
nen trots zijn op ons lanrl.
Stem Brandt". Na slechts drie
jaar als hoofd van de eerste
door socialisten geleide rege
ring in meer dan 40 jaar heeft
Brandt zijn functie op de
weegschaal moeten leggen-
Zij n sociaal-democratische
partij (SPD) en zijn kleine
vnije-democratische (FDP)
bondgenoten hebben door de
maderbijtgeslopen patstelling in
de bondsdag een beroep op de
Westduitse kiezers moeten
doen hun een nieuw man
daat te geven. Bij een neder
laag van de oppositionele
christen-democraten ligt er
hun belofte een nieuwe cen
trum-linkse coalitie te vor
men.
Duitse politici is dat het in
derdaad een gelijk spel of een
bijna-geli'jk-spel wordt, waar
door de kiezers gedwongen
zouden zijn in de nabije toe
komst opnieuw naar de stem
bus te gaan. Uiterlijk lijkt
Brandt hierom echter niet te
malen. Zou hij een nieuwe
regering vormen als hij slechts
een geringe stemmenimeerder-
heid behaalde? werd hem ge
vraagd. „Ja", was zijn ant
woord. „Brandt, de kanselier
van het vertrouwen", staat er
op de verkiezingsaffiches van
de SPD.
De laatste opiniepeilingen
hebben een nek-aan-nek-race
voorspeld. De grootste zorg
voor Brandt en de meeste
In enkele christen-democra
tische bolwerken is zijn foto
besmeurd met rode verf.
Woordvoerders van de opposi
tie zoals de 75-jarige oud-kan
selier Ludwig Erha-rdt hebben
Brandt gekwalificeerd als „ge
vaarlijk rood". Maar de nobel-
prijsdrager koestert zich in
een van zijn grootste pluspun
ten: zijn grote populariteit bij
de Westduitse arbeiders. Zij
stromen massaal samen om
hem te horen en het applaus
verstomt niet, zelfs als de
kanselier door de inspannende
campagne vermoeid is en
enigszins uitgeblust lijkt.
Brandts liberale coalitiegeno
ten hebben hun lokroep aan
de kiezers voornamelijk geba
seerd op de persoonlijkheid
van hun leider, minister van
buitenlandse zaken Walter
Scheel. De 53-jarige, zilverha-
rige Scheel is een vlot rede
naar, een bekwaam parlemen
tair vechter en, in de laatste
drie jaar; West-Duitslands ver
tegenwoordiger aan de inter
nationale comferentietafel. Hij
is er zich vain bewust de man
te zijn diie kan beslissen over
het resultaat van de komende
parlementaire verkiezingen.
Met uitzondering immers van
een korte CDU-regering-Kon-
rad Adenauer is geen van de
twee grote partijen er de afge
lopen 23 jaar in geslaagd zon
der de FDP een regering te
vormen. De weegschaal staat
onder zijn voogdij.
Maar Scheel heeft ook grote
zorgen. Hij wenst de wijzer
dit keer opnieuw ten gunste
van de SPD te laten doorslaan.
De grote vraag is echter of de
FDP genoeg stemmen zal be
halen om een nieuwe coalitie
met Brandt mogelijk te ma
ken. Het Westduitse kies
systeem bepaalt dat de deuren-
van. een nieuwe bondsdag ge
sloten zijn voor een partij die
er niet in slaagt minstens vijf
procent vain het totaal aantal
stemmen te behalen. Deze re
gel is bedoeld om de talrijke
splinterpartijen buiten te hou
den die bijvoorbeeld verant
woordelijk waren voor de la
biele situatie tijdens de repu
bliek Weimar in de jaren
twintig. De FDP behaalde in
1969 een percentage van
5.8.
Brandt en Scheel hebben
hun campagne in belangrijke
mate geënt op het succes van
de zogenaamde ..Ostpolitik" of
de politiek ter verbetering van
de betrekkingen met commu
nistisch Oost-Europa. In 1970
„bewees West-Duitsland de
wereldvrede een niet geringe
dienst" door niet-aanvals- en
normaliseringsverdraigen af te
sluiten met respectievelijk
Rusland en Polen. De kroon
werd een goede week geleden
op het werk gezet met het „in
humanitair opzicht zo belang
rijke" basisverdrag tussen de
bondsrepubliek en de achter
De Muur gelegen DDR. Brandt
sprak van een „breken van
het ijs" tussen de twee helften
van het verdeelde Duitsland.
Beide „vredesapostelen"
kunnen echter het belangrijk
ste verkiezingsthema van de
oppositie niet negeren. Met
een elan en deskundigheid als
of ze bij CDU-leider Barzel
persoonlijk waren schoolge
gaan, werpen kiezers hun voor
de voeten dat de prijzen dit
jaar met 6,4 procent zijn ge
stegen.
■j ,i
Aan de andere zijde van de
demarcatielijn staat Rainer
Candidus Barzel. Hij lijkt
enigszins maar alleen van
gezicht op een jongere,
gladdere George McGovern.
Ais een Amerikaanse presi
dentskandidaat doorkruist hij
het land, pogend zioh beter
bekend te maken bij het kie
zersvolk. Tegen het einde van
een slopende verkiezingscam
pagne van zes weken, zo ver
tellen zijn medewerkers, heeft
hij meer dan 150 toespraken
gehouden meestal varianten
op dezelfde toespraak afge
zien nog van de televisiede
batten, interviews en perscon
ferenties. Hij draagt een in
Amerikaanse stijl uitgevoerd
verkiezingsinsigne met de
CDU-leus: „Wij bouwen voor
uitgang op stabiliteit".
Barzel heelt tijdens de cam
pagne samen met zijn CSU-
collega Franz Josef Strauss
het geliefde strijdros bereden
de inflatie. Gesteund door
de familie Adenauer, door
oud-kanseliers Kissinger en
Erhardt heeft hij zonder op
houden beklemtoond dat socia
lisme synoniem is aan duur
leven en vermindering van
koopkrach
„Winnaar of verliezer, Rainer
Barzel strijdt een moeilijke
■strijd. Opiniepeilingen hebben
hem een achterstand in per
soonlijke populariteit van zijn
tegenstander Willy Brandt ge
geven Van 2653.
Een bron van grotere zorg
voor zijn medewerkers is dat
hij ook de populariteitscijfers
van zijn partij niet haalt en
zelfs achterligt op oud-minis
ter Gerhard Schroeder, een
andere CDU-topman. De gelij
kenis met McGovern is slechts
oppervlakkig. Barzel is vlak,
glibberig sommige- critici
spreken van aalglad een
geducht politiek strijder en
een goed verkiezingsredenaar
na de recente sprekerslessen
die hij heeft genomen. Maar
hij is nog steeds de „onbeken
de kandidaat" voor miljoenen
Duitse kiezers. Het is ook
maar net een ruim jaar gele
den dat hij het CDU-leider-
schap van Kurt Georg Kiesin-
ger overnam.
Er is een tijd geweest dat
H veel kranten de lezers
I verkiezingen stemadvie-
!CI1 verstrekten. Dat ver-
I stMjnsel blijft tegenwoordig
|>ePerkt tot een paar partij-
I santen. De Waarheid wekt
°P tot het stemmen op de
I zoals het Nederlands
j JasHad zijn abonnees de
"ter Jongeling van het GPV
I '-'Waadt. Maar die wisten
al. Lezers, dat wil zeg-
a kiezers, zijn mondig ge-
I "«den en weten zelf wel
I rondje in het stemhok-
r°od moet worden ge-
Waakt.
,Pa' is althans een fictie
I men graag zou willen
."wouden. Want dan komt
"opiniepeiling om die illu-
I '!e 'e verstoren: één op de
Weet 't nog niet en de
I "''oren weten het al hele-
haal
n'et. Geen opwekkend
a voor een land dat zich
11 tnt de hoogst ontwik-
1 o van de wereld rekent.
I a!u onze samenleving, zo-
^iijaterieel als moreel, is
fckel«k van de daadwer-
liit langstelling die
I hln'8 Voor 'lp' bestuur
gemeenschap aan de
S leeg
ggen.
!sk! js In sommige kringen
K te smalen over de
parlementaire democratie. In
de democratie wordt alles xen
allen over één kam geschoren,
waardoor de middelmatigheid
triomfeert. Een genie krijgt
geen kans in de democratie,
beweert men dan. Verder kan
men horen dat door al - die
„praatcolleges" de democratie
nooit slagvaardig kan zijn.
Weer anderen beweren dat al
die ministers, kamer-, staten-
en gemeenteraadsleden een
heleboel geld kosten en al die
ontevredenen vinden elkaar in
de verzuchting dat de staats
zaken maar het best aan „een
sterke man" kunnen worden
toevertrouwd.
Dat Nederland enige, niet zo
prettige, ervaring heeft opge
daan met wat men dan „een
sterke man" belieft te noemen,
is men dan blijkbaar al weer
vergeten. Het is waar dat er
sterke mannen in soorten zijn,
maar in een land als Frank
rijk, waar sedert 1958 verlich
te despoten aan de macht zijn,
is het ook niet allemaal bo
tertje tot de boom. Integen
deel: de schandalenreeks heeft
er ongekende afmetingen aan
genomen.
Natuurlijk komen er ook ln
democratieën schandalen en
excessen voor, maar dank zij
de vrijheid van meningsuiting
en de persvrijheid worden zij
in de democratie veel eerder
aan de kaak gesteld dan onder
al of niet verkapte autoritaire
regimes. In Duitsland kon een
miljoenenvoudige moord op
joden en zigeuners uit de
krant blijven, in Nederland en
in Frankrijk onder de Vierde
republiek (van voor 1958)
werd elke incidentele uitspat
ting in Indonesië of Algerije
door een kritische pers en
bestuur van onze samenleving
best wat tijd en moeite mag
kosten. Wie die er niet voor
over heeft, verspeelt eigenlijk
z'n recht op inspraak en me
dezeggenschap. Nu worden er
de laatste jaren erg veel, te
veel, pogingen ondernomen om
door de oppositiepartijen
gesignaleerd. En wat men de
democratie ook aan tekortko
mingen mag aanwrijven, bui
ten kijf staat ha>ar vredelie
vend karakter waardoor al
le veranderingen langs de weg
der geleidelijkheid kunnen
worden verkregen en het
ingebouwde vermogen haar ei
gen feilen te corrigeren.
De klacht dat de democratie
„duur" zou zijn, gaat evenmin
op. Dat verwijt is trouwens
absurd na een tweede wereld
oorlog -die door de vijanden
van de democratie werd ont
ketend: een van de zwaarste
offers die ooit van de mens
heid werden gevergd.
Maar de democratie is zo
ingewikkeld, met al die verte
genwoordigende lichamen, al
die voorstellen en debatten, al
die geleerde woorden!
In ons eerste artikel schre
ven we al dat een zo gewichti
ge en ons allemaal rakende
zaak als de inrichting en het
de democratische bestuursvor
men wat te vereenvoudigen.
Dat gebeurt dikwijls op foute
manieren. Er is bijvoorbeeld
op zichzelf niets tegen actie
groepen. Die kunnen volksver
tegenwoordigers wat onder
druk zetten om bepaalde za
ken te versnellen. Maar een
actiegroep kan nooit in de
plaats van een gemeenteraad,
de provinciale staten of de
kamer treden: daarvoor is
haar doel te beperkt (het gaat
meestal om slechts één heel
concreet ding van lokale aard,
bijvoorbeeld het plaatsen van
een verkeerslicht bij een
kruispunt) en is ze ook te
willekeurig samengesteld.
De actiegroep is een uit
vloeisel van de roep om „di
recte democratie", een soort
volksvergadering waarin ie
dereen stemrecht heeft, ieder
een mag meepraten, waarin
dus ook toevallige meerderhe
den voor bepaalde voorstellen
ontstaan, die achteraf helemaal
tegen de zin blijken van dege
nen die thuisgebleven waren.
Kortom, de directe democratie
leidt tot babylonische spraak
verwarring en Poolse landdag
toestanden. Aan actiegroepen
kleeft bovendien nog een an
der bezwaar: ze verlopen snel
omdat hun oogmerk te veel
inzet van de leden vergt of
onbereikbaar blijkt. In hele
kleine gemeenschappen (het
gezin bijvoorbeeld of kleine
bedrijven) kan de directe de
mocratie nog wel functioneren,
zodra men met grote groepen
te maken heeft kan 't om
praktische redenen niet meer.
Daarom werken grote organi
saties (Rode Kruis, ANWB,
vele omroepverenigingen, co-
operaties) ook met een leden
raad, die volgens hetzelfde
principe als een gemeenteraad,
de provinciale staten of de
Tweede Kamer door en uit de
leden wordt gekozen. Wie als
„gewoon" lid wat gedaan wil
krijgen, wendt zich tot het
dichtstbijzijnde of het meest
nastaande lid van de leden
raad, die daarop het bestuur
attaqueert.
Precies hetzelfde gebeurt
dus bij de volksvertegenwoor
diging. Het aardige van de de
mocratie nu is, om het even of
het nu om een omroepvereni
ging of om het parlement gaat,
dat niemand van de gekozenen
voor zijn hele leven zeker van
zijn zetel is. Democratie be
rust op gecontroleerd vertrou
wen of, minder vriendelijk,
georganiseerd wantrouwen.
Wie als gemeenteraadslid,
lid van provinciale staten of
kamerlid niet goed gewerkt
heeft, wordt niet herkozen.
Die periodieke keuring van de
prestaties heeft telkens plaats
als er verkiezingen worden
gehouden. De eerste keuze
komt daarbij toe aan de actie
ve leden der partijen, dat wil
zeggen van degenen die de
moeite nemen op vergaderin
gen te komen en de stukken
te bestuderen. Natuurlijk
wordt daarbij ook een beetje
geconspireerd en geïntrigeerd,
want in de politiek ontkomt
men niet aan de menselijke
ij delheid en eerzucht. Maar
daar is iedereen bij, dus als
die eigenschappen te hinder
lijk worden, kunnen ze gecor
rigeerd worden. Wie als niet-
lid van een partij het niet
eens is met de volgorde op
een kandidatenlijst kan daarop
invloed uitoefenen door het
uitbrengen van een voorkeur
stem. Hij kiest dan niet num
mer één van die lijst, maar de
kandidaat waarin hij een wel
behagen heeft.
Daarmee zijn we alweer bij
de man en vrouw terug waar
alles om draait: de kiezer, dat
wil zeggen de volwassen of
volwassen geachte staatsbur
ger. Hij heeft 't voor 't zeg
gen, maar hij moet in de eer
ste plaats zeil weten wat hij
nu eigenlijk wenst te zeggen
en hij moet er rekening mee
houden, dat grote groepen an
deren heel wat anders kunnen
willen dan hij en dat die ook
hun plaats onder de zon ver
dienen.
Om eens gevaarlijk concreet
te worden: de kiezers moeten
bij zichzelf te rade gaan of zij
eigenlijk wel tevreden zijn
met de Nederlandse maat
schappij van vandaag of dat
zij menen dat die wel voor
verbetering vatbaar is of dat
die radicaal veranderd dient te
worden. De Nederlandse poli
tieke partijen zijn naar die
criteria schematisch in te de
len.
En natuurlijk mag men ook
zeer zwaar wegende detail
punten laten meespreken om
die keuze te bepalen, bijvoor
beeld of men het eens is ge
weest met het schoolgeldbe-
leid of met de verkeersfonds-
ïdeeën of met de huurharmo-
nisatie, om maar een paar
punten te noemen. Op de in
komensverdeling komen wij
trouwens in ander verband
nog terug.
Om op verantwoorde wijze
zijrt stem te kunnen uitbren
gen dient men nu eenmaal een
minimum aan burgerzin op te
brengen. Die burgerzin bestaat
dan in een redelijke belang
stelling voor de problemen
waarmee het land te maken
heeft. Degenen die zich inzet
ten voor de publieke zaak,
door zich kandidaat te laten
stellen voor de Tweede-K iiner
of een ander vertegenwoordi
gend lichaam, mogen dat mini
mum aan burgerzin van ons
eisen.
JOOP BARTMAN
WASHINGTON Houd er
m godsnaam over op. Dat
kon men in Amerika maar
al te vaal; te horen krijgen
wanneer men, zodira er niets
meer over het weer te zeg
gen viel, het onderwerp ver
kiezingen aansneed.
In de verkiezingsraacht zijn
miljoenen Amerikanen naar
bed gegaan toen de blizzard
van verkiezingsuitslagen nog
maar nauwelijks was begon
nen. De commentators en
analisten, zwaargewichten
als Eric Sevareid, Theodore
(the making of the presi
dent) White en David Brink-
ley bleken plotseling oud,
vennoeid en verveeld.
Er gingen klachten op dat de
opiniepeilers de verkiezingen
hebben vermoord. De laatste,
echte peiling van de kiezers,
was een formaliteit gewor
den. Gallup en Harris wisten
het al maanden geleden.
De laatste keer dat de opinie
peilers zich deerlijk vergis
ten was in 1948, toen Harry
Truman tot verbijstering van
de republikeinen Thomas De
wey versloeg, Truman heeft
nog steeds een oude editie
van de Chicago Tribune met
de duimdikke kop op de
voorpagina „Dewey Defeats
Truman" en op de ochtend
na de verkiezingsdag van
1948 liepen commentators,
opiniepeilers en andere poli
tieke waarzeggers „met ei op
het gezicht" zoals het hier
wordt geformuleerd.
De vraag in hoeverre de opi
niepeilingen het gedrag van
kiezers beïnvloeden is moei
lijk te beantwoorden. Politie
ke geldschieters houden er
echter terdege rekening mee
en negatieve resultaten in de
opiniepeilingen dragen ea' in
hoge mate toe bij dat verkie
zingsfondsen wegsmelten als
sneeuw voor de zon.
George Gallup is de groot
meester van het peilingsvak.
Hij doet het al 37 jaar en hij
had een verblindend succes
in 1936. toen hij de nederlaag
van Alf Landon voorspelde.
Het resultaat van zijn pei-
lingsarbeid is samengevat in
een driedelig boekwerk van
2500 bladzijden onder de titel
„The Gallup Poll public
opinion 1935 - 1971" dat door
Random House is uitgegeven
en dat 95 dollar (ruim 300
gulden) kost. Men vindt in
deze bijbel voor exegeten
van volksgedrag de antwoor
den op zo'n 20.000 vragen die
veelal betrekking hebben op
zaken die op de voorpagina's
van de Amerikaanse kranten
nebben gestaan.
Enkele opmerkelijke gege
vens uit de schatkamers van
George Gallup:
Nixon duikt voor het
eerst in 1953 in de Gallup-
Poll op. Acht van de tien
Amerikanen wisten toen wie
hij was, namelijk vice-presi
dent vain de Verenigde Sta
ten. Iets minder dan de helft
van het publiek had toen een
goede dunk van hem.
Vijf jaar later bleek dat
Billy Graham, de racistische
gouverneur van Arkansas en
Jonathan Salk (van het polio-
vaccin) tot de tien meest
bewonderde mannen ter we
reld behoorden. In die lijst
waren Harry Truman en
Douglas McArthur afwezig.
Het blijkt dat in 1939
slechts 41 proeent van de
Amerikanen lust had om in
een commercieel vliegtuig
over de oceaan te vliegen.
In 1944 vond 13 procent
dat alle Japanners voor het
einde van de oorlog dienden
te worden uitgeroeid, bij
voorkeur door middel van
een langzame, afschuwelijke
dooa.
In diezelfde tijd bleeks 5
procent van de door Gallup
ondervraagden zeer verge
vingsgezind te zijn voor
Adolf Hitler.
De peilingen duiden op een
opvallende mate van politie
ke onwetendheid. Minder dan
de helft van de Amerikanen
weet welke senators hen in
Washington vertegenwoordi
gen De opiniepeilers zien er
van af om controversiële
vragen te stellen. Vragen
over sex zijn taboe en een
suggestie om het publiek te
peilen omtrent de vraag of
Lyndon Johnson berecht
dient te worden op grond
var de oorlogsmisdrijven
werd door Gallup afgewezen.
De kans om door een opinie
peiler in Amerika te worden
ondervraagd is overigens
kleiner dan de kans die men
loopt om door de bliksem te
worden getroffen.
De gemeenschappelijke
markt was volgens een aan
tal ondervraagden „de plaats
waar de gemiddelde Europe
aan gaat winkelen".
De opiniepeilingen geven,
voorzover zii met de nodige
zorgvuldigheid worden uitge
voerd, een vrij precies beeld
van wat de gemiddelde Ame
rikaan denkt en hoe hij zich
m de stembus denkt te gaan
uiten.
De longste verkiezingen zijn
door de opiniepeilers echteT
van alle spanning ontdaan
Ae zijn te goed geworden.
BERT VAN VELZEN.
OF
