Nederlands instrument graast firmament af
Invalide Nolda
DRICA
Zaterdagbijiage van 26 augustus 1972
P 5 AUGUSTUS publiceerden wij op deze plaats een opzienbarende reportage:
„Een dag in een rolstoel betekent doorzetten". Niet-gehandicapte reporter
Frits Stommels had zich een dag met een rolstoel beholpen en deed verslag
van zijn ervaringen, een verslag dat ook de televisie haalde. Nolda Visker
(32) aan het onderlichaam verlamd door een bij een ongeluk opgelopen
dwarslesie las de reportage ook, belde met Frits Stommels en nodigde
hem uit voor een gesprek. Ze wilde de lezers wel eens laten weten hoe zij
als invalide vele dingen ervaart.
meer)
Niet zo'n.
probleem
Sterke mannen
s kous?
Blijde opwinding
Flete sterren
20106 NCK. lOtlO#"
js wat daarbij boort-
Biger. duist in deze
eldige behoefte aan
■pers, aan mensen
eersen van de psy-
oonomisohe cspek»
pop orders sluiten,
„Vaak vragen mensen me uit wandelen
ze zeggen dat ik veel meer opmerk dan
zegt invalide Nolda Visker. Nolda Visker
dat ze haar eigen leven moest maken en
horlogemaakster.
verhaal
oep,daï« «ongeacht
ip onze mondelinge
zijn. Toen ik jonger was ging
ik met het gezin mee. Later
reisde ik op eigen houtje. Ik
ging jaren lang naar het inter
nationale jongerencongres in
Maria Laaeh. Ik was er de
enige invalide en de eerste
dagen kijkt men daar wat te
genaan, maar dan is het over.
Ik heb op stranden gebald,
zittend. De rolstoel lag dan
verborgen onder een dek
kleed. En dan kwamen er
jongens op ons af en die wil
den een gesprek aanknopen.
Maar wanneer die rolstoel
dan te voorschijn kwam, dan
waren ze zo gevlogen:. Alsof
ze werden aangeraakt "door
schrikdraad. Ik heb dat latei^
nog wel meer ondervonden en
sinds die tijd poog ik steeds
van het begin af aan duidelijk
te laten zien dat ik invalide
ben. Vorig jaar was ik in Ca
nada. Een fijne ervaring. Ik
ben ermee omhoog geweest.
Een geweldige berg. En dan
zit je daarboven en dan denk
ik, waarom zou je als invalide
beneden blijven Met enige
moeite kom je ook boven.
pingsfechntek.
n kursus omvat 17
brdelen psychologie,
de verkoop worden
behandeld.
20.00 uu&
BI augustus in hotel
in HoIIanderlaan 37
)9 augustus in ge-
De Vlieren", hk. Dr.
pn Hogendorpstraat
september in "Ge-
rnijverheid". P. Vree-
voor
anderen
,TEL (01850) 37283 3038S
tie ondergaan in de Nijmeeg
se Maartenskliniek. En ik heb
zodoende vijf weken de tijd
om weer wat over allerlei din
gen na te denken. Bovendien
heb ik zo'n geweldige kennis
senkring en ik moet nog altijd
stapels kaarten beantwoorden
van afgelopen Kerstmis.
Misschien zegt het je iets
dat ik laatst, toen ik voor die
operatie in de kliniek lag, zo'n
vijftig brieven en tachtig an
sichten heb gekregen. Een te
ken toch wel dat ik behoorlijk
aan het leven deelneem. En de
grootste hoop komt van valide
mensen. Het enige dat ik uit
sluitend samen met invaliden
doe is sporten. Ik ben in Til
burg bij de zitvolleybalvere-
niging en bij het zwemmen.
Maar dat laatste doe ik eigen
lijk toch het liefst buiten het
speciale uurtje. Ik ga het liefst
op tijden dat iedereen gaat
zwemmen. En dan geef ik ge
woon even een demonstratie
om de mensen over hun vrees
heen te helpen. Ik moet na
melijk met mijn rolstoel naar
het bassin rijden. In het water
kan ik mijn benen niet ge
bruiken. Ik heb dus alleen
mijn armen. Maar dan laat ik
zien dat ze niet bang van me
hoeven te zijn. Ik doe rugslag,
schoolslag, drijven. En dan
zijn ze over de schok heen.
Soms probeert er wel eens
eentje ook „zonder benen" te
zwemmen en dan komt ie
naar me toe en zegt: dat valt
toch niet mee. En dan zeg ik:
zo is het. Ik heb ook geen
moeite met het feit dat er
voor mij een poort open ge
maakt moet worden, omdat ik
niet langs de kassa kan.
„Ik blijf erbfj. Wh moeten
naar de maatschappij toe. Die
is nu eenmaal niet voor inva
liden gemaakt. En de maat
schappij hoeft niet naar ons
toe te komen. Nog een be
langrijk punt is, vind ik, dat
je niet moet kijken naar wat
je mist, maar naar de moge
lijkheden die je ook als inva
lide hebt. En dat zijn er heel
wat, Misschien is het wel zo
dat ik door mijn invalide zijn
meer bereikt, gezien en ge
reisd heb dan „gewone" men
sen. Mijn invaliditeit heeft
me er nooit van weerhouden
wat dan ook niet te doen. Na
tuurlijk dien je er rekening
mee te houden dat er trappen
en drempels bestaan, waar
door openbare gebouwen on
toegankelijk zijn voor rolstoe
len. En natuurlijk worden veel
gehandicapten daardoor afge
schrikt. Maar ik zeg altijd: als
je hulp nodig hebt, neem dan
zelf het initiatief. Er zijn altijd
bereidwillige handen in de
buurt, maar de ander moet
uiteraard wel weten hoe er
hulp moet worden geboden.
mijn eigen wijze dan wel.
Knikkeren bijvoorbeeld deed
ik met een stok. Als ik kwaad
op iemand was kon ik hem
moeilijk achterna hollen. Bij
mij uitte zich dat op de ma
nier van dagen lang niét pra
ten tegen dat kind.
Je denkt nou dat dat onre
delijk van me was. Maar ik
wilde gewoon doen, gewoon
zijn als anderen. Daarom gaf
het mij geweldig zelfvertrou
wen toen ik zakte voor de
mulo. Je vindt dat gek. Maar
voor mij was het niet halen
van dat diploma ik had
overigens maar een puntje te
kort een teken dat ik nor
maal behandeld werd als an
deren. En niet in de zin van:
die arme invalide, we zullen
haar dat puntje maar schen
ken. Zo was het ook toen ik
getest werd voor een beroep.
De beste twee mogelijkheden
voor me waren binnenhuisar-
chitecte of horlogemaakster.
Mijn vader is aannemer en
het lag dus eigenlijk voor de
hand wat ik zou kiezen. Goed.
Ik vond dat ik mijn eigen le
ven onafhankelijk van an
deren, zelfs van familieleden
moest maken en werd hor
logemaakster. Ondenkbaar in
onze familie. Pas bij die juwe
lier werkzaam werd er voor
me gevlogen. Liet ik iets op de
grond vallen dan schoten
meteen een aantal mannenar
men toe. Na enkele jaren was
er dat wel af en lieten ze me
mijn eigen boontjes doppen.
Dat was me zeker zo lief.
Vaak vragen mensen me
mee uit wandelen. Want ze
zeggen dat ik veel meer op
merk dan zij. Dat brengt de
invaliditeit met zich. Ik kan
niet zeggen: nou daar loop ik
straks nog wel even heen.
Daarom neem ik overal waar
ik kom, zoveel mogelijk in me
op. Anderen kijken daar vaak
overheen.
Weet je wat het eigenlijk
is? Ik heb je gebeld naar aan
leiding van je ervaringen in
een rolstoel. Dat deed ik niet
om nou zelf eens in de krant
te staan. Ik hoop dat anderen
er iets-aan-hebben, aan wat ik
heb gezegd. Er zijn ook rotte
dagen, maar die heeft ieder
een. Want als ik dat zie, die
mensen op straat. Je ziet er
bijna nooit eentje lachen en
dan denk ik: wat is er toch?"
het wer-
Mijn ouders hebben me des
tijds geweldig opgevangen.
Mijn vader heeft de eerste
beugels voor me gemaakt. Van
brandweerslangen. Het was
oorlogstijd en moeilijk aan
materiaal te komen. Later was
ik jarenlang in de Sint Maar
tenskliniek en ik moest ver
schillende operaties onder
gaan.
Ik ben altijd ontzettend blij
geweest op een gewone lagere
school te hebben gezeten. Ik
deed daar aan alles mee. Op
Tekst:
FRITS STOMMELS
museum binnen. En dan zie je
die dames en heren daar heel
ernstig voor die schilderijen
staan. En dan heb ik de lol
om mijn stoel ineens te laten
draaien, zodat het flink lawaai
maakt en dan moet je die
verschrikte gezichten zien.
Zoals ook in het verkeer. I'k
heb een Dafje met handbedie
ning. Maar aan de buitenkant
is niet te zien dat ik invalide
ben. Er staat niets op of zo. Ik
vind namelijk gewoon dat je
als invalide niet bang mag
zijn, nooit. En dan trek ik op
een kruispunt niet snel genoeg
op en dan staat er iemand te
toeteren of komt uit zijn wa
gen kwaad doen tegen me.
Dan ziet hij mijn invaliditeit
en kruipt ie in zijn schulp. Ik
lach dan maar even om hem
over zijn misDlaat.st,e schaamte
heen te helpen. Och, het is zo
gemakkelijk allemaal, als je
het maar een beetje betrek
kelijk ziet.
Ook het op vakantie gaan
hoeft niet zo'n probleem te
:erst eens
en verge-
Eenzelide probleem deed
zich eens voor bij het Rijks
museum. Ik sta daar met mijn
rolstoel voor de trappen. Een
suppoost komt me vragen of
ik even kan wachten. Dat kan
natuurlijk. Kassa wordt afge
broken. Even later hijsen een
paar sterke armen mij het
PAUL HUTTEN en
PERSBURO
VAN EIJNDHOVEN
horgen te
k'olop in-
E2, toestel
'■eten wilt
plezierige
kant staat
Zoals je ziet lig ik nu in het
gips. Ik heb weer een opera-
gewoon
ok altijd
kt AMEV,
Iseweg2
t 463/377.
avonden,
uur. De
It je wel
ke experimenten (waarvan 2
Nederlandse!) aan boord van
de TD-1 gered, maar is de ca
paciteit natuurlijk wel wat
afgenomen.
De Utrechtse astronomen
hebben nu hun hoop geves
tigd op de tweede cyclus van
zes maanden. Die moet hen
in staat stellen de overblijven
de gegevens te verzamelen.
onderzoek van de Rijksuniver
siteit Utrecht verzamelt met
zijn vliegende telescoop in de
TD-1 satelliet.
Over een maand zal deze te
lescoop de hele sterrenhemel
hebben afgetast. Het lag in de
bedoeling, dat op dat tijdstip
225 sterren aan een nader on
derzoek zouden zijn onderwor
pen, maai dit resultaat zit er
over een maand niet in. Tot
nu toe zijn de gewenste gege
vens van 80 sterren binnen.
De reden van de achterstand
is dat in mei de twee bandre
corders aan boord van de
TD-1 het begaven. ESRO
moest daardoor terugschake
len op het reserve-communi
catiesysteem dat geen moge
lijkheden tot opslag van ge
gevens aan boord kent, maar
afhankelijk is van recht
streekse doorzending der ge
gevens naar de aarde. In sa
menwerking met NASA en
CNES heeft ESRO een groot
aantal grondstations over de
hele wereld ingeschakeld om
de gegevens van de kunst
maan te verwerken Hierdoor
zijn de zeven wetenschappelii-
de geleerden van alle landen
uitnodigde deel te nemen aan
het onderzoek van de verrich
te waarnemingen.
een prisma in zijn samenstel
lende kleuren ontleed.
Die kleuren zijn dezelfde als
men in een regenboog ziet.
Zo'n kleurenschema heet
spectrum. De opstelling van
de kleuren, donkere en lichte
lijnen en de posities daarvan
in het spectrum zeggen de
geleerden van alles over wat
er zich in en rond zo'n ster
aan bewegingen afspeelt.
Hieruit kan men tal van na
tuurkundige conclusies trek
ken. Dat men vooral zo
nieuwsgierig geworden was
naar de ultraviolette lichtzo
nes van de sterren kwam om
dat men bij de zon ontdekt
had dat dit hemellichaam in
de ultraviolette zone van zijn
spectrum zoveel gegevens ver
sterkte over allerlei dynami
sche gebeurtenissen in de
zonne-atmosfeer. Hoe belang
rijk nu het Utrechtse onder
zoek is mag worden afgeleid
uit het feit dat men het tot
nu toe moest doen met ge
gevens van het in 1968 gelan
ceerde en nog steeds werken
de Amerikaanse „Orbiting As
tronomical Observatory (OAO).
De nauwkeurigheid van het
Utrechtse instrument echter
is zoveel groter dat minstens
tien keer zoveel details kun
nen worden verkregen als van
OAO.
zonder enige zekerheid of het
mysterie zelf, het ontstaan
van de sterrenstelsels en van
het heelal, zich wel ooit zal
laten ontsluieren?
„Die deeltaak", zegt astro
noom die me rondleidt in
Utrecht, „is al fascinerend ge
noeg voor ons. Er is geen
tijd over voor dergelijke frus
traties".
De andere 34 sterrewachten
uit de achttien landen nemen
ieder een andere taak op zich.
Zij hebben zich daarbij ver
plicht uiterlijk in 1975 hun
eerste bevindingen te publi
ceren. Dit ook met het oog
op een „concurrerend" expe
riment van NASA, ESRO en
een Britse ruimte-onderzoek
organisatie die in 1976 geza
menlijk de „International Ul
tra Violet Explorer" lanceren.
Terwijl TD-1 zijn eenzame
omlopen volbrengt en elke a-
vond rond zes uur over U-
trecht komt (de satelliet volgt
een polaire baan), kijkt men
beneden op de begane grond
al weer naar volgende expe
rimenten. In 1975 hoopt men
een reeks ballons met instru
menten omhoog te sturen.
In 1980 wil men betrokken
worden bij het wetenschappe
lijk onderzoek dat dan door de
space-shut.tles (ruimtesloe-
pen) zal worden verricht.
Het instrument in de TD-1
mag dan in principe een spie-
geltelescoop zijn, het is wel
wat ingewikkelder dan men
doorgaans van een telescoop
voorstelt. Het draagt de tong-
brekende naam van Sterspec-
trofotometer en analyseert
het ultra-violette licht dat de
sterren uitstralen. Dat licht is
alleen met instrumenten
zichtbaar te maken, omdat 't
menselijk oog er ongevoelig
voor is. Bovendien dringt het
maar moeilijk door de atmos
feer heen. Veel ervan wordt
door ozon geabsorbeerd.
Vandaar dat dit Utrechtse
oog in de kop van de TD-1 ge
monteerd is.
Wat de Sterspectrofotome-
ter nu doet komt in ge
simplificeerde termen ge
sproken -hier op neer: het
(ultra-violette) licht van een
ster wordt opgevangen en via
Er zijn echter duizenden
sterren en lang niet allemaal
zijn ze helder genoeg om er
een spectrum van te kunnen
maken. Daarom heeft men de
Utrechtse telescoop 'n brein-
tje meegegeven dat ervoor
zorgt dat, als er een voldoen
de krachtige ster in het vizier
komt, de spectograaf gedu
rende vijf minuten op de be
trokken ster blijft gericht.
De Utrechtse astronomen
zijn gefascineerd door de re
sultaten van S-59. Wat willen
ze ermee?
„Het uiteindelijk doel", zeg
gen zij, „blijft natuurlijk het
ontsluieren van het grote
mysterie dat het heelal
vormt". Is het dan niet frus
trerend om altijd bezig te
moeten zijn met een deeltaak
happijen
feren. Om
r levens-
verzeke-
sortium-
isicover-
k - voor
pmputer-
Lft vesti-
Afgezien van die bandrecor
ders is het Utrechtse experi
ment dat de codenaam S-59
draagt, een groot succes, dat
al voor enige blijde opwinding
(als de in lichtjaren en micro
meters rekenende astrono
men voor dit soort gevoelens
vatbaar zijn althans) heeft
gezorgd. Het staat nu reeds
vast dat S-59 een rijke hoe
veelheid van volkomen nieu
we gegevens over de sterren
zal opleveren, teveel in elk ge
val om allemaal door Utrecht
alleen te worden verwerkt.
Vandaar dat de astronoom
prof. G. de Jager al vorig jaar
Utrecht zelf zal, in samen
werking met de Sovjet-uni
versiteit van Kazan een on
derzoek uitvoeren naar de he
te, relatief jonge sterren.
Ook zal men zich in Utrecht
bezighouden met de Vraag
welke processen zich afspelen
in een aantal vreemde objec
ten, zoals sterren met 'n zeer
hoog metaalgehalte en ster
ren die binnen een paar da
gen van kleur en temperatuur
veranderen. Het sterrekundig
instituut van Groningen on
derzoekt de ijle interstellaire
gassen, die zich bevinden in
de ruimten tussen de sterren.
Tekst: WIM KOCK