Schuld
Figurantenbureau regelt alles, als het maar decent blijft
Doeltreffend door Laser-straal-besturing
D E constatering „wij zijn
allen schuldig" functioneert
dan ook alleen maar als on
derdeel in een liturgie: zij is
het confiteor in een geënga
geerde wereldse mis, meer be
doeld om uitgesproken dan
om van harte gemeend te
worden. Want als het van
harte gemeend was, zou ie
dereen ter plaatse sterven van
schaamte, en dat is niet de
bedoeling. Vandaar dat eer
biedig zwijgen van de ge
sprekspartners. Vandaar ook
onderstaande wanklank, een
vraag temidden van zoveel ze
kerheid. De vraag luidt: „Is
dat wel waar?". Het klinkt
nobel en bewogen een collec
tieve schuld uit te spreken,
het komt er zo schokkend en
ontroerend uit. Je kunt er zo
verrekt edel bij kijken,
je wordt door niemand tegen
gesproken, de hele club krijgt
een brok in de keel, maar ts
het ook waar wat u daar zegt
mevrouw? Heeft deze grote
boodschap enig gewicht
VPflj
uit'
Hammie
Alleen Haanstra
Haat en nijd
Fascinerend
Porno
Aantrekkelijk
"Goedkoop"
"Schone"
vernietiger
[ZATERDAG 22 JULI 1972
Leo levert
mensen op
bestelling
LEO Thonhauzer han
delt in mensen. Dik
ke mensen, dunne
mensen, opa's, oma's, va
ders van Jantje en Jantje
zelf, mooie meisjes, lelijke
meisjes en zelfs lelijke
meisjes die mooi worden
of omgekeerd. Leo heeft
een theater-figurantenbu
reau en verkoopt naar de
ene kant „bruikbare men
sen" en naar de andere
een kans op ontdekking en
roem.
Dat klinkt alsot Leo Thon
hauzer een klein dik manne
tje met een eeuwigdurend
stompje sigaar in de mond is
die zenuwachtig over de dik
ke tapijten in zijn imperium
pleegt te ijsberen, waar tien
tallen ondergeschikten hun da
gen doorbrengen met transat
lantische telefonades en het
sussen van woedende film-
producenten-
Niets is minder waar. Leo
is lang en mager en houdt
kantoor in de voorkamer van
zijn woning aan de Sarphati-
straat. Zijn enige personeels
lid is zijn vrouw. In het kan
toor staat een brede groene
bank vqo,r zich aanmeldende
werkwillige figuranten: èen
donker houten bureau dat de
namen en adressen van alle
ingeschrevenen bevat; een
kleine boekenkast met acht
tien dikke albums met foto's
van 3600 figuranten plus twee
telefoons en een automatische
telefoonbeantwoorder.
TEKST: MICHEL
THOMASSEN
FOTO:ANEFO/
AMSTERDAM
tegenwoordigers en direkteur-
ren meldt zich in overvloed
aan; kosteloos voor beide par
tijen. En het werk lijkt ook
simpel. Een regisseur belt. of
schrijft Leo gewoon even dat
hij op die en die dag om zo
laat-een „leuk meisje" en een
„sympathieke vrouw" bene
vens een „huisarts in civiel"
en een „politieauto met twee
agenten" en een „louche fi
guur" nodig heeft. Of wat
simpeler: drie generaties van
één familie, totaal zoveel per
sonen.
Hoe vis je die bij elkaar?
„Eenvoudig" legt Leo opge
wekt uit, „ik pak de foto-al
bums en blader ze door tot ik
de juiste mensen bij elkaar
heb. Neem een arts. Nou kijk
eens mee.."
Het materiaal de figu
ranten winkelmeisjes, ver-
Snel bladert hij een album
door. „Ho hier. Dat is een
arts in burger- Gesoigneerde
man, vertrouwenwekkend ui
terlijk, niet te jong. Zie je, er
kan hooguit wat tijd in gaan
zitten want als je drie artsen
nodig hebt, moet je zeker zes
kandidaat-figuranten opzoe
ken. Die mensen doen dit
naast hun gewone werk en
kunnen dus niet altijd be
schikbaar zijn." Voor het ge
mak zijn de foto's in ruwe ru
brieken ingedeeld. Hammie
de Beukelaer staat in dezelf
de afdeling als het Stuntteam
X, de hoek van de zware jon
gens die zo duidelijk zware
jongens zijn dat je onwille
keurig aan het politieopspo-
ringsblad denkt.
Leo is in het vak gerold in
1957. Toen werden er recht te
genover zijn woning opnamen
gemaakt voor de film „Ope
ratie Amsterdam," waarvoor
via een advertentie figuran
ten werden gevraagd. „Vluch
telingen hadden ze nodig,"
herinnert Thonhauzer zich,
„grijsaards, invaliden en kin
deren. Ach het was vakantie
en het filmwerk fascineerde
me toen al."
De kinderen Thonhauzer
werden figurant en vader
nam na de opnamen het fi
guranten-archief van de pro
ducer over. Hij schreef de
mensen of ze hem een foto
wilden sturen als ze er prijs
op stelden bij hem ingeschre
ven te staan. „En zo is het
gegroeid. Het leggen van con
tacten met Nederlandse pro
ducers en regisseurs was niet
zo moeilijk., ja, wie had je
toen? Alleen Haanstra eigen
lijk hè-"
Thonhauzer die de tele
foon aanneemt alsof hij Ton
Hauzer heette is voor zijn
figuranten erg streng. Ze hoe
ven geen inschrijfgeld te beta
len, alleen voor een foto en
een adres te zorgen. Hij voor
ziet ze eventueel van werk,
regelt hun honorarium en
zorgt ervoor dat tussen de fi
guranten en de regisseur al
les soepel verloopt. „Maar,"
FIGUREREN is niet alleen maar tijdverdrijf met een kans op „ontdekking"; het brengt ook geld
op. Een figurant die voor de filmcamera verschijnt krijgt daarvoor minimaal 50,- per dag
of per opname plus een onkostenvergoeding. Een figurant voor een reklamefilmpje vangt 75,-
per dag of per opname plus onkostenvergoeding. Een hoofdrol-figurant in een reklamefilm krijgt
voor zijn totale prestatie minimaal 500,-, maar dit bedrag kan oplopen tot ettelijke duizenden
guldens (zoals dat bijvoorbeeld het geval is voor de 5 Amstelbrouwers, die gedurende twee
jaar niet in andere commercials mogen optreden). Een foto-figurant kost 35,- per uur, 100,-
voor een halve dag en 200,- voor een hele dag. Een bepaald percentage van deze bedragen gaat
naar het figurantenbureau, dat geen andere inkomsten heeft.
Leo Thonhauzer met het "mooie meiden boek", "Een pracht vak. En weinig concurrentie. Er
zijn maar twee figurantenbureaus, en daar komt niemand meer bij. Fred Emmer, die tv-omroeper,
heeft het ook eens geprobeerd, maar hij moesit al snel stoppen."
stelt hij," „als iemand één
keer over de schreef gaat, bij
voorbeeld een man die een
schuine mop vertelt waar jon
ge meisjes bij zijn, dan ligt ie
er voor goed uit."
Vrijwel iedere figurant stapt
in dit bijbaantje met in het
achterhoofd de gedachte dat
hij of zij wel „ontdekt" zal
worden voor het grote werk.
„Rollen" in vaktaal.
Thonhauzer: „Je kunt dit
werk met niets anders verge
lijken, het is een fascinerend
iets. Een tijdverdrijf met kan
sen. Tegen die ontdekkings-
lust sta ik helemaal niet scep
tisch. We doen toch immers
veel voor de tv? De kans zit
'er aljtijd in.. Vorige week
nog., iEen 9-jarig meisje, Ri
ta van Dijk. Die is uitgekozen
om een doofstom meisje in 'n
Vara-produktie te spelen.
Daar krijgt ze een rol-honora-
rium voor en ik verzeker je
dat we van haar nog veel zui
len horen- Het is een talent."
Figurante Marie Stecher
heeft minder geluk gehad. Zij
wil graag rollen spelen, maar
werd als zangeres ontdekt.
„Ja" valt personeelslid-mede-
direktrice mevrouw Thonhau
zer in, „Als volksvrouw is ze
enorm goed, maar ze kan
toch ook weer niet te vaak op
het scherm komen."
Een pikante bijkomstigheid
in het figurantenwerk is dat
Leo vaak opgebeld wordt met
de vraag of hij eventjes wat
actrices voor een porno-film
wil leveren. „Daar ga ik na
tuurlijk niet op in," verzekert
hij. „Ik heb wel naaktfiguran-
ten natuurlijk; mannen of
meisjes die er niet tegenop
zien om bloot voor de camera
te komen. Maar die werken ai-
leen voor reklamefilms; zeep-
reklame of liever naakt dan
namaak of zo. Het moet de
cent blijven."
En een groot probleem:
De veêlVoudige Utrechtse
roofmoordenaar Hans van Z.
droeg bij zijn arrestatie een
notitieboekje met vele namen
en adressen, waaronder die
van de Thonhauzers bij zich.
„Of hij had het adres van een
kennis en wilde ook eens fi
gureren, of wij waren uitver
koren als volgende slachtof
fers," zeggen ze. „We heb
ben ons wel afgevraagd wat
het nou was, maar we zijn er
nooit achter gekomen."
„Slimme bom"
mist nooit
dat Vietnam niet alleen de
ontwikkeling van deze wapens
budgetar verantwoord maak
te, maar ook een ideaal proef-
terrein is voor deze splinter
nieuwe technieken.
Nadat vorig jaar al
incidenteel mel
dingen binnen
kwamen over "laser-bom
men" die gebruikt zouden
worden in Vietnam, is de
laatste weken duidelijk
geworden dat de Ameri
kanen dit jongste snuf
je van de moderne oorlog
voering op grote schaal
hebben ingezet, zelfs ake
lig dicht bij de Chinese
grens.
Gezien de reputatie van de la
ser als "allesverzengende
straal" bestaat hier en daar
wel de misvatting dat de la
ser het verwoestende element
van de laserhom is. Niets is
minder waar- De laser zorgt
er alleen voor dat de bom pre
cies op zijn doel terecht komt.
Een van de militair aantrek
kelijke aspecten van het sys
teem is dat conventionele bom
men, zoals de 2000 en 4000-
ponders van North American
Rockwell gemakkelijk met het
door Texas Instruments ge
bouwde laser-zoek-apparaat
kunnen worden uitgerust.
Uiteraard hebben de Ameri
kanen niet veel ophef gemaakt
over dit systeem, dat de tegen
partij kennelijk nog niet be
zit, maar het principe is intus
sen toch wel duidelijk gewor
den. De piloot van het bom
barderende vliegtuig richt het
in zijn toestel ingebouwde la
ser-apparaat op het doel. Dat
apparaat zendt een zeer smalle
bundel energierijk "licht" (de
laser) uit, die ook over grote
afstanden nauwelijks uitwaai
ert en dus het doel precies
kan markeren.De energiekrijke
straling treft het doel en een
deel ervan wordt door het doel
gereflecteerd. Deze echo wordt
opgevangen door de laser-zoe
ker in de punt van de inmid
dels losgelaten "smart-bomb".
De zoeker richt nu zijn leng
te-as op het doel en blijft het
"vasthouden". Gyroscopen zor
gen er voor dat de zoeker on
afhankelijk van de bom in de
juiste stand blijft. De bom
zelf wordt nu in lijn gebracht
met de zoeker via de staart-
"A De „slimme" laserbom.
vinnen. Als dat proces vol
tooid is vliegt de bom precies
in de richting van het doel en
kan hij zijn verwoestende taak
volbrengen. De bom wordt zelf
niet aangedreven, maar kleine
vleugels en vinnen zorgen er
voor dat de zweef-weg vol
doende wordt verlengd om het
richtproces te doen plaatsvin
den.
Laser-bommen zijn uiteinde
lijk niet alleen effectiever en
goedkoper dan gewone dump-
bommen, ze winnen het ook
van de welhaast even nauw
keurige televisie-bommen die
nu al weer enkele jaren in ge
bruik zijn in Vietnam. De te
levisie-bom is namelijk peper
duur: In zijn kop zit een tele
visiecamera die een beeld o-
verbrengt naar een monitor in
het vliegtuig van herkomst.
Aan de hand van dat beeld
kan de piloot de bom op af
stand besturen- Een laser-ge
leidingssysteem voor een 3000
pond bom kost 3100 dollar, een
tv-systeem daarentegen 15.000.
De bom zelf, het grootste ge
leide wapen van dit moment,
kost "maar" 1800 dollar.
Overigens hebben de Amerika
nen het afgelopen jaar laser
wapens van velerlei pluimage
ontwikkeld en beproefd. Er
zijn verschillende soorten la
ser-geleide raketten. Ook 155
mm. dito kanonskogels zijn in
gebruik. De doelen kunnen
met laserlicht worden be
straald vanuit een vliegtuig,
maar ook door een soldaat in
het veld of vanaf een tank of
legerauto.
De nieuwste ontwikkeling
heeft zich nog maar nauwe
lijks aangediend: een met tele
visie uitgeruste en op afstand
bestuurd laser-doelaanwijzer-
vliegtuig. Met behulp van dit
toestel, dat niet meer dan 150
kilo zal wegen, kunnen mili
tairen ver achter het front
rustig in hun stoel zittend op
hun monitor doelen uitzoeken.
De drukknoppenoorlog wordt
werkelijkheid dankzij de "slim
me bom".
Maar de laser zélf, houdt ook
nog de nodige "beloften" in
als effectieve vernietiger. Bij
proeven is het al gelukt vlieg
tuigen met een laserstraal neer
te halen. Maar een probleem
is vooralsnog dat de energie
dichtheid van de straal bij
toenemende afstand toch vrij
snel kleiner wordt door de ab
sorptie in de omringende lucht.
Slechte weersomstandigheden
maken toepassing van lasers
al heel snel onmogelijk, iets
wat ook voor laser (en tele
visie) geleiding van bommen
geldt. Theoretisch is de laser
ook op de lange afstand een
ideale en "schone" vernieti
ger, maar dan zou hij in de
luchtloze ruimte moeten wor
den gebruikt-
Tekst:
PIET SMOLDERS
Laserstraal in het laboratorium, gevangen
in een glazen buis.
Dat is, zoals Charles Bray van
het ministerie van buitenland
se zaken heeft gezegd "moge
lijk doordat met deze moderne
technieken- zoals de "laser"
de luchtoorlog met grote pre
cisie kan worden uitgevoerd.
"Daarmee noemde hij meteen
een van de grote militaire en
financiële voordelen van de
laser-bom, die vrijwel in alle
gevallen onmiddellijk roos
treft, terwijl bij gebruik van
"ouderwetse" dump-bommen
gewoonlijk diverse bombarde
menten en vele bommen nodig
zijn om het doel geheel vol
gens plan te vernietigen. De
laser-bom (ook wel "smart-
bomb", slimme bom genoemd)
is dus het explosieve neusje
van de zalm voor de liefheb
bers.
Geleerden die in dienst van
het Pentagon werken gaven
vorig jaar aan de vooravond
van een intensieve studie naar
het gebruik van laser-wapens
van velerlei pluimage al toe
door
Corn Verhoeven
77> N laten we elkaar niets
wijs maken: aan deze
toestand zijn wij alle
maal schuldig", zei de
bewogen spreekster, en ze
keek enigszins dreigend de
kring rond, terwijl de camera
haar volgde. Niemand sprak
haar tegen. We waren weer
eens collectief schuldig aan
een wantoestand, ik weet niet
precies meer welke: de oorlog
in Vietnam, de honger in de
wereld, de luchtvervuiling, -
de overbevolking of de ge
boorte van ongewenste kinde
ren. Het doet er ook niet zo
veel toe. Als we toch met zijn
allen aan iets schuldig zijn,
heeft het weinig zin naar de
tails te vragen.
/K vrees van niet. Zij
draagt niets bij tot de
oplossing van het pro
bleem waar het over
gaat en verhindert zelfs het
een beetje zindelijk te stellen.
Het is alleen maar een no
bele oprisping, pure uiting
van onmacht. En het is een
voudig absurd daaraan conse
quenties te verbinden. Tenzij
met betrekking tot onze on
macht. Maar juist dat werd
bestreden. Wij zijn, zei men,
niet machteloos wat betreft
de overbevolking. Dat neem
ik aan, maar het heeft zo wei
nig met onze zo nobel bele
den collectieve schuld te ma
ken. Er zijn misschien meer
mensen die er niet in sla
gen een kind te krijgen dan
die machteloos staan tegen
over hun vruchtbaarheid.
Het is wat lomp en helemaal
niet nobel ook hen te betrek
ken in de collectieve schuld
of hun machteloosheid te
ontkennen. Precies zo staat
het met honger en oorlog.
Wat dat laatste betreft houd
ik vol dat ik daar geen schuld
aan heb. De schuld ligt, schot
voor schot, bij degenen die er
opdracht toe geven en bij hen
die zich er voor lenen het
smerige karwei uit te voeren.
De uitroep dat we allemaal
schuldig zijn is 'n loos gebaar
waarvan 't enige effect is dat
de onschuldigen het ervan
op de zenuwen krijgen en de
dikhuiden des te rustiger
kunnen doorgaan met schie
ten en bombarderen.
Het heeft geen zin van schuld
te spreken als er geen sprake
is van macht. En die macht
is in de meeste gevallen vol
strekt niet aantoonbaar. Zij
wordt alleen maar gepostu
leerd om beschuldigingen te
kunnen uitspreken.
/K begin, wijzer gewor
den door ervaringen
met vroegere en he
dendaagse moralisten,
mij af te vragen of het cul
tiveren van een schuldgevoel
wel zo nobel is, of het niet
veeleer een onzinnige zelf
kwelling moet heten, en of
het opwekken daarvan bij een
ander wel ooit iets anders is
en bedoelt te zijn dan een
vernedering, een daad van a-
gressie. Ik dreig nu in het an
dere uiterste te vervallen,
maar dat heeft het voordeel
dat ik al vallend alle moge
lijkheden passeer die tussen
de twee uitersten in liggen.
En die zijn allemaal even mis
tig en onbruikbaar. Wij zijn
niet allemaal schuldig aan al
les wat gebeurt. Ieder is ver
antwoordelijk voor wat hij
doet, dus: de beul voor de ex
ecutie, de schutter voor zijn
schot, de ouders voor het le
ven dat zij verwekken, de
stinker voor zijn vuil. Eichman
voor alle joden die hij op
transport stelde. Elke andere
opvatting leidt er toe, dat of
wel alle schuld ontkend wordt
ofwel in zo kleine stukjes ver
deeld dat ze als een stinken
de mist verspreid wordt.
