vrij uit proces door corn, verhoeven Stil W aardering U itzendbur eaus PROF. DR. L. BEEL: ZWIJGZAAM, DEGELIJK, BETROUWBAAR Schande Londen Indonesië DE STEM. ZATERDAG 17 JUN11972 1/1/ E waren, zei de ge- trainde spreker, en hij keek ons aan op een doordringende en toch bemoedigende manier, bijeen gekomen om aandacht te be steden aan het groepsgebeu ren. Het was niet de bedoe ling van deze dag om nieuwe informatie aan te reiken of praktische vaardigheden tot stand te brengen, maar om, als dat zou kunnen, onze aan dacht en gevoeligheid voor groepsprocessen,, voor veran deringen, communicatiestoor nissen en machtsverhou dingen binnen de groep, om die aandacht dus te trainen. Uiteraard kon zoiets niet sla gen zonder de volledige inzet van ons allen. En we moesten ook vooral niet de indruk heb ben dat hij, de spreker, pre cies wist hoe het allemaal moest. Ook hij stond er blanco tegenover. Hij zag zijn functie niet als leidend, maar als dienend. Hij zou alleen maar oriënteren, coördineren, sti muleren, observeren en, als daarvoor nog tijd be schikbaar zou zijn, want de ervaring leerde hem dat zo'n dag gauw voorbij was, ook nog evalueren. Verder zou hij gewoon mee- functioneren in het groepsge beuren en zich kwetsbaar op stellen. Dat wat zijn eigen rol betrof. ru leefden, vervolgde hij toen, terwijl hij in zijn stencil keek, om daar de juiste formule ring van zijn magistrale inzet terug te vinden, in een tijd van snelle veranderingen. Over al om ons heen konden wij dat waarnemen, wij moesten b.v. maar eens denken aan de kerk, de politiek en het onder wijs. Snelle veranderingen nu vroegen om een aanpassing. En terwijl men vroeger meen de dat dit inhield: zich aan passen aan dat wat veranderd is, hadden Amerikaanse psy chologen de laatste tijd ont dekt, dat het vooral ging om het inspelen op de verande ringen zelf als proces. Wie stil stond raakte achter en dat betekende: vervreemding en frustratie. Wij leefden niet meer in 'n statische wereld, maar in een dynamische. In een statische wereld, wij moesten maar 'ns denken aan de middeleeuwen, vonden wel veranderingen plaats, maar die gingen dan een hele tijd mee, of waren zelfs als definitief bedoeld. In principe was ook de verande ring statisch, opgenomen in een statisch, hiërarchisch, als wij wilden verticaal -patroon. In onze tijd was de verandering een continu pro ces. Vandaar dat wij ons moesten bezinnen op het ver anderingsproces als zodanig. Maar waarom in een groep? Wij leefden in een tijd van toe nemende democratisering. Het verticale patroon werd vervangen door een horizon taal gebeuren. Alom werd de roep om inspraak gehoord, - inspraak en meedenken wa ren niet alleen een recht, maar ook een harde nood zaak. De gecompliceerdheid van de structuren maakte het nodig dat beslissingen geno men werden door een team, - een groep: mensen van ver schillende disciplines moesten samen en de spreker deed zijn handen ver van elkaar om ze vervolgens dynamisch in een te strengelen, zodat ook dit moeilijke woord voor ons duidelijk werd samen dus, ieder vanuit zijn eigen deskun digheid, de problemen oplos sen. JyJ AAR wat gebeurde erin x 'n groep? Daar tuisten we nog heel weinig van. Het was in elk geval niet onwaarschijnlijk, dat bin nen 'n bepaalde groep, on danks voldoende informatie, dikwijls toch 'n stuk commu nicatiestoornis optrad. Om dit op te sporen was 't nodig dat de groep in alle rust bijeen kwam om aandacht te geven aan het patroon van intermen selijke relaties en reacties bin nen het groepsgebeuren. Dat patroon was ons niet altijd bewust. Reacties binnen de groep ble ven dikwijls, zoals hij dat wel eens zei, onder de tafel. Daar konden ze dan als een soort van stoorzender optre den en de leden van een groep verhinderen volop mee te functioneren in het gebeuren. In Amerika tuaren er bepaal de technieken en methodes ontwikkeld om deze stoornis sen bewust te maken en zo 'n stukje blokkade op te heffen. Wanneer we daarin zouden slagen, mocht die dag als vruchtbaar beschouwd wor den. Hij dankte ons. J LS Limburgers gaan fl meespelen in 't orkest der vaderlandse po litiek, blijven ze ofwel bescheiden hun partij mee- blazen in het chorus ofwel ze grijpen meteen de dirigeer stok of treden op als solist. Het eerste is van toepas sing op een reeks kamerleden die trouw worden afgevaar digd en dan jarenlang op de achtergrond blijven, ofschoon ook daar belangrijk werk te doen valt. Anders is het met een reeks figuren uit het bronsgroen eikenhout die met een doorstootten naar een mi nisterszetel en dan ook nog 'n blijvende stempel op hun tijd perk drukten. Tot hen heeft premier jhr. Ch. Ruys de Beerenbrouck be hoord, palstaander tegenover zowel de revolutionaire woe lingen van 1918, de Belgische aanspraken op Nederlands ge bied en de geallieerde aan spraken op de Duitse keizer, die in Nederland asiel genoot. Later was het minister Bon- gaerts die op Waterstaat niet alleen de wet op de droogma king der Zuiderzee door het parlement loodste maar ook het Julianakanaal entameer de strategische pion in het schaakspel om de waterwe gen in Nederland en België. De rol van mr. J. Cals als onderwijsvernieuwer ligt nog vers in het geheugen. Een andere Limburger, evenals de drie genoemden uit een nog langere rij, Roermondenaar van geboorte, steekt boven al len uit. T\ E laatste tijd mag het J_J stil zijn geworden rond de figuur van prof. dr. L. J. M. Beel en richt de publiciteit zich meer op z'n door mgr. Gijsen ijskoud ter zijde geschoven broer, de wij bisschop. Niettemin zijn er in na-oorlogs Nederland wel een dozijn periodes geweest waar in de gesloten, streng blikken de professor met het biljart- balhoofd van een Griekse ge leerde, dagelijks voorpagina nieuws opleverde. Nu hij on langs 70 jaar is geworden legt hij per 1 juli a.s. zijn vice- presidentschap van de Raad van State en daarmee dat van steunpilaar en directe ad viseur van de Kroon neer. Als „onderkoning" van Ne- De vakantiebaantjes liggen dit jaar niet voor het opscheppen. De economische teruggang speelt ook de scholieren, die de handen uit de mouven willen steken, danig parten. Zo links en rechts valt er nog wel het een en ander op te knappen. Vorig jaar waren er liefst 200.000 jongens en meisjes in touw. In de eerste plaats om de maatschappij te verkennen, zoals dat deftig heet. Tot tweemaal toe werd een „politionele actie" ingezet door het inmiddels tot bijna 100.000 man gegroeide Neder- langse leger in Indonesië. Het hevel tot de tweede po litionele actie werd gegeven door dr. Beel, wiens kabinet inmiddels was opgevolgd door het ministerie Drees-van Schaik. Beel was aangezocht om als Hoge Vertegenwoordi ger van de Kroon te gaan be middelen in Indonesië. Soekarno c.s. werden gevan gen genomen. Onder interna tionale druk werd de actie, e- venals de eerste onder gene raal Spoor, beëindigd. Bij zijn beslissingen heeft de vrees voor communistische over heersing in Indonesië een gro te rol gespeeld, ofschoon Beel later ook wel erkend heeft fouten te hebben gemaakt. Na enige tijd hoogleraar in Nijmegen te zijn geweest keerde prof. Beel terug in de politiek. In 1959 vormde hij 't rompkabinet-Beel, met de u- nieke omstandigheid dat er vier stadgenoten, allemaal oud-leerlingen van het Bis schoppelijk College uit Roer mond in zaten: hij zelf als mi nister-president, op Algemene en op Sociale Zaken, mr. J. Cals op Onderwijs en verder de staatssecretarissen Mr. R. Höppener op Onderwijs en ad miraal H. C. W. Moorman op Marine. Intussen had Beel in een voorgaand kabinet-Drees alweer op Binnenlandse Za ken gezeten, was hij van 1952 1956 minister-president ge weest en vervolgens Minister van Staat. Nadat het rompka binet de Kamerontbinding en nieuwe verkiezingen had georganiseerd, waarna het af trad, werd dr. Beel lid en la ter vice-president van de Raad van State. Herhaaldelijk werd het zwijg zame toonbeeld van degelijk heid en betrouwbaarheid te ruggeroepen uit de Wasse- naarse bossen om in het To rentje en zelfs binnen het ko ninklijk paleis moeilijkhe den op te lossen en Gordiaan se knopen door te hakken. Hij formeerde en informeerde - hij gaf adviezen aan het ko ninklijk huis in gerucht makende kwesties als die van de gezondbidster Greet Hof man en het huwelijk van de katholiek geworden prinses I- rene. De man die nooit zijn dien sten aanbood maar altijd ge roepen werd, dankbaar model voor caricaturisten en leve rancier van stof voor cabare tiers als Wim Kan, geldt als hét schoolvoorbeeld van een integer mens. Niet iedereen is ervan op de hoogte dat zjin uiterlijke ernst misschien me de veroorzaakt werd door het verdriet dat hem in zijn pri- véieven trof. Het overlijden na een slepende ziekte van zijn echtgenote in februari 1971 heeft hij volgens insiders moeilijk kunnen verwerken. Prof. Dr. L. Beel, ereburger van zijn geboortestad en dra ger van alles wat Nederland aan hoge onderscheidingen te bieden heeft, gaat nu weg. Met zijn gleufhoed en actetas als meest opvallende attribu ten diende hij het land lange jaren op hoge posten. Nederland zal voortaan ei genlijk 'n beetje een ander land zijn. Tekst l HET TÜMMEHS Baas Willem komt som ber kijkend op zijn werk. Hij heeft van zijn vrouw op zijn duvel gehad. Want hij is de verjaardag van één van zijn zeventien kinderen vergeten, 's Middags neemt hij vrij. Zijn vakantiehulp Gerrlt staat dan alleen in de fabriek. Francien heeft huilend de deur van het kantoor achter zich dichtgetrokken. Het ad ministratieve baantje bezorg de haar drie dagen verdriet. Haar vakantiewerk is dit jaar een debacle geworden. Na vijf weken wer ken neemt Gerrit lachend af scheid van zijn baas. Zijn taak bij het expeditiebedrijf zit er op. Met een welgevulde por temonnee kan hij vakantie vieren. Maar eerst spreekt hij zekerheidshalve af dat hij volgend jaar omstreeks de zelfde tijd terugkomt. Dit zijn willekeurige noti ties uit het leven van vakan tiewerkers. Ze staven de ver onderstelling dat er een stuk je verkenning van de samen leving van uitgaat. Drs. F. Schulz, consulent voor ar beidsvoorziening van acade mici en jeugdigen, vindt dat een belangrijk aspect waar aan te weinig aandacht is geschonken. Het meisje dat koffie brengt op de vijfde etage van een flatgebouw van het ministerie van Sociale Zaken in Leid- schendam is zo'n vakantie werkster. Ze heeft zojuist haar diploma van de Sociale Academie gehaald en werkt uu een poos om aan geld te komen. Ze weet alleen dat ze vakantie gaat vieren. Van haar definitieve werk heeft ze bog geen idee. Straks drinkt zij met de andere meisjes van de kanti ne haar koffie", vertelt drs. Schulz. „Ze praten en eten samen en leren elkaar zo ken nen. Ik geef je op een brief je dat zo'n meisje meer waar dering krijgt voor werk dat anderen elke dag moeten ver richten, zo gaat het ook met jongens die achter een stam- Vakantiewerk is dit jaar schaars pende machine staan. Zij on dervinden hoe dat werk is en ze leren het niet uit een boek je." Naar schatting waren er verleden jaar ongeveer 200.000 vakantiewerkers in Nederland. Het merendeel vond zijn ei gen weg naar een baas. On geveer 25.000 werden bemid deld via gewestelijke arbeids bureaus en uitzendbureaus. Dat verliep toen nog vrij ge makkelijk. In tegenstelling tot nu. Overal vandaan krijgt drs. Schulz berichten over te wei nig aanbod van vakantiewerk. De economische recessie heeft de spoeling dun gemaakt en het zit er dik in dat velen deze keer'niet aan de slag kunnen. Want het beknibbe lende bedrijfsleven keert de centen eerst talloze malen om voor ze worden uitgegeven. Maar toch blijft er vakan tiewerk. Drs. Schulz: „Als het vaste personeel in bedrijven op vakantie gaat, is er be hoefte aan plaatsvervangende krachten. Dat is meestal in de maanden juli en augustus. Een probleem bij de bemid deling kan zijn dat de jongens en meisjes in die periode ook zelf met vakantie willen". Het verschijnsel vakantie werk is volgens drs. Schulz grotere vormen gaan aanne men in de jaren zestig. Daarvoor kenden sommige streken in Nederland het ook wel, maar niet zo massaal In de landbouw en fruitteelt pikten de scholieren in de oogsttijd traditiegetrouw al geruime tijd hun graantje mee. Nu constateert consulent Schulz: „Het vakantiewerk is ingeburgerd. En het is niet milieu-gebonden. Scholieren uit beter-gesitueerde krin gen werken in hun vakantie net zo goed als de jongens en meisjes uitlagen van de be volking, waar ze het minder breed hebben. Resultaat na de vakantie: Meer begrip voor elkaar". Hoewel er weinig over het vakantiewerk en de vakantie werkers bekend is, staat vol gens drs. Schulz wel vast dat er geen invloed is op de defi nitieve beroepskeuze. Eerst speelt de gedachte geld te verdienen. Het liefst in vier of vijf weken. Het gemiddelde loon dat wordt betaald schat drs. Schulz op 60 tot 75 gld. per week. Met uitschieters na tuurlijk. „Het vakantiewerk is zuiver een welvaartsverschijnsel" zegt consulent Schulz. „Het gaat om vergroting van de materiële welvaart. In zekere mate kun je een vergelijking maken met de toeneming van het aantal werkende vrou wen. Iedereen probeert een groter stuk van de welvaart te krijgen. De jeugd wil bijv. een verre vakantie, een nieu we brommer, een tweede hands auto of een trompet". Op het ministerie van So ciale Zaken gaan de ambtena ren de vakantiewerkers wat meer in het oog houden. „We willen een beter beeld krijgen", verklaart de consu lent. „Vorig jaar zijn we be gonnen met het noteren van aantallen en andere gegevens. Dat zetten we door, omdat we vergelijkingsmateriaal willen hebben. In alle sectoren van de samenleving krijgt de jeugd meer aandacht. Wij vinden dat terecht". Om de mogelijkheden die er dit jaar dan toch nog zijn, op timaal te kunnen benutten, heeft minister drs. J. Boers- ma van Sociale Zaken de uit zendbureaus opnieuw toe stemming verleend te bemid delen voor vakantiewerkers. Vorig jaar, toen dat voor het eerst officieel mocht, is dat volgens drs. Schulz probleem loos verlopen. De meeste vakantiewerkers in Nederland zijn tussen de 15 en 18 jaar. Ze vinden in grote aantallen hun weg naar kantoren, magazijnen en naar de grootste slokop: de fabriek of werkplaats. Alleen al de gewestelijke arbeidsbureau's brachten verleden jaar 3.433 jongens en meisjes in deze Drs. F. SCHULZze praten en eten en leren elkaar zo beter kennen sector onder. Om het werke lijke aantal te benaderen moe ten daarbij de vakantiewer kers worden opgeteld, die zelf hun weg vonden. Verder bleek het middelbaar algemeen vormend onderwijs de belang rijkste „leverancier" te zijn van vakantiewerkers. Over het standpunt van de werkgevers over vakantie werkers kan drs. Schulz kort zijn. „Als ze er geen behoefte aan hadden, namen ze deze jongens en meisjes heus niet in dienst. Overigens moeten ze weten dat de arbeidsbe schermende maatregelen net zo goed op de vakantiewer kers van toepassing zijn als op de anderen. Dat betekent onder andere: Geen ploegen- of nachtarbeid voor de groep tot 18 jaar. Daarop wordt controle uitgeoefend". Jongens en meisjes die nog geen vakantiewerk hebben ge vonden geeft consulent Schulz de raad aan te kloppen bij de gewestelijke arbeidsbureaus in Nederland en bij de uit zendbureaus. „Dat zijn de twee meest voor de hand liggende kanalen." Voor de rest weten ze op het ministerie van Sociale Za ken zeker dat vakantiewerk de typische materiële trekjes van deze samenleving weer spiegelt. En die zitten diep geworteld. Dat ondervond 'n vader die zijn zoon nog wat te jong vond voor vakantiewerk op het slachthuis. „Jij blijft thuis", zei hij. Waarop zoonlief antwoordde - „Mag ik dan 60 gulden in de week van je beuren". Tekst: HENNY GROOTVELD prof. dr. Louis Beel is zeventig jaar geworden. Op 1 juli treedt hij af als vice-voorzitter van de Raad van State. Sinds 1945 heeft Beel herhaaldelijk voor voorpaginanieuws gezorgd. Als er wat te adviseren of te lijmen viel, was hij altijd van de partij. Prof. Beel is allesbehalve een prater. Hij pleegt te zwijgen als het graf en geeft nimmer interviews. Piet Tummers schreef een portret van de man die nooit zijn dien sten aanbood maar altijd geroepen werd, en een dankbaar model was voor caricaturisten en cabaretiers. De onderkoning treedt af Hoewel dr. Beel wat huiverig was voor publiciteitwas hij de pers toch altijd zoveel mogelijk ter wille. Hier geeft hy de journalisten informatie op een ge-improviseerde persconferentie. Drees kijkt plechtig toe. derland eindigt de carrière van de zoon van een Roer- mondse slachthuisdirecteur, die op de onderste tree begon als volontair ter gemeentese cretarie in zijn woonplaats. Hij was, evenals de meesten in die lange rij Roermondena ren die het heel ver brachten, gymnasiast-B geweest op het Bisschoppelijk College, dat zijn typische benaming dankt aan het feit dat het in de pril le emancipatiestrijd uit de vo rige eeuw werd gesticht als pendant van het liberale Ko ninklijk Collegie. Voor zijn studie voor het di ploma Gemeenteadministratie A behoefde hij niet ver te lo pen, want de ongesalarieerde gemeente-ambtenaar, na de vroegtijdige dood van. zijn ou ders op de been gehouden door zijn zuster die telefoniste was bij de P.T.T., kon de cursus sen volgen in hetzelfde grote huis op de Schuitenberg waar de R.K. Leergangen enkele kamers hadden gehuurd. De professor zal wel niet •weten, dat daar een jaar ge leden nog een stuk koraalrif in de tuin lag, afkomstig uit zijn aquarium. /N de Roermondse ge meenteraad werd er schande over gespro ken dat men een zo veelbelovend ambtenaar zon der salaris liet werken, toen bekend werd dat Louis Beel naar een baan bij de provin ciale griffie in Zwolle had ge solliciteerd. Later, toen hij in Nijmegen als spoorstudent rechten had gestudeerd en in 1935 was gepromoveerd op 't proefschrift: „Zelfbestuur of afhankelijke decentralisatie" werd hij hoofdambtenaar, res pectievelijk plaatsvervangend gemeente-secretaris in Eind hoven. Dat bleef dr. Beel tot in de bezettingstijd. Toen de Duitsers er de N.- S.B.'er mr. Pulles tot burge meester benoemden, diende referendaris Beel op staande voet zijn ontslag in. Hij begon er een advocatenpraktijk, die de weinig spraakzame advo caat echter weinig opleverde. Het einde van de oorlog bracht een kentering in het leven van de tot dan weinig opvallende do. BeeL Eindhoven werd al op 13 september 1944 bevrijd. Dr. Beel zag zijn vaderlandse trouw beloond met een func tie bij het nieuwe militaire be wind. Hij stelde een rapport samen over de sociale hulp aan oorlogsslachtoffers dat hij moest uitbrengen aan het Ne derlandse kabinet in Londen. Daar werd inmiddels de be hoefte gevoeld om het kabi net te vernieuwen en aan te vullen met een aantal „goe de" Nederlanders uit bevrijd gebied. TT OE het allemaal precies /i is gegaan wordt mis schien nog eens duide lijk als de archieven o- pen gaan voor de geschied schrijvers. In elk geval won dr. Beel onmiddellijk het ver trouwen van koningin Wilhel- mina en van minister-presi dent prof. Gerbrandy. In februari 1945 was dr. Beel minister van Binnenlandse Zaken, wat hij ook bleef in 't eerste na-oorlogse kabinet Schermerhorn-Drees, dat in juni 1945 werd gevormd. Als formateur en informateur bezocht dr. Beel vele malen Huis ten Bosch om verslag uit te brengen aan de koningin. Een maal dreigde hij te struikelen bij het afdalen van de trappen, maar een sterke arm hielp hem de dreiging af te wenden. In die tijd waren de politieke partijverhoudingen nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Evenals prof. de Quay was dr. Beel lid van de Nederlandse Volksbeweging, maar toen de K.V.P. werd opgericht als voortzetting der vroegere R.K. Staatspartij, vond hij zijn de finitieve onderdak. Na de ver kiezingen van 1946, die gewon nen werden door de K.V.P., - werd dr. Beel minister-presi dent. De man, die nooit een politieke rol had willen spelen was nu politiek leider num mer één. Hij steunde op de royale meerderheid die ka tholieken en socialisten in het parlement bezaten, door hem zelf het „nieuwe bestand" ge noemd. Beel is trouwens altijd een voorstander van Rooms- rode samenwerking gebleven. TT ET is een van de moei- Ij. lijkste periodes ge weest van het Neder landse staatsbestel. In eigen land lagen de pro blemen in de wederopbouwtijd voor het oprapen. Bovendien werd de Indonesische kwestie een bijna onontwarbaar pro bleem, ook al omdat daarover in eigen land lang geen een heid van inzicht bestond. Met Beel als minister-presi dent en Drees als minister van Sociale Zaken kwam de Noodwet Ouderdomsvoorzie ning tot stand, later door Suurhoff vervangen door de Algemene Ouderdomswet, kortweg A.O.W. Een oude so cialistische, later ook andere wens, het staatspensioen, was een feit! In deze periode is trouwens de basis gelegd voor nog een reeks sociale voorzie ningen die nu als vanzelfspre kend worden aanvaard. ÏT7 EN aparte bladzijde in het leven van dr, Beel vormt Indonesië. Mede door hetgeen dr. Van Mook bereikte tijdens bespre kingen met Indonesische ver tegenwoordigers van buiten Java en Sumatra werd aan vankelijk gestreefd naar een federatie van afzonderlijke deelstaten. Deze federatie zou nauw samenwerken met Nederland. Het optreden van republikeinen en guerilla's dwarsboomde dit streven.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1972 | | pagina 21