vrij
uit
proces
door
corn, verhoeven
Stil
W aardering
U itzendbur eaus
PROF. DR. L. BEEL: ZWIJGZAAM, DEGELIJK, BETROUWBAAR
Schande
Londen
Indonesië
DE STEM. ZATERDAG 17 JUN11972
1/1/ E waren, zei de ge-
trainde spreker, en hij
keek ons aan op een
doordringende en toch
bemoedigende manier, bijeen
gekomen om aandacht te be
steden aan het groepsgebeu
ren. Het was niet de bedoe
ling van deze dag om nieuwe
informatie aan te reiken of
praktische vaardigheden tot
stand te brengen, maar om,
als dat zou kunnen, onze aan
dacht en gevoeligheid voor
groepsprocessen,, voor veran
deringen, communicatiestoor
nissen en machtsverhou
dingen binnen de groep, om
die aandacht dus te trainen.
Uiteraard kon zoiets niet sla
gen zonder de volledige inzet
van ons allen. En we moesten
ook vooral niet de indruk heb
ben dat hij, de spreker, pre
cies wist hoe het allemaal
moest. Ook hij stond er blanco
tegenover. Hij zag zijn functie
niet als leidend, maar als
dienend. Hij zou alleen maar
oriënteren, coördineren, sti
muleren, observeren en, als
daarvoor nog tijd be
schikbaar zou zijn, want de
ervaring leerde hem dat zo'n
dag gauw voorbij was, ook nog
evalueren.
Verder zou hij gewoon mee-
functioneren in het groepsge
beuren en zich kwetsbaar op
stellen. Dat wat zijn eigen rol
betrof.
ru leefden, vervolgde
hij toen, terwijl hij in
zijn stencil keek, om
daar de juiste formule
ring van zijn magistrale inzet
terug te vinden, in een tijd van
snelle veranderingen. Over
al om ons heen konden wij dat
waarnemen, wij moesten b.v.
maar eens denken aan de
kerk, de politiek en het onder
wijs. Snelle veranderingen nu
vroegen om een aanpassing.
En terwijl men vroeger meen
de dat dit inhield: zich aan
passen aan dat wat veranderd
is, hadden Amerikaanse psy
chologen de laatste tijd ont
dekt, dat het vooral ging om
het inspelen op de verande
ringen zelf als proces. Wie
stil stond raakte achter en dat
betekende: vervreemding en
frustratie.
Wij leefden niet meer in 'n
statische wereld, maar in een
dynamische. In een statische
wereld, wij moesten maar 'ns
denken aan de middeleeuwen,
vonden wel veranderingen
plaats, maar die gingen dan
een hele tijd mee, of waren
zelfs als definitief bedoeld. In
principe was ook de verande
ring statisch, opgenomen in
een statisch, hiërarchisch,
als wij wilden verticaal
-patroon. In onze tijd was de
verandering een continu pro
ces. Vandaar dat wij ons
moesten bezinnen op het ver
anderingsproces als zodanig.
Maar waarom in een groep?
Wij leefden in een tijd van toe
nemende democratisering.
Het verticale patroon werd
vervangen door een horizon
taal gebeuren. Alom werd de
roep om inspraak gehoord, -
inspraak en meedenken wa
ren niet alleen een recht,
maar ook een harde nood
zaak. De gecompliceerdheid
van de structuren maakte het
nodig dat beslissingen geno
men werden door een team, -
een groep: mensen van ver
schillende disciplines moesten
samen en de spreker deed
zijn handen ver van elkaar om
ze vervolgens dynamisch in
een te strengelen, zodat ook
dit moeilijke woord voor ons
duidelijk werd samen dus,
ieder vanuit zijn eigen deskun
digheid, de problemen oplos
sen.
JyJ AAR wat gebeurde erin
x 'n groep? Daar tuisten
we nog heel weinig van.
Het was in elk geval
niet onwaarschijnlijk, dat bin
nen 'n bepaalde groep, on
danks voldoende informatie,
dikwijls toch 'n stuk commu
nicatiestoornis optrad. Om dit
op te sporen was 't nodig dat
de groep in alle rust bijeen
kwam om aandacht te geven
aan het patroon van intermen
selijke relaties en reacties bin
nen het groepsgebeuren.
Dat patroon was ons niet altijd
bewust.
Reacties binnen de groep ble
ven dikwijls, zoals hij dat
wel eens zei, onder de tafel.
Daar konden ze dan als een
soort van stoorzender optre
den en de leden van een groep
verhinderen volop mee te
functioneren in het gebeuren.
In Amerika tuaren er bepaal
de technieken en methodes
ontwikkeld om deze stoornis
sen bewust te maken en zo 'n
stukje blokkade op te heffen.
Wanneer we daarin zouden
slagen, mocht die dag als
vruchtbaar beschouwd wor
den. Hij dankte ons.
J LS Limburgers gaan
fl meespelen in 't orkest
der vaderlandse po
litiek, blijven ze ofwel
bescheiden hun partij mee-
blazen in het chorus ofwel ze
grijpen meteen de dirigeer
stok of treden op als solist.
Het eerste is van toepas
sing op een reeks kamerleden
die trouw worden afgevaar
digd en dan jarenlang op de
achtergrond blijven, ofschoon
ook daar belangrijk werk te
doen valt. Anders is het met
een reeks figuren uit het
bronsgroen eikenhout die met
een doorstootten naar een mi
nisterszetel en dan ook nog 'n
blijvende stempel op hun tijd
perk drukten.
Tot hen heeft premier jhr.
Ch. Ruys de Beerenbrouck be
hoord, palstaander tegenover
zowel de revolutionaire woe
lingen van 1918, de Belgische
aanspraken op Nederlands ge
bied en de geallieerde aan
spraken op de Duitse keizer,
die in Nederland asiel genoot.
Later was het minister Bon-
gaerts die op Waterstaat niet
alleen de wet op de droogma
king der Zuiderzee door het
parlement loodste maar ook
het Julianakanaal entameer
de strategische pion in het
schaakspel om de waterwe
gen in Nederland en België.
De rol van mr. J. Cals als
onderwijsvernieuwer ligt nog
vers in het geheugen. Een
andere Limburger, evenals de
drie genoemden uit een nog
langere rij, Roermondenaar
van geboorte, steekt boven al
len uit.
T\ E laatste tijd mag het
J_J stil zijn geworden rond
de figuur van prof. dr.
L. J. M. Beel en richt
de publiciteit zich meer op z'n
door mgr. Gijsen ijskoud ter
zijde geschoven broer, de wij
bisschop. Niettemin zijn er in
na-oorlogs Nederland wel een
dozijn periodes geweest waar
in de gesloten, streng blikken
de professor met het biljart-
balhoofd van een Griekse ge
leerde, dagelijks voorpagina
nieuws opleverde. Nu hij on
langs 70 jaar is geworden legt
hij per 1 juli a.s. zijn vice-
presidentschap van de Raad
van State en daarmee dat
van steunpilaar en directe ad
viseur van de Kroon neer.
Als „onderkoning" van Ne-
De vakantiebaantjes liggen dit jaar niet voor het opscheppen. De economische teruggang
speelt ook de scholieren, die de handen uit de mouven willen steken, danig parten. Zo links
en rechts valt er nog wel het een en ander op te knappen. Vorig jaar waren er liefst 200.000
jongens en meisjes in touw. In de eerste plaats om de maatschappij te verkennen, zoals dat
deftig heet.
Tot tweemaal toe werd een
„politionele actie" ingezet
door het inmiddels tot bijna
100.000 man gegroeide Neder-
langse leger in Indonesië.
Het hevel tot de tweede po
litionele actie werd gegeven
door dr. Beel, wiens kabinet
inmiddels was opgevolgd door
het ministerie Drees-van
Schaik. Beel was aangezocht
om als Hoge Vertegenwoordi
ger van de Kroon te gaan be
middelen in Indonesië.
Soekarno c.s. werden gevan
gen genomen. Onder interna
tionale druk werd de actie, e-
venals de eerste onder gene
raal Spoor, beëindigd. Bij zijn
beslissingen heeft de vrees
voor communistische over
heersing in Indonesië een gro
te rol gespeeld, ofschoon Beel
later ook wel erkend heeft
fouten te hebben gemaakt.
Na enige tijd hoogleraar in
Nijmegen te zijn geweest
keerde prof. Beel terug in de
politiek. In 1959 vormde hij 't
rompkabinet-Beel, met de u-
nieke omstandigheid dat er
vier stadgenoten, allemaal
oud-leerlingen van het Bis
schoppelijk College uit Roer
mond in zaten: hij zelf als mi
nister-president, op Algemene
en op Sociale Zaken, mr. J.
Cals op Onderwijs en verder
de staatssecretarissen Mr. R.
Höppener op Onderwijs en ad
miraal H. C. W. Moorman op
Marine. Intussen had Beel in
een voorgaand kabinet-Drees
alweer op Binnenlandse Za
ken gezeten, was hij van 1952
1956 minister-president ge
weest en vervolgens Minister
van Staat. Nadat het rompka
binet de Kamerontbinding
en nieuwe verkiezingen had
georganiseerd, waarna het af
trad, werd dr. Beel lid en la
ter vice-president van de Raad
van State.
Herhaaldelijk werd het zwijg
zame toonbeeld van degelijk
heid en betrouwbaarheid te
ruggeroepen uit de Wasse-
naarse bossen om in het To
rentje en zelfs binnen het ko
ninklijk paleis moeilijkhe
den op te lossen en Gordiaan
se knopen door te hakken.
Hij formeerde en informeerde
- hij gaf adviezen aan het ko
ninklijk huis in gerucht
makende kwesties als die van
de gezondbidster Greet Hof
man en het huwelijk van de
katholiek geworden prinses I-
rene.
De man die nooit zijn dien
sten aanbood maar altijd ge
roepen werd, dankbaar model
voor caricaturisten en leve
rancier van stof voor cabare
tiers als Wim Kan, geldt als
hét schoolvoorbeeld van een
integer mens. Niet iedereen
is ervan op de hoogte dat zjin
uiterlijke ernst misschien me
de veroorzaakt werd door het
verdriet dat hem in zijn pri-
véieven trof. Het overlijden na
een slepende ziekte van zijn
echtgenote in februari 1971
heeft hij volgens insiders
moeilijk kunnen verwerken.
Prof. Dr. L. Beel, ereburger
van zijn geboortestad en dra
ger van alles wat Nederland
aan hoge onderscheidingen te
bieden heeft, gaat nu weg.
Met zijn gleufhoed en actetas
als meest opvallende attribu
ten diende hij het land lange
jaren op hoge posten.
Nederland zal voortaan ei
genlijk 'n beetje een ander
land zijn.
Tekst l HET TÜMMEHS
Baas Willem komt som
ber kijkend op zijn werk. Hij
heeft van zijn vrouw op zijn
duvel gehad. Want hij is de
verjaardag van één van zijn
zeventien kinderen vergeten,
's Middags neemt hij vrij.
Zijn vakantiehulp Gerrlt
staat dan alleen in de fabriek.
Francien heeft huilend de
deur van het kantoor achter
zich dichtgetrokken. Het ad
ministratieve baantje bezorg
de haar drie dagen verdriet.
Haar vakantiewerk is dit jaar
een debacle geworden.
Na vijf weken wer
ken neemt Gerrit lachend af
scheid van zijn baas. Zijn taak
bij het expeditiebedrijf zit er
op. Met een welgevulde por
temonnee kan hij vakantie
vieren. Maar eerst spreekt hij
zekerheidshalve af dat hij
volgend jaar omstreeks de
zelfde tijd terugkomt.
Dit zijn willekeurige noti
ties uit het leven van vakan
tiewerkers. Ze staven de ver
onderstelling dat er een stuk
je verkenning van de samen
leving van uitgaat. Drs. F.
Schulz, consulent voor ar
beidsvoorziening van acade
mici en jeugdigen, vindt dat
een belangrijk aspect waar
aan te weinig aandacht is
geschonken.
Het meisje dat koffie brengt
op de vijfde etage van een
flatgebouw van het ministerie
van Sociale Zaken in Leid-
schendam is zo'n vakantie
werkster. Ze heeft zojuist
haar diploma van de Sociale
Academie gehaald en werkt
uu een poos om aan geld te
komen. Ze weet alleen dat ze
vakantie gaat vieren. Van
haar definitieve werk heeft ze
bog geen idee.
Straks drinkt zij met de
andere meisjes van de kanti
ne haar koffie", vertelt drs.
Schulz. „Ze praten en eten
samen en leren elkaar zo ken
nen. Ik geef je op een brief
je dat zo'n meisje meer waar
dering krijgt voor werk dat
anderen elke dag moeten ver
richten, zo gaat het ook met
jongens die achter een stam-
Vakantiewerk is
dit jaar schaars
pende machine staan. Zij on
dervinden hoe dat werk is en
ze leren het niet uit een boek
je."
Naar schatting waren er
verleden jaar ongeveer
200.000 vakantiewerkers in
Nederland.
Het merendeel vond zijn ei
gen weg naar een baas. On
geveer 25.000 werden bemid
deld via gewestelijke arbeids
bureaus en uitzendbureaus.
Dat verliep toen nog vrij ge
makkelijk. In tegenstelling tot
nu. Overal vandaan krijgt drs.
Schulz berichten over te wei
nig aanbod van vakantiewerk.
De economische recessie
heeft de spoeling dun gemaakt
en het zit er dik in dat velen
deze keer'niet aan de slag
kunnen. Want het beknibbe
lende bedrijfsleven keert de
centen eerst talloze malen om
voor ze worden uitgegeven.
Maar toch blijft er vakan
tiewerk. Drs. Schulz: „Als het
vaste personeel in bedrijven
op vakantie gaat, is er be
hoefte aan plaatsvervangende
krachten. Dat is meestal in
de maanden juli en augustus.
Een probleem bij de bemid
deling kan zijn dat de jongens
en meisjes in die periode ook
zelf met vakantie willen".
Het verschijnsel vakantie
werk is volgens drs. Schulz
grotere vormen gaan aanne
men in de jaren zestig.
Daarvoor kenden sommige
streken in Nederland het ook
wel, maar niet zo massaal
In de landbouw en fruitteelt
pikten de scholieren in de
oogsttijd traditiegetrouw al
geruime tijd hun graantje
mee.
Nu constateert consulent
Schulz: „Het vakantiewerk is
ingeburgerd. En het is niet
milieu-gebonden. Scholieren
uit beter-gesitueerde krin
gen werken in hun vakantie
net zo goed als de jongens en
meisjes uitlagen van de be
volking, waar ze het minder
breed hebben. Resultaat na de
vakantie: Meer begrip voor
elkaar".
Hoewel er weinig over het
vakantiewerk en de vakantie
werkers bekend is, staat vol
gens drs. Schulz wel vast dat
er geen invloed is op de defi
nitieve beroepskeuze.
Eerst speelt de gedachte geld
te verdienen. Het liefst in vier
of vijf weken. Het gemiddelde
loon dat wordt betaald schat
drs. Schulz op 60 tot 75 gld.
per week. Met uitschieters na
tuurlijk.
„Het vakantiewerk is zuiver
een welvaartsverschijnsel"
zegt consulent Schulz. „Het
gaat om vergroting van de
materiële welvaart. In zekere
mate kun je een vergelijking
maken met de toeneming van
het aantal werkende vrou
wen. Iedereen probeert een
groter stuk van de welvaart
te krijgen. De jeugd wil bijv.
een verre vakantie, een nieu
we brommer, een tweede
hands auto of een trompet".
Op het ministerie van So
ciale Zaken gaan de ambtena
ren de vakantiewerkers wat
meer in het oog houden.
„We willen een beter beeld
krijgen", verklaart de consu
lent. „Vorig jaar zijn we be
gonnen met het noteren van
aantallen en andere gegevens.
Dat zetten we door, omdat we
vergelijkingsmateriaal willen
hebben. In alle sectoren van
de samenleving krijgt de
jeugd meer aandacht. Wij
vinden dat terecht".
Om de mogelijkheden die er
dit jaar dan toch nog zijn, op
timaal te kunnen benutten,
heeft minister drs. J. Boers-
ma van Sociale Zaken de uit
zendbureaus opnieuw toe
stemming verleend te bemid
delen voor vakantiewerkers.
Vorig jaar, toen dat voor het
eerst officieel mocht, is dat
volgens drs. Schulz probleem
loos verlopen.
De meeste vakantiewerkers
in Nederland zijn tussen de
15 en 18 jaar. Ze vinden in
grote aantallen hun weg naar
kantoren, magazijnen en naar
de grootste slokop: de fabriek
of werkplaats. Alleen al de
gewestelijke arbeidsbureau's
brachten verleden jaar 3.433
jongens en meisjes in deze
Drs. F. SCHULZze praten en eten en leren elkaar zo
beter kennen
sector onder. Om het werke
lijke aantal te benaderen moe
ten daarbij de vakantiewer
kers worden opgeteld, die zelf
hun weg vonden. Verder bleek
het middelbaar algemeen
vormend onderwijs de belang
rijkste „leverancier" te zijn
van vakantiewerkers.
Over het standpunt van de
werkgevers over vakantie
werkers kan drs. Schulz kort
zijn. „Als ze er geen behoefte
aan hadden, namen ze deze
jongens en meisjes heus niet
in dienst. Overigens moeten
ze weten dat de arbeidsbe
schermende maatregelen net
zo goed op de vakantiewer
kers van toepassing zijn als
op de anderen. Dat betekent
onder andere: Geen ploegen-
of nachtarbeid voor de groep
tot 18 jaar. Daarop wordt
controle uitgeoefend".
Jongens en meisjes die nog
geen vakantiewerk hebben ge
vonden geeft consulent Schulz
de raad aan te kloppen bij de
gewestelijke arbeidsbureaus
in Nederland en bij de uit
zendbureaus.
„Dat zijn de twee meest voor
de hand liggende kanalen."
Voor de rest weten ze op
het ministerie van Sociale Za
ken zeker dat vakantiewerk
de typische materiële trekjes
van deze samenleving weer
spiegelt. En die zitten diep
geworteld. Dat ondervond 'n
vader die zijn zoon nog wat te
jong vond voor vakantiewerk
op het slachthuis.
„Jij blijft thuis", zei hij.
Waarop zoonlief antwoordde
- „Mag ik dan 60 gulden in
de week van je beuren".
Tekst: HENNY GROOTVELD
prof. dr. Louis Beel is zeventig jaar
geworden. Op 1 juli treedt hij af als
vice-voorzitter van de Raad van State.
Sinds 1945 heeft Beel herhaaldelijk
voor voorpaginanieuws gezorgd. Als
er wat te adviseren of te lijmen viel,
was hij altijd van de partij. Prof. Beel
is allesbehalve een prater. Hij pleegt
te zwijgen als het graf en geeft nimmer
interviews. Piet Tummers schreef een
portret van de man die nooit zijn dien
sten aanbood maar altijd geroepen
werd, en een dankbaar model was voor
caricaturisten en cabaretiers.
De onderkoning
treedt af
Hoewel dr. Beel wat huiverig was voor publiciteitwas hij de pers toch altijd zoveel mogelijk
ter wille. Hier geeft hy de journalisten informatie op een ge-improviseerde persconferentie.
Drees kijkt plechtig toe.
derland eindigt de carrière
van de zoon van een Roer-
mondse slachthuisdirecteur,
die op de onderste tree begon
als volontair ter gemeentese
cretarie in zijn woonplaats.
Hij was, evenals de meesten
in die lange rij Roermondena
ren die het heel ver brachten,
gymnasiast-B geweest op het
Bisschoppelijk College, dat
zijn typische benaming dankt
aan het feit dat het in de pril
le emancipatiestrijd uit de vo
rige eeuw werd gesticht als
pendant van het liberale Ko
ninklijk Collegie.
Voor zijn studie voor het di
ploma Gemeenteadministratie
A behoefde hij niet ver te lo
pen, want de ongesalarieerde
gemeente-ambtenaar, na de
vroegtijdige dood van. zijn ou
ders op de been gehouden door
zijn zuster die telefoniste was
bij de P.T.T., kon de cursus
sen volgen in hetzelfde grote
huis op de Schuitenberg waar
de R.K. Leergangen enkele
kamers hadden gehuurd.
De professor zal wel niet
•weten, dat daar een jaar ge
leden nog een stuk koraalrif
in de tuin lag, afkomstig uit
zijn aquarium.
/N de Roermondse ge
meenteraad werd er
schande over gespro
ken dat men een zo
veelbelovend ambtenaar zon
der salaris liet werken, toen
bekend werd dat Louis Beel
naar een baan bij de provin
ciale griffie in Zwolle had ge
solliciteerd. Later, toen hij
in Nijmegen als spoorstudent
rechten had gestudeerd en in
1935 was gepromoveerd op 't
proefschrift: „Zelfbestuur of
afhankelijke decentralisatie"
werd hij hoofdambtenaar, res
pectievelijk plaatsvervangend
gemeente-secretaris in Eind
hoven. Dat bleef dr. Beel tot
in de bezettingstijd.
Toen de Duitsers er de N.-
S.B.'er mr. Pulles tot burge
meester benoemden, diende
referendaris Beel op staande
voet zijn ontslag in. Hij begon
er een advocatenpraktijk, die
de weinig spraakzame advo
caat echter weinig opleverde.
Het einde van de oorlog
bracht een kentering in het
leven van de tot dan weinig
opvallende do. BeeL
Eindhoven werd al op 13
september 1944 bevrijd. Dr.
Beel zag zijn vaderlandse
trouw beloond met een func
tie bij het nieuwe militaire be
wind. Hij stelde een rapport
samen over de sociale hulp
aan oorlogsslachtoffers dat hij
moest uitbrengen aan het Ne
derlandse kabinet in Londen.
Daar werd inmiddels de be
hoefte gevoeld om het kabi
net te vernieuwen en aan te
vullen met een aantal „goe
de" Nederlanders uit bevrijd
gebied.
TT OE het allemaal precies
/i is gegaan wordt mis
schien nog eens duide
lijk als de archieven o-
pen gaan voor de geschied
schrijvers. In elk geval won
dr. Beel onmiddellijk het ver
trouwen van koningin Wilhel-
mina en van minister-presi
dent prof. Gerbrandy.
In februari 1945 was dr. Beel
minister van Binnenlandse
Zaken, wat hij ook bleef in 't
eerste na-oorlogse kabinet
Schermerhorn-Drees, dat in
juni 1945 werd gevormd.
Als formateur en informateur bezocht dr. Beel vele malen
Huis ten Bosch om verslag uit te brengen aan de koningin. Een
maal dreigde hij te struikelen bij het afdalen van de trappen,
maar een sterke arm hielp hem de dreiging af te wenden.
In die tijd waren de politieke
partijverhoudingen nog niet
helemaal uitgekristalliseerd.
Evenals prof. de Quay was dr.
Beel lid van de Nederlandse
Volksbeweging, maar toen de
K.V.P. werd opgericht als
voortzetting der vroegere R.K.
Staatspartij, vond hij zijn de
finitieve onderdak. Na de ver
kiezingen van 1946, die gewon
nen werden door de K.V.P., -
werd dr. Beel minister-presi
dent. De man, die nooit een
politieke rol had willen spelen
was nu politiek leider num
mer één. Hij steunde op de
royale meerderheid die ka
tholieken en socialisten in het
parlement bezaten, door hem
zelf het „nieuwe bestand" ge
noemd. Beel is trouwens altijd
een voorstander van Rooms-
rode samenwerking gebleven.
TT ET is een van de moei-
Ij. lijkste periodes ge
weest van het Neder
landse staatsbestel.
In eigen land lagen de pro
blemen in de wederopbouwtijd
voor het oprapen. Bovendien
werd de Indonesische kwestie
een bijna onontwarbaar pro
bleem, ook al omdat daarover
in eigen land lang geen een
heid van inzicht bestond.
Met Beel als minister-presi
dent en Drees als minister
van Sociale Zaken kwam de
Noodwet Ouderdomsvoorzie
ning tot stand, later door
Suurhoff vervangen door de
Algemene Ouderdomswet,
kortweg A.O.W. Een oude so
cialistische, later ook andere
wens, het staatspensioen, was
een feit! In deze periode is
trouwens de basis gelegd voor
nog een reeks sociale voorzie
ningen die nu als vanzelfspre
kend worden aanvaard.
ÏT7 EN aparte bladzijde in
het leven van dr, Beel
vormt Indonesië. Mede
door hetgeen dr. Van
Mook bereikte tijdens bespre
kingen met Indonesische ver
tegenwoordigers van buiten
Java en Sumatra werd aan
vankelijk gestreefd naar een
federatie van afzonderlijke
deelstaten. Deze federatie
zou nauw samenwerken met
Nederland. Het optreden van
republikeinen en guerilla's
dwarsboomde dit streven.