Westers georiënteerde Houphouet bouwt aan welvarend Ivoorkust Overzicht van Russische protestbeweging in boekvorm Hans Keiler gaat weer in Amerika filmen b-f ere wii NOG VOOR 80 a 90 PROCENT 5 EEN FRANSE KOLONIE' I Marionet Hausse Tekort Huwelijksadvertenties liggen goed in de markt in West-Duitsland RESERVE GEWELD TEVREDEN GENOEG PU binnenland buitenland III—Willi Ml III! 1 mill ui OORLOG COMPUTER Kroniek Overzicht Proces H°g Dinsdag 2 mei 1972 ABIDJAN, IVOORKUST (AP) Geen president heeft in zwart Afrika zoveel heilige koeien geslacht als Felix Houphouet-Boigny van Ivoorkust. Ruim een decennium volgt hij standvastig een binnen- en buitenlands beleid waarvoor veel van de nieuwe onafhankelijke staten in Afrika de neus ophalen. Hij is uitgesproken pro- westers en zoals een kennis hem beschreef een ouder wetse „laissez faire" kapi talist, die geen tijd heeft voor „Afrikaans socialisme" en die sterk anti-communis tisch is. Hij betoogt dat de Sovjet-invloed in Noord- Afrika en de Chinese pene tratie in Oost-Afrika de grootste bedreiging voor het continent zijn en beschouwt het sabelgekletter van de organisatie van Afrikaanse eenheid als tijd verspillen en een bedreiging van bui- tenlandse investeringen. Het verdriet zijn talrijke te genstanders, dat hij met dit beleid van de Franse kolonie de meest welvarende staat van zwart Afrika heeft gemaakt. De andere Afrikaanse staats hoofden nemen hem kwalijk dat hij zich daarbij sterk ver laat op de hulp van blanken, hoofdzakelijk Fransen, om dit land van vijf miljoen mensen omhoog te stuwen. Het zwaarst rekenen de zwarte Afrikanen hem zijn beleid tegenover Zuid-Afrika aan, dat uitgaat van vreed zaam naast elkaar bestaan en van die dialoog in plaats van de guerilla, zoals ande ren willen. Houphouet, die geen aanhanger is, van de apartheid ziet Zuid-Afrika als een bolwerk tegen communis tische penetratie. Zuid-Afrika, zo betogen waarnemers hier, is bovendien een aantrekkelij ke markt voor Ivoorkust en economische vooruitgang telt heel zwaar bij Houphouet. In het afgelopen decennium bedroegen de buitenlandse in vesteringen naar schatting 600 miljoen dollar, waarvan een zeer groot deel uit Frankrijk kwam. Dit bedrag zal waar schijnlijk tegen 1980 verdub beld zijn. Houphouets westerse instel ling heeft bij hen die zich zorgen maken over de buiten landse economische invloed scheldnamen bezorgd als de Oom Tom van Afrika, een Franse marionet, een zwarte Fransman. Maar Houphouet, die stevig in het zadel zilt als leider van de enige toegelaten partij in Ivoorkust, wijst op de voor uitgang van zijn land. De hoofdstad telt tal van wolken krabbers, goed-gevulde win kelcentra, dubbelbaans auto wegen en het ultra luxueuze Ivoire Hotel dat, 35 miljoen dollar heeft gekost. Houphouet (midden) tijdens een parade in de hoofdstad Abidjan. De lichte industrie groeit op indrukwekkende wijze en er heerst een hausse in de bouw vakken. Het krioelt van de schepen in die haven, welke beschouwd wordt als de beste van West-Afrika die de gesta ge stroom van produkten uit het binnenland hout, koffie, cacao, bananen en andere landbouwprodukten expor teren. Het bruto nationale produkt neemt reeël per jaar met ruim 8%, oftewel meer dan het dubbele van de groei in de meeste andere landen van zwart Afrika toe. Het is waar schijnlijk, dat omgeslagen over de bevolking het bruto nationale produkt in 1971 on geveer 300 dollar per inwoner bedroeg. De toekomst van het land is vastgesteld in het ambitieuze ontwikkelingsplan 1971-1975 dat 900 miljoen dollar zal ver gen. Het voorziet in uitbrei ding van de nieuwe reeds in gebruik genomen haven te San Pedro, 320 km ten westen van Abidjan, die nieuwe maagde lijke wouden en andere land bouwkundige en minerale schatten voor de buitenwereld toegankelijk zal maken. Vol gend jaar zal in de Bandame rivier in het centrum van het land bij Kossou een nieuwe stuwdam gereed komen waar door de eiektriciteitsproduktie van Ivoorkust verdubbeld zal worden. Er zal ook een begin worden gemaakt met het transformeren van 4000 ha oerwoud in de Afrikaanse Ri viera, die twee miljard dollar zal kosten. Het is het meest ambitieuze ontwikkelingspro ject in Afrika dat van Abidjan het toeristische Mekka van het continent moet maken. Frankrijk stopt jaarlijks ve le miljoenen in het land, dat zoals een buitenlandse diplo maat zei „nog altijd voor 80 tot 90 procent een Franse ko lonie is". De Franse kolonie in Ivoorkust telt naar schat ting 50.000 leden, tegen 10.000 toen het land in 1960 onafhan kelijk werd. 7000 van hen hel pen bij het besturen van het land en Fransen staan ook aan het hoofd van de grote onder nemingen en van bakkerijen, FRANKFORT (AP) Er is een hausse in huwelijks advertenties in West-Duitsland. De Frankfurter Rund schau publiceert per week 300 a 400 contactadvertenties, tien keer zoveel als een decennium geleden. Straatbeeld uit Ivoorkusts hoofdstad. bars, restaurants, kapsalons en honderden andere kleine be drijven. De Franse aanwezigheid on derstreept het zwakke punt van Ivoorkust een tekort aan bekwaime krachten die zondier hulp van buiten af het land en de ondernemingen kunnen leiden. Het aantal Amerikaanse, Britse, Duitse en Israëlische beleggers neemt ook steedis toe. De buitenlandse hulp, speci aal die van de Franse rege ringsadviseurs hebben geleid tot een hoge graad van effi ciency in Ivoorkust, welke men in veel andere Afrikaanse staten mist. Dit blijkt uit de goede telefoonverbindingen en het goed functioneren van overheidsinstellingen. De in heemse bevolking dringt ech ter steeds meer aan op een groter aandeel in de welvaart, die zij overal rond zich zien en de regering probeert hierin te voorzien door beter onder wijs en betere opleidingen en het stimuleren van initiatieven van de inheemse bevolking. Alfred Koenig, hoofd van de afdeling annonces van het blad, zegt: De Duitsers zijn eenzamer dan zij ooit geweest zijn, speciaal in onize grotere steden. Als je in een hoog flatgebouw woont of werkt ken je waarschijnlijk niet eens je naaste buren". Koenig zegt, dat contactad vertenties sociaal aanvaard worden om voor 30 of 40- jarigen partners in Duitsland te vinden. Het is niet onge bruikelijk, dat ouders adver tenties plaatsen voor hun kin deren, zoals de volgende wel ke uit een landelijk dagblad werd genomen: „Wij zijn een gezin in goede doen dat een echtgenoot zoekt voor onze dochter zonder dat zij daarvan op de hoogte is. Zij is 24 jaar en heeft een vooraanstaande functie. Zij is 1.68 m, brunet te, protestant intelligent, aar dig, prettig karakter en zal land erven dat over een aantal jaren miljoenen waard zal zijn". Koenig vertelt dat gemid deld 10 a 15 antwoorden ont vangen worden op de „huwe lijksadvertenties in de Rund schau. „Vroeger kwamen er wel meer dan 100 antwoorden binnen, maar deze waren af komstig v.an vrouwen en be stemd voor mannen geboren in het begin van de jaren '20 wier leeftijdsgroep door de oorlog wel zeer werd uitge dund. Het aantal vrouwen boven de 40 is in West-Duitsland twee miljoen groter dan man nen in dezelfde leeftijdsgroep. Daarentegen zijn er in het na oorlogse Duitsland veel meer jongens dan meisjes geboren en er is een grote vraag naar huwbare frauleins tussen de 20 en 30. Om de markt af te tasten plaatste een verslaggever vol gende advertentie: „Ameri kaan, Duits sprekend, 29 jaar, 1.78 m, blond, slank, auto, goe de positie wenst dame te ont moeten met oog op later hu welijk. Brieven onder Er kwamen 14 antwoorden binnen, waaruit dikwijls grote eenzaamheid en grote persoon lijke problemen bleken. De verslaggever bezocht twee van de reflectanten. Eén was een struise blonde studente in de psychologie. De ander een 28 jaar oude secretaresse, die pas gescheiden was en die vertel de dat haar tante ook via deze manier een vriend had gevon den. De verslaggever wil opmer ken dat als gevolg van deze ontmoetingen er geen wijzi ging in zijn vrijgezellenbe staan is gekomen. Er kwamen ook twee ant woorden binnen (ran „huwe lijksmakelaars". Eén van hun stencils luidde: „Gelieve er re kening mee te houden dat u gelijkgestemde personen in onze uitgebreide kring zult vinden. Wij werken zonder computer want wij willen niet aan een machine een individu ele beslissing als het zoeken van een huwelijkspartner overlaten". Een tweede stencil bood aan lijsten van huwbare kandidaten te sturen, waar voor de eerste maand 30 en de volgende maanden 20 mark be taald moest worden. Ook de huwelijksbureaus doen goede zaken in West- Duitsland. Zij beweren dat door hun bemiddeling één van de zeven huwelijken iri West- Duitsland tot stand komt en dat de bemiddelingskosten uit eenlopen van 300 tot 3500 marik. LONDEN (AP) Onder de titel „Rusland zonder censuur" verscheen eind februari in Londen voor het eerst een on officiële gids over wat de den kende Rus werkelijk denkt over de problemen van zijn land. Het boek bevat wellicht de belangrijkste verzameling documenten uit de Sowjet Unie sinds de geheime rede voering van Nikita Kroetsjev in 1956, die de periode van de destalinisatie inluidde. Deze keer komt de pressie voor liberalisatie niet van bo ven maar van onderen. De re dacteur en vertaler, Peter Reddaway, lector aan de eco nomische hogeschool van Lon den, gelooft dat ze een be schrijving geven van niets minder dan „de eerste omvang rijke, zij het slecht georgani seerde, dissidente beweging in de Sowjet Unie sinds een hal ve eeuw". Het boek behandelt een pe riode van 18 maanden, die eindigt in 1970. Het geeft een verslag van de arrestaties, processen en de omstandighe den in de gevangenissen, werkkampen of „inrichtingen voor geestelijk gestoorden" van 102 dissidenten, waaron der geleerden, leraren, schrij vers en zelfs militairen. Hun overtredingen bestonden uit het bekritiseren en soms de monstreren tegen wat zij ille gale handelingen van de Sow- j et-autoriteiten vonden van onderdrukking van artistieke en godsdienstige vrijheid tot de inval in Tsjechoslowakije. Meedogenloze afstraffing van kritiek was in Rusland een oude gewoonte onder het Tsaristische regiem- De veran dering, die uit het boek van Reddaway is op te maken, is, dat er een toenemend aantal Russen is, dat niet langer hun ogen wil sluiten voor wat er in hun land gebeurt zelfs als zij daar zelf risico- bij lopen. Hij schat dat enkele duizen den Russen uiting hebben ge geven van hun bezorgdheid door informatie te leveren aan gestencilde ondergrondse bla den of door ze te lezen, over te tikken en te verspreiden Het- zelf uitgeven van infor matie wordt „Samizdat" ge noemd, de Russische manier om d*> censuur te ontduiken, waaraan alle normale commu nicatiemiddelen, zoals telefoon, brieven en openbare bijeen komsten zijn onderworpen. Samizdat is sedert de dra matische gebeurtenissen van 1966 aanmerkelijk toegeno men, toen de veroordeling tot plaatsing in een werkkamp van de schrijvers Andrei Sin- jawski en Joeli Daniël be zorgdheid wekte voor een her leving van het Stalinisme on der de opvolgers van Kroetsjev. Sinjawaki was de eerste bekende Russische schrijver die veroordeeld werd na de dood van Stalin in 1953. Men hoopte eerst dat het vrijgeven aan de openbaarheid vgn de vonnissen de autoritei ten zou afschrikken van een verdere terugval in de oude Stalinistische gewoonten. De doelstellingen van de Samizdat werden later meer positief ge richt door van het Kremlin te eisen dat het de democratische rechten die in de constitutie van de Sowjet Unie zijn neer gelegd, in praktijk moest bren gen. Sinds 1968 hebben westerse deskundigen met onafhankelij ke bronnen in de Sowjet Unie „De kroniek van de lopende gebeurtenissen" als het meest gezaghebbende Samizdat-blad beschouwd. Het blad ver schijnt eens in de twee maan den in edities, die tussen de 2000 en 16.000 woorden be slaan, en bereikt een week la ter het westen, nadat het door een tourist het land is uitge smokkeld. De anonieme uitgevers, die volgens een rouleringssysteem werken om de politie een stap voor te blijven, geven met grote nauwkeurigheid alle in omloop zijnde berichten weer. De kleinste vergissing, zoals een verkeerde datum, wordt in een volgende aflevering verbeterd. De toon van het blad is feitelijk en logisch en ALEXANDER SOLZJENITSYN. wekt de indruk dat onder de redacteuren meer geleerden dan schrijvers zijn. Reddaway heeft alle afle veringen van de kroniek ver zameld om de westerse lezer voor het eerst een overzicht te geven van de protestbeweging in de Sowjet Unie vanaf de moeilijkheden van Alexander Solzjenitsyn met de schrijvers bond tot de behandeling van joden, Oekraïners en andere minderheidsgroepen. Het boek geeft verder een samenvatting van de activiteiten van dissi dente groepen in 24 delen van de Sowjet Unie, waarmee de bewering wordt geloochen- straft dat de dissidente bewe ging zich uitsluitend tot Mos kou en omgeving zou beper ken. Verslagen van processen zijn gereconstrueerd aan de hand van verklaringen van ge tuigen en familieleden. En-kele foto's van dissidenten, die uit werkkampen zijn gesmokkeld, zijn voor het eerst in het wes ten gepubliceerd. De kremlinoloog Leonard Schapiro schreef dat deze do cumenten door niemand gene geerd kunnen worden, die de Sowjet maatschappij bestu deert en die de overleving van de menselijke geest in tegen spoed volgt. Een van de documenten be treft Ilja Rips, een 20-jarige student in de wiskunde, die op „Het plein van de vrijheid" in Riga met een bord had gelo pen, waarop stond: „Ik protes teer tegen de bezetting van Tsjechoslowakije" en daarna zijn met benzine overgoten kleren in brand had gesto ken- Rips had zijn leven te dan ken aan zeelieden, die de vlammen snel doofden. Toch werd hij gearresteerd op be schuldiging van anti-Russische propaganda. Hij werd veroor deeld tot een verblijf van 19 maanden in een inrichting voor geestelijk gestoorden. Anderen die op het Rode Plein in Moskou tegen de in val in Tsjechoslowakije had den gedemonstreerd, werden eveneens veroordeeld tot een verblijf in een inrichting voor geestelijk gestoorden. geeft een indruk van de ma. nier van denken van de Sow jet autoriteiten. Openbare aanklager: „U weet waar we tegen hebben ge vochten?" Beklaagde: „Het fascisme". Openbare aanklager: „En waar vochten we voor? Was het soms de vrijheid?" Beklaagde: „Dat is zo". Openbare aanklager: „En heb ben we gewonnen?" Beklaagde: „Ja, we hebben gewonnen". Openbare aanklager: „Goed, dan hebben we nu dus vrij heid". Reddaway komt tot ver schillende theorieën ter ver- Wm\ Een van de documenten be vat een uittreksel van een proces tegen een dissident en ANDREI AMALR1K het regime wordt oud klaring waarom de Russische geheime politie (KGB) enkele dissidenten gevangen heeft ge zet, maar toch de Samizdat- beweging niet volledig kan uit roeien. De aanhangers van de beweging zijn tot nu toe uit sluitend intellectuelen. In ar beiderskringen heeft zij geen aanhang en vormt zodoende geen oppositionele bedrei ging. In een van zijn theorieën suggereert hij", dat arrestaties op grote schaal meer moeilijk heden zouden veroorzaken dan de publicaties zelf. Volgens een andere theorie zouden er prominente geleerden bij be trokken zijn, die bij ruimte- vaartprojecten werkzaam zijn. Andrei Almarik, een dissi dente historicus, die een straf van drie jaar in een werk kamp in Siberië uitzit, geeft nog een derde verklaring in zijn boek: „Haalt de Sowjet Unie het jaar 1984?" „Het regime wordt oud en kan niet iedereen en alles met dezelfde kracht onderdrukken als vroeger", schreef hij. HILVERSUM Hans Keiler (35) geldt in de televisiewereld onbetwist als dé Amerika-specialist. De reportages die hij voor de VPRO in de afgelopen twee jaar maakte over de Verenigde Staten, zijn unaniem geprezen om de koele objectiviteit. Interviews met bijvoorbeeld cartoonist Julius Fciffer en to neelschrijver Arthur Miller, maar ook met presidentskandi daten en reportages over het dagelijkse leven van de door snee Amerikaan, dit ailes liet de kijkers Amerika anders zien dan volgens het geëikte patroon. In juni vertrekt Keiler op nieuw voor een drietal repor tages naar de V.S. Onder meer hoopt hij een film over de In dia"-- n te m V-n n -en ver slag te geen van da Dciuucra tische partijconventie die de uiteindelijke tegen-kandidaat voor de Republikein Nixon moet voortbrengen. Keiler heeft bij z'n werk een reeks vooroordelen tegen de Verenigde Staten verloren. ,.De uiteindelijke oordelen ko men nu eenmaal gecompliceer der tot stand dan de vooroor delen", zegt hij daarvan. „Ik ben gewoon door het land ge fascineerd. Ik reis er graag doorheen al heb ik natuurlijk grote reserves". Men zou zijn gevoelens dan ook kunnen om schrijven met „haat-liefde ver houding". „De eerste pioniers kwamen in het westen aan land, zijn door gestoken tot de oostkust en konden toen gewoon in hun veroveringsdrift niet ophou den. Alles in Amerika is nieuw. Het land bestaat nog geen twee eeuwen, zeker niet als staatseenheid. Eigenlijk veroveren de Amerikanen nog steeds hun eigen land. Dat blijkt bij- beeld uit de meedogenloze manier waarop zij met hun eigen landschap omgaan. Je merkt duidelijk diat voor de Amerikanen het lanid en alles wat erin en erop staat uitsluitend ten dienste van hen zelf staaft". Een ander opvallend aspect van de Amerikaanse -samenle ving is het bijna hysterische patriottisme. De vlag en het 1-ainid zijn alles. „Iets wat je even zo aantreft bij jonge Afrikaanse staten die pas on afhankelijk zijn geworden." Toah valt er volgens Keiler op dit punt enige kentering te be speuren: „Een communisten jacht als destijds door McCar thy ontketend werd, zou nu onmogelijk zijn", zo heeft hij geconstateerd. „Tiein jaar terug kon de overheid de richting aanwijzen die iedereen dan loyaal volgde. Nu is de kans groot dat men juist de andere kant uit wil. De harde lijn Nixon-Agnew heeft voor een polarisatie gezorgd die de mensen bewuster heeft ge maakt voor alternatieve moge lijkheden. Dat neemt niet weg dat de meeste oudere Ameri kanen nog botweg in geweld geloven als beste remedie voor problemen op kleine en grote schaal. Er zijn er nog genoeg die vinden diat Vietnam maar gewo-om plat gegooid moet worden om van de rotzooi af te zijn", aldus Keiler. Maar ook, op kleinere schaal is er van soepele samenlevings vormen vooralsnog weinig sprake. De film bijvoorbeeld die de VPRO half april uit zond, handelde ove-r het plaatsje Fayette, gelegen aan de rivier de Mississippi. Het dorp heeft een neger-burge meester, een teken van inte gratie! Maar toen deze man gekozen werd verlieten enkele honderden blanken het stadje met pak en zak om zich elders te vestigen. Met de mogelijkheden die de VPRO hem heeft geboden is Hans Keiler uiterst tevreden. Hij voelt zich bij de VPRO iin een vrij klimaiait. Dat is bij an dere omroepén wel eens ain- ders geweest. Zijn eerste werkgever, de AVRO, verbood hem in 1964 in een van de af leveringen van zijn serie „Li teraire ontmoetingen" om een gedicht van Remoo Campert te citeren omdat daar het woord naaien in voorkwam. „Ik heb daaruit mijn consequenties ge trokken en ben opgestapt", al dus Hans Keiler, Bij de KRO, waia-r hij vervol gens terecht kwam, voelde hij zich uitstekend thuis totdat er het geschil rond Frits van der Poe] ontstond. „Niet diat ik al zijn grapjes nou zo leuk vond", zo zegt hij, „maar het ontslag was een te strenge maatrege-l. Tenslotte had hij een zekere vrijbrief gekregen waardoor hij zich losser op stelde dan de doorsnee televi siejournalist". Keiler ging weg omdat hij geen collega's bereid vond met hem mee te proteste ren tegen .dit ontslag. „Ik had toen schoon genoeg van Het Gooi", zo zegt hij er nu van, „die hele kliek hing me de kee] uit". Dat hij toch bij de VPRO terecht kwam, is te danken aan Arie Kleiwegt en Jan Blokker die hem ervan overtuigden dat de werkom standigheden bij de VPRO hem goed zouden liggen. „Daarin hebben ze gelijk ge kregen". Voor de VPRO maak te hij behalve de Amerika-se- rie ook het huldigingsprogram ma rond G. K. van het Reve in de Amsterdamse H. Hart Kerk. „Die kende ik nog van mijn serie „literaire ontmoe tingen", aldus Keller, die in zijn bewondering nog niet be koeld is, getuige de geestdrift waarmee hij zegt Van het He re's nieuwste boek „De taal der liefde" te hebben gelezen. Zit het er nou in dat hij bin nen een jaar ook bij de VPRO weer weggaat om een nu nog onvoorzienbaar ge schil „Welnee, je moet niet weglopen als je je zin niet krijgt, alleen als je echt in bot sing komt met de eisen die je eigen integriteit je stelt". De kans op zulk een botsing tus sen hem en de VPRO acht Hans Keiler vrijwel uitgeslo ten. i - - De olie gaat op het water. De anti-oil wordt uitgeworpen. ROTTERDAM Op grond nu toe dit jaar verwacht de Hunter Douglas groep in 1972 te kunnen behalen dan in 191 van de raad van bestuur van 1 Sonnenberg, meegedeeld in e« het eerst in de Nederlandse ta Het produktiepalkiket van. Hunter Douglas stoelt op twee hoofdgroepen, t.w. produkten in de vrij etij dissector en preci- siamachines, resp. vertegen woordigend 70 en 30 pet van de omzet in 1971. Een verdere produkt-oriëmtatie vindt plaats op het gebied van lantaarnpa len en maisten voor jachten. Verwacht wordt dat in de loop van 1972 nog enlkele acquisi ties zullen plaatsvinden. „Wij zijn geen comglomenaat en streven alleen naar overne mingen van bedrijven waar van de pdodukten in os eigen hedrijf passen", aldus de heer Sonnenberg. Hij vertelde verder, dat de familie 81 pot van het aande lenkapitaal in bezit heeft. Wel /de familie bereid om het privé-.aandelenbezit wat te la ten „verwateren" door uitgifte va*t nieuwe aandelen. Men echt het aantrekkelijk nieuwe requisites a contant te beta len. Op het otgenlbiik is 66 pet van de omzet Europees, 19 pot wordt behaald in Australië, Nieuw-Zeeland en Azië, 12 pet m Noord-Amerika en 3 pet in ZiU:a-A.mfdkfi en ovr la.n- sn. Vian de 8000 werkneuners

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1972 | | pagina 6