Water, 500 maal
zuiverder dan
ons drinkwater
egel
jijen houden moeilijke hobby
\Kookaad trekt
amateur-imker
an
huis
ndien,
•zegel
el
pzegel
binnenland
buitenland
n Visser
en
Belgisch initiatief
Zuiver
'70 ct. per m3
fl
20
20106 NCfC. X0l.li,
BRUSSEL De zoetwatervoorziening is in alle
tijden een probleem geweest, van het ogenblik af
dat de mensen zich in steden concentreerden. De
Assyriërs bouwden reeds 800 jaar vóór Christus een
30 km lang aquaduct naar de stad Ninive en de
Romeinen waren meesters geworden in de aanleg
van dergelijke waterleidingen. In het oude Inca-rijk
werd een aquaduct van niet minder dan 600 km
lengte gevonden dat de heilige stad Machu Pichu
bevoorraadde.
Veel van de rivieren en stromen in de geïndustria
liseerde landen zijn thans riolen geworden. Maar
men mag niet uit het oog verliezen, dat al in de
18e eeuw de vervuiling van rivierwater de overheid
dwong tot het zuiveren van het drinkwater door
middel van bezinking en filtratie.
Tot voor korte tijd bleek watergebrek uitsluitend een
probleem te zijn voor dorre, onvruchtbare gebieden, zoals
in sommige Arabische en Aziatische landen, waar dan
ook de eerste ontziltingsinstallaties van zeewater werden
gebouwd. Deze bleken echter zeer duur te zijn en hadden
een laag rendement.
Sedert enkele jaren is men
ook in de geïndustrialiseerde
landen tot de ontdekking ge
komen. dat de zoetwatervoor-
ziening op korte termijn een
acuut probleem zal worden,
omdat de gewone waterwin
ningsmiddelen weldra ontoe
reikend zulllen zijn. Een in-
(Van een onzer verslaggevers)
jftwOLLE In de Lauwerszee- en Flevopolder bloeit volgende maand bet
Rlzaad. De gele bloemen oefenen een grote aantrekkingskracht uit op de
bjjen. die daar een overvloed aan nectar en stuifmeel kunnen verzamelen.
Tiizenden amateur-imkers trekken de eerste weken van mei dan ook met
kasten naar de polders en laten die daar tijdens de drie tot vier weken
rende bloei van het koolzaad staan. Hun bijenvolken kunnen dan de zo
I begeerde honing verzamelen.
[wiet minder dan 1400 hectare koolzaad wordt dan in
de Flevopolder door de bijen van de leden van de Ver-
jiMjigiiig tot Bevordering van de Bijenteelt in Nederland
bevlogen. De imkers uit Noord-Holland en Utrecht, Gel-
Iderland, Overijssel en Drenthe, hopen eind mei of begin
juni de kasten weer op te halen en dan zal een oogst
van veertig' pond koolzaadhoning per bijenvolk geen
uitzondering zijn.
at het er jaren naar
it uitgezien dat de laatste
;er spoedig ten grave zou
Jden gectragen, komt het
len van bijen de laatste
weer in de belangstel-
Het heideboertje, dat
r zijn bedoeninkje een
bijenkorven had staan, is
irdaad uitgestorven. Be-
isimkers zijn er nauwelijks
meer. Wat ons land aan ho
utig en was nodig heeft,
wordt al sinds jaar en dag
B^pvoerd uit landen, waar de-
re produkten goedkoper kun-
oen worden gewonnen dan
hier. Maar terwijl dus de ho-
mxxgproducenten-om-den—
brode hun volken van de hand
dedei kwam de amateur-im
kerij p.
De Vereniging tot Bevorde
ring van de Bijenteelt, waar
van hierboven sprake, heeft in
°ns land op het ogenblik al
ruim 5500 leden. Zowel in de
grote stad als in de dorpen,
rijn er nu mensen, die in hun
tuintje een aantal bijenkasten
hebben staan. Niet altijd tot
genoegen overigens van de bu
ren, die bang zijn voor de
getijgerde angeldraagsters.
Daarom gaat men er steeds
meer toe over bijen >n te
kweken, die niet zo gnO mei
de angel klaar staan. Vredelie
vende bijen dus, die de buurt
verzoenen met het feit, dat er
een bijenhouder in de staat
woont.
Wil de imker met een ander
ras beginnen, dan verwijdert
hij de koningin de moer
uit zijn volk en geeft ze een
nieuwe, bijvoorbeeld van het
zachtaardige Carnica-ras. te
rug. Zo'n goedbevruchte moer
van dit soort, kan f 25,- tot
f 30.- kosten. Na ongeveer
twee maanden worden de kas
ten dan bevolkt door een ge
heel nieuw ras. Bijen, de
werksters wel te verstaan,
gaan in volwassen staat drie
tot vier weken mee. De ont
wikkeling van ei tot imago
duurt ook drie weken. De
moer kan per dag wel duizend
eieren leggen. De jonge werk
bijen zorgen vérder voor de
opvoeding van de larven. Af
hankelijk van hun leeftijd
hebben deze bijen allerlei ta
ken. Zo is er ook een aantal,
dat op warme dagen de tem
peratuur in de kasten op peil
moet houden, door met de
vleugels te wapperen. Tenslot
te worden ze haalbijen, vlie
gen uit om honing en stuif
meel te halen.
In de loop van het voorjaar
breiden de volken zich gewel
dig uit. Zo'n enkele kast kan
dan wel 50.000 bijen bevat
ten.
De meeste amateur-imkers
laten hun kasten alleen 's win
ters in de tuin staan. In voor
jaar en zomer trekken ze er
mee naar de plaatsen waar
bloeiende pianten een rijke
oogst beloven.
Het oogsten van de honing
geschiedt door het zogenaamde
slingeren, waardoor de raten
hun zoete inhoud in cellen op
geborgen, los laten. De moder
ne imker gebruikt kasten, die
voorzien zijn van kunstraten.
Deze kan men als laden in- en
uitschuiven, zodat het oogsten
geen problemen oplevert.
De bijenkasten worden in
april vaak bij bloeiende
vruchtbomen geplaatst en in
mei bij de bloeiende koolzaad
velden. Is begin juni de kool
zaadhoning uit de kasten ver
wijderd, dan zoekt men een
nieuw drachtveld voor de bij
en. Vaak worden de kasten nu
geplaatst in de buurt van
bloeiende linden of bij wilgen
roosjes. Linde-honing is erg
geliefd. Tenslotte, in augustus,
zoeken de amateur-imkers de
heide op. Daar wordt de laat
ste honing gewonnen, voor de
bijen hun winterstalling op
zoeken. Met suiker worden ze
door de koude tijd heengehol-
pen.
Er komt de nodige deskun
digheid bij kijken, voor men
zover is, dat de bijenhouderij
honing oplevert. Het is geen
gemakkelijke hobby en daar
om hebben de meeste afdelin
gen van de bijenhoudersvere
nigingen cursussen georgani
seerd voor beginnende im
kers.
Steeds meer amateur-imkers
zorgen er voor, dat de imkerij
voor ons land behouden blijft.
Overigens is in Noord-Lim
burg al weer een nieuwe vorm
van beroepsimkerij in op
komst. Op enkele honderden
hectaren worden daar, onder
glas, augurken geteelt. Deze
teelt is alleen mogelijk als de
bloeiende plantjes door bijen
worden bezocht, die voor
kruisbestuiving zorgen. Pas
daarna kunnen zich de au
gurkjes vormen. Tegen ver
goeding kunnen nu imkers in
Noord-Limburg hun bijenvol
ken in de kassen plaatsen.
<t De kasten
staan klaar. De
haalbijen kun
nen aan het
inzamelen van
honing en
stuifmeel
beginnen.
O Duizenden
bijenkasten
staan er bin
nenkort weer
bij de bloeien
de koolzaad
velden van de
Flevo- en
Lauwerszee-
polders. Met
vrachtwagens
zijn ze van
heinde en ver
aangevoerd.
dustriële agglomeratie, zoals
die van Rotterdam, verbruikt
nu reeds 30.000 m3 water per
dag, terwijl b.v. in Victoria,
de hoofdstad van Hongkong,
de watervoorziening bijna dra
matische vormen aanneemt.
Sedert vele jaren werd dan
ook gezocht om een oude
droom van de mensheid tot
werkelijkheid te maken: het
zeewater in zoet water om te
zetten. Die onderzoekingen
werden het verst doorgedre
ven in de Verenigde Staten,
onder auspiciën van het Office
of Saline Water.
Toen in 1965, in Washington,
het eerste wereldsymposium
over de ontzilting van zeewa
ter werd gehouden, besloten
enkele Belgische maatschap
pijen een vennootschap op te
richten die tot doel had een
rendabele ontziltingsinstallatie
door verdamping te bestude
ren en te ontwerpen.
Om van de Amerikaanse er
varingen te kunnen genieten
werd in 1966 een maatschappij
van Amerikaans recht, de Uni
versal Desalting Corporation
of U.D.C. opgericht. In 1968
kochten drie Belgische venno
ten, namelijk Cockerill, Ha-
mon-Sobelco en Traction et
Eleetricité, alle aandelen op,
maar de U.D.C. behield haar
maatschappelijke zetel in
Amerika. De samenwerking
van Amerikaanse en Belgische
ingenieurs en technici van het
New Yorks en het Brussels
bureau van deze maatschappij
heeft geleid tot de bouw van
een prototype van ontziltings
installatie - de eerste in Euro
pa - in de gebouwen van de
elektriciteitscentrale van
EBES te Bredene bij Oosten
de, een prototype dat, volgens
een origineel procédé, waarop
trouwens octrooi is genomen,
het zeewater omzet in zoet en
bacteriologisch drinkbaar wa
ter.
Het toegepaste procédé is
een meertrapsdistillatie in to-
renopstellimg en wordt het Ho
rizontal Tube Multiple Effect
genoemd, omdat de verdam
pingsbuizen hier inderdaad
horizontaal liggen, wat enorme
voordelen biedt vergeleken
met de tot nog toe gebruikte
multiflash- en andere instal
laties met verticale buizen.
Zeer summier weergegeven
werkt deze installatie als
volgt: aan het zeewater wordt
zwavelzuur toegevoegd om de
carbonaten en bicarbonaten
om te zetten in koolzuur. Ver
volgens gaat het zeewater door
een ontgasser om de zuurstof
en het koolzjjur te verwijde
ren en aldus de corrosie van
de uitrusting te voorkomen.
Het zeewater wordt vervol
gens door vier voorverwar-
mers geleid, waarin het gelei
delijk wordt verwarmd. Het
valt dan als een regen neer in
de eerste verdamper op de
buitenkant van een buizen
bundel, waar binnenin de
stoom circuleert, verkregen
van de laatste trap van een
turbine van de elektriciteits
centrale. Deze afgewerkte
stoom heeft nog weinig waar
de voor de elektriciteitscentra
le zelf. De stoom condenseert
zich in de buizen, verwarmt
het zeewater dat hierdoor ge
deeltelijk wordt verdampt. De
aldus verkregen damp wordt
naar een gelijkaardige ver
damper van de tweede trap
geleid waarin het opnieuw
verdampt door een regen van
pekel, afkomstig van de eerste
trap. Dit verschijnsel doet zich
eveneens voor in de laatste
twee trappen. De circulatie
tussen de verdampers wordt
verkregen door drukverschil,
zodat pompen overbodig zijn.
Het ontzilte water wordt dan,
tegen een temperatuur van 45
graden Celsius, naar de con
densator geleid, waar het voor
de laatste maal wordt afge
koeld. In dit stadium worden
de condensatieprodukten van
iedere trap (het ontzilte wa
ter) door een pomp opgezogen
en naar de waterreservoirs ge
leid, terwijl de pekel wordt
afgevoerd.
Om enig idee te hebben
over de zuiverheid van het
aldus verkregen water, moet
men weten dat het zeewater
waarmee dit prototype ge
voed wordt, een gehalte
heeft van 35.000 milligram
zout per kilogram. Bij drink
baar water mag dit gehalte
de 500 milligram niet over
treffen (dus 70 maal min
der). Het in deze installatie
geproduceerde zoet water
heeft slechts een gehalte
van één milligram per kilo
gram. Het is dus 500 maal
zuiverder dan gewoon drink
baar water!
Dit is niet het enige voor
deel van de Belgische ontzil
tingsinstallatie. De oorspron
kelijkheid van de hier toege
paste technologie biedt nog,
t.o.v. de reeds bestaande dis
tillaties, de volgende voorde
len:
De" torenopstelling vermin
dert aanzienlijk de vereiste
grondoppervlakte wat een
zeer groot voordeel is in
geïndustrialiseerde landen.
De doorstroming van het
water door gravitatie, ver
mindert het aantal pompen
aanmerkelijk.
Enkel het zeewater wordt,
met zijn initiaal gehalte aan
zouten, op hoge temperatuur
gebracht, terwijl bij de werk
wijze multiflash van de
andere distillaties de gecon
centreerde pekel wordt ver
warmd. De Belgische con
ceptie vermindert dus aan
zienlijk het gevaar van cor
rosie en neerslag in de buis
leidingen.
Hoge concentratie van de
afvalpekei, hetgeen de fy
sieke en chemische voorbe
handeling economischer
maakt daar een minder be
langrijke hoeveelheid sup
pletiewater vereist wordt. In
het Belgisch prototype le
vert 12 ton zeewater 8 ton
ontzilt water op.
Aanzienlijke vermindering
van de investeringen, dank
zij de warmtetransmissie-
coëfficiënten, ingevolge de
bijzonder technologische
conceptie van de verdam
pers.
Grote bedrijfssoepelheid.
Het Belgische prototype van
ontziltingsinstallatie te Oosten
de heeft een normale capaci
teit van 300 m3 en een maxi
male capaciteit van 400 m3
per dag. Ze produceert nu on
geveer 175 m3 zoet water per
dag. Ze werd in een elektrici
teitscentrale gemonteerd, om
dat de meest economische wij
ze om zeewater in zoet water
om te zetten, het koppelen van
die installaties aan elektrici
teitscentrales is. Inderdaad
kan men aldus de gedegra
deerde energie van de elektri
citeitscentrale benutten, hetzij
door aftapping vzan stoomtur
bines met tegendruk, hetzij
door het gebruik van de
warmte der ontsnappingsgas-
sen van de gasturbines.
Het Belgisch prototype is
uitgerust met een zeer com
plexe en uitgebreide meetap
paratuur die het research-
work mogelijk maakt en
waarvan alle gegevens dioor
een computer worden gecon
troleerd. De buisleidingen b.v.
zijn in een koperlegering,
maar er wordt tevens naar an
dere metaallegeringen gezocht.
Het is duidelijk dat, van
economisch oogpunt uit, de
kostprijs van het ontzilte zee
water een van de belangrijk
ste, zo niet de beslissende fac
tor vormt voor de bouw van
een ontziltingsinstallatie. ,De
bijzonderste studies worden
dan ook hierop geconcen
treerd.
Het afschrijven van een in
stallatie over een normale tijd
van 15 jaar en tegen de thans
toegepaste interestvoet van 9
procent, beloopt meer dan 35
pet van de kostprijs van het
geproduceerde water in een
middelgrote installatie, terwijl
de prijs van de primaire
warmte-energie 25 tot 35 pet
van de totale prijs van het
water uitmaakt. In een instal
latie van 10.000 m3 - die de
meest gebruikelijke is - kan
de kostprijs van een kubieke
meter water op 12 tot 15 Bel
gische frank worden geraamd
en in een installatie van
100.000 m3 op minder dan 10
Belg. frank, 70 cent per kubie
ke meter dus.
De Universal Desalting Cor
poration (U.D.C.) te Brussel
bestudeert nu reeds de bouw
van ontziltingsinstaliaties in
verschillende landen.
In België zelf worden in het
kader van de bouw in Zeebrug-
ge van een kerncentrale met
vier reactoren van ieder 800
megawatt, vijf ontzdltingsstati-
ons gepland die ieder 15.000
m3 zoet water per dag zullen
produceren wat een gezamen
lijke produktie van 75.000 m3
(met geprogrammeerde revisie
van ieder der vijf stations)
garandeert, of wel het nodige
water voor een gebied met
meer dan 1 miljoen inwo
ners.