Zuidwest-Nederland dreigt ie
de tang
genomen
te worden
WAT KUNNEN WE EIGENLIJK NOG IN DE DELTA?
\lNTW00RD: NIET ZO HEEL VEEL MEER!
Christojïe l
Goud raakt verloren
onder dikke laag vuil
VAN ONZE KINDEREN
GEWETENS
NOOD
i BEDEVAART
LOURDES
TIERESZEN
URINGCAR
binnenland
buitenland
Krijger-Tours
BreHe-Tours
vakbekwaam
BROMFIETS-
MONTEUR
Üj
internationale
CHAUFFEURS
MONTEURS
In België
haktijk anders
9
ANALIST(E)
Spiraal
Ruggemerg
Zeldzamer
Door
Cornelis Verhoeven
Man naert's
kunsthandel
iei, 12 - 20 september
mei, 13 —19 september
lOURDES EENS IN ZTTii
3ELEVENOOK U j
reedestraat 13, Maastricht
L TE VEEL VOOR UW ZO
?E VAKANTIE.
gids eens met andere. VoIIedi
an alle excursies en volledig®
op de eerste dag tot en met he
i dag, in prima hotels.
13 en 20 juli; 3 en 17 augustg
295, p, p'er,
17 juli; 7 augustus en
418,- Pl
ALIë
juli; 7 augustus en 4 septembe
339,p. per
gebied)
augustus 490,— p. perj
ALIë
7 juli; 7 augustus en 4 septembe
370,p, per,
TALIë
juli; 7 augustus en 4 septembe
420,p. pers
Ule
7 juli; 7 augustus en 4 septembe
375,p. pen
herdag 25 maart 1972
pers
685,— p.
raag onze reisgids gratis toe.
ig en inlichtingen bij s
sbureau (agentschap)
aat 24 Tel. 01184-3753
urantiekantoor J. Lahr,
iobelstraat 10 (Zuid),
n 01180-5391
bureau Van Oeveren,
Tel. 01110-1319
SOES Tel. 01100-7253
iDELBURG - Tel. 01180-4720
JUIDWEST-NEDERLAND De eerste helemaal
itooie zondag van het jaar 1972, zondag 19 maart,
leeft geschiedenis geschreven. Niet alleen door de
iet nu toe vroegste lente-zondag van deze eeuw te
lijn, maar bovendien de eerste zo vroege smog-
zondag. In Rijnmond heerste alarmfase drie. In West-
Brabant stonk de ochtendnevel. De Dongemond
stonk ook.
GEVRAAGD
FA. DEMMERS
Hoek Korte Bosstraat'
Kloosterstraat, Tel. 016K
3 37 45, Bergen op Zooi
Waar kwam die zoetige, weeïge lucht in West-Brabant
tandaan? Niet van Rijnmond, want het kleine beetje
wind dat er was woei de andere kant uit. Van het Ant-
wrpse industriegebied dan? Misschien wel. Maar de
iratrale meld- en regelkamer van Rijnmond wees op die
Me-achtige zondagochtend nog een andere vervuiler
het verkeer. De stankklachten bleken vooral te
taien van mensen die dicht bij grote verkeerswegen
wonen. Nederlands meest gekoesterde bezit, het autopark,
os op drift gekomen. Rokend en smokend naar de duinen
in de bossen.
Voor direct gevraag!
Touringcarbedrijf
„DE TOERIST"
BREMSTRAAT 22
ST.-WILLEBRORD
Tel. 01653-2283
Ook dat kan dus blijkbaar
iet meer. We kunnen niet
aeer straffeloos voldoen aan
toch zo gerechtvaardigd
tslangen naar de vrije natuur
ionze vrije tijd. Althans niet
Betzovelen als het zulk mooi
teer is.
Wat kunnen we dan eigen-
Si nog wel? Niet zo heel
|<eel meer. Dat wordt met de
duidelijker. De „zwarte
Jairt" die op deze pagina
Siat afgedrukt heeft eigenlijk
ra andere naam. We spreken
enkele jaren over „de gou-
la delta." We doen het nóg
I, maar toch is het opval-
sid, dat die naam steeds
ser in onbruik raakt. Het
raakt verloren onder een
Site laag vuil.
Vervolgens is het overheids
beleid erop gericht de investe
ringen in de Randstad af te
remmen, waardoor de druk op
het gebied beneden de zuidelij
ke vleugel van de Ranstad
toeneemt. Op de derde plaats
is het effect van het industria
lisatiebeleid langs de Wester-
schelde, met name in
Zeeuwsch-Vlaanderen, niet te
berekenen als er geen harmo
nisatie tot stand komt met wat
in België allemaal gebeurt.
Zuidwest-Nederland dreigt
f ie tang genomen te wor-
pa. De bekken van die tang
fin de groeipolen Rotterdam
Antwerpen. Het „paarse
je", de jongste visie van
Rijksplanologische Com-
Ne op de ontwikkeling van
Dat laatste is niet gering.
Enkele cijfers kunnen daar
een indruk van geven. Het
Antwerpse havenindustriege
bied op de rechter schelde-
oever is bekend. Wie het niet
kent en er naar wil gaan kijken
hoeft niet verder te gaan dan de
grens bij Ossendrecht, want
het strekt zich uit tot aan de
Nederlandse grens, waar vlak
bij de enorme Zaïndvlietsluis
ligt.
Antwerpen zoekt uitbreiding
van zijn havenindustriegebied
op de linker Schelde-oever,
waar maar liefst 6.800 ha ge-
;e Dordrecht is een mid-
ris (thans 300 bedden),
luwbouw van ca. 400 hed
ge gemeente Zwijndrecht
ii van voorbereiding.
oratorium in ons zieken-
oelangrijke rol in de me-
van de zieke patiënt.
oenemende werkzaamhej
lehoefte om de bezetting
rium uit te breiden door
n een
:h of klinisch-chemisch)
plaats voor een
lilwest-Nederland, tekende
ft inmiddels vermaarde „hoef-
I®": de zuidelijke vleugel
ft de Randstad, de as Rotter-
fffl-Antwerpen en het Wes-
pcheldebekken. Op dat hoef-
kt moet de ontwikkeling
Unite bewaard worden. In
We lijnen ziet dat er mis
ken wel leuk uit, maar de
«tijk dreigt anders uit te
«ten. Om te beginnen is er
1 tet „paarse boekje" nog
sprake van een tweede
;i°nale luchthaven, waar
af het gebied van Steenber-
'"•Dinteloord een van de se-
kandidaait-vestigings-
psatsen is.
blijkt, dat hier gedurende de
laatste veertig maanden twee-
maai zoveel werd geïnvesteerd
in industrie als in de voor
gaande negen j aren.
Dergelijke cijfers, gezien te
gen de achtergrond van de
concurrentiestrijd van de
Belgische havensteden, maakt
het begrijpelijk, dat de com
missie ruimtelijke zeehaven-
ontwikkeling van de Raad van
Advies voor de Ruimtelijke
Ordening nog maar een week
geleden heeft gepleit voor een
gezamenlijk beleid voor Zuid-
west-Nederland en Noord-
west-België. De vraag is al
leen maar hoe, als men ziet
hoe bij onze zuiderburen de
lokale belangenstrijd tot iede
re prijs blijft voortduren.
(Tb BS?
tIL lil? HuW EuTlll
pland zijn. Om de linker-oever
een betere verbinding te ge
ven met de Westerschelde
wensen de Belgen het Baal-
hoekkanaal gegraven te zien.
Tussen de beide landsregerin
gen is in principe overeen
stemming daarover bereikt,
maar het tracé is nog niet
vastgesteld. Daarnaast is Gent
ijverig in de weer om nieuwe
industrieterreinen gereed te
maken, nu de 1.790 ha op de
rechterover van het kanaal j,als
naar Terneuzen vol zijn. Vol- Sjfpaarse boekje" gekozen heeft
Trouwens, we hebben ook in
eigen land nog wel wat te
doen. De kritiek van de Raad
voor Milieudefensie op het
„paarse boekje" liegt er niet
om. De raad stelt vast, dat de
Rijksplanologische Commissie
samensteller van dat
gens plan komt er op de lin
keroever bij Gent een terrein
van 1.800 ha. Uit cijfers van
de provincie Oost-Vlaanderen
voor een zo groot mogelijke
uitbreiding van de zeehaven-
industrie (met 4.000 ha tot
1980), vanwege de grote stij-
lere opleiding, hoofdzak jm
en met behoud van
;al worden verzorgd.
ent een gunstige regeling j
ge diensten en overuren,
te kan effectieve
steun 1
u verkrijgen bij K. J. j
h-chemicus (toestel 1
fe U te richten aan de
zaken van het.
WBh
g v.- -4'
•K* m' is
■V
Va**-',
telefoon 01850-40044
Groeipool Antwerpende BASF, vlak bij de Zandvlietsluis, vlak bij
ae grens.
ging van het inkomen per
hoofd die dit tot gevolg zou
hebben. Maar, zegt de raad,
daarbij is te weinig rekening
gehouden met de negatieve ef-
fekten op het natuurlijke mi
lieu en op het sociaal en cul
tureel welzijn. Citaat uit de
kritisohe opmerkingen van de
Raad voor Milieudefensie: „Er
moet op deze punten een ern
stige aantasting worden ge
vreesd. Hiertoe is temeer aan
leiding, daar het rapport de
mogelijkheid open laat priori
teit te geven aan de groei van
de produktie wanneer deze
mocht stagneren door eisen
van milieubehoud, daar de
kosten hiervan uit de produk
tie moeten worden betaald.
Zodoende bevindt men zich in
een spiraal: groei veroorzaakt
vervuiling, waarvan de be
strijding weer door groei gefi
nancierd zou moeten worden.
Men kan deze spriaal alleen
doorbreken door de hoge groei
van de produktie niet tot elke
prijs te handhaven".
Daarmee lijkt de Raad voor
Milieudefensie ineens te zijn
doorgestoten naar de kern van
de problematiek waarmee niet
alleen de „gouden delta", niet
alleen Nederland en zelfs niet
alleen West-Europa worstelt:
we hebben het groeiprincipe
tot een ruggemerg van onze
samenleving gemaakt. En we
groeien in tal en last. Zoals we
(tot nu toe) ook gewild heb
ben. De bevolking groeit en
daarmee groeit het totaal van
onze behoeften. Om daaraan 'e
kunnen voldoen moest onze
produktie wel groeien. Maar
die doet dat ook uit zichzelf,
want groei is volgens economi
sche begrippen de enige ma
nier voor het bedrijfsleven om
op de been te blijven. Doordat
echter dat schijnbaar onstuit
bare groeiproces niet gelijk
matig over de hele bewoonde
wereld gespreid is, ontstond er
langzamerhand een ontstellend
y-ersohil in welvaart tussen
wat we nu de rijke en de arme
landen noemen. Dat roept
spanningen op, waarvan op dit
moment de gevolgen niet te
overzien zijn.
Heel simpel redenerend zou
men kunnen zeggen: zoekt en
vindt de oplossing dan in het
optrekken van de welvaart in
de arme landen tot hetzelfde
peil waarop wij, rijke landen,
leven. Maar die oplossing is er
niet. Onze hoge welvaart -
waarachter overigens nog ge
noeg minimum-loontrekkers
schuil gaan - en de daarbij
behorende produktie heeft, zo
als ook de Club van Rome
heeft laten uitzoeken - een
zodanige aanslag gedaan op de
grondstoffen die de aarde ons
biedt, dat het einde van de
•voorraad in zicht lijkt. En we
ontdekken dat, op een moment
waarop een kwart van de we
reldbevolking (de rijke lan
den) 80% van de grondstoffen
verbruikt. Er is weinig reken
kunst voor nodig om te ach
terhalen, dat op ons niveau
gelijktrekken eenvoudig tot de
onmogelijkheden behoort. De
Club van Rome' heeft het al
gezegd: zowel de groei van de
wereldbevolking als de pro-
duktiegroei (en daarmee de
aanslag op de grondstoffen-
voorraad) moet worden afge
remd.
vrije natuur geen gezondheid
oplevert, maar een aanslag
doet op onze ademhalingsorga
nen. Trouwens, de vrije na
tuur wordt zeldzamer dan
goud. Wat moeten we nu? Het
is natuurlijk een hachelijke
onderneming om in een tijd.
waarin de „welvaart" wordt
uitgedrukt in het bezit van
140.000 werklozen, te gaan
spreken over afremming van
de produktie. Maar het is
even hachelijk om oogkleppen
aan tè doen en op de ver
trouwde weg door te gaan, om
de „zwarte kaart" alsmaar
zwarter te maken tegen beter
weten in. Misschien is het een
geruststellende gedachte, dat
de „braintrust" van de wereld,
'de knapste koppen bij elkaar,
zich over deze problemen bui
gen. Zij zullen ook wel op niet
al te lange termijn kunnen
vertellen waar de oplossing te
vinden is. Maar om op dat
.goede spoor tot daden te ko
men lijkt minder eenvoudig,
want dat zal in de meest let
terlijke zin offers kosten van
iedereen. Er zullen harde poli'
tieke belissingen genomen
moeten worden, wat al duide
lijk geworden is uit het advies
van de „commissie Mans-
holt".
Een team van verslaggevers
van „De Stem" zal daar in die
komende weken nader op in
gaan door dit vraagstuk voor
te leggen aan mensen die er
uit hoofde van hun positie
nauw bij betrokken zijn. Cen
traal daarin zal staan de
vraag of Zuidwest-Nederland
een bewoonbaar gebied kan
blijven. Nu al wordt het in de
tang genomen.
TOON KLOET
Goed. En daar zitten we nu
met onze „gouden delta" met
onze (en andermans) plannen
tot uitbreiding van het pro-
duktie-areaal. Terwijl de smog
een vertrouwd verschijnsel
wordt en de vlucht naar de
Druk van de zuidelijks RandstadMoerdijk groeit
Wij beschikken in onze taal
over een vrij groot aantal
woorden om te kennen te ge
ven dat een situatie ernstig is
of althans dat wij geacht wil
len worden de situatie als ern
stig te beschouwen. Meestal
geven die woorden niet meer
aan dan alleen dit feit of deze
wens en bevatten zij nauwe
lijks enige aanduiding omtrent
de concrete inhoud van die
ernst. Het lijkt wel of diege
ne die daar nieuwsgierig
naar is en verder zou willen
vragen, zijn medemenselijk
boekje te buiten gaat. Want de
bedoeling van die woorden
schijnt te zijn een einde te
maken aan de discussie door
de ander rechtstreeks te con
fronteren met elementaire en
verder niet te herleiden grond
feiten.
Het woord „principe" wordt
dikwijls voor dat doel ge
bruikt. Het stelt grenzen aan
de discussie en vraagt om res
pect zonder verdere uitleg.
Ook „rechtsgevoel" en „ver
antwoordelijkheid" laten zich
voortreffelijk hanteren om te
genspraak en vragen uit te
sluiten. Dat is eigenlijk een
beetje verbazingwekkend,
want „recht" is bij uitstek een
aangelegenheid om over te
discussiëren en „verantwoor
ding" heeft duidelijk te ma
ken met het antwoorden op
gestelde vragen. We zouden
eerder datgene wat zich aan
discussie onttrekt, onverant
woordelijk moeten noemen dan
datgene wat zich daarin ver
liest.
„Gewetensnood" is ook zo'n
woord. Het word de laatste
tijd nogal eens gebruikt door
progressieve gelovigen die het
niet eens zijn met het beleid
van Rome en Roermond. Over
dat beleid zal van alles te
zeggen zijn b. v. dat fret afleg
gen van verantwoording daar
in niet zo'n grote rol speelt of
dat het strijdig is met ons
gevoel voor gegroeid kerkelijk
recht. Juist mensen die kritiek
hebben op dat beleid en om
deze redenen zouden er zorg
vuldig voor moeten waken
zich niet buiten het niveau
van de discussieëerbaarheid te
begeven. Ik geloof dat zij met
het gebruik van het woord
„gewetensnood" een grens
overschrijden en verdere dis
cussie onmogelijk maken.
Het is niet gemakkelijk dit
nader toe te lichten zonder dat
ik de indruk wek met mensen
te willen spotten juist op het
moment dat zij bijzonder ern
stig willen worden. Maar toch
moet het risico gelopen wor
den, omdat immers ook die
ernst ter discussie staat. Het
zou boosaardig zijn die ernst
te betwijfelen of te beweren
dat het woord „gewetensnood"
alleen maar gebruikt is om
aan te geven dat we hier met
weliswa r progressieve maar
toch uiterst fijne luiden te
maken hebben. Ik ben er vol
strekt niet zeker van dat zul
ke manipulaties in kerkelijke
en politieke kringen helemaal
uitgesloten zijn, maar er is in
dit geval geen aanwijsbare re.
den om meteen het slechtste
te denken. Niettemin klinkt
het woord in verband met ta
melijk nuchtere beleidsaange-
legenheden als het benoemen
van een secretaris enigszins
overdreven en lijkt het een
soort van heilige chantagepo
ging in te houden. Het beroep
op een niet ter discussie ge
steld geweten past niet in een
discussie over beleidskwesties,
al is het alleen maar hierom
dat het bij de opponent een
bepaalde vorm van geweten
loosheid schijnt te veronder
stellen. Het is ook onzindelijk
een discussie zonder nadere
aankondiging of uitleg te laten
overgaan in een gewetens
kwestie. Het komt mij daarom
een beetje vreemd voor, dat
juist progressieve katholieken,
die niets liever lijken te doen
dan vergaderen, brokjes in
breng aansjouwen en een stuk
beleid uitstippelen naar de
toekomst toe, nu ineens de
klagelijke toon van ouderwet
se vromen gaan aanslaan en
over „gewetensnood" spreken,
iets waar uitermate moeilijk
over te vergaderen is en dat al
evenmin kan worden doorge
speeld naar het basisvlak. Bij
nader inzien vind ik het ei
genlijk niet zo geloofwaardig.
Het zou erg jammer zijn wan
neer een zo zwaar woord als
„gewetensnood" de weg zou
gaan van veel vergaderwoord
jes en een holle frase zou
worden. Vandaar mijn kriti
sche opmerkingen.
(ADVERTENTIE)
AA A A AAA AA AA AA AAAA-AAAA:
GLAS KRISTAL PORCELEIN
TAFELBESTEK AARDEWERK
TAFELBESTEK
VEEMARKTSTRAAT 2f ERE PA
1-< T E L E F OOR y,
yl
KYVYYVvfT-vrryy yvyyvvyv
