in ander
kozijn
Afscheid van religieuze kunst?
Twee jonge kinderen
uit één gezin
plotseling overleden
binnenland
buitenland
Stakingen in
Argentinië
door hittegolf
papier
uw pen
Dagonderwijs voor
werkende jongeren
Belastingdienst
moet zich ook
aan wet houden
Onbegrijpelijke prijzen
Hoofdredacteur
Lücker
verlaat De Tijd
Voor
echte
lezers
Ernst
Miel
Globe
Daar hebben we tweeënzeventig
Een jaar met een extra dag
Het is nog zo wit en zuiver als King
'k Hoop dat het zo blijven mag
Bomans
na
Bomans
H. Vonhoff en S. van Veenendaal
oog van
Engels
Banken
als
kerken
Het visie-
Vrijdag 31 december 1971
15
(ADVERTENTIE)
tijdschrift in een studie om te zet
ten. Veertig jaar het blad van Mol
led tevens oprichter van de Tilburg-
se Leergangen en OMO. Als tijd
schrift voor „schoonheid en Godsly-
riek" .trachtte het, 'met éen katholiek
enthousiasme, een soort nieuwe mid
deleeuwen te herscheppen. Samen
met bijvoorbeeld de mystiek getinte
pater M. Molenaar en de Sittardse
architect Jozef Wielders werkte hij
daaraan, totdat Gerard Knuvelder
hem opvolgde. „Die gaf het blad een
draai", vertelt Tegenbosch. „Er werd
literatuur-historie in bedreven. Me
dewerkers als Jos Panhuysen. Een
politiek-economisch accent; Gerret-
son werkte mee. De redactie heeft
het blad in de oorlog een beetje
lang laten voortbestaan ('43); geen
vlekkeloze geschiedenis. Men stond
op de bres voor de Groot-Neder
landse Gedachte. Iets waarvan de
huidige redactie zich absoluut dis
tantieert, ook al zie je het overal
rondom je weer opkomen".
In '45 werd het blad heropgericht
onder leiding van André Munnichs,
die maar één interesse had: mystie
ke literatuur (Streuvels, Marie Koe
nen, Reninca). Dat paste niet in het
na-oorlogse kli'maat. In het begin
van de jaren vijftig werd Paul Hai-
mon zich bewust, dat dit niet kon.
Nieuwe redactieleden werden toen
Wanneer ik Lambert Tegenbosch
vraag, wat Raam nu „is", denkt hij
hardop: „Een fatsoenlijk blad, dat
wetenschap en kunst met elkaar wil
verbinden (het wordt vooral ge
maakt door leraren!). Een typisch
literair blad. Ik denk een vrijmoe
dig blad, dat nergens intrapt. Er is
in deze tijd moed voor nodig om
onafhankelijk te blijven; het kostte
ons, jammer, het redactielid Michel
van Nieuwstadt, die ons vanuit zijn
neo-marxistisehe gezichtshoek feno
menologische mistmakers vond. Wij
stellen het blad samen voor mensen,
die op de eerste plaats willen lezen;
sterk literair. Er is plaats voor lange
stukken, die voor een krant of blad
te lang zijn en voor een boek te
kort. Dat is een betere vertaling van
het debutantenprincipe. Ruimte voor
debutanten (overigens niet het al
leenrecht van Raam). Bij ons debu
teerden bijvoorbeeld: Ha'melinck, Pé
Hawinkels, Geert van Beek, Corn.
Verhoeven. Gemist hebben we J. F.
Vogelaar, Hans Vlek. De problema
tiek rond de kerk is weggevallen.
Er is tijd voor nodig om op meer
inspirerende wijze daar tegenover te
gaan staan. Creatief; sterk kritisch.
Het blad blijft Raam heten, maar ik
denk, flat het meer de literair-we-
tenschappelijke kant opgaat".
De redactionele plannen op korte
termijn: o.a. een februarinummer
gewijd aan het Nijmeegse congres
over de toekomst van de religie in
die maand; daarna een nummer met
de literaire bijdragen van het Eind-
hovense Literatuur Festival voor
jongeren in '72; er komt een num
mer met literair-wetenschappelijke
theorieën van vandaag, dat opgedra-
BUENOS AIRES (EFE) De Ar
gentijnse hoofdstad Buenos Aires
wordt verlamd door een hittegolf.
Zij kampt niet alleen met grote
moeilijkheden in de drinkwater- en
elektriciteitsvoorziening, maar ook
met stakingen die worden gehouden
uit protest tegen de „onmenselijke"
omstandigheden waaronder gewerkt
moet worden.
Bij de telefoondienst heeft een
groot deel van het personeel het
werk neergelegd uit protest tegen
het ontbreken van airconditioning,
en gisteren hielden vierhonderd
ambtenaren' op het hoofdpostkan
toor een staking van twee uur om
dezelfde raden. De temperatuur be
droeg bijna 37 graden bij een hoge
vochtigheidsgraad.
(Van een onzer verslaggevers)
WOERDEN In een gezin ln
Woerden zijn in één week twee
jonge kinderen overleden. Omdat
enige twijfels zijn gerezen omtrent
de doodsoorzaak, heeft de Utrechtse
officier van justitie mr. B. de Hoogh
een onderzoek gelast. Resultaten
heeft dit onderzoek nog niet opgele
verd.
Vorige week dinsdag overleed de
2-jarige Suzanne. Zij werd de dag
voor Kerstmis begraven. Op eerste
kerstdag overleed de 1-jarige Moni
que. Zij werd dinsdag begraven.
Monique was ondergebracht bij fami
lie, maar kwam me,t de kerstdagen
thuis.
Ondervraging van de beide ouders
heeft nog weinig gegevens opgele
verd. Zij zijn voorlopig bij familie
ondergebracht. Mr. De Hoogih: „Het
is onjuist om in dit stadium al
conclusies te trekken. We moeten de
resultaten van het onderzoek af
wachten".
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG Ook de belasting
dienst moet zich houden aan de
wettelijke bepalingen voor onder
wijs aan werkende jongeren. Minis
ter Boersma (Sociale Zaken) en
staatssecretaris Scholten (Financiën)
antwoorden dit op schriftelijke vra
gen van de Kamerleden mevrouw
Smit-Kroes en Van Dijk (heiden
VVD).
De Kamerleden hadden gevraagd
of het waar is dat bij de belasting
dienst 15-jariigen niet de dag per
week onderwijs volgen zoals voor
werkende jongeren sinds augustus
j.l. wettelijk is verplicht.
Mr. Scholten is hiervan niets be
kend. De bewindslieden wijzen erop
dat art. 12 van de arbeidswet offi
cieel niet van toepassing is op de
belastingdienst. Maar desondanks
heeft de staatssecretaris in augustus
een circulaire doen rondgaan waarin
staat dat de belastingdienst alleen
werkende jongenen mag aannemen
wanneer wordt voldaan aan de voor
schriften van de arbeidswet.
Brieven vor jezt ruonek moeten met vet
ledige naam en adres worden ondertekend. Bij
oublicatie zullen deze vermeld worden. Slechts
bij hoge uitzondering zei van deze regei wor
den afgeweken Naam en adres zijn dan bij
de redactie bekend, Publicatie van britven
(verkort df onverkort) betekent niet dat da
redactie het in alle gevallen aam k wet ie
houd. c.q. strekking.
De prijzen die men voor het een
en ander moet betalen zijn dikwijls
onbegrijpelijk. Dat wil ik aantonen
door onderstaande feiten.
A. Een bekend soort koeken heb ik
geprijsd zien staan voor resp. f 1,-,
f 1,09, f 1,15, f 1,20, f 1,29 en f 1,30.
We mogen aannemen dat de winke
lier met de laagste prijs niet met.
verlies zal verkopen, doch hoe hoog
is dan de winstmarge van de firma
die voor f 1,30 verkoopt?
B. Bij een winkelier zijn 6 sinaasap
pelen te koop voor f 1,52. Iemand
die 2 stuks kocht moest daarvoor 72
cent betalen.
C. Als op bepaalde dagen een auto
berijder -pech krijgt en hij vraagt
hulp van een automonteur, dan kost
dat komen naar de plaats van de
pech hebbende auto f 15,-. Verder
wordt dan f 0,50 berekend voor elke
kilometer rijden en voor de repara
tie f6,- per kwartier. Als een
knecht de reparatie moet verrichten
en hij vergelijkt zijn uurloon, wat
moet hij dan wel denken over de
winst van zijn patroon?
D. Op een vergadering nemen 3
personen een kop koffie. Ze moesten
elk 95 cent inclusief betalen. Huis
moeders. wat kost uw kopje kof
fie?
E. Bij iemand gaat een heel klein
aardgas-keukenkaeheltje telkens uit.
De firma die men dat laat nakijken
stuurt twee volwassen knechts. Ze
halen een buis uit het kacheltje en
blazen dat door met een fietspomp.
Dat de rekening van f 11,50 hoger
was door de i knechts, dan men had
gedacht, is wel begrijpelijk.
F. Als iemand overlijdt staat men
verbaasd over de hoge rekening van
de begrafenisondernemer. Ik neem
nu eens maar één punt over van de
rekening, n.l.: Aanspreker, dragers
en het vervullen van diverse forma
liteiten: f 172,50. Indertijd heb ik
eens een specificatie daarvan ge
vraagd doch dat werd niet gegeven
omdat het een vastgesteld tarief
was. Ik weet ongeveer alles wat
door de begrafenisondernemer moet
of kan worden geregeld en daaruit
trek ik de conclusie dat voor „dat
boodschappen doen" zeker f 100,-
wprdt gerekend.
BERGEN OP ZOOM F. MAURER
Lezers, die ook dit soort „onbe
grijpelijke prijzen" tegenkomen,
zouden er goed aan doen DE STEM
hierop te attenderen. Wij kunnen er
dan voor zorgen, dat een en ander
onder de aandacht van de verant
woordelijke minister wordt gebracht
(Redactie)
AMSTERDAM (ANP) De heer
J. M. Lüoker is op zijn verzoek met
ingang van 1 januari eervol ontslag
verleend als hoofdredacteur van het
dagblad De Tijd. Dit heeft de direc
tie van De Tijd gisteren meege
deeld.
De heer Lücker gaat een opdracht
binnen de V.N.U. n.v. uitvoeren. De
beer Lücker is samien met drs. A. J.
Cuppen, hoofdredacteur van De Tijd
geweest sinds 1 januari 1966.
„Met Piet Hagers gaan wij bij
uitgeverij Bruna weg", vertelt
LAMBERT TEGENBOSCH op zijn
redactie-woonadres „De Lievendaal"
in Winteire. Het tijdschrift „Raam"
zal vanaf 1972 gaan verschijnen bij
uitgeverij Desclée de Brouwer.
Tijdsbeeld: Hagers weg bij Bruna,
omdat zijn „linkse" interesses (Rode
Boekje e.d.) niet helemaal passen in
een fonds, dat meer mikt op een
wat bourgeoisie-achtige middenmoot.
Raam weg, omdat ook dit tijdschrift,
ondanks naamsverandering van
„Roeping" in „Raam" ('62), toch
teveel een katholiek blad blijft he
ten en dus ook niet past bij de
kleur of de kleurloosheid van het
Bruna-fonds; tevens financieel on
aantrekkelijk is. Desclée de Brou
wer, die ook al zucht onder een
Rooms velleden en nu uitgeverij
„Orion" gaat heten, om als literaire
uitgeverij beter uit de verf te ko
men. Raam gaat dus bij Orion ver
schijnen.
RoepingRaam is met recht een
tijdschrift. Het heeft vanaf 1922 een
tijd geschreven. Lambert Tegen
bosch heeft in telegramstijl de histo
rische lijn voor zich genoteerd. De
Bredanaar Jan Cartens kreeg on
langs van de provincie Noord-Bra
bant de opdracht om de geschiedenis
van de eerste 40 jaren van dit
Jan Wilem Htofstra, Gabr. Smit, Mi
chel van der Plas en Lambert Te
genbosch, „Ik stelde voor de naam
Roeping te veranderen in Orpheus,
maar dat ging niet door", aldus
Lambert Tegenbosch. Wij dachten
nog wel aan katholieke literatuur
(Bernanos, Mauriac, Wauigh, Bell
etc.), maar een gedicht van Jan
Hanlo: Oote, Oote, Oote, Boe ln
Roeping betekende een stuk anti-
'mystiek. Het kwam zelfs in de Ka
mer, waarbij gevraagd werd de sub
sidie in te trekken. Er ontstonden
conflicten met de censor, de allerbe
minnelijkste pastoor Bijnen, Tillpurg.
Een stuk van Henri Bruning moest
voetnoten krijgen; een gedicht van
Pierre Kemp werd geweigerd. Dat
alles betekende het inluiden van een
deconfessionalisering, die in '62 be
vestigd werd met de naamsverande
ring van Roeping in Raam (is: open
heid op).
TIP: Het Van Abbemuiseum te
Eindhoven biedit een aantrekkelijke
nieuwjaarsprogramma. Zaterdag 1
januari, 14 uur: gratis nieuwjaars
concert door kwartet Chris Hinze.
Zondag 2 januari, 15 uur: film Luoe-
bert van J. v. d. Keuken, The Rail-
rodder en The Comedy Capers.
Maandag 3 januari, 15 uur: teken
films van de Japanner Kuni en een
kunstfilm; 20 uur: "muziek werk
groep Steim, Polo de Haas, William
York met discussie o. 1. v. Peter
Schat en Misja Mengelberg. Woens
dag 5 januari, 15 uur kinderfilmfes
tival en om 20 uur: muziek van de
studio voor elektronische muziek
van de Utrechtse universiteit.
KARL GUTTMANN is benoemd
tot formateur van een gezelschap
dat in het volgend seizoen de to
neelvoorstellingen in de Rotterdam
se schouwburg zal verzorgen.
DE BOSSCHE gobelins van het
raadhuis, waaraan in Haarlem 10
jaar gerestaureerd is, zijn nu alle
weer in oude luister hersteld. Ze
stammen uit 1679.
De tekstdichter Ernst van Altena
staat achter een tweetal nieuwe op
namen, die aandacht verdienen. Voor
de Vlaamse chansonnier Miel Cools
schreef hij twaalf nieuwe teksten.
Op de lp MIEL COOLS ZINGT
ERNST VAN ALTENA (Kalliope-bc
1140) hoor je hoe deze „Noord-Zuid-
samenwerking" tot alleraardigste re
sultaten geleid heeft. Miel Cools is
één van de weinige Vlaamse liedjes
zangers e. d., die aandacht trekt in
de Noordelijke Nederlanden, hoe
wel het Vlaamse land opvallend be
zig is een achterstand in te halen.
Van Altena schreef een aantal tek
sten, die doorgaans boeiend zijn om
naar te luisteren (de uitdrukking
„luisterliedjes" komt dan ook van
hem, vertelde hij me onlangs). De
lp opent met de „Groot-Nederlandse
ballade", waarin de dubieuze tegen
stelling tussen Vlaanderen en Ne
derland aan de orde komt. Verder
een aantal melancholische en poëti
sche teksten, waarin de liefde (Een
nieuw hoogliedje), ouders-kind-rela-
tie (vader Tepelbinkie; Wiegelied
voor een achterkleindochter) en wat
„contesterende" onderwerpen (Al
ternatief, De dierenboerderij-naar
Orwell-Bratislawa-Wenen) bezon
gen worden. Mooi is ook Het groot
ste Gelijk. De melodietjes zijn sim
pel, vaak goed gevonden, maar niet
vrij van een zich herhalend manier
tje. Opvallend is dat de „dartele"
Vlaming het meest overtuigt in de
„getuigende" liedjes en het minst in
de poëtische. Maar uitstekend bege
leid door Benny Ludemann en Jan
Theelen heeft Cools een goede plaat
gemaakt, die voldoende fijne kwali
teiten heeft om ernaar uit te zien.
Er zijn al heel wat mensen, die
het toneelstuk De Twee Wezen, ge
speeld door Globe heloben gezien;
anderen zullen ongetwijfeld nog
gaan. Zoals bekend schreef Ernst
van Altena de teksten voor de balla
den, die de acht taferelen van dit
melodrama onderstrepend en relati
verend aaneenbreien. Over de con
troverse rond de uitvoering (Hoes -
Zangeres Zonder Naam - Lam-
brechts-Drenth) is nogal geschreven.
Op de plaat DE TWEE WEEZEN
(Philips 6499 040) is de „winnende"
uitvoering te horen; Jan-Anne
Drenth met Coen Van Orsouw (ac
cordeon) op muziek van Fritz Lam-
brechts, terwijl Ton Lutz verbinden
de teksten spreekt. Het is jammer,
dat hier sprake is van een studio-
en geen life-opname. Nog meer dan
bij een authentieke uitvoering komt
hierbij de intellectualistische bena
dering van dit melodrama om de
hoek kijken. Het is daarom te glad.
Het mis het „bloedwarme" van de
draak. Ongetwijfeld schreef Van Al
tena - in dit kader - goede teksten.
De muziek is nogal oppervlakkig.
De uitvoering clean. Maar voor be
zoekers van de uitvoering van De
Twee Wezen door Zuidelijk Toneel
Globe, mogelijk een aardige herin
nering aan een toneelstuk, waarvan
men op een of andere manier geno
ten heeft.
gen wordt aan Knuvelder.... Momen
teel zijn er 1000 abonnementen,
waarvan 75% van scholen, bibliothe
ken e.d., zodat het blad in handen
van een groter aantal komt. De re
dactie hoopt echter via de nieuwe
uitgever ook aandacht in Vlaanderen
te trekken. Voor verdere inlichtin
gen en abonnementen is nu het
adres: Raam, Nieuwe Gracht 24 a,
Utrecht.
HENK EGBERS
v eindredactie j
henk egbers j
GODFRIED BOMANS was één
van de 50 Nederlandse auteurs, die
een aantal vragen beantwoordde in
het boekje „Wat is'het toppunt van
ellende?" (uitg. Arbeiderspers
10,90), dat deze week verscheen
Het zijn dezelfde vragen, die de
auteur Proust in de vorige eeuw be
antwoord heeft. Op dit boekje ko
men we nog nader terug, maar hier
bij enkele antwoorden van Bomans:
Wat is uw ideaal van het aardse
geluk?
Het moment vlak vóór het geluk
begint.
Wat zou volgens u het grootste
ongeluk zijn?
Geluk, dat niet ophoudt.
Wat verafschuwt u boven alles?
Fanatisme.
Wat had u graag willen zijn?
Meubelmaker in de middeleeuwen.
Wat is de belangrijkste trek in
uw karakter?
Het verlangen naar duidelijkheid.
Wat is uw belangrijkste tekort
koming?
De behoefte om aardig gevonden
te worden.
Welke kwaliteit waardeert u het
meest bij mannen?
Tolerantie
Welke kwaliteit waardeert n het
meest bij vrouwen?
Intolerantie
Is er een tv-programma, dat u
had willen schrijven?
Nee. Ja toch, uitsluitend de ge
zichten van kinderen die geboeid
naar iets luisteren en dit een uur
lang.
Is er een tv-programma waarvan
u (bijna) moet braken?
Ja, het beeld van de Nederlandse
vrouw, zoals dit door de STER-
reclame gesuggereerd wordt.
Welke hervorming zou u het liefst
doorgevoerd willen zien?
Het prijsgeven van de dwaling,
dat iets minder zou zijn naarmate
er meer mensen van houden.
Wat is uw devies?
Kijk en luister.
H. Hartbeeld van Jan Vaes uit
1957.
Het nog jonge tijdschrift Attak
(„vakblad voor de buurt" - opbouw
werk, cultureel werk en sociale ac
tie) is na het visie-loze debat in de
Tweede Kamer rond de begroting
van CRM op zoek gegaan of ergens
toch nog een visie-Engels te vinden
zou zijn.
„Mochten er uitspraken van de
heer Engels bestaan", aldus Attak,
„waaruit een visie blijkt op het
werk van het ministerie van CRM,
dan komen die uitspraken in elk
geval niet voor in de Handelingen
van de Tweede Kamer".
De uitspraken van Engels bij de
behandeling van CRM-begrotingen
in '66, '68 en '70 worden daarna op
een rijtje gezet. O.a.:
„Onze fractie is van oordeel, dat
genoemde tendens naar meer centra
le regelingen tegelijkertijd aan de
overheid, véél meer nog dan in het
verleden, de verplichting oplegt om
in het belang van een gezonde ont
wikkeling uiterst diligent te zijn ten
aanzien van het inschakelen van
particuliere activiteiten en het acti
veren van het particulier initiatief"
(Tweede Kamer '65).
„Ik heb er behoefte aan even te
stellen dat wij van oordeel zijn, dat
hier (departement CRM) zo'n macht
van taken ligt op dit terrein en dat
hier sprake is van een achterstand
op dit moment, dat wij er welis
waar, gezien de financieel-economi-
sche situatie van dit moment vrede
mee kunnen hebben, dat hier geen
versnelling optreedt t.a.v. uitvoering
van bepaalde taken voor wat hun
financiële consequenties betreft,
maar dat wij tevens van oordeel
zijn, dat zodra er enige ruimte
ontstaat, met name dit departement
grote prioriteit zou moeten hebben
(Vaste Commissie '67).
„In de toekomst is er behoefte aan
een cultuurbeleid dat het klimaat
schept waarin de vrije mens zich
kan ontplooien met en door de an
der, een beleid dat de middelen
voor deze cultuur in ruime zin be
schikbaar stelt. Daarvoor moet nu
de basis worden gelegd". (Tweede
Kamer '69).
Conclusie Attak: „Waarschijnlijk
is onze „zachte" sector opgescheept
met met een zacht ei".
Het beste zal dan zijn dit ei maar
te klutsen
In het cultureel centrum De Bey-
erd in Breda zijn, zoals bekend,
Franciscus, Maria, Jozef "het heilig
Hart" van hun voetstuk gehaald en
zonder wierook overgeleverd aan
een ontnuchterende confrontatie.
Eén van de vragen, die bij je op
kan komen is: hoe is het mogelijk
dat in het verleden stammen kun
stenaars en kerkelijke ateliers deze
dingen gemaakt hebben? Zijn de
"kerkelijk-religieuze kunstenaars"
nu ook van hun voetstuk gehaald?
Ik heb deze vraag voorgelegd aan
JAN VAES, wiens beelden, reliefs,
altaren en dergelijke veel kerkge
bouwen in onze streek, en daarbui
ten, nog steeds sieren.
Jan. Vaes: „Ik ben toch wel een
bezwaar tegen deze tentoonstelling,
in zover daarvoor een herinnering
van hteel veel oudere mensen naar
de knoppen wordt geholpen. „Beel
den zonder wierook" is inderdaad
een 'afscheid van het verleden. Maar
daarmee ben ik; er niet. Op de
teerste plaats, g'eloof ik, dat ik nog
steeds van die dingen zal blijven
maken. Zolang er eucharistde-vierin-
gen blijven bestaan, zullen er alta
ren en andere religieuze tekens ko-
mten en gemaakt moeten worden.
Bovendien zijn die beelden in De
Beyerd alleen maar een afscheid
van bepaalde vormen. Ze betekenen
ook een prikkel om te zotefeen naar
nieuwe vormen, geënt op een nieu
we mentaliteit. Religie schijnt toch
wel een onuitroeibaar gegeven in de
mens te zijn; kijk maar teens naar
de jongeren (fo.v. de Jezus-move-
ment). Als je met mensen bezig
bent, ben je met religie bezig.
ReligieU2te kunst is een sociaal
verschijnsel", zegt Jan Vaes. De
beelden aan de middeleeuwse kathe
dralen (biibla paiuperum), hadden
teen sociale functie, omdat de men-
vraagt andere sociale voorzieningen.
Ik denk met name aan de vormge
ving van het leefmilieu. Op het
mannen als Leo Geurtjens en Frans
v.d. Burgt hun opleiding kregen.
Daar heb ik zeker geen litefde ge
kregen voor religieuze kunst. Wel
heb ik er als krullenjongen alle foef
jes geleerd om de dingen zo ongeïn
spireerd ding te laten zijn, als- ze
nu in De Beyerd staan. Daar zijn nu
bteelden, die ik mee gemaakt heb.
Ben er vanmorgen nog eens wezen
kijken. Het is goed, dat die rotzooi
nu de kerk uit is. Als' beeldhouwer
loop je er nu met gruwel omheten.
Het zijn ornamenten van de tijd;
alleen decoraties zonder wtezenlijke
functie.
In '45 kwam ik bij, de onlangs
gestorven Albert Meertens voor het
eerst in aanraking met echte reli
gieuze kunst. Zag, dat erovter nage
dacht werd. Pure vorm. Na de oor
log was er sprake van een zeker
reveil op dit terrein, maar ook
Metertens raakte op den duur ver
strikt in een wat fabrieksmatige
produktie. Eerst bij Paul Gregoire
heb ik geleerd wal beeldhouwen,
wat plastiek eigenlijk is.
Religieuze kunst: tja, het was toch
wel betelden maken in een bepaalde
situatite. Vooral de piëta (tegenstel
ling dood-leven) en de Anna te
Drieën hebben me als vorm-onder-
werpen steeds geboeid. Een naakt
heb ik nooit gemaakt. Nee, dat heteft
niets met mijn roomse opvoeding te
maken, maar ik vind dat niet passen
in ons koude klimaat." Foto-albums
vertellten van een produktieve tijd:
de gevel van de Petrus Canisdus-
kerk in Nijmegen, altaar voor de
Bredase kathedraal (na afbraak
overgebracht naar de kterk van Gil-
ze), kapitelen in het Zeeuwse
Philippine, verbouwing Ulvenhoutse
kerk, - Elisabeth-kapel Breda, altaar
in Zunidert etc. etc. „Nee, ik geloof
niet, dat het met de religieuze kunst
gedaan is", zegt Jan Vaes. „Met de
kerkelijke kunst is het afgelopen.
H.E.
ogenblik bemoei ik me ook met het
zoeken naar goede leefruimten en
wijkopbouw. Ik doe dat als vakman
kunstenaar met de beeldende vorm
gever Kreykamp en de architect
Groenewoud. Als "Groep 70" zijn
we bijvoorbeeld bezig niet de uit
breidingsplannen van Terheijden.
We zijn buiten de kerkmuren gebro
ken en werken vanuit een sociale
^zichtshoek, maar eigenlijk is dat
hetzelfde als de religieuze gezichts
hoek, -van waaruit je vroeger werk
te."
In zijn atelier staan nog enkele
hardstenen madonna's, waaraan hij
al jaren kapt. „De vorm verandert
telkens en als je het af hebt is in
deze tijd de vorm al weer verou
derd." Er hangt een ontwerp voor
een nieuwe kruisweg voor een zus-
terskapel; 50 meter lang een doorlo
pend verhaal vanaf Palmzondag tot
Pinksteren. Op zijn bureau ligt
een ontwerp voor een groot bankge
bouw in Tilburg, waarvoor hij teen
plastiek moet maken. „De banken
zijn de kerken van deze tijd", zegt
sen niet konden lezen. Deze tijd
hij. „Vroeger had de kerk het geld
voor kunstwerken, nu zijn het de
banken, die daarvoor het geld heb
ben."
Hoe kwam je in de kerkelijke
kunst tereoht? Jan Vaes: „Als Bos
schenaar kwam ik in deze stad, door
bemiddeling vain mijn vader, op het
atelier voor kerkelijke kunst van
Jonkers. Een soont Guypers- of Broin-
atelier in het klein, waar ook
