Ju
weel-
van
KERSTLEIS
COMPUTER-MODE
I
Spaanse kerk
veroordeelt
F;ranco -regime
ELEKTRO-HYPNOSE TEGEN UW 'VREES
stad
streek
1HHHHHMi
KABOUTERS
SPROOKJESPASJA
GEHEIM
Experiment aan Vrije Universiteit in Amsterdam:
Stroom
Niet bang
te>®0QfiOJ)S[ICBBU
peilingen
17
ngsmaterialen
AARDAPPELEN ZIJN GEEN DIKMAKERS
BANGLA DESJ
EN DE
WEERWRAAK
Dinsdag. 21 december 1971
mogelijkheden,
voor elk Interieur.
Gijzens AutomobielbedrurïT
den u te koop aan: ble
Mercedes 280 S 1968
Mercedes 200 D 1970
Mercedes 200 D 1969
Mercedes 250 S 1967-1966
Mercedes 200 D 1967
Opel Admiraal nieuw
1967 mode
Capri 1700 GT 1970
Capri 1500 1970
Diana 8 1968
Diana 6 1969 1968
Renault R 6 1970
Renault R 8 1968, 1969
Ford Escort XL de lux 1971
Ford 15 M XL 4 deurs 1970
Ford 17 M 4 deurs 1970
Renault R 16 TS 1970
Sunbeam 1250 de lux 1970
Taunus 12 M Turnier 1969
Taunus 12 M 1969 1968
Opel Kadett 1971
1966.
Quick Skylark met nieuw*
motor 1966 UWe
Simca 1000 Rally 1970
Austin Seven 1969. 1970
VW 1300 1970
Opel 1700 1968 1967
Cortina 1600 1970 1968
Opel Commodore GS
1969 nieuw.
Opel 1900 s Jetter rally speci.
aal kostprijs f 21.698,.
11.000 gulden. 1
Dit is een kleine green uit
onze voorraad. Al deze waren,
zijn schadevrij, keuring toese
staan en worden In onze eiee„
werkplaats getest en van nieu
we onderdelen voorzien. Ga,
rantie op onderdelen en ar
beidsloon. Inruil en tlnanciel
ring mogelijk. Het adres Ace
demiesingel 34a. ingang show.
loom langs de poort. R6ch+
tegenover KMA. Ook InS
Spoorstraat 32, vlak bii ïi
station. Alle dagen geopend 8
tot s avonds 8 uur. Tal
privé 43593. Breda.
1967
Coupé
:uur
39870
koop de volgende inruilwa.
us Austin Seven 1967, Austin
Balanza 1967, Fiat 850 S
850 Spider 1970, Flat Ijs
I, ^at 1500 1966, Ford 2o
1968, Merc.-Benz 200 1966
Merc.-Benz 220 S 1966, Mere-
^®nz 250 S 1967. Merc.-Benz
S 1969. Te bevr. Gara™
Oeveren, Couwerverstraal
Goes. Tel. 01100-6100.
Te
;ens
Van
51
Mercedes 68 220D nieuw mo
del
Mercedes 68 200D
Mercedes 66 200D
Mercedes 65 190D
Mercedes 64 190 D
Mercedes 200 benzine
Opel Kadett 68
Opeis Kadett 66
de Luxe 1969
bus 1966
- bestel 1967
,BMW 1966-1600
Opel Rekord 1967
3pel Kadett Coupé 1964
-Renault 4L 1966
}pel Kapitan 1965
Peugeot 404 1967
Vïorris 850 1964
9pel Kadett coupé 1966
Vij geven gedurende S mud
'olledige BOVAG-garantie en
;o mogelijk een vlotte finan-
:iering. Zaterdag en zondag
'eopend De Jong's Garagebe-
Dorpsstraat 22 Nispen,
01656-245.
3Cr
VW
VW 1
VW 1
Irijf.
elf.
'oor inruil op onze nieuwe
laravans bieden wij u aan en-
:ele sta- en toerwagens o.a.
Hue Bird Calapso 1968 met
laapkamer f 5.950,-. Blue Bird
■onsort 1968 6-pers. f 5.150-
"C.E. met voortent f 2.750,-,'
prite 400 met voortent f
.550,-, Sprite 400 met voortent
1.950,-, Sterke Man f 1.675,-,
Hue Bird met voortent f
.250,-, gespreide betaling mo-
[elijk. Sta-plaatsen beschik
bar. Caravanbedrijf Hameete-
nan, Singel 394. Dordrecht, tel.
1850-45994 - 36775.
Vakantie
4ieuw voor Nederland
Chateau du Var
-hateau d'Ardèche
■"hateau du Loire
)ne stacaravans met een
verfijnde smaak wat tate
leur
litvoerlng en afwerking be
reft
tfet een, twee en drie sk
;amers
—.'ompieet met grote roestvrij
talen
lanrecht, koelkast, 4-plts gas
omfooT,
askachel van 4000 cal., 220 v
verlichting
JerWé Caravans, Bergstraat 9,
'egge (bij Roosendaal).
'ijdelijke kerstaanbiedingen
erschillende gebruikte tourca-
tvans prijzen reeds vanaf f
'50,-. A. Line.De Reu, Bailey,
urope III. Bespreek nu reeds
w vakantie voor 1972. Cara-
ans te huur aan zee en licht-
ewicht tourcaravans voor bin-
len- en buitenland. Zaterdag
zondag geopend. Eerste
lispense caravanonderneming.
de Jong-Van Hees. Dorps-
raat 27. Nispen. tel. 01656-
Caak nu gebruik van onze
;er lage wintel-prijzen. Nieu-
«e stacaravans type 1972, oa
'emberton vanaf f 6,975.- Al-
itross vanaf f 7.ï50 Alba-
Loss Chalet, normaal f 10.750-
u f 9.250,-, Astral vanaf
250,-, Blue Bird vanaf
850.-, P.V.C. Sunny Home, el-
ers f 11.000,- nu f 8.975,-.
iviera vanaf f 8.250,-. A11®"
et kachel en gratis transport-
ispreide betaling over
aanden mogelijk, hta-plaf1"
Ln beschikbaar. Caravanbe-
ijf Hameeteman, Singel 394,
>rdrecht. Tel. 01850-45994 -
775.
obiele houten bungalows
anaf f 8995, Rinel, Rolon en
stral-sta-caravans 1
aapkamers vanaf f 6495.
Seek tourcaravans vanaf
95. Nieuwe typen 1972 staca-
ivans met eethoek en 1 of j
aapkamers tegen aantrekke-
jke prijzen. Plaatsen gratis 1"
ederland. Knuppe's Automo-
el- en Caravanbedrijf. Daar-
seweg 34a-b, Chaam N.-f>r.,
01619-248.
koop aangeboden Variant
iravan, bouwjaar 1965, PrlJ
1700. Adres. H. Hartplein li.
oosendaal.
Huwelijken
ilt u uw leven weer een
houd geven en een gez
[chten, belt u dan op
>mt u direkt naar de Huw-
Helga von Hall, Geldrop
Eindhoven) Witte
Ithstr 7, Tel. 04903-2232. Vrij
jvende. gratis inlichtingen.
Diversen
ndooms; proefpakket Dure
tusiegel °n Fromms
korting. 45 st f 15 Ghr -
Postbus 169, Leeuwarden
iino binnen 5 dagen na
taling
vangst
•evlssen op de Noordzee»
elljks met M.S „Rel«*
uit Hellevoetsluif en op-
>per Stellendarr voor UJ-
*r reserver- tel 010-
>57 205950 en 0I8H3 4439
Kristallen lichtkroon vol glas-sier steen.
Geen couturier, bontwerker,
accessoirestilist, en wat voor mo-
defiguur dan ook in Parijs of Ro
me kan nalaten af en toe achter
op zijn modefoto's te schrijven:
„Pierres taillées du Tyrol" en
„Turolean cut stones". Wat op die
foto's staat, japon, bont, hoed,
schoenen, tas, is in zo geval be
werkt met glinsterende stenen.
Soms dragen de mooie fotomeis
jes losse sieraden met schitteren
de „stones" die hun raffinement
toespitsen. Al dat betoverende
glas is, naar die vermelding zegt,
geslepen (en vervaardigd) in
Tirol.
Er heeft jaren geleden een ge
rucht de ronde gedaan, dat een naar
Parijs geëmigreerde arme Poolse
'gravin met steentjes borduurde om
aan de kost te komen, eerst in het
Hein - later in het groot...,de gravin
Swarovski, Maar hoe zit het dan
met die zaikjes borduursteentjes en
de glinsterbanden die per meter te
koop zijn in het warenhuis? Die
schittering komt uit een der grootste
fabrieken van geslepen schone
schijn die de wereld rijk is: Swa
rovski, te Wattens, Tirol. Daar
wordt een achtste deel van alles wat
op aarde schittert als edelstenen
(zonder edel te zijn) geslepen van
glas. Alles wat schittert
Het vervaardigen en exporteren van
exact geslepen, in alle kleuren fon
kelende siersteentjes, knoopjes, me
dische borduurgïinstertjes, voort
van alle mogelijke slijpapparaten en
ten slotte van hoogwaardige optische
produkten hebben van de firma D.
Swarovski in Tirol een wereMon-
derraeming gemaakt, waar men over
dat oude gravinnverhaal nooit
heeft gehoord.
Na jaar-in jaar-uit ln vervoering
geraakt te zijn -dbör de flonkering
van stenen die noch heel- noch half-
edel zijn, maar worden aangeduid
met de formule „taillées du Tyrol"
zocht ik tenslotte naar de vindplaats
en dacht een mijn te vinden waar
kabouters delven naar schatten, of
een juwelenkist bewaakt door een
draak. Ik vond een modern, immens
fabriekscomplex met veel glas en de
naam Swarovski in meer dan mans
hoge letters op de nok in het plaats
je Wattens, dat genesteld ligt aan de
voet van de Alpen.
Een hele staf draken bewaakt de
schat. Niemand, die niet bij het
bedrijf hoort, noch de grootste klant,
noch de beste vriend, noch de dom
ste analfabeet zet een voet over de
drempel. Het geheim van de stichter
Daniël Swarovski Is nog altijd ver
borgen 'achter zeven tegels.
Maar hartelijk welkom is de geïn
teresseerde in het kantoor te Inns
bruck.
Daar werd iik ontvangen door een
pittige donkerogige jonge vrouw, die
zo uit een operette van Strauss komt
aangedanst als de vermomde Prin-
zessin. Christine Demete draagt geen
enkel sieraad...„Dat is toeval", ver
klaart zij bijna van haar stuk ge
bracht. Maar zij bekent meer te
houden van de nieuwe strakke sie
raden dan van de glinsterende wa
tervallen, waaraan haar firma als
maar glanzende stromen toevoegt.
Zij prefereert moderne „Schmuck"
waarvoor Swarovski overigens ook
de stenen levert aan Dior, Saint
Laurent en alle anderen, waaronder
ook ontwerpers in het Oostenrijkse
Linz (laat ons niet vergeten dat de
Weense mode beroemd is om bor
duursel met Schmuck).
Het kantoor van deze juwelen-
prinses is ruim, weids, uitermate
rustig. Slechts op haar bureau staat
een hoog rozerood blok kristal. En
aan de muur hangt een kleine spie
gel in een lijst met stralende moza
ïeksteentjes. „Binnenhuisarchitecten
werken veel met dit 'mozaïek," zegt
zij, „ook voor glas in lood vensters.
En in de bijouterie maken ze 'er
brede banden van. De hobbyïst kan
ze in zijn pakket vinden- en de
kinderen zien ze in hun speelgoed.
De textielindustrie heeft net iets
nieuws bedacht - de mozaïek
steentjes kunnen met een synthe
tisch hars in weefsels of netten wor
den vastgezet".
Het verwondert mij dat er overi
gens in deze kamer zo weinig „oog
verblindends" te zien is. Maar nu
strekt Christine haar linkerhand uit
en opent de wand. Daarachter gloeit
een roodfluwelen schrijn vol juwe
len van ieen sprookjespasja.
Op het rood fluweel liggen ai die
sieraden waarmee een vrouw zich
tooien kan; kettingen, armbanden,
ringen en gespen. Ook parels, want-
Swarovski breidt steeds uit en heeft
met de Maharani-parels (in kwali
teit gelijk aan Majorca-parels)
enorm succes.
„Wij blijven zelfs niet alleen meer
bij imitatie. Halfedelstenen en edel
stenen, nu nog een klein artikel,
kopen wij ruw in en slijpen wij völ-
gens een geheime methode."
Het bedrijf is in '66 ook overge
gaan op het gebruik van syntheti
sche stenen, die bestaan uit kristal
len waarvan de chemische samen
stelling, hardheid, lichtbreki:
glans gelijk zijn aan die van ech'
Alleen de maker verschilt: in
ene geval is dat de natuur, in het
andere geval Swarovski.
Al pratend neemt zij een klein
kroontje in handen, een elfenkroon
tje, getekend in dunne, gebogen lij
nen van diamanten flonkering. „De
ze kroontjes maken wij alleen maar
voor het unieke doel, voor de ro
mantiek, voor de eer. We leggen er
op toe maar dat hindert niet. Ze
dienen voor de jonge meisjes die op
de twee enige operabals, in Wenen
en New York, nog in het wit, met
een kroontje op het hoofd, hun en
tree in de wereld maken".
Van haaT hoor lk de geschiedenis
van de familie, die niet grafelijk is.
In 1862 werd Daniël Swarovski ge
boren in Bohemen waar hij opgroei
de in zijn vaders glasslijperij. De
eigenwijze jongen vond dat het slij
pen met de hand niet nauwkeurig
genoeg ging voor de eisen van de
„nieuwe tijd". Nog voor de eeuw
wisseling had hij eigen methoden
verzonnen, een automatische mander
van slijpen die nog vandaag de basis
is voor de thans tot wereldformaat
uitgegroeide onderneming.
Daniëls eerste pogingen gaven
Model van Diorgeborduurd
met zilver-, goud- en amethist-zil-
verkralen.
hem al dadelijk een grote voor
sprong op zijn vakbroeders waarvan
het in Bohemen wemelde. Het was
duidelijk dat zijn vinding onmoge
lijk geheim kon blijven in het klei-
Moderne sieraden van Saint Laurent.
ne Gablonz, de blazers en slijpers
woonden er huis aan huis.
Daarom ging hij in de toen nog
uitgestrekte Donaumonarchie op
zoek naar een plekje waar hij stil
en onbespied zou kunnen werken.
Hij vond het in het Tiroolee Wat
tens, een kleine parel verscholen
tussen wouden en bewaakt door de
met sneeuw bedekte Alpentoppen.
Waterkracht zou hem onuitputtelijke
energie kunnen geven en een lege
fabriek stond toevallig voor hem
klaar. Overigens was het gelukkig
maar een moeilijk te vinden plaatsje
waar niemand hem zijn geheim kon
ontfutselen.
Wat hij zich voorstelde van die
mechanische slijperij is hem volko
men gelukt. Zijn bedrijf heeft er de
omstreden toppositie in de wereld
door bereikt.
In het begin werd glas uit Bohe
men aangevoerd, maar al gauw leek
het hem veiliger en voordeliger zelf
glas te maken. Niet langer van an
deren afhankelijk, konden de Swa-
rovski's (Daniël met zonen) nu ook
zelf met kleuren experimenteren.
De ongeëvenaarde precisie en do
fascinerende kleurenpracht van de
stenen inspireerden lieden uit ande
re branches die zich op deze halffa
brikaten wierpen. Een nieuwe mode
(die de Engelse naam „costume je.
welry" kreeg) bracht met steentjes
geborduurde stoffen, japonnen, ac
cessoires aan de vrouw. Eerst Schia-
parelli, later Coco Chanel hebben
veel bijgedragen tot het ontwikke
len van die stroming. Fabrikant en
mode-ontwerper speelden elkaar in
de kaart, het resultaat fonkelt in de
roodfluwelen kast.
Wat de nachthemel-blauwe aan
gaat, zegt Christine: „Vanaf 1925
heeft Swarovski onder de naam
Swareflex de z.ig. „Glas-rüehstrahl-
elemente" (de reflex-elementen uit
glas) vervaardigd, 'en daar kun je
ook steeds aan voortborduren.
Voortborduren, dat doen nu behalve
Daniëls zonen,ook zijn kleinzonen
en niet alleen meer in Wattens.
Het was in de eerste Wereldoorlog
dat Daniël zich genoodzaakt zag zijn
eigen slijpmachines te maken. Uit
het kostbare edelgesteente korund
ontstonden de eerste slijpschijven en
zij werden de basis van het Tyro-
litt-slijpmiddelenbedrijf in Schwatz
dat nu het derde in grootte van
Europa is en de voornaamste we
reldmarkten bedient. Om compleet
te zijn moet Christine ook vertellen
over dat derde Tiroler plaatsje, Ab-
sam, waar de briffleglazen, veldkij
kers, theaterlenzen, telelenzen, loe
pen worden geslepen in de optiekfa-
brieken van Swarovski.
„De mensen hier beweren dat u
het meest uitvoert naar India. Nu is
alles uit India in het westen zo
verschrikkelijk „in". Zouden wij
niet zogenaamd echte robijnen en
smaragden uit India aangeboden
krijgen, die dan eigenlijk van glas
uit Tirol zijn?,,. Christine lacht.
„Juist onze synthetische robijnen en
smaragden zijn geweldig. Hoogstens
van echt te onderscheiden omdat, ze
foutloos zijn. Maar India? Wij ex
porteren naar 60 landen. Ik weet
niet of India meer afneemt dan an
deren. Amerika wel. Dat is onze
grootste consument. Zijn het er nu
60 of 61 in totaal? Mijn baas is juist
Russisch aan het studeren
ANNEMARIE MAC GILLAVRY.
Het is gebeurd op een winterdag
des nachts om twalef ure
de kleine kudde met herders lag
te sluimeren bij de vuren
toen klonk uit de hemel een heldere wijs:
KYRIE ELEIS
maar ik en gij waren niet daar bij
ons trokken te vele zaken
naar aardse gewichtigdoenerij
naar wereldse vermaken
of naar onze zorgen voor drank en spijs
KYRIE ELEIS
De herders hadden hun handen vol
eenvoudige geschenken
zij gaven 'jt kerstkindje sehapewol
en baden wil aan ons denken
wanneer gij zult zijn in uw paradijs:
KYRIE ELEIS
Doch ik en gij komen achteraan
met duizenden meegelopen
wij zullen wel lang in de rij moeten staan
maar de staldeur is nog open
wij worden misschien nog wel eenmaal wijs
KYRIE ELEIS
ANTON VAN DUINKERKEN
Computers zijn
tot alles in staat,
dat weten we zo
langzamerhand
al wel. Zo kun
nen er prachtige
tekeningen mee
worden gemaakt.
Een textielonder
neming in de
Bondsrepubliek
zag er wel wat in
en kocht van die
tekeningen op om
er stoffen mee te
gaan versieren.
En we zullen
moeten toegeven,
dat het design dat
de dame hier
naast toont er
zfjn mag.
De computer
zou wel eens een
serieuze kandi
daat voor de
mode-ontwerpers
kunnen worden.
Bijna iedereen denkt dat je van aardappelen dikker wordt. Ze komen vrij
wel in geen vermageringsdieet voor. En toch zouden de meeste mensen, die
wat af moeten vallen, rustig een aardappeltje kunnen eten. Want de aard
appelen zijn meestal niet de hoosdoeners maar wel de manier waarop wij
aardappelen eten: met jus, liefst veel, en vet. Vooral de kruimig gekookte
aardappel slurpt die jus op, zodat u een extra schepje moet nemen.
Schrap echter niet systematisch de aardappel van het menu. omdat u denkt
dat je er alleen maar dik van wordt. Behalve calorieën levert die aardappel
n.l. een behoorlijke portie vitamine C. Twee gekookte aardappelen van ge
middelde grootte leveren al de helft van de hoeveelheid vitamine C die een
volwassene dagelijks nodig heeft.
Aardappelen vormen een gezond aandeel in uw dagelijkse voeding en in
die van uw kinderen. Vette jus is daarbij niet nodig, want juist daar worden
we op den duur allemaal te dik van. En te dik is ongezond.
(Door Horst Faas en Michel
Laurent,
AP-fotografen)
DACCA Elke keer als een sol
daat naar voren boog om zijn bajo
net in het lichaam van een van de
vier gemartelde jongemannen te
planten, kon men de menigte 1toren
hijgen van opwinding. De stilte viel
weer in als de bajonet in het li
chaam van een der gevangenen
werd rondgedraaid. Als de soldaat
dan naar achteren stapte, zijn ge
weer ophiel met het staal waarvan
het bloed afdroop, riepen de men
sen: „Joi Bangla" de overwinning
aan Bangla Desj.
Ongeveer 5.000 mensen, mannen,
vrouwen en kinderen, woonden de
meedogenloze en afgrijselijke te
rechtstelling bij van vier jonge man
nen, de eersten die in het. openbaar
ter dood werden gebracht na de
overgave van de Pakistaanse troe
pen.
Geen van de leiders van de
„Moekti Bahini", de militaire forma
tie van Bangla Desj, die het
schouwspel bijwoonden, kon meede
len waar de vier mannen nu eigen
lijk van werden beschuldigd. Een
zei: „Het zijn razakars", de fel ge
hate collaborateursdie vrijwiltig
het Pakistaanse leger hielpen en die
zich op grote schaal schuldig hebben
gemaakt aan moord, verkrachting en
plundering in de afgelopen negen
maanden toen West-Pakistan nog de
baas was in de oost-provincie.
In massagraven werden (zoals ge
meld) de lijken gevonden van enige
honderden vermoorde intellectuelen,
jong en oud. Die mensen waren
„terechtgesteld" door de Pakistaanse
militairen vlak voordat Dacca viel.
Toen het zover was werd het
bijltjesdag in Dacca en al spoedig
kon men overal lijken zien van
mensen die op alle 'mogelijke manie
ren door de nieuwe machthebbers
waren afgemaakt. De enige die er
alle aandacht aan besteedden waren
gieren en honden, daarvoor is in en
bij Dacca veel te halen.
De terechtstelling van de vier jon
gemannen begon, met stompen, toen
stokslagen en vervolgens schoppen.
De menigte kon niet genoeg krijgen
en drong steeds meer op, een van de
scherprechters moest er zelfs op in
slaan met zijn stok. Dit duurde alle
maal zeker een half uur. De gevan
genen smeekten in leven te worden
gelaten en omklemden de benen en
voeten van de soldaten.
Plotseling stond er iemand op, die
met anderen op een soort podium
had gestaan. Hij liep op de vier
gevangenen toe en wees naar hen
met zijn officiersstokje.
Twee soldaten zetten de bajonet
op het geweer. Enige anderen volg
den hun voorbeeld. De steekpartij
duurde vrij lang. Sommige mensen
sterven niet zo snel. Toen het voor
bij was en de soldaten hun bajonet
ten schoonveegden was er geen le
ven meer merkbaar in de hoopjes
bloedend mensenvlees op de
grond.
Een jongentje knielde neer en be
gon over het hoofd te strijken van
een der mannen op dé grond en
ging toen naast hem liggen. Niet
voor lang, want hij werd spoedig
met schoppen en slagen van geweer
kolven verdreven, waarop de menig
te naar voren kwam en het jongetje
werd vertrapt.
Terwijl deze terechtstelling aan
de gang was trok memand zich iets
aan van de ongeveer tien westerse
journalisten, die naar de plaats wa
ren gekomen om een politieke bij
eenkomst te volgen maar in plaats
daarvan de „terechtstelling" za
gen.
Een journalist ging naderhand
naar een Indiase generaal en vertel
de wat hij gezien had. De generaal
zei dat hij geschokt was en dat er
disciplinaire maatregelen zouden
worden genomen. Naderhand, maar
dat was uren later, kwamen er Indi
ase troepen om de menigte die nog
over was te verspreiden.
(Van onze redactie buitenland)
MADRID Een commissie
van Spaanse bisschoppen en
priesters heeft een bijtende aan
val gelanceerd op het regime
Franco. De commissie voor ge
rechtigheid en vrede van de
Spaanse kerk sprak een strenge
veroordeling uit over het „on
rechtvaardig systeem" van de
huidige regering.
In een document van 200 woor
den, dat in bisdommen over het
gehele land werd verspreid om
bij de zondagsmis te worden
voorgelezen, stelt de commissie:
„Een strijd tegen de huidige
Spaanse sociale structuur is nood
zakelijk, omdat je niet van men
sen kunt vragen om zich recht
vaardig te gedragen als zij tege
lijkertijd gedwongen zijn om on
der de onmenselijke last van een
onrechtvaardig systeem te le
ven".
„Haat, onderdrukking, de her
leving van geschillen tussen de
overwinnaars en de verslagenen
(van de burgeroorlog) en de ont
zegging van een constructieve di
aloog doen ons geloven dat wij
zeer ver afstaan van de ware
vrede. Het probleem der mense
lijke gerechtigheid is het ernstig
ste dat onze natie aantast. Wij
hebben vaak horen zeggen dat de
vrede der Spaanse samenleving
32 jaar geleden door een gewa
pende overwinning werd verwor
ven. maar velen zullen zich mis
schien niet hebben gerealiseerd
dat een grote en pijnlijke afstand
de bestaande officiële vrede die
aan het eind van de burgeroorlog
verzekerd werd scheidt van de
nu zogenaamde vrede.
Wanneer er geen behoorlijke
gerechtigheidswetten zijn en
wanneer onrechtvaardige discri
minatie op grond van sociale of
politieke redenen wordt inge
voerd wordt onze vrede be
dreigd".
Tot dusver is nog niet officieel
op de aanklacht gereageerd.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM. Aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam wer
ken mevrouw drs. Marijke Hö-
welervan Dalen en drs. Arie
Vroljjk aan een experiment dat
tot uiteindelijk resultaat moet
hebben dat mensen die aan de
een of andere fobie (dwangmati
ge angst, pleinvrees, bang voor de
dood e.d.) lijden met behulp van
een elektronisch verwekte hyp
nose genezen kunnen worden.
Momenteel neemt men proeven met
zware rokers, die als alles goed
gaat na tien behandelingen met dé
hypnotron var het roken af moeten
zijn, of althans beduidend minder
gaan roken.
Het eerste denkfoutje is daarbij al
gemaakt. Een vrouw die zware shag
rookte als een dokwerker, werd on
der hypnose gesuggereerd dat shag
„vies" is. Na een reeks behandelin
gen rookte zij niet meer, maar trok
de pakjes shag van anderen uit hun
handen. De proefleiders hadden haar
vergeten te vertellen dat „vies" al
leen voor haar pakje shag bedoeld
was.
De hypnotron zoals die aan de VU
gebruikt wordt, is ontwikkeld door
de elektronicus J. Slab, die gebruik
kon maken van Amerikaanse, Duitse
en Russische gegevens.
Op de belde slapen van de patient
worden eleetroden bevestigd die
stroomstootjes van 3;5 tot 5 Volt
door de oogzenuwen naar de herse
nen sturen. In de nek wordt ook een
electrode bevestigd, die de hersen
schors prikkelt. De patiënt, van wie
de ogen bedekt worden, luistert in 'n
koptelefoon naar „biepjes", die de
zelfde regelmaat hebben als de
stroomstoten. Hierdoor valt na onge
veer tien minuten de patiént in slaap
en kan de psycholoog met zijn sug
gestie beginnen.
Voor men zover is zal de psycholoog
de proefpersoon eerst de indruk ge
geven hebben dat hij of zij zélf het
heft in handen heeft omdat de ge
middelde mens zich onbewust altijd
tegen invloed van buiten zal verzet
ten waar het een ingreep in zijn
persoonlijkheid betreft. Het doet
wat kinderachtig aan, geeft drs.
Vrolijk toe, maar hij bereikt dat
vaak door zijn patiënt of liever
cliënt te belonen. Niet materieel,
maar met complimenten over bij
voorbeeld het vermogen tot concen
treren, de fantasie of de sterke wil.
De machine doet daarna de rest. Het
is voor de psycholoog niet nodig bij
de patiënt te blijven als deze in
trance verkeert; een geluidsband
knapt het werk op.
„Vroeger", aldus drs. Vrolijk,
„werkte ik veel met verbale hypno
se. Dan praat je drie uur tegen een
ren: Sorry hoor, maar ik moet de
bus vanzo enzo laat halen. Degeen
die de dreun krijgt ben je zelf. En
dat is niet de bedoeling als je een
ander ongevoelig wilt maken voor
bepaalde moeilijkheden".
cliënt aan. Die veert dar\ plotseling
op en je denkt: nou, die is goed in
trance. Dan krijg je nuchter te ho-
Bij de electro-hypnose concentreert
de psycholoog zich niet op de. oor
zaak van de angst of dwangneurose;
die logischerwijze in een vroeger
stadium, de jeugd, gegroeid zijn.
Men beperkt zich tot de gedragsthe
rapie; het domweg aanleren van
„niet bang zijn".
„Dat", merkt drs. Vrolijk op. „is
min is meer het grote verschil met
de, oude psycho-analyse. Ik heb daar
ook geen zin in, het kost ook teveel
tijd. De cliënt zit ermee en hij moet
er af. De oorzaak van de afwijking
is ook te vaak meerzijdig".
Aan de VU is men nu ongeveer een
half jaar bezig met Electro-stimula-
tie. Hoe lang het nog duurt voor aan
het experimentele stadium een eind
komt, kan de heer Vrolijk bij bena
dering niet zeggen. De mogelijkhe
den zijn te uitgebreid. In Wenen
heeft de Duitse dokter Wageneder
een kliniek waar enkele tientallen
hypnotrons staan met geen ander
doel dan overspannen zakenlieden in
slaap te sussen en ze zo enkele uren
van volkomen ontspanning te bezor
gen. In Duitsland hebben enige be
drijven een apparaat staan om ma
nagers een uur per dag diezelfde
rust te geven, maar dan met het
oogmerk ze attent en fit te houden.
In Rusland gaat men weer verder
met onderzoekingen met betrekking
op het gedragspatroonvoor een
rustkuur gebruikt men daar de hyp
notron niet. „In een Russisch tijd
schrift heb ik gelezen", besluit drs.
Vrolijk, „dat het opbouwen van een
magnetisch veld boven het hoofd
van de proefpersonen een sterk be
vorderlijke invloed op zijn ontvan
kelijkheid van buitenaf heeft.
Dat is misschien voor ons de volgen
de stap. Eerst willen we graag de
cijfers van het anti-rook experiment
hebben. Dan werken we wat meer
gericht.
