luchtvervuiling
e gemeenste
riekse oudheid
ijand van de
f DE REDDING VAN HET PARTHENON IS IN VOLLE GANG
Gifdeken
ALS ZEUS
DRIFTIG
WORDT
buitenland
produkt-ontwik-
GrieSenland is eeuwig en
«een regime van welkè aard, kan
Lr iets aan veranderen", filoso
feerde professor Spiro Marinatous
oen hij onze verslaggever rond
toerde tussen de „oude steentjes"
an het Parthenon op de Acropo
lis in Athene. „En dat dc wereld
dat begrepen heeft, bewijst wel
je liefde en de zorg waarmee de
«nltuurminnaars van onze tijd, de
aftakeling van het belangrijkste
bouwwerk uit de Griekse oud
heid het Parthenon omrin
gen, sinds is vastgesteld, dat er
hoognodig moest worden ingegre
pen om totale ineenstorting te
voorkomen. Wij zijn de UNESCO
en vele andere instanties dank
baar, dat men geld en talent be
schikbaar heeft gesteld voor de
redding van het Parthenon, die
zoals u ziet in volle gang is". Met
deze woorden leidde professor
Marinatous het exclusieve inter
view in, dat hieronder volgt. On
ze reporter maakte foto's van het
kolossale werk, dat naar schat
ting pas over twintig jaar gereed
zal zijn en dan wordt verwacht,
dat het Parthenon weer eeuwen
mee zal gaan... tenminste wan
neer het gesteente de ondermij
ning door chemische stoffen die
door de industrie worden „losge
laten", zal kunnen weerstaan.
duktomschrijving
a kook- en
bijgestaan door
teur of tekenaar/
'ergelijkbare
g met vooruitzichten
ale voorzieningen.
oude Grieken, die 2400 jaar geleden op de beilige berg Acropolis het Parthenon bouw-
i,zijn vergaan en hun stof is door de wind verwaaid. Maar het bouwwerk, dat zij creëer-
(nog) overeind. Hoewel de tand des tijds er danig aan geknabbeld heeft. De chris
ten maakten er 1800 jaar terug een kerk van en de muzelmannen, die Griekenland bezetten
i er vierhonderd jaar bleven, richtten het Parthenon in als moskee.
IVenetiaanse kanonnen schoten later op een soort kruitmagazijn dat de Turken tijdens hun
lijd met Venetië erin hadden gevestigd en aardbevingen en erosie deden de rest.
IDe goden voor wie het monument was opgericht zullen zich danig aan rustverstoorders hebben ge-
|fM maar toch bleven de voornaamste zuilen overeind staan en ze staan er nog te blakeren in de
lezon. Maar de ergste vijand van het Parthenon is de sluipmoordenaar, die industriële beschaving
ifgelopen dertig jaar heeft het Parthenon meer te lijden gehad van ondermijning en ontreddering dan in
|tiiatig eeuwen daarvoor. In 1967 constateerde men, dat het gebouw op instorten stond en dat alleen een di
al intensieve restauratie het van de volledige ondergang kon behoeden. Men sloeg alarm en dat was vóór
1""J" het bewind van Griekenland aan zich trokken.
Vooraanziclit van het vervuilde Parthenon.
DE UNESCO trok zich het lot van
Europa's boeiendste monument aan
en men benoemde professor Spiro
Marinatous tot algeheel toezichthou
der en chef restaurateur op de Acro
polis. Deze man die volkomen a-
politiek is en alleen maar de cultuur
en de wetenschap dient in zijn lan
ge, vruchtbare leven wees elk ver
zoek van mij om hem te fotografe
ren van de hand, met de woorden:
„Het gaat om het Parthenon
schiet u maar zoveel platen van het
werk als u wilt, maar ik ben slechts
een pion. Ik wil u wel inlichten
over het werk en de resultaten tot
op heden. Iedere dag, weer of geen
weer, ben ik hier te vinden en ik
ken de Acropolis en zijn bewogen
historie". De professor streek over
zijn witte baard toen hij vertelde:
„De ontploffing in het Turkse kruit
magazijn van tweehonderd jaar ge
leden heeft de fundamenten niet
aangetast. De tufstenen onderbouw
is echter door vocht aangevreten en
met behulp van gammastralen heb
ben we kunnen vaststellen, dat onze
ergste vijand de luchtvervuiling van
heden is. En dat geldt ook voor de
friezen, die onherroepelijk aan
scherven zouden zijn gevallen, wan
neer we niet op het laatste moment
hadden kunnen ingrijpen. Een team
van zestig mannen, allemaal vaklui
met liefde voor de „oude steentjes"
is verleden jaar gestart met de res
tauratie die echt nog wel twintig
jaar in beslag zal nemen, De ergste
zaken pakken we het eerste aan.
Terecht wees professor Spiro Ma
rinatous op de gifdeken, die komen
de uit de industriële zone tussen
Athene en Piraeus, zich over het
monument had gelegd. „Dat is onze
grootste vijand de rook en de
met giftige stoffen geladen dampen
concentreren zich op het Parthenon
omdat de heersende winden dat mo
gelijk maken. Zelfs de pittigste re
genbui kan de invretende chemische
bestanddelen niet losweken en op
die manier wordt de buitenkant met
de beeldhouwwerken en de friezen
aangetast. We hebben vergelijkingen
kunnen maken met marmer, dat in
het museum is opgeslagen en ge
deelten van het fries der Panathenae-
ën. Het marmer uit het eerste stuk
is, nadat het gedurende 2400 jaar
aan een natuurlijk klimaat was
blootgesteld, nauwelijks aangetast,
terwijl het marmer van het op zijn
plaats gebleven stuk na enkele
tientallen jaren van luchtvervuiling
ernstig is beschadigd".
De professor wrijft een stukje op
de grond liggend marmer tot stof
om zijn woorden te bewijzen- „Men
heeft mij wel eens voorgesteld een
dak van plastic over het Parthenon
te, maken, maar dat heb ik uit
esthetische gronden afgewezen. Wat
we nu doen, is het hele geouw ieder
jaar een complete wasbeurt geven,
terwijl mijn mensen de aangevreten
stukken in zuilen en friezen verwij
deren en repareren. Maar als de
aantasting toch verder gaat, zullen
we moeten overgaan tot het opber
gen van de originele beeldhouwwer
ken en deze vervangen door gietvor
men op de oorspronkelijke plaats.
Maar dat is het allerlaatste waar we
toe overgaan. Eerst zullen we met
natuurlijke middelen het Parthenon
proberen te redden. Wel heb ik een
bliksemafleider op het hoogste punt
van het gebouw laten aanbrengen,
want geloof 't of niet als god
Zeus driftig wordt, kan hij heel wat
onheil aanrichten
Zelfs het Parthenon zal hij niet
sparen.
natuurlijke frisheid-
uw zichzelf herkent-
'2en ''ebben veel te lijden van de luchtvervuiling.
Bedenk wel, dat de antieke ruïnes
het zonder dak moeten stellen sinds
een brand de plafonds van het Par
thenon verwoestte. En daarom ben
ik ook niet zo bang voor luchtgolven
van overvliegende straaltoestellen
en helikopters, waarvan middel
eeuwse kathedralen wel grondige
last ondervinden. Maar toch streven
we er naar, dat het overvliegende
verkeer terzijde van Athene wordt
geleid, waardoor de kans op bescha
diging vanuit de lucht minder
wordt. Maar stank en chemische
verontreiniging kunnen we niet lei
den. En het zijn juist deze factoren,
die de grootste bedreiging vormen,
van het Parthenon. Men zegt wei
eens, dat de drie miljoen bezoekers
per jaar ook slecht zijn voor het
monument, maar dat is niet het
geval. Wel hebben de Duitse spij
kerlaarzen van de nazi-soldaten in
de afgelopen oorlog afbreuk gedaan
aan de tufstenen trappen. Dat is
afgelopen en onze wachters houden
toezicht op het schoeisel van de
gasten. We willen de plavuizen en
treden niet bedekken, want dat zou
grote afbreuk doen aan de esthetiek
van het geheel. Bovendien is de
Mensen met liefde voor „oude stenen" zijn aangetrokken.
