DENEMARKEN ANDERS DAN NEDERLAND
Kopenhagen
„de
glimlach
van Europa"
Theetuin experiment wordt geprolongeerd
Happe
dag o
uit de
binnenland
buitenland
Schilderachtig
Avontuur
Nederlands
Pastoraal werk
fw iithhr Tji, dit is.10 een dit
Miji zunlt.. m.m met hit ritme,
Jikm en êtmekenis vin uoorden.
speelt!
Maandag 25 oktober 1971
(Van onze correspondent)
KOPENHAGEN „Wonderful, wonderful Copenhagen" is
de titel v.an een liedje, dat de schoonheid van de 1,4 miljoen
inwoners tellende Deense hoofdstad bezingt. Nochtans zullen
velen er wellicht wat minder van onder de indruk komen dan
b.v. van de kleinere vaderlandse hoofdstad Amsterdam die
toch wel een wat drukker en cosmopolitischer aanblik levert.
Alleen heeft Amsterdam geen wereldvermaard pretcentrum
als het park Tivoli.
Toch zal een ieder in Kopenhagen
wat van z'n gading vinden, zij het
naar ons gevoel op een wat
„provinciaal" niveau, maar daarom
bepaald niet minder aantrekkelijk.
Hoe het ook zij, het KoPenhaagse
DSB - hoofdstation. De hoofdstedelij
ke vliegvelden Kastrup en Skovlunde
en de veie mogelijkheden om per boot
aan, respectievelijk weer weg te ko
men, worden steeds frequenter benut
ook door Nederlanders die zelf wei
eens willen gaan zien of Denemarken
inderdaad „net zo is als Nederland".
Het antwoord op deze vraag luidt
„neen", maar er zijn wel veel punten
van overeenokmst.
Groot is in Denemarken heit ver-
rrhil tussen stad en platteland- De
tweede stad b.v. - Aanhits - telt
slechts 189.000 inwoners, Odiense
zo'n 133.000 eh Aalborg 100.000. Otn
niog even bij Kopenhagen te bijven,
„Tivoli" is slechts 4% maand peir
jaar geopend, maar er komen dan
ook 35.000 bezoekers per dag om
ziah te vergapen aam, te verlustigen
in of tbe ergeren aan een grote veel
heid van vermaak, overwegend
„industrieel, massa!" maar wel keu
rig va allure. Men kan eir treintje
rijden, in een draadmolen zitten of
met de rutsdhbaan naar beneden
gaan. Men kan er schieten, trekken,
stoten en duwen, maar evenzeer op
een hoger cultureel niveau genieten
van minziek, ballet, pantomime, toneel
opera en operette, promenade- en
andere orkesten. Dansen kan mien er
evenzeer, naar hartelust en eten
haar indrukwekkende kopergroene,
spiraalvormige toren. Overigens on
derkent imen er ook heel wat van de
Duitse en Engelse bouwstijlen, zij
het niet allemaal even fraai.
Het ruime Raadhuisplein met zijn
gezellige zitjes en vele terrassen is
aantrekkelijk genoeg. Gezellig win
kelen is het in de langste winkel
straat van Europa Ströget dlie uitslui
tend voor voetgangers gereserveerd
is. De oude binnenstad is schilder
achtig en dat geldt evenzeer voor de
havenwijk Nyhaivn aan het haven-
front Lamigeliiniien. Als opmerkelijk
trof oinis de voorliefde van de
Denen om in flats en andere hoge
huizen bauwen. Het „landelijke"
toch grond genoeg is om eengezins
huizen te bouwen. Het landelijke
karakter van deze grote stad
wordt anderzijds geaccentueerd door
de nabijheid van het schiereiland
Amager, dicht bij het vliegveld Ka
strup, waar mog tal van koeien gra
zen; koelen die aan de 184 Neder
landse boeren herinneren die er zich
in 1581 vestigden om de Deense
land- en tuinbouw nieuw leven in te
blazen, zonder zich te realiseren dat
het land later een stevige concurrent
van hun vaderland zou worden. Per
boot de Langelinierondvaart
per bus, en wandelend kan imen in
Kopenhagen heel wat indruken op-
eveneens. Tivoli is een groot bedrijf
met 2.250 werknemers, het heeft 18
eigen orkesten, waarvan de jongens
hand in uniformen Van die Konink
lijke Garde en heit symfonie-orkest
wel het populairst zijn. In. twintig
restaurants komen lekkerbekken
aan hun trekken.
Een in Algiers gebaren Deense
journalist Geoirige Corstensen ver
wezenlijkte het romantische Tivoli-
denkbeeld in 1843 reeds en het pret
park verschaft hele families op za
terdag, zondag en woensdag vooral
veel genoegen met grote vuurwer
ken tot slot. Van 1 mei tot de
tweede zondag in september kan
men er terechlt.
De vakantiefolders beweren dat
Kopenhagen „de glimlach van Eu
ropa" is. De stad telt 1,4 miljoen
inwoners en telt in Europa dus
zeker mee. Ze werd in 1167 door
bisschop Absalon definitief ge
sticht. Die bouwde er toen nl. zijn
burcht Havn aan de Sont om de
toen nog maar prille koopmanshaven
tegen zeerovers te beschermen. Op
de ruïne van die burcht is het latere
paleds Ohristiamsborg gebouwd dat nu
de zetel is van het parlement en de
regering. Opmerkelijk is het dat het
vooral ook Nederlandse bouwmees
ters waren die er mede het aanzien
aan gaven- De Nederlandse renais-
sance-bouwstijl is nog het best tot
z'n recht gekomen in de Beurs met
doen en zich best vermaken. Spreek
er Engels en in elke zaak zal men
er u voorkomend en vlot bedienen,
probeert men het met Duits dan
ontmoet men een zekere reserve.
In de hotels en restaurants beleeft
de Nederlander werkelijk een soort
gastronomisch avontuur. Elk uur van
de dag kan men er in de winkels
terecht voor heit wereldberoemde
simörrebröd; „Open sandwich of
beboterd brood" noemt men dat bij
wijze van understatement, maar wie
zich eenmaal aan de daarbij igereser-
Kopenhctgen is een mooie oude stad waar dé historie nog leeft in tal van fraaie gehouwen en montimetiJ
veerde specialiteiten als garnalen,
leverpastei, paling, kaviaar en aan
de talloze kaassoorten bezondigd
heeft, weet van wanten. Brood en-
groenitedelicatessen worden er in rij
ke variaties geserverd, natuurboter
is een der onafscheidelijke ingrediën
ten die pure gezondheid wellicht
meer suggereren dan werkelijk be
vorderen. Bier hoort er bij of een
onversnedeh akvavit. Heft smakelij
ke Deense bruin- of wittebrood
wordt in dunne plakken gesmeden,
het beleg of wat men er bij wil
gebruiken, wordit aan ieders fantasie
overgelaten. En daarbij kan men
ziah letterlijk van alles veroorloven
als het maar smakelijk harmonieert.
Bord leeg, weg is 't alweer en het
culinaire feest begint, met schoon
bestek, van voren af aan. Ham, eie
ren en paling met groene tuinkrui
den, gebraden kip, rosbief, leverpas
tei, varkensvlees met pieper en zout,
kafsgebraad, Danish bkreifcaas, het-
smaakt allemaal voortreffelijk en is
niet eens zo duur.
De hotels zijn er prijziger, maar
dan ook „uit de kunst". Hotel
„Coperihagenf' 20 verdiepingen boog,
o'mivat 900 bedden, verdeeld over
476 kamers (tweepersoonskamer
met ontbijt 140,eenpersoons
idem 80,Daarin zijn vijf restau
rants met plaats voor 700 gasten
ondergebracht, drie bars, een foyer
met wandelgang van 85 meter, als
mede een grote congres- en diner
zaal. Er zijn er echter ook van 16,-
resp. 28,per een. tiwieepersoons-
kaïmer, zonder ontbijt.
Wie luxueus wil uitgaan, vrage een
taxichauffeur - en die weet van
wanten- maar het Palacehotel
„Swinging Palace". Tivoli telt
„maar" 20 rest'aurans en dat zijn
voor de lekkerbekken evenzovele
lustoorden.
Denemarken wij stelden het
reeds is anders dan Nederland.
Toch hebben onze voorvaderen er
hun sporen nagelaten. Op het schier
eiland Amager de groentetuin
van Kopenhagen wordt nog altijd
het Sinterklaasfeest gevierd. De kin
deren hoepelen er, springen touwtje
en kennen de priktol. Vissersboten en
straten drag,an soms verbasterde Ne
derlandse namen, de was hangt er ook
op straat ite drogen net als in onze
Ij es. Bij Dragi
zelfs een Nederlands
wijl tulpen en hyacinten de i
sieren. Van de 100/
bewoners is rond een iowarfl
Nederlandse afstamming. De
lienaam Willumsen en de Bri
er „inheems",
Grilles (Krelis),
Gerrit ien Tennis. Laat dé
wen er nu aan borduren of I
sen doen, terwijl de mam»
folkloristische
mast schieten beoefenen! Neda
se invloeden zijn nog merkte
de kerkdiensten van de Amagn
ren des konings.
En om de Nederlandse illuijJ
„echter" te maken, op het
plein trekt een forse
van de leveniaverzekerings
pij „Utrecht" de aandacht.
Overigens, wat is er „Ne
ser" in Denemarken dian al ij
ter, al die vissersplaatsen, del
de vele hengelaars, het licht aj
de land met zijn korevel
grazige weiden en de veitj
smalle itweebaanswegen De
ken is anders dan Nederland,!
heeft toöh wel wat van weg.
Thee was er alle dagen volop.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Niet alleen
het hippe jonge volk is de afgelo
pen zomer neergestreken in de
Mozes en Aaronkerk aan het Wa-
terlooplein, waar tussen elf uur
's morgens en zes uur 's avonds de
waterketel onophoudelijk op de
kookplaat stond om er steeds
weer verse thee van te zetten. In
drie smaken, al dan niet met riet
suiker. Nu is de theetuin dichtge
gaan. Een van de vele ouderen die
nog net voor de sluiting ook wel
eens wilde zien wat er in die ka
tholieke kerk aan het Waterloo-
plein eigenlijk gaande was, was
een vrouwtje van 93, die zich met
een zeker gemak tussen het jonge
de koppen zonder oor en zichtbaar
genoot, omdat dat allemaal nu
kon.
„Het kon niet alleen, twee maan
den lang, maar het ging allemaal
geweldig goed. Iedereen was en
thousiast. Niet alleen de groep die
zich voor de dagelijkse organisatie
had opgeworpen, maar ook de dui
zenden toevallige en vaste bezoekers
van de „theetuin". Het ziet er dan
ook naar uit dat we het experiment
volgend jaar zullen herhalen", zegt
de Franciscaanse pater G. Heester
beek. Hij was evenals zijn collega
H. Lagerberg bijna dagelijks in de
kerk te vinden, om er te praten en
om er te luisteren.
De twee paters, gehuisvest in het
Mozeshuis, direct naast de keik, ma
ken deel uit van de City-kerk van
Amsterdam. Gespitst als zij zijn op
de speciale binnenstadproblematie.i,
hebben zij zich te zamen met het
pastorale team voor het begin van
de zomer beziggehouden met we
zenlijk met Amsterdam verbonden
gegevenheden. Een van die dingen
is onder meer de trek van jeugdige
toeristen naar de magische stad.
Men was op de hoogte van de acti
viteiten van andere groeperingen,
die zich voornamelijk hebben opge
worpen te zorgen voor ontspanning
in de avonduren. Overdag is men
gedwongen rond te hangen in het
Vondelpark, op de trappen van het
nationaal monument.
De overtuiging dat er voorname
lijk onder de jongeren een behoefte
aanwezig was om ook overdag eens
rustig te zitten, al dan niet ergens
over te praten, 'met vrienden of
onbekenden een partij te schaken,
werd bij de paters steeds sterker en
kwam ook in gesprekken met jonge
ren steeds scherper naar voren.
„Het is natuurlijk geen uitgespro
ken pastoraal werk dat wij hier
deen. Wij hebben een gebouw, we
hebben de mankracht, wij kunnen
initiatieven stimuleren en op gang
gekomen bewegingen intensiveren.
Er kunnen bij mensen dingen ont
staan, zonder dat je er over praat.
Ik heb de indruk dat dat hier ook
veelal het geval is". Pater Heester
beek herinnert zich dat in de afgelo
pen maanden verschillende mensen,
oud en jong, een kleine expressie
hebben gegeven van datgene wat er
in hen omging toen zij de theetuin-
kerk inkwamen en er soms uren
bleven.
„Voor buitenstaanders is het wel
licht vreemd dat een kerk, die za
terdags en zondags voor de eredienst
wordt gebruikt, op weekdagen een
ontmoetingsplaats is voor mensen.
Ook in onze eigen parochie zijn er
die er moeite mee hebben gehad.
Dat is iets dat moet groeien".
Pater Heesterbeek herinnert aan
de restauratie van de Mozes- en
Aaronkerk, die in 1841 werd ge
bouwd. Toen de kerk in 1969 weer
beschikbaar kwam hebben we een
brochure opgesteld voor de parochia
nen onder de titel: „Restauratie of
vernieuwing". Acht avonden lang is
er toen breedvoerig gesproken over
de functie van de parochie en van de
kerk en ook de kwestie van de thee
tuin is aan de orde gekomen. Natuur
lijk waren er bezwaren, maar er wa
ren ook enthousiaste mensen. Nu het
allemaal zover is, staat bijna ieder
een er achter".
De kerkbanken, die op zondag
keurig achter elkaar het middenge
deelte van het kerkgebouw vullen,
werden in de week opzij geschoven,
om plaats te maken voor lage kis
ten, waarover oude tapijten werden
uitgespreid. Je kon er zitten of lig
gen. Naast een pilaar stond een oude
naaimachine, beschikbaar voor die
gene die iets aan zijn kleren wilde
herstellen. In een andere hoek lag
een grote bas, waar soms iemand op
speelde. In het rond waren de bid-
stoelen naast elkaar gezet. Jonge
mensen zaten er zwaar met elkaar
te bomen. Er waren ouderen die
alleen maar keken. De jongeren
voelden er zich thuis, de ouderen
kwamen op visite. Het was er vrij
druk, maar toch ook rustig. Wat er
gebeurde was helemaal op het kerk
gebouw afgestemd. De sfeer was
bijna meditatief.
In de kerk werd niet gerookt.
Niet omdat men tegen roken is, niet
omdat men verdovende middelen
bewust buiten wilde sluiten, maar
gewoon omdat er vanwege de hou
ten vloer op voorschrift van de
brandweer niet gerookt modht wor
den.
„Achteraf", zo zegt een van de
leidsters, „zijn we er wel blijmee,
al was het alleen maar om prakti
sche redenen". Al vindt ze ook dat
wel of niet roken helemaal niets
met de sfeer van de kerk te maken
heeft.
Het is ongetwijfeld wel de sfeer
geweest, die elke dag weer zo'n
duizend belangstellenden naar de
kerk heeft gedreven. Al beseft men
bovendien dat een dosis nieuwgie-
righeid voor velen ook wel de
doorslag tot een bezoek zal hebben
gegeven.
De werkers aan het project heb
ben de indruk dat de bedoeling in
grote lijnen is verwezenlijkt. Vol
gend jaar wil men er absoluut, mee
doorgaan, wellicht langer dan twee
maanden, maar liever nog zou men
zien dat er ook in de komende
maanden nog iets zou kunnen ge
beuren, ook al blijven dan alleen de
echte Amsterdammers over.
„Het eerste wat er nu moet ge
beuren is praten", zo vindt pater
Heesterbeek. „Praten met het team,
met de leiders en leidsters",
ters zijn zich bewust dat deze
we situatie nog moet groeien,
wel zij dagelijks aanwezig
beschikbaar, hebben zij zich
opgedrongen. Men is zich
wust dat dit seizoen alle
heden nog niet zijn benut,
men zitting heeft in de
ke werkgroep voor het
te zamen met Kosmos, Wï
hoopt men in het nieuwe
zonodig en zo mogelijk nog
fungeren als een middelpunt
j ong en oud het lawaai en de
van de stad kunnen
er bovendien nieuwe
kunnen doen om er weer naar
te keren. „Die functie is de
op het lijf schrijven".
WAT
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Mijn god, wat
izien ik? Ik zien, ik zien, wat de
I tobbende Nederlandse bioscoop
wereld in geen jaren meer heeft
gezien. Ik zien rijen voor de kas-
Iga van tientallen theaters: huis-
I moeders met de witmakers nog
I aan hun handen, hippe vogels en
begerige 65-plussers, die om de
|24 uur voor dag) en dauw een
zwijgende, aan de grond genagel-
I de polonaise formeren op de stoe
pen. Het geld brandt in de zak
ken, in de handtassen en bood
schappenmanden, maar voorlopig
kan het heet verlangen van het
■Hollands collectief niet worden
verzilverd. Bij het Haags Passage
theater is het wachten op Wil
Hannaarts, die exact om elf uur
|de glazen patrijspoort van haar
kassa zal openen voor de staande
Ireceptie van randstad-voyeurs,
die over twee dagen besproken
uitverkocht aan hun gerief wil-
[len komen.
Goeie Wil, die jarantenig in heaar
benauwde wachthok duimen heeft
gedraaid en als zuster Anna reikhal
zend uitkeek naar dolende zonder
lingen. die het kapseizende filmbe
drijf tegen beter weten in wilden
-steunen. Ze had zich reeds geschikt
Ei haar monotoom bestaan, waar de
(kassa met steeds grotere tussenpo
nen rinkelde. Ze had er vrede mee,
|4at ze de nutteloze tempeldienares
was geworden van de mammon van
celluloid, die zijn greep op de gelo
vigen van jaar tot jaar zag verslap
en.
Daar zit ze nu, dezelfde Wil Han
naarts. Een radeloze vrouw, die tus-
sen elf en vijf een eindeloze stoel-
I gang naar de rosse Canossa van Al-
I bert Mol maakt. Voor zich ziet ze de
I graaiende handen, bleke pieren, die
Ihaar kaartjes als matzes verslinden
I Voor zich ziet ze gezichten, waarvan
I steeds datzelfde verlangen naar een
I avondvullend bedsermoen dampt.
Van bijna overbodig ornament is ze
[van de ene dag op de 'andere ge-,
Itransfommeerd tot sleuteïbewaarster
Ivan de ingeblikte Amsterdamse wal-
I len.
Ze heeft de telefoonhoorn al uren
[geleden naast de haak gelegd, want
er is toch geen beginnen meer aan.
Ze krijgt waanzinnige aanbiedingen.
Mensen willen het drievoudige van
de entreeprijs betalen, als ze maar
I die poort van het krolse walhalla op
I een kier wil zetten.
Er wordt gedreigd, gesmeekt, ge
iteden, maar helaas, zelfs Wil Han-
Ihearts is de formule van de wonder-
I baarlijke stoelenvermenigvuldiging
I kwijtgeraakt. Ze grijpt om vijf over
f 7°°r het eerst naar haar grijze
I hoofd, ze zal in de loop van de dag
luie radeloze heffing ineens nog vele
Ijralen herhalen. „Als ik om vijf uur
In huis ga"' roePt ze °P ahngrij-
pende toon, „kan ik geen pap meer
«ggen. ik voel me somas net een
Jjhgeaeukt conservenblik, waar ze
I e3» allen op getrapt hebben".
w" Hannaarts is niet de enige,
ivan °P is gecahkt in de poel
l„„u.srn,euiië overspel. Als haar taak
InS/J? is (.,Ik kan het woord
^ee niei meer horen",
reeuwt ze) beginnen pas de pro-
A~"
Geen bezwaar tegen een dutje.
