hulp loopt terug [lie kerken zijn Uit De tovenaar gaat door Kessler wordt vroeg grijs Zaterdag 23 oktober 1971 Picasso, schilder, graficus, pottenbakker en Franco-hater, wordt maandag 90 jaar. Een formidabele leeftijd, waarop het een mens niet ontsiert als hij zijn dagen pijprokend en naar het verleden kijkend in ledigheid doorbrengt. Zo niet Picasso. Hij is nog steeds als een razende aan het werk alsof hij de hele wereld met zijn kunst wil bedekken. Alles wat hem beweegtliefde, leed, geluk, vreugde, brengt hij in zijn werk onder. Nog steeds. Onbegrijpelijk. mm m v&fHpai - Mkmv 'I sas Afkeer Als goden Riante villa's Grap Ommekeer Hele tijd Gretig Burgeroorlog Model Tk vind 826.783,85, legaten f 3 uS? waren de ontvang 5.578.805,21, gespecfl 1.903.566,12, Wereld lissiedag van de kind 521,540,88, gilten 1 2j 970 werd dus 113.000 tar waarin tot nu toe d< >erd. Tegenover deze hiter de daling van d latste jaren niet gering PMW, aan de jonge ikkelingslanden is in c e gezinsbijdragen liep' as de teruggang van d jet het beslist niet ki icidentele gilten en leg Vuden. j^0r Jo" Hooyman ÏenerLVan de -tonse ebbe,, ol S' dle recht Loka vrïk Picasso 90 jaar Iff&rE" frlfeki ni. i ,8 5 5 Ira Een Picasso-tekening uit 1963. De schilder heeft een andere kijk, niet alleen op de vormen in de wereld, maar ook op de wereld zelf. Tekst: ADRI LAAN Pablo Picasso wordt 25 ok tober 90 jaar. De veelomstre- dene, de beroemdste, maar ook de veelzjjdigste, waarschijnlijk de rijkste, maar zonder twij fel de produktiefste kunstenaar van onze eeuw, krijgt alleen al dooi weer een jaar ouder te zijn geworden, de aandacht van de wereld. Ouder worden is geen verdienste. Daarbij jong blijven zoals Picasso, ken merkt de raskunstenaar. Nie mand meer dan hij heeft zijn stempel gedrukt op de ont wikkeling van de moderne kunst van 1900 tot ver na de Tweede Wereldoorlog, op z'n minst dus een halve eeuw lang. Picasso is onbegrijpelijk: zijn stijlwisselingen zijn nauwelijks te volgen, zijn opstelling te genover de wereld lijkt vol van tegenstellingen, zijn pa radoxen verwarren de wereld. Ze komen allemaal bijeen in de figuur Picasso, die blijkbaar in staat is ook het schijnbaar onverenigbare te verenigen. Hij heeft een andere kijk, niet alleen op de vormen in de wereld, maar ook op de we reld zelf. Hij, de Spanjaard afkomstig uit Malaga, koestert een hart grondige afkeer van Franco en diens ondemocratische politiek. Toch schonk hij Barcelona twee jaren geleden niet.min der dan 900 van zijn vroegste schilderijen: een vorstelijk ca deau, van onschatbare waarde. Barcelona is daarmee op slag het belangrijkste Picasso-mu- seom in de hele wereld gewor den. Zodra echter in het begin van dit jaar de Spaanse po litiek zich weer eens mani festeerde in tiranniek optre den tegenover Spanjaarden die protesteerden tegen het bewind, verhinderde Picasso de officiële opening van het museum. „Voor onbepaalde tijd". Zc laat een onafhanke lijk kunstenaar zijn gezag gel den. De Spaanse autoriteiten staan met de mond vol tan den, want het enig alternatief zou zijn al die kostbare zaken maar weer naar de kunstenaar terug te sturen en dat is on denkbaar. Picasso leeft door, met Jac queline Roque, zijn tweede vrouw. Dat tweetal leeft al sinds 1953 samen, als goden in Frankrijk, ouder wordend en klaarblijkelijk steeds gelukki ger. Hij heeft haar pas in 1961 getrouwd, als een formele be vestiging van de hechte band die hij met haar al had. Altijd heeft Picasso zijn werk en zijn leven nauw verbonden. Hij maakte talloze portretten van zijn Jacqueline. Ze beviel nog weer beter dan haar voorgang ster Francoise Gilot, bij wie hij overigens twee kinderen had. Ook Francoise was mo del, net zo goed als de kinde ren. Picasso's vele, vele vrou wenfiguren zijn altijd geïnspi reerd geweest door zijn mo dellen. die hij schilderde en tegelijk liefhad. Jacqueline echter schijnt hem totaal bui ten zinnen van schildervreug de te hebben gemaakt; zijn productiviteit werd in haar nabijzijn ongekend groot. Zijn volledige economische vrijheid valt af te lezen uit zijn vrije houding tegenover wie dan ook, uit zijn besliste keuze van zijn vrienden maar ook uit de aankoop van riante villa's Parijs mijdt hij sinds lang. Zuid-Frankrijk is zijn leefdomein en daar heeft hij verschillende ateliers, met als voornaamste La California bij Cannes. Daar tekent en schil dert hij met ongekende kracht. Nog steeds zijn er miljoenen mensen op deze wereld die hem blijven beschouwen als een „charlatan". Andere mil joenen, achter 't ijzeren gor dijn, kennen hem alleen als de maker van de „vredesduif". Voor kenners van de schilder kunst, voor liefhebbers van de beeldende kunst, is hij echter al lang gedoodverfd als „de laatste echte schilder". De doorvoering van het ku bisme samen met Matisse en Braque in 1907 was de allereerste grote doorbraak naar de huidige moderne kunst De opening die Picasso daarmee aan anderen en zich zelf verschafte, heeft hij zijn leven meter voor meter ver wijd Hij hield nooit op met experimenteren, nooit verstar de zijn visie, altijd kon hij weer met nieuwe ogen, kin derogen, kijken. Een levenlang Picasso is ongelooflijk vitaal: hèt kenmerk van de raskunstenaar. Bij gelegenheid van zijn ne gentigste verjaardag liet de meester zich voor twee recente doeken vereeuwigen. tekenen en schilderen, van 's morgens vroeg tot 's avonds laa», heeft hem een ongeloof lijke routine en ervaring bij gebracht. Hij is daar nooit op gaan leunen, haar heeft die vaardigheid moeiteloos altijd weten dienstbaar te maken aan zijn eigen vernieuwing. In elke „geschiedenis van de mcderne schilderkunst" heeft elke samensteller ervan om hoog gezeten met de vraag hoe in 's hemelsnaam Picasso daarin onder te brengen. Hij kon nooit in één hoofdstuk ge past worden, integendeel, hij mocht in geen enkel hoofdstuk ontbreken. Men ontkwam er daarom niet aan het werk van deze ongrijpbare door zo'n boek te verspreiden, als een soort „running gag" in een ko.- mieke film, waar een manne tje telkens weer opduikt, zij het in dit geval in een soms totaal andere vermomming. Zijn artistieke bezigheden gaan als cement door de geschiede nis van de moderne kunst. Vooral na de Tweede "We reldoorlog maakte hij diepe indruk op de jonge kunste naars van West-Europa. Voor hen kwam de grote, intense kennismaking samen met de bevrijding van de Duitse ti rannie waaronder het experi ment met de vrije vorm on mogelijk was. De waardering voor z'n werk groeide sprongs gewijs en met de prijzen er voor gebeurde hetzelfde. Picasso ondertussen leefde in Frankrijk zonder zich iets van de Fransen aan te trekken. Natuurlijk werd hij wel be- invloed. Zoals toen hij in 1900 in Parijs belandde en onder de indruk kwam van de schil de: ijen, van Van Gogh en het werk van Toulouse l'Autrec. Misschien in hun navolging schilderde en tekende hij in die periode (De „blauwe pe riode") juist zoveel armzali gen en ontrechten, maar wie Goya kent weet dat men in die belangstelling voor mense lijk onrecht ook Picasso's Spaanse karakter zou kunnen herkennen. Op zijn 23ste jaar was hij eigenlijk al behoorlijk bekend en na' 1914 werd zijn „Bateau-Lavoir" een centrum waar veel kunstenaars elkaar ontmoetten op zoek naar een nieuwe kunst. Mensen als A- polhnaire, Dérain, Van Don gen en Juan Gris, bijvoorbeeld. En Braque natuurlijk, sinds 1907 met hem optrekkend. Op de „blauwe" volgde de „roze" periode, van 19051906, met steeds meer deformaties in zijn uitbeelding van zwer vende toneelspelers, harlekijns, circustaferelen en natuurlijk veel naakten. De volledige om mekeer kwam spoedig en hoogstwaarschijnlijk door de kennismaking met Afrikaan se snijkunst. Picasso zag op slag de geweldige artistieke kracht van deze kunst die nu pas door het grote publiek gezocht wordt en hij schil derde zijn beroemde „Demoi selles d'Avignon" (1907), de in leiding tot het „kubisme". Het ging ei om niet te schilderen wat men zag, maar wat men weet. na analyse van elk te schilderen voorwerp, vaak vanuit verschillende standpun ten tegelijk bekeken en alles teruggebracht tot wezenlijke structuren. To' 1915 inspireerde het ku bisme hem tot een grote hoe veelheid sterke werken. Dan verbaast hij iedereen: hij heeft het blijkbaar allemaal wel ge zien en begint zich te inspire- Zeeuwse oester eigenlijk Frans De Oosterschelde, het hel derste stuk open water dat Nederland nog bezit, herbergt een schat ter waarde van ze ven miljoen gulden. Op wind stille dagen kun je het kapi taal zien liggen. Het bestaat uit platte, onaanzienlijke schel pen, of ook wel uit bolle, iet wat puisterige exemplaren de oesters van Yerseke. Dit jaar zijn ze groot nieuws in culinaire kringen. De kwa liteit van zowel de platte Zeewse oester als de bolle Portugese oester is fenome naal. „Moddervet", zeggen de oesterkwekers en de restau ranthouders in Yerseke. De oesters schijnen het erop aan te sturen, onder te gaan in pracht en schoonheid. Ieder een weet immers, dat de Zeeuwse oestercultuur tegen het jaai 1976 zal worden be ëindigd. De Yerseke schelpdieren kwekers zeggen, als je ze vraagt hoe lang ze het nog denken te kunnen rekken: „Nog een hele tijd, als de dam er tenminste niet komt". Ze doelen op de Oosterschelde- diim, het grootste werkstuk dat Rijkswaterstaat ooit in de delta aanpakte. De dam zal de Oosterschelde beroven van zijn getijbewegingen en het water zal geleidelijk aan zoeter worden De oester, die zo ge voelig is als een baby, kan er met meer in leven. in feite is de typisch Zeeuw se oestercultuur al ten onder gegaan toen in de winter van 19C.2 op 1963 de klimaatharde Zeeuwse oester een stukje zeebanket, dat met recht de kaviaar van West-Europa mocht worden genoemd door een zware nachtvorst werd uitgeroeid. Van het jon ge broed overleefde 95 pro cent de zware nachtvorstpe riode niet. De Yersekenaren, hoe vakkundig zij ook zijn, hebben geen kans gezien om nieuwe generaties Zeeuwse oesters te kweken. Wat men tegenwoordig een Zeeuwse oester noemt, is in feite een Franse oester, die zijn laatste halve levensjaar in het heldere water van de Oosterschelde heeft mogen doorbrengen. In het voorjaar halen de Yer sekenaren drie a vierjarige oesiers uit Frankrijk. Ze wor den overgeplant op de Yerse- ke-bank, waar ze in luttele maanden een metamorfose on dergaan Het Oosterschelde- water bevat namelijk veel voedzaam plankton waaraan de oesters zich gretig te goed doen. Als eenmaal de R weer in de maand is, hebben de Franse oesters niets meer ge meen met hun familie in het zuiden Ze gaan als Zeeuwse oester terug naar de restau rants o.a. in Parijs, om daar als voorgerecht a f 1,50 per stuk, in de verwende keelsga- ten af te dalen. Het jaar 1971 gaat de ge schiedenis in als het jaar waarin de „Zeeuwse" oester smakelijker is dan ooit. Moe der natuur heeft namelijk een spelletje met de Oosterschelde gespeeld en daarbij handrei king ondervonden van Rijks waterstaat. Door de afsluit- werken in de mond van de Oosterschelde is' er van alles met de waterbeweging gaan de. Er is veel zout in het wa ter, de temperatuur is gunstig en het plankton is overvloedig aanwezig. Onder die condities gaat een oester van welstand blaken. ren op de oude meesters. Van collages met houtjes en stuk jes papier zwaait hij met groot gemak over naar klassieke ge stalten. Het surrealisme raakt hem nauwelijks, al schildert hij jarenlang dromen uit het onderbewuste, arabasken uit diepteloze ruimten opgevitst. Politiek interesseerde hem nauwelijks. Tot hij vol getrof fen wordt door de gruwelijke gebeurtenissen in zijn vader land: de Spaanse Burgeroor log. Zijn emotionele betrok kenheid hecht zich op de mis daad van Guernica, waar de Duitse piloten van het Kondor- regiment ten dienste van Franco oefenen voor wat ze later op Warschau, Rotterdam en Coventry in het groot zou den herhalen. Zijn enorme, fel le compositie „Guernica" is de gebeurtenis van de wereldten toonstelling van 1937, waar ze in het Spaanse paviljoen een muur bedekt. Picasso is poli tiek klaarwakker geworden. Als men dit grote doek her ziet (het is in het bezit van het Museum of Modern Art, New York) ontdekt men dat hij hier heel zijn Spaanse aard volbloedig heeft vermengd met zijn oorspronkelijke expressio nisme en zo tot een uniek meesterwerk kwam. Tot en met de Tweede We reldoorlog toe gaat hij door met zijn steeds wisselende ex perimenten. Daarna trekt hij zich terug in al zijn oude the ma's, die hij weer opneemt en tot nieuwe vormen brengt. Hij schildert, maakt grafiek, en bakt potten, alles nu in recht streeks verband met zijn da gelijks bestaan waarin zijn modellen, zijn vrouw(en) en n/r li k'"' 'u grote Telkens duikt het thema weer op van „de schilder en zijn model". Daar komt als hij 89 is dan weer een enorme serie van 347 etsen uit voort, die men wel een hoogtepunt mag noemen van zijn lange leven. Hij maakte die etsen in nog geen zeven maanden, vaak zeven of acht per dag. Alle stijlmiddelen bracht hij in toe passing. Grieks-klassiek, de stijl van Rembrandt, van Ve lazquez, het doet er niet toe wat hij aangreep, telkens werd elke ets een typische Picasso. Een soort tovenaar van de beeldende kunst is hij gewor den. een samenvatting van zo wat alles wat de afgelopen twintig eeuwen hebben opge bracht, verenigd in één vitale man Driftig, raak, razend knap maakt hij een enorme hoeveelheid kunst, alsof hij de hele wereld met zijn aanwezig heid wil bedekken. Alles wat hem bewoog en beweegt liefde vooral, maar ook leed, geluk en tragedie brengt hij in zijn werk onder. Welke stijl hij ook hanteert, hoe hij ook naar buiten toe handelt, bij alle tegenspraak blijft alleen de eenheid in hemzelf te vin den. Elke periode van Picasso, en tenslotte, elke tekening of ets van deze man, moet men zich met de ogen wijd open veroveren. Aldoende maakt men kennis met het grote be grip vrijheid. Regels, conven ties, doodververii, vooroorde len horen niet bij hem. Hij is de hoog getalenteerde opvol ger van vermaarde tekenaars als Michelangelo, Rembrandt, Ve'azaues en Goya. „Ik zoek niet, ik vind", heeft hij eens uitgeroepen. Hij heeft veel gevonden, deze negentig jarige. dat ons leven anders heeft gemaakt, diepzinniger, verrassender, opener en vol verwijzingen naar andere mo gelijkheden in de mens. Wel licht is hij het einde van de echte schilderkunst. Men kon zich dan geen beter samen- vatter wensen dan deze cu rieuze Spaanse man. Wat Rinus Michels in Barce lona doormaakt, ondergaat Georg Kessler in Anderlecht en Brusselse omstreken. Een trainer is een hond, die blij is als hij niet geslagen wordt. Een andere trainer is een bluf fer met slechte kaarten in zijn mains sales. Voor een trainer zijn de veter in de linker schoen van zijn midvoor, het vuiltje in het oog van zijn keeper en het liefdeleven van zijn stopper belangrijker dan de luchtverontreiniging, het behoud van de Perzische mo narchie en de bestrijding van de infiltratie der inflatie. Kessler is er vroeg grijs van. Zijn vrouw zit in het geel een zaam en lijkbleek op de tri bune ongelukkig te wezen. Is deze man met naam en faam bezig zijn talent aan prutsers te vermorsen? Of is hij er on gelukkigerwijs slechts tót-nóg- tóé niet in geslaagd de ge spierde motor juist af te stel len, maar staat dat wél te ge beuren? Kessler werd tegen een fabuleuze vergoeding plus premie gehuurd voor de duur van vier volle jaren. Zet mon sieur le président Constant Vandenstock hem nu al op straat dan krijgt hij een bur germansvermogen mee. Georg Kesseler kwam naar Brussel en was de Heren An derlecht meteen welgevallig. Hij pakte de zaken professio neel aan hetgeen huidig ge vraagd is en indruk maakt. Georg verwijderde alle oude rommel van de terreinen en uit de gebouwen. De nieuwe bezem veegde en organiseer de perfect. Spullen en onder komens konden niet goed. mo dem er duur genoeg zijn. De beste hotels, de beste bief stukken en de allerbeste orga nisatie en begeleiding. De He ren Anderlecht stonden naf. drukten de kuiten achteruit en gebaarden van „moet ie ons eens zien". Belgen benaderen in het alge meen en terecht de Hollanders met een gepast wantrouwen Ook de dure spelers van An derlecht oordeelden Kessler aanvankelijk een rare snuiter te ziin. die net iets te veel jo- vialitei* op de bal drukte Maar ze moesten spoedig wel toe geven dat als Kessler zei dat vier maal vier zestien was. ie dat echt niet even hoefde n» te rekenen. Het hing niet on de centen niet op de iiver en ze ker niet op het vakmansohar> van Kessler de Formidahele Anderlecht zou kampioen "'or den, de finale halen in de Eu ropa Cup II en zijne Heren weer met roem overladen. Die overtuiging bleef totdat er ook nog even zij het pro forma gevoetbald moest worden. Toen bleek dat het sunerbrein van Georg Kessler zich enkele nullen verrekend en gebouwd had op het drijfzand van een versleten ploeg met een suffe achterhoede en peperdure aanwinsten die niet eens waar wister, te maken, dat ze een cornervlag van een doelpaal konden onderscheiden. De aan- en verkooppolitiek van Anderlecht was altijd al te vergelijken geweest met die van de horlogemaker die een wagon secondewij zerti es in- slioeg onder het motto „dan ben ik daar voor de eerste weken tenminste vanaf", maar bij ce laatste gelegenheid had den de Heren zichzelf toch nog weten te overtreffen, gaat hier niet om de centen. De situatie is nu zo, dat vrij wel alle door Anderlecht ver kochte spelers elders de stijf ste knevels dragen en dat het aangekochte materiaal geen meid mee op de dansvloer krijgt. Het elftal, samengesteld uit door Anderlecht verkoch te spelers zou fn deze compe titie zonder ook maar één keer te haperen kampioen worden en het huidige echte Ander lecht met 6-0 vloeren. Dat it de tekst en het wijsje dat wordt gefloten door het voik en dooi de Vrouwen van An- deilecht, wier liefde omgesla gen is in schampere hoon. Zt spreken van de Mannekes Pii met de Paarse Billekes. Pol van Himst was razend ei na de 4-0 nederlaag barstte d botn in de richting van de Hol- Ianaer Kessler, de Hollanden Ruiter, Rensenbrink en Barth, maar in de richting van Gro ninger Mulder vooral. Polleke van Himst is een jongen als een mik zonder krenten. Niet intelligent genoeg om onder pastoor te worden, maar te slim om klepelkoster te blij ven. Hij draafde op tegen Kessler en dicteerde hoe het wel moest. Ofschoon hij pleit te voor een terug-naar-het-Si- nibaldisme, bleef hij vaag ir de uitwerking van zijn geniaal plan. Duidelijk was wel, dat hij eti de zijnen Kessler een brevet van ondervermogen ga ven maar wel bereid bleven ds arme doch brave borst bi] de uitoefening van zijn taak terzijde te staan. Het kwam allemaal zwart op wit in de krart. Het harnas van IJzeren Kess ler bleek aangevreten door roest. Hij zette Pol van Himst niet voor drie maanden op de bank, maar zoog er een punt aan van Anderlecht tot Tonge ren Hij hield een geheime be spreking die de dag er na met commentaar van Van Himst in de krant stond. Kessler lijmde en plakte de hele zaak provl- SPORTBRIFF TTÏT BELGIË door JAN WINTRAECKEN soir aan elkaar. Jan Mulder werd zo toornig woest dat het plombeersel in zijn kiezen smolt. Kessler suste als een vroedvrouw en sprak van moed en vertrouwen als de man, die weet dat de rode haan kraait bc-ven 'n niet verzekerde tent. Kessler miste de bus. Hij had Polteke het Sulleke. die nu al twee seizoenen lang al terend op df roem van zijn vorige in carnatie met ziin door stuoi- dite" geschraagd traag voetbal de zaak in de soep draait, uit niet van ons' de roulatie mopten nemen. Dat was do shock geweest die An* derlecht nodig had. Oeorg hoeft het niet gedaan- N'J moet -hii gaan. Van» nog niet,, maar morgen wel. HÖ hevft fTpcnppld. Hii heeft ver loren Want onmiddpBiik na de Ccitr van Pol en tilden? ■zatpTdavavrmdse strRd tegen Uuion keerden wind en lachte K>nau Fortiina nasrswitton pn vooral wee toe. "Pol hptrad het ve en ving anniaos Nanoieon wa terug om ziin honderd da* uit tp tranrien. dossier zat het. Vuankip 7.ich kloin te rnnK °n 7iir nrpn voor het fluiten sliritor An^prlerht sneeze zo als Vat Wimct hpf had Ten en dwars tpgen de Ierse draad in. Maar het snP.z de er demonstreerde en wiv» Het won met Pol van Himst scoorde als nag- heveling der goden 4 maal-"" Zes herfstbladeren k°ndi2en het einde van de wh^ter. aan maar toch was elk nunt een t.rao on het nart Oerrg Kéfcsler. Hii is een geschoren maar «ebr?L man. Pol baadt in chamn* Hii ip de keizer uit he* •Tan Mulder is ziin nar. bal toeval. Achter de s n huizen van Anderlecht de galg waaraan eens K* r vn—rfrOPlt Pol zal haneen. Fr naast groeit weer een kleintie oo. Voor of voor Jan. Voetbal is val. ..Een paar jaar geleden wij Wereldmissie- Z de ondertitel gegeven: JLVan. de verenigde ^«provincies. Want het ikh principiële ge- Jeid van de kerken. Zij fen ua,leen in ee« chdlende positie. Het [Slip moet groeien dat de Z is *ederla«d "iet istpi-b i een oudere et kau onze Eulp in t kader van de solidari- Aan w de kerken". !Ur t Woord is direc- an dë °p Schoenmakers 'erken ,V,anuseIijke Missie- ffMPMW) Nederland, e*oek een werk- •aand helft" andeihalve e kerk t gebracht aan Kerk m Indonesië. V mening d?ohoermmkers is Jrming" vfn Jan d.e -beeld- el een en .,n*e missie nog en gedaan w moet wor" idee dat riL°gï teveel leeft ^Wikkeling e kerken in de Ir', van d? ?en ken in de om -, ,gevestigde e ontwikkelde lan- den, dat I toch eigj ons is. wild metl door hetl Nederlanl rissen tel missionai schenk d ken kun keerzijde dat het i houden wtfüt en 1500 mil jaar op I terugkon! de missil van onzJ missie isl hele kerl volk. Zc missie ir van de h Dat ou ring ver< zaarn m proces v; politiek terrein e: lijke on1 tweede "V de gedac het hele vestigd 1 lijk is Schoenm siebegrip Afrikaan Mihayo 1, ra in Ta teera is terdsm.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1971 | | pagina 14