Er zijn nog
rechters in
Gelsenkirchen
ENGELS: BEZINNING OP STAATSPRIJZEN
c
c
Alternatieve begroting
justitie 1972
van Coornhert Liga
HET VONNIS LUIDDE: STOPZETTEN DIE BOUW!
3
Proces tegen
Anglicaanse
deken hervat
„STRAFSTELSEL GEBREKKIG"
Vrijspraak voor
Belgische
drankenhandel
binnenland
buitenland
Geen werklozen
Zoeken
Fel tegen
Principe
nnet de postgiro
Qeen onnodig geloop,
en geen incasso- of
stortingskosten meer!
makkelijk!
Kunstenaar
moeten zelf
meedenken
ZUID-NEDERLANDSE BEURS
Hulp voor stervende
bomen langs singels
in Groningen
Dinsdag ,2 oktober 1971
ii
Autoriteiten, die het te kwaad
krijgen met de publieke opinie, om
dat zij naar het schijnt één liji
trekken met de belangen van di
industrie, hoeven niet alleen in Kot
terdam gezocht te worden. Een on
eer verslaggevers was in Gelsenkir
chen, in het hart van het Kuhrge
bied, waar een half afgebouwd'
fabriekspijp vermanend de vingej
omhoog heft, alsof hij het klassieke
„er zijn nog rechters in Berlijn'
kracht wil bijzetten. In dit geval
aten de rechters niet in Berlijn,
naar in Gelsenkirchen zelf.
Het Verwaltunsgericht Gelsen-
.irchen heeft deze zomer een ge-
iieenteraadsbesluit, waarbij aan een
jroot glasconcern toestemming werd
/erleend oin in een buitenwijk een
ïieuwe fabriek te bouwen, vernie
igd. De bouw werd stil gelegd, ook
il zat er reeds voor 23 miljoen D-
nark in de grond en al waren er
voor 70 miljoen aan bouwopdrach-
en verstrekt.
Natuurlijk hebben gemeente en
industrie het niet bij deze uitspraak
laten zitten. De zaak zal in hoger
beroep behandeld worden voor het
Oberverwaltungsgericht in Münster.
Wanneer?
Dat kan nog heel lang duren en
le vraag is, of het concern daarop
wachten wil. Misschien gaat de
nieuwe vestiging aan de neus van
Gelsenkirchen voorbij. Figuurlijk
én letterlijk! Hoe (verdeeld) de pu-
blike opinie in het Ruhrgebied over
deze kwestie denkt, blijkt uit bij.
gaande reportage.
Maar ook, wanneer het bedrijf
niet op de uitspraak zou wachten
en een van de 30 andere gegadigden
in de bondsrepubliek als vestigings
plaats zou kiezen, dan wordt nog de
uitspraak van het Münsterse hof
met spanning tegemoet gezien. Wat
in Gelsenkirchen gebeurde, is tot
dusver uniek in de geschiedenis van
de milieubescherming. Bevestiging
van het vonnig in hoger beroep zou
een precedent scheppen, waarvan
de gevolgen ver buiten Gelsenkir
chen om zich heen zouden grijpen.
Daarom blijven de ogen van voor-
en tegenstanders gericht op de
Westfaalse hoofdstad, waar de ora
keltaal vandaan moet komen, die
een eind zal maken aan de huidige
onzekerheid.
(Van een onzer verslaggevers)
GELSENKIRCHEN. De gevelgiuirlandès van cement, die de
bomaanvallen van de tweede wereldoorlog overleefd hebben, zijn
sinds jaar en dag zwart. Tussen grauwe huizen ligt hier en daar
een plantsoentje met wat stoffig groen, met speelwerktuigen en zit
banken. Wel even de bank afvegen, voor je er op gaat zitten'.
De tram rijdt heuvel op, heuvel af, langs schoorsteenpijpen en mijn
schachten. Een jonge vrouw beweert „keine Ahnung" te hebben van het
aantal kolenmijnen in het stadsgebied. „Er zijn er wel heel wat gesloten,
de laatste jaren." Later zullen wij het precieze aantal horen: tien van de
dertien. Het is te merken. De lucht boven het Ruhrgebied is de laatste
jaren niet zo grauw als we ons de hemel boven Duitslands industriële hart
van vroeger herinneren.
Groene natuur is schaars in Gelsenkirchen. Als deze fabriek mag worden afgebouwd, verdwijnt er een
stukje leefbaarheid uit de stad, die zich juist aan de fouten van het verleden wil ontworstelen.
Gelsenkirchen pp maandagmor
gen. Mannen in werkpakken, vrou
wen in zwarte jurken, hoogbenige
tieners en kinderen met schoolran-
sels op de rug. Gelsenkirchen is dui
delijk een arbeidersstad. Een scha
kel in de keten van arbeiderssteden,
die door de Straszenbahn tot „Ruhr
gebied" aaneengeregen worden. Een
keten van gladde tramrails ttissén
vaak hobbelig plaveisel, waar op de
ze maandagmorgen een onafgebro
ken verkeersstroom overheen raast.
Uit de Bahnhofstrasse zijn trams
en auto's verbannen en kun je rus
tig langs de etalages wandelen. Ver
grotingen van antieke foto's, die de
aandacht op een speciale kofferaan-
bieding moeten vestigen, vertellen
hoe de stad gegroeid is. Naast de af
beeldingen van aandoenlijke trein
tjes en oude autootjes lezen we in
drukwekkende cijfers. In 1875 telde
de slad 30.888 inwoners, in 1900 al
128.008, een kwarteeuw later 205.803
en dan gaat het in vijf jaar tijds
met een enorme sprong naar 334.148.
Geen wonder, zo begrijpen we later,
want in 1928 werden de stad Bühr
en het Amt Horst met Gelsenkir
chen verenigd.
„Later," dat is, wanneer we tegen
over Pressereferent dr. König zit-
™- Niet te verwarren met zijn
Oberbürgermeister, die dezelfde
naam draagt en uit wiens naam hij
trouwens spreekt.
Gelsenkirchen heeft al een 390.000
inwoners geteld. Dat was vóór de
"knprisis. Het inwonertal is daarna
tot 350.000 gedaald. Pas dit jaar is
ei'*eei' een geringe stijging.
Maar: „Wij hebben geen werklo-
i' n '(ZT ^r' König. Hij is trots op
'In stad, die volgens de opgetogen
ochuretaal fouten van het ver
leden van zich afgeschud heeft en
nu een „competente partner in het
ïachtenspel van een dynamische
streek is geworden.
1 inderdaad: Gelsenkirchen
c e indruk van een moderne
„groszstadt", die in de urbane sfeer
bieden heeft. Een voor-
Efoir koopcentrum, culturele in
stellingen, sportvoorzieningen (deels
in aanbouw, zoals een reuzestadion
voor de bekende voetbalclub Schal-
ke '04). Nette woonwijken en meer
groen dan men in een stad als deze
zou verwachten.
In 1955 werkten hier nog 50.000
mensen in de kolenmijnen, op het
ogenblik zijn het er ruim 14,000. Ve
len zijn gepensioneerd, anderen ko
men overdag naar bedrijven, die
(foör blijven' draaien. Duitsland ziet
nog altijd een toekomst voor de
steenkool. In het Ruhrgebied wer
ken 10.000 jonge mensen in de mij
nen. en krijgen er parttimeberoeps-
onderwijs, waaruit je de conclusie
mag trekken, dat de „kumpel" nog
geen uitstervend beroep vertegen
woordigt. Een speciaal „kolenkabi-
net", een commissie van ministers
van het land Nordrhein-Westfalen,
houdt zich bezig met dit hoofdpro
bleem voor de 17 steden en vier
kreisen van het Ruhrgebied, waar
op 10 pet van de oppervlakte dertig
procent van de bevolking van dit
land samenhokt. Nog twee totaal
cijfers: vóór 1955 werkten van elke
drie arbeiders in het Ruhrgebied er
twee in de kolen- of staalindustrie.
Op het ogenblik nog 43 procent.
Dank zij krachtige overheidssteun
konden in de afgelopen vier jaar
86.000 nieuwe arbeidsplaatsen ge
schapen worden, waarvan er 51.000
aan ex-mijnwerkers ten goede kwa
men. Het saneringsplan hield ook
een samengaan van alle mijnen in.
De'„Ruhrkohle a.g." is nu de enige
partner voor de overheid bij de toe
komstplanning voor deze industrie
tak.
Pressereferent dr. König: Binnen
de Bundesrepublik heeft Gelsenkir
chen de beste resultaten bereikt met
de industriebevordering'. AJe stad
heeft daar vrijwillig ruim twee mil
jard DM in geïnvesteerd. Van nieu
we investeringen in fabrieken ne
men de gezamenlijke overheden zo'n
15 pet voor hun rekening."
Een van die nieuwe fabrieken is
de geruchtmakende glasfabriek van
Delog-Detag. Een dubbele naam,
omdat het concern uit 'n fusie ont
staan is. De oude fabriek van 1925
zal op den duur uit de stad verdwij
nen, omdat de glasindustrie over de
gehele wereld bezig is op een nieuw
procédé voor vlakgilas over te scha
kelen.
Dit zogenaamde „float-glas" is
niet alleen van betere kwaliteit dan
wat vroeger aan de markt kwam,
maar bovendien de helft goedkoper.
Deïog-Detag is de enige in Duits
land, die de licentie voor dit sys
teem bezit. Wie er niet op overgaat,
prijst zichzelf uit de markt.
Vandaar de plannen voor een
nieuwe fabriek. Een fabriek, die na
veel zoeken in de buitenwijk Feld-
mark, de kant van Essen op, ge
situeerd werd. „Vanzelfsprekend
hebben wij Delag geholpen, zij was
hier immers al," zegt dr. König. Gel
senkirchen was blij, dat het be
drijf, met zijn 3300 arbeiders, voor
de stad behouden zou blijven. Er
waren tenminste dertig plaatsen in
Duitsland, die zich als kapers op de
kust gemeld hadden.
Gelsenkirchen blij? De gemeente
raad zeker, die unaniem aan de
nieuwe vestiging meewerkte en de
bezwaren van vijf burgers onder
tafel veegde. Er waren immers 33
officiële instanties geraadpleegd en
er was maar één oplossing mogelijk
gebleken: bouwen in Feldmark. De
fabriek, die heel Duitsland zou gaan
bedienen, zou het aantal arbeids
plaatsen in de glasindustrie, ondanks
een vergaande rationalisatie, nog
doen gaan stijgen. Bovendien zou
den veredelingsbedrijven, die tot
hetzelfde concern behoren, naar
Gelsenkirchen komen, evenals de
hoofdzetel, die nu nog voor de helft
(de helft van de gefuseerde part
ner) in Furth staat.
Het werd Feldmark. Feldmark is
een uitzonderlijke parochie met veel
laagbouw, bijna een tuinstadje en
zeker gaat die typering op voor de
,,siedler"woningen, waarover nu de
slagschaduw van de nieuwe schoor
steenpijp viel. Tegen zonsondergang
is dat zelfs letterlijk het geval. Ze
ventien van deze meest witgepleis
terde huizen-met-tuintjes waarin
meest oorlogsinvaliden, moeten
worden afgebroken. De bewoners
hebben er zich juist deze week ge
laten bij neergelegd, nadat de raad
in tweede instantie een hogere „af
koopsom" dan de eerste keer had
geboden.
Maar die zeventien „siedler" zijn
niet de enige gedupeerden. Van
welk gezichtspunt uit je de half af
gebouwde schoorsteenpijp ook be
kijkt, overal bedreigt hij een stukje
verworvenheid van de Gelsenkir-
chener arbeiders. Zijn schaduw valt
over een bejaardenhuis, over een
sportveld, over een schitterend
volkstuintjescomplex, een (al door
de stad aangekochte) boerderij en
over de aanpalende woonhuizen van
het nu nog rustige Feldmark.
Toen eenmaal de 33 instanties ge
hoord en de stedelijke overheid het
besluit tot vestiging genomen had,
begonnen de Feldmarkers zich te
roeren. Een actiecomité onder lei
ding van een gepensioneerde kan
tonrechter, verklaarde het niet te
nemen. De zaak kwam voor de
rechtbank en tot ieders verbazing
luidde het vonnis: „Stopzetten
bouw".
Toen zat de kat in de gordijnen.
Een aanvankelijk met stomheid ge
slagen stadsbestuur protesteerde,
maar ook de arbeiders van de glas
fabriek, bang voor hun toekomst,
gingen de straat op met leuzen en
spandoeken. De communistische
partij plaatste zich achter het kapi
talistische belang, er werden van
kerkelijke zijde bemiddelingspogin
gen ondernomen, maar kantonrech-
ter-actievoorzitter Wieczorek (76)
en zijn keurtroep bleven pal staan.
„Al zou de paus zelf er voor naar
Gelsenkirchen komen, ik laat me
niet ompraten," aldus de 70-jarige
Wieszorek.
Tenslotte heeft het Verwaltungs-
gericht zich helemaal niet uitgespro
ken over het principe, over al da>i
geen luchtvervuiling of geluidshin
der. De rechtbank heeft alleen ver
klaard, dat de stad (een speciale
raadscommissie, die in dit land de
bouwvergunningen toestaat) de
openbare en persoonlijke belangen
in dit geval niet zorgvuldig genoeg
tegen elkaar heeft afgewogen."
Dr. König kan zich eenvoudig
niet voorstellen, dat een zaak, die
het fiat had van niet minder dan
zeven ministers, niet door zou kun
nen gaan.
En de bewoners, die nu al in de
schaduw van de nog loze fabrieks
pijp moeten leven? Zij hebben er
ook een zwaar hoofd in. De 17, die
hun huis kwijt raken, willen zelfs
maar liever niets zeggen. Een
vrouw, die de laatste spinazie uit
haar volkstuintje oogst, merkt filo
sofisch op: „Het kapitaal wint toch
altijd."
Dr. König, sprekend namens de
beide Königs: „Waneer die bouw
niet door mag gaan, dan komt er
geen nieuwe fabriek, dan kunnen
we de duizend nieuwe arbeidsplaat
sen, die dit meebrengt, wel op onze
buik schrijven, maar bovendien is
dan ook de oude fabriek ten dode
opgeschreven en dan zullen er op
kortere of langere termijn zeker
ontslagen vallen.
Alleen rechter Wieczorek en zijn
comité zijn minder defaitistisch. Ad
vocaat dr. Rudolf Stossberg, voor
zitter van de vereniging van grond
eigenaren en verdediger van een
aantal klagers voor de rechtbank,
dat het hem helemaal niet kan sche
len, of de nieuwe fabriek al dan niet
de lucht vervuilt. „Al kwam hier
een speelgoedfabriek, dan was ik er
nog tegen," zegt hij, en „wij laten
onze woonwijken niet kapot maken."
Het stadsbestuur, bij monde van
dr. König: „We zitten hier toch niet
op de Luneburgerheide. Iedereen
heeft de mond vol over milieube
scherming, maar ze vergeten, dat je
de centen daarvoor eerst verdiend
moet hebben. En waar de hoofdzetel
van een concern zit, daar komen
ook de belastingcenten binnen."
Dat is een uitspraak, die er niet
om liegt, maar waar overigens niets
mee opgelost is. Voorlopig blijft als
een keihard feit die onafgebouwde
schoorsteen in Feldmark overeind
staan. Er zijn nog rechters in Gel
senkirchen. Zullen er ook rechters
in Münster zijn?
i ADVERTENTIE)
ARNHEM (ANP) Bij de uitrei
king van de staatsprijs voor filmkunst
aan Ed van der Elsken heeft minister
P. J. Engels van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk gisteren op
het filmfestival in het Rembrandt-
theater in Arnhem gezegd alternatie
ve mogelijkheden voor een filmbe-
ieid met grote belangstelling tege
moet te zien. Naar de minister ver
telde, is in de Raad voor de Kunst
gediscussieerd over het al dan niet
handhaven van staatsprijzen.
De kunstenaarswereld is uitgeno
digd zich ook te bezinnen over de
motieven van elke selectie. De jury
voor de staatsprijs filmkunst heeft
ook haar twijfels, althans over de
Prijs in deze vorm. Minister Engels
achtte het nauwelijks of niet moge-
ï.l k een beleid uit te stippelen of uit
te voeren, als daaraan geen menings
vorming door de belanghebbenden is
voorafgegaan.
Hij herinnerde aan de twee jaar
geleden ingestelde werkgroep van de
Nederlandse Beroepsvereniging van
Filmers (NBF). Ook de Nederlandse
Bioscoopbond stelde een commissie
in, die de moeilijkheden van produk-
tie en distributie van de Nederlandse
film in studie zou nemen. Beide or
ganisaties hoopten op korte termijn
rapport te kunnen uitbrengen. De
materie zal ingewikkelder zijn, en
daardoor meer overleg en studie ver
eisen, dan aanvankelijk was voorzien,
veronderstelde minister Engels.
Over de staatsprijs voor Van der
Elsken merkte minister Engels op,
dat de prijs is toegekend voor een
film die in opdracht van de VPRO
was gemaakt. Hij hoopte, dat de prijs
ENGELS.
(ADVERTENTIE)
Als je alle transistor-batterijtjes
die Philips per jaar verkoopt achter elkaar legt,
dan neb je 96 jaar muziek.
ook voor de televisie-instanties een
stimulans zal zijn meer dan voorheen
gebruik te maken van diensten, die
filmers aan hen kunnen leveren.
De jury heeft vooral gewezen op
de humor en de „verliefdheid op het
leven" van de laureaat. Minister En
gels sprak ook de motivering van
Van der Elsken zelf aan: in de film
een mogelijkheid te zien een per
soonlijke inhoud te geven aan een
eigen onderwerp.
Bij de uitreiking van de eervolle
vermelding herinnerde de minister
aan de belangrijke internationale er
kenning, die Frans Zwartjes heeft ge
kregen. Hij hoopte, dat diens films
ook tot het grotere publiek zullen
doordringen.
Zich tot de tweede eervol vermelde
filmer richtend, zei de heer Engels,
dat het hem verheugde, dat Jan Vrij
man van het voornemen is afgestapt
om zijn bestaan als filmer te beëin
digen en zich tot het werk van pro
ducent te beperken. Vrijman noemde
hij reeds lang bekend als filmer met
een eigen stempel, die in vrijwel alle
films uiting geeft aan een grote maat
schappelijke bewogenheid.
(ADVERTENTIE)
Het toppunt van energie:
Een Philips batterij.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Volgende week
publiceert de Coornhert Liga, de
vereniging tot hervorming van het
strafrecht en de strafrechtpleging,
de alternatieve justitiebegroting
1972.
De Coornhert Liga is van mening,
dat het huidige strafstelsel gebrek
kig en irrationeel fungeert en dat
dit grote schade berokkent aan per
sonen en groepen.
De Coornhert Liga meent dat in
ons strafstelsel de individuele grond
rechten en vrijheden optimaal ge
garandeerd moeten worden. Tegelij
kertijd moet de strafbaarstelling en
de strafrechtelijke bevoegdheid wor
den beperkt.
Het ligt in de bedoeling van de
liga om te gaan functioneren als
alternatief gezag, dat via de publici
teit zal reageren op gesignaleerde
misstanden op het gebied van de
wetgeving, de politie, de rechtzaak
behandeling en de straffen. De liga
wil initiatieven nemen tot wetsont
werpen, studies en rapporten.
De belangenbehartiging van slacht
offers van het strafrecht en de
strafrechtpleging, de beïnvloeding
van de negatieve houding van de
samenleving tegenover deze slacht-
ofers en de beïnvloeding van het
onderwijs in de strafrechtsweten
schappen is voorts het doel van de
liga.
De Coornhert Liga is opgericht
door een bundeling van een aantal
groepen, zoals studentenverenigin
DEN HAAG (ANP) Het ge
rechthof in Den Haag heeft gisteren
drie vonnissen van de Rotterdamse
politierechter vernietigd, waarbij de
in het Belgische Aarschot gevestigde
drankenhandel F. V. G. N.V. was ver
oordeeld tot drie boetes van samen
900. Het hof sprak de vennootschap
vrij van de tenlastegelegde overtre
dingen bij de invoer in Nederland
van Bordeaux-wijnen, „Boerenjon
gens" met een te laag alcoholpercen
tage en flessen jenever met een te
geringe inhoud.
In de laatste twee zaken kwam het
hof tot vrijspraak omdat de dranken
niet op de in de telastelegging aange
geven plaats waren afgeleverd. In de
zaak van de Bordeaux-wijnen was
het rapport van de keuringsdienst
van waren niet bruikbaar als bewijs
materiaal.
In een vierde zaak had de advo
caat-generaal bij het gerechtshof be
vestiging gevorderd van het vonnis
van de politierechter in Rotterdam,
waarbij de drankenhandel wegens
het afleveren van jenever met een te
laag alcoholpercentage was veroor
deeld tot een geldboete van 2.500.
Het hof heeft gisteren bepaald dat
het onderzoek in deze zaak zal wor
den heropend. Op een zitting in ja
nuari zal een aantal deskundigen
worden gehoord over de bepaling van
het alcoholgehalte.
(ADVERTENTIES)
vrijdag begint het feest
voor vader, moeder en gezin
TWINTIGSTE
eindhoven
in de philips-jubileum-hallen
een keur van standhouders
staat voor u aangetreden
met lustrum-verrassingen,
attenties, demonstraties
gen, strafrechtelijke studentendispu
ten, Coornhert. de bond van ex-
gedetineerden en de Krom. Er is
een verenigingsraad opgericht van
ex-gedetineerden, journalisten, stu
denten. advocaten, wetenschapsbeoe
fenaars. politici en reclasserings-
ambtenaren.
PRETORIA (Reuter) In het pro
ces tegen de Anglicaanse deken van
Johannesburg, Gonville Ffreneh-Bey-
tagh, heeft de openbare aanklager
Liebenberg gisteren gezegd dat de
deken heeft deelgenomen aan pogin
gen tot omverwerping van de staat.
Het proces werd hervat na een
week uitstel, waarin de officier van
justitie en de verdediging hun argu
menten hebben voorbereid. De deken
wordt overtreding van de wet op het
terrorisme in tien gevallen ten laste
gelegd.
De officier van justitie zei dat be
wijzen voor deelneming van de de
ken aan terroristische activiteit niet
nodig zijn, voldoende is volgens hem
al het bewijs dat hij de handhaving
van recht en orde in gevaar heeft
gebracht om hem onder de wet op hel
terrorisme te kunnen veroordelen.
Het is al genoeg wanneer wordt aan
getoond dat hij onafhankelijk gehan
deld heeft, maar „de «taat zal aan
tonen dat bexlaagde niet in afzonde
ring heeft gehandeld", aldus Lieben
berg.
Deken Ffrench-Beytagh heeft geld
afkomstig van het „Defence and Aid"-
fonds in Londen, een in Zuid-Afrika
verboden organisatie, verdeeld onder
merisen die volgens de officier ban
den hebben met het verboden Afri
kaanse nationale congres (ANC). De
deken deelde niet alleen geld uit, hij
was „een agent van het ANC" aldus
Liebenberg.
(ADVERTENTIE)
GRONINGEN (ANP) De plant
soenendienst van Groningen heeft
tienduizend ventilatiekanalen rond
de wortels van de kastanjebomen in
de stad aangebracht om deze van
een wisse dood te redden. Via de
ventilatiekanalen wordt de bomen
regelmatig water en voedsel toege
diend.
Volgens de resultaten van een on
derzoek door een fysisch-chemisch
onderzoekteam van de Nederlandse
Heidemij. is de bomensterfte, met
name van kastanjes, langs de Gro
ningse singels voornamelijk te wij
ten aan het pekelen bij gladheid,
lekken in de aardgasleidingen en de
grondverdichting door de tussen de
bomen geparkeerde auto's.
Verscheidene tachtig jaar oude bo
men moesten dit jaar gekapt en
vervangen worden. De jonge boom
pjes hielden het ook niet.
Het embleem van de Apollo
9. Deze week bij elk Shell-
station, dat in het teken van
de Apollo-actie staat. Gratis
bij 20 liter benzine of 2 liter
Shellina Premix. Elke week
een nieuwe.VerzampI ze alle
tien en plak ze op de gratis
verzamelaffiche.
Nu gratis Apollo-stickers FshellI
bij Shell, n
WWD771
