Verkeer
vrij
uit
Keten van iglo's
Onbrandbaar...
Perspectieven
Mogelijkheden
Kinderen
Metaalgeheugen
J.Th.J.M. Willems
Bloed
HENK EGBERS
"Dit is voor het eerst, dat
polyurethaan - een kunst
stof, die geschuimd kan
worden als ruimtelijke
constructie wordt toege
past". Dat vertelt architect
en stedebouwkundige J. v.
Oers uit Tilburg, de ont
werper van het zogenaam
de Iglonium, dat momen
teel in deze stad verrijst.
Voor deze 39 iglo's, onder
ling door tunnels verbon
den, bestaat niet alleen in
de bouwwereld grote be
langstelling, maar ook ge
meentebesturen, instituten
die naar ruimten zoeken en
zelfs particulieren raken
zeer geinteresseerd.
Het hard kunststofschuim
- 'n unicum in de bouwwe
reld - blijkt voor weinig
geld interessante ruimtes
op te leveren, die duur
zaam zijn. "De toepassing
kan iedereen verzinnen en
het lijkt betaalbaar", zegt
Van Oers. In Tilburg zul
len de iglo's het eerste jaar
een expositieruimte vor
men voor de plaatselijke
industrie, maar er bestaan
nu plannen om een deel er
van naderhand te bestem
men voor sociaal-culturele
activiteiten (crèche, kunst
tentoonstellingen, vrije-
tijdsacademie e.d.)
Het maken van ruimtelijke
constructies uit kunststof is
nog zeer beperkt of onbetaal
baar" aldus Van Oers.
„Toen ik, als bestuurslid van
de manifestatie Tilburg Totaal
zocbt naar een semi-perma-
nento expositie-ruimte heb ik
me toch nader georiënteerd
in kunststofmogelijkheden,
omdai het me interesseert. De
polyester-hars koepels, die A-
vic-Diepen vorig jaar maakte
voor de C'70 in Rotterdam, -
bicken te duur en slechts een
gegarandeerde levensduur van
anderhalf jaar te hebben; bo
vendien worden ze erg lelijk.
Via ii. Visser van het depar
tement van Volkshuisvesting
kwam ik terecht bij dr.
Schultheiss, die bij Bayer-Le-
verkussen experimenteerde
met ruimtelijke constructies
in polyurethaan. Dat lukte.
Behalve in het eigen vakblad
heeit Bayer er nog geen
ruchtbaarheid aan gegeven.
Vorig jaar heeft deze firma
namelijk in Turkije, onmid
dellijk na de aardbeving, 400
van deze iglo's bij wijze van
experiment in het rampge
bied ppgespoten. Met weinig
en gemakkelijk te transporte
ren materiaal bleek hier, in
korte tijd, de mogelijkheid om
goed isolerende en sterke on
derkomens te fabriceren.
Het Rode Kruis heeft daar
dankbaar gebruik van ge
maakt".
Met dit materiaal als uit
gangspunt is Van Oers gaan
spelen en heeft in de omge
ving van het Nieuwe Tilburg-
se raadhuis een keten van de
ze iglo's tot een organische
structuur bijeen gebracht.
In groepen van vier of twee
in elkaar geschoven schuim-
stof-koepels, aaneengeregen
door hetzelfde materiaal ont
staat er een oppervlakte
ruimte van 800 vierkante me
ter. Iedere iglo heeft een dia
meter van 5,5 meter en is 3
meter hoog. De vorm is juist
iets meer dan een halve bol,
zodat je plat tegen de zijwand
kunt staan. Deze wanden heb
ben een gelaagde structuur en
zijn uit zichzelf geel-oker van
kleur, die met de tijd bruiner
wordt. „Geen oninteressante
kleur'Ze kunnen ook in
kleu>- gespoten worden.
In Tilburg gebeurt dat in de
kleuren mais-geel en oranje,
omdat „de omgeving van het
nieuwe stadhuis nogal grauw
en steriel is".
Het materiaal heeft de
hardheid van vurenhout; je
kunt het schilderen en erin
spijkeren en boren. „Het is be
ter materiaal dan beton om
speelhuttën en -constructies
op kinderspeelplaatsen van
te maken, want het veert
terug", zo fantaseert Van
Oers al verder. Hij gaat er bin
nenkort zelfs het meubilair
van een restaurant in een
sporthal van schuimen.
Erandgevaar? Met het TNO
te Delft werd het materiaal
daarop sterk beproefd.
Het blijkt alleen te branden,
zolang je de vlam ertegenaan
houdt. Bayer is druk aan het
experimenteren om het totaal
onbrandbaar te maken. Voor
lopig worden de wanden in
Tilburg met een plastic-folie
afgedekt, zodat ieder risico
wcrdt vermeden. De wanden
van 10 centimeter dikte iso
leren verder zo goed, dat apar
te verwarming niet nodig is.
De warmte van de spotlights
in de iglo's is voldoende. De
verlichting vindt plaats via 'n
spanningrailsysteem, dat
evenals de ventilatiekokers
in kruisvorm is ingeschuimd.
Openingen voor deuren en ra
men kunnen erin gezaagd
worden, waarna er mogelijk
aangepaste entrees of ramen
in geplaatst kunnen worden.
Op een draaiend wiel (dat
de geledingen op de wand ver
oorzaakt) wordt, over een op
geblazen tent, een buis met
Daaruit wordt de schuim ge-
sputtstiften aangebracht,
spoten rond de vorm en als
deze gereed is wordt de lucht
uit de tent gehaald. Na be
handeling (nog) met een
vuurwerend middel is de iglo
klaar. Met afwerking komt 'n
dei gelijke iglo op ongeveer
2.500,per stuk (het hele
Tilburgse projekt kost.
210.000,„Maar ik denk",
zegt Van Oers, „dat, wanneer
de nabehandeling met brand
werende vloeistof niet meer
nodig is, de prijs rond 1.500
zal liggen". Dat is niet zo veel,
vooral wanneer men bedenkt,
dat Tilburg dit project oor
spronkelijk op een jaar ge
pland had en nu al besloten
heeft het, op zijn minst, 5 tot
6 jaar te laten staan.
Een ander voordeel is, dat
koe pels gemakkelijk te vervoe
ren zijn. Ze worden watervast
op de bestrating vastgelijmd;
zijn los te maken; in stukken
te zagen en in elkaar te pas
sen in allerlei variaties.
De toekomst? „Bayer heeft
onlangs het 76e kunststofhuis
gepresenteerd, echte huizen, -
maar er is nog niet één in
produktie genomen. Zo zijn er
talrijke voorbeelden", aldus V.
Oers. „Individueel gemaakt
zijn deze dingen niet te beta
len en er is nog geen industrie
die er miljoenen in wil inves
teren. Deze iglo's zijn niet we
reldschokkend, maar openen
toch interessante en betaalba
re perspectieven. Dezer dagen
vroeg men bijvoorbeeld vanuit
Hilversum informatie in ver
band met de plannen voor
te bouwen kunstcentrum.
Kijk, met dit materiaal is het
niet meer nodig daarvoor e-
norme gebouwen te zetten; -
het i« te overzien en te beta
len. Als je ze kunt integreren
in het landschap kunnen het
aardige zomer- en strand
huisjes zijn. Ik werd gebeld
door een burgemeester, die
vroeg of hij er geen vier kon
krijgen voor een jeugdcen
trum. Er zijn mensen, die
graag zo'n ding in de tuin
hebben. En zo kun je zelf ver
der mogelijkheden verzinnen.
Je kunt de dingen, als dat no
dig mocht zijn, zelf ook nog
repareren met een handspuit
Dit materiaal wordt al gerui
me tijd gebruikt voor sand-
wich-panelen, voor wanden in
koe'schepen, maar het is de
eerste keer, dat het als ruim
telijke constructie functio
neert", benadrukt Van Oers
nog eens. En het ziet er naar
uit, dat in Tilburg de toeloop
naar deze 39 polyurethaan
koepels, die in oktober gaan
functioneren, groot zal zijn.
De belangstelling zal dan niet
alleen gericht zijn op de da£
in te houden expositie, rat
bij velen ongetwijfeld»!
naar de bruikbaarheid er»
Wie weet welke mogelijkheden
hiermee open staan?
niet bereikt te worden.
Door bij verhitting van een
bepaalde begintoestand uit
te gaan, kan hen daardoor
bij die temperatuur steeds
dezelfde toestand terugkrij
gen.
Siemens heeft een computer
ontwikkeld die volgens haar
in de toekomst het verkeer
veilig door een stad zal
moeten leiden. Elke auto
wordt volgens dit systeem
individueel begeleid en zo
op de snelste, veiligste en
gemakkelijkste manier door
de grote stadsdrukte ge
voerd. De basisgedachte van
dit „geprogrammeerde rij
den" ligt in het principe
dat het verkeer zo snel en
zo efficiënt mogelijk van 't
hegin naar het eindpunt
moet worden gebracht en
dat dit moet gebeuren met
'n minimum aan oponthoud.
De aangewezen route zal
laardoor niet altijd de kort
ste zijn, maar wel de snel
ste en de veiligste. Een cen
trale verkeerscomputer
kient voortdurend de voor
deligste routen uit, regis
treert alle auto's binnen 't
hem toegewezen gebied en
berekent op welke manier
hij deze auto's zo snel mo
gelijk door de beschikbare
verkeerswegen kan loodsen.
Op deze manier wordt het
totale verkeersbeeld voort
durend overzien en kan de
individuele auto zo efficiënt
mogelijk worden geleid. Een
eenvoudig paneel in het
dashbord zal aan moeten
geven hoe hard men moet
rijden en welke weg er ge
volgd moet worden, (zie:
foto).
In het Natuurkundig lab
van Philips is een reeks
metaalcombinaties vervaar
digd \die een „vormgeheu
gen" blijken te hebben. Men
kan bijvoorbeeld bij hoge
temperaturen een staaf ma
ken van deze legeringen en
door een bepaalde druk
zorgen dat deze staaf na het
afkoelen een krul vormt.
Verwarmt men daarna dit
voorwerp weer dan krijgt
het metaal z'n oude rechte
vorm weer terug. Als ver
klaring voor dit verschijn
sel voert men aan dat de
metaalatomen de bouw
stenen van het metaal
op een bepaalde manier
met elkaar zijn verbonden.
Bij een temperatuursver
andering kan men deze
structuur wijzigen doordat
de atomen min of meer be
weegbaar zijn, maar een
werkelijke verandering in
de onderlinge band van de
atomen schijnt daardoor
Kinderen komen niet dom
ter wereld. Op, het achtste
internationale congres van
Kinderartsen dat onlangs in
Wenen is gehouden is men
het eens geworden over de
belangrijkheid van invloe
den rond de geboorte. Een
groot aantal kinderen met
een normale intelligentie
kan zich door gedrags- en
leermoeilijkheden niet nor
maal ontwikkelen en dat
komt volgens de 800 verza
melde deskundigen vooral
door storingen in de ont
wikkeling vlak voor en vlak
na de eigenlijke geboorte.
Ziekten tijdens de zwanger
schap, complicaties bij de
geboorte (o.a. te vroege ge
boorten), een verkeerde
voeding in de eerste levens
maanden en infecties voor
en na de geboorte kunnen
een invloed hebben op het
kind dat het z'n leven lang
meedraagt. In de meeste
gevallen hebben deze in
vloeden van buiten geen
mm
merkbare invloed op de ge
zondheid van het kind maar
merkt men pas na vele ja
ren dal er iets verkeerd is
gegaan in zijn of haar ont
wikkeling. Het is volgens
de verzamelde deskundigen
inderdaad zo dat ook de
erfelijke aanleg een belang
rijke rol speelt, maar de
realisering van deze aanleg
is sterk afhankelijk van de
individuele mogelijkheden
die het desbetreffende kind
krijgt.
Na 34 jaar onderzoek is
de Britse nobelprijswinnaar
Perutz erin geslaagd om de
structuur van het bloed-
eiwit hemoglobine
totaal te ontrafelen. Dit he
moglobine, dat verantwoor
delijk is voor het transport
van zuurstof uit de longen
naar de rest van 't lichaam,
blijkt enorm gecompliceerd
te zijn. ruim 10.000 atomen
zijn er nodig om 4 atomen
zuurstof te transporteren,
een bloedcel bevat 289 mil
joen moleculen hemoglobi
ne en kan daardoor 10
miljoen zuurstofmoleculen
vervoeren. Hoe meer zuur
stof gebonden is, des e
groter wordt de affimtei
van het bloedeiwit voor fl'
zuurstof. Dr. Perutz heen
ontdekt hoe dit hemoglobi
ne werkt. De zuurstof wordt
volgens hem vastgehouden
door een ijzeratoom dat zien
samentrekt als 't een zuur
stofatoom te pakken krijs
Hierdoor wordt de combi
natie klein genoeg om je
worden vastgehouden door
de rest van het molecuul.
Als de zuurstof ergens in
het lichaam wordt afge
staan hergroepeert het m -
lecuul zich weer en maakt
zich dan klaar om een mo
lecuul kooldioxide (dat w
uitademen) mee terug
nemen.
i cinds ik in het Popparle-
I ment optrad, bleek dat de
I Hikers mijn tv-optreden
Lrdig vonden. Ik blijf me-
'elf en dat blijkt op te
vallen. Gerrit <jen Brabar
Wie tegenwoordig olie op
je golven gooit, gooit met
een olie op het vuur.
Th. Weening, journalist
De Bescherming Bevolking
dient rekening te houden
met de mogelijkheid dat de
Verenigde Staten ons land
binnen vallen.
Stelling uit proefschrift
dr. F. J. M. Huikeshoven
In verband met de prijs
van organische verbindin
gen is het logisch dat de
vis duur moet worden be-
'aa^ Stelling uit proefschrift
dr. T. J. A. Huisman
Van Oorschot vroeg: „Si
mon, zal ik Willem Frede-
rik Hermans voor je uit
het raam gooien? Hij pakte
hem beet en had het bijna
uedaan. Ik riep: niet doen.
Daarmee heb ik de litera
tuur een grote dienst be
wezen.
Simon Carmiggelt
Ik vind een vrouw met een
doorkijkblouse aan, het
toppunt van sadisme.
Alex Elsenaar, militair
Ze zeggen wel eens: Wil
zou je niet naar Duitsland
willen. Als je de Berlijnse
muur pakt zit je op flu
weel.
Sneldichter Willy Alfredo
jWe kennen allemaal wel
[een paar mensen die op
een fantastische manier
loud worden. Maar de
ensheid als groep wordt
|op een afschuwelijke ma
ter oud.
Niki de Saint Phalle,
schepster Nana's
Hoe is het mogelijk dat
men het duistere esoteri
sche werk van een typisch
tijdgebonden, maar groot
geworden vijftiger, die
zich in de kleine Amster
damse wereld van literati
ierechf is gaan beschou
wen als een gekoesterd re
likwie, geprefereerd heeft
iven de heldere schone
'poëzie van dat wat terug
getrokken, wereldvreemde
mensje, die on haar oude
dag Godzijdank nog iets als
een late erkenning be
leeft
Jacob Groot over de toe~
kenning van de
P. C. Hooft-prijs.
Hoe sneller de technologi
sche ontwikkeling, des te
groter de cultural grap.
Philip van Tijn
Middenvelders die de bal
tussen de benen spelen en
een soort circus maken, die
zijn er wel.
Bondscoach voetbal Fahrdonc
Jk praat niet graag over
image, liever over identi
teit, want je kunt een ima
ge hebben die niet door de
werkelijkheid wordt waar
gemaakt.
Jules M. Hartogh,
public-relations-man
Volgens mij hebben vele
kuiven met een zwaar min-
derwaardigheidscomplex
je kampen. Wijven verzie-
!en ze ook allemaal, daar
I willen ze meteen mee
Plat.
Hans Lambermont, een van
ae twee leiders van de Rot
terdamse kuivensoos
The Flaming Star.
V'at mij tegen de borst
j uit is dat politiek nooit
m handen is van gelukkige
j ?®nsert, maar altijd wordt
j eureven door valsspelers
et alle mooie leuzen die
j.aar voorhanden zijn en
klinken als vloeken in
e mond van zowel links
I aJs rechts.
Simon Vinkenoog
j?e Hrugcultuur is een ge-
r,0® van druk van het
fuovlonische stelsel, zodat
proberen te ont-
snanppn
aan de moeilijke
janfrontatie waarmee wij
aken hebben.
Eldridge Cleaver
black panther
ïla"S naar drugs be-
in het elementaire
'net ieven ontbreekt
7S Van der Meer, mysticus
ise|„htle akuiutelijke religie
m het Westen uitgehold,
enk-oW™"'6 heeft Seen
ele betekenis meer. Je
oil niet .meer knielen, de
V0]1aat UitaIles wordt
oikomen vervlakt.
staflid van Kosmos
Frans Zwitser,
