i INTIEM TOERISME
„Bomen zijn onze patiënUÏ
er man
n
•ert zi
Bierpomp en „Draak"
Héél'
«ia
GEBROEDERS COPIJN
UIT GROENEKAN:
ïerkelijk
1ppen
wor
O1
Proeve van weekend in Den Bosch
Is het wel
pluis in uw
bovenkamer
T
binnenland
buitenland
Beschermh eilige
Brabantse poffer
1:1
Variatie
Boomchirurgie
Gas en pekel
Sprietjes en boni
p4a'selde
\broertjes!
V
Bag
26 augustus 1971
7ÏS&&.
?T* ..-S>
Minder bekend
dan de Sint-Jan,
maar voor het
stadsbeeld even
kenmerkend zijn
deze schilderach
tige overkluizin
gen over de Dieze.
Iedereen die Den Bosch in komt, kent de „Draak", een inderdaad
nogal drakerig uitgevallen monumentale fontein, die ter ere van de
een of andere negentiende-eeuwse notabele werd opgericht. Er zijn
in de Meierij minder opvallender, maar fraaier waterleveranciers te
vinden. De pomp op het dorpsplein van Esch bijvoorbeeld met het
intrigerende opschrift: Soms schenkt men hier in plaats van water
louter bier. En dat is dan eens geen carnavalsgrap, want één keer
per jaar stroomt er werkelijk bier uit de pomp. Dat is wanneer de
kastanjes op het plein bloeien en de burgemeester de nieuwe Essche-
naren en dat zijn er nogal wat uitnodigt voor een verbroedering
bij de pomp met de inheemsen.
Markttajereel met op de achtergrond het huis „De Moriaan", waar de
Bossche VVV zetelt. „De Moriaan" is het oudste stenen huis van Nederland.
Zoete-lieve-Gerritjeis het toeristisch kenmerk van Brabants hoofd
stad. Het beeldje wordt als prijzig souvenir even populair als de
Eiffeltoren.
Den Bosch is tegenwoordig
zo mooi voorzien van rondwe
gen, dat je er in de auto voor
hij bent, voor je het weet. Ge
lukkig is het station er noS,
met treinen en bussen uit alle
richtingen. Vandaar is hel
maar een kippe-eindje naar
De Moriaan, het oudste bak
stenen huis van Nederland,
dat sinds enige jaren de Bos
sche VW tot riant onderko
men dient. Wie er binnen
komt, ziet meteen de paraplu
slandaard met een hele verza
meling regenschermen in ge
varieerde dessins. Een lief
ideetje van WV-directeur Jan
Bruens. Hij kan aan veel din
gen iets doen om het zijn gas
ten naar de zin te maken, maar
niet aan de ongestadigheid van
het Nederlandse weer. De gra-
tis-paraplu-service voor al te
optimistische dagjesmensen
en weekeinders komt daaraan
op charmante wijze tegemoet.
Jan Bruens is trouwens een heel
merkwaardige VW-man. Hij vindt
t wel fijn als hij op een van zijn
jaarlijkse toeristische ontvangdagen
in De Meierij vijftienhonderd men
sen in zijn open hof - dit jaar op
kasteel Maurick in Vught - gratis en
voor niks onthaalt, maar aan de
andere kant is hij als de dood voor
een massale toeloop die nu juist
datgene in zijn wezen vernielt, wat
hij zo graag ontdekt ziet. De drie
auto-routes die hij rondom de Bra
bantse hoofdstad heeft uitgezet zijn
een voorbeeld van die tweespalt. Ze
lijken in niets op de ANWB-routes,
die eerder het filerijden dan het
speuren naar het merkwaardige be
vorderen: ze zijn gewoon veel te
lang voor een rustige, ontspannende
verkenning; die van Bruens door de
Meierij gaan de tachtig kilometer
niet te boven. Toch is het niet de
bedoeling ze op een achternamiddag
af te raffelen: men moet er een dag
voor uittrekken als men volgens het
profijtbeginsel wil werken. Kiene-
NEW YORK (AP). Hoe is het
vandaag in uw bovenkamer gesteld?
Spoken er muizenissen in rond?
Die vraag verontrust u, is het niet
zo? De wereld is zo griezelig
vreemd, dat je moeilijk kunt zeggen
of je erin of eruit bent, nietwaar?
Het is daarom misschien wel goed
dat we u eens vlug testen om te
zien of al uw radertjes in de juiste
tandjes grijpen - ja?? Goed, daar
gaat ie dan. U hoeft niets anders te
doen dan de volgende vragen te
beantwoorden:
Als u echt woedend genoeg zou
worden om iemand te vermoorden,
zoudt u er dan de voorkeur aan
geven hem met pijl en boog dood te
schieten, gesmolten lood over hem
heen te gieten of hem vol te stoppen
met zanderige spinazie? Zou het feit
dat lood giftig is uw keuze beïn
vloeden?
Hebt u als kind wel eens een tik
op uw handen gekregen omdat u
bonen in uw neus stopte?
Kunt u met uw linker hand een
sigaret aansteken terwijl u zich met
de rechter aan een rekstok optrekt
tot uw kin??
Voelt u zich in uw hele lichaam
seksueel geprikkeld als er een juf
frouw in hotpants voorbijgaat??
Bewaart u in uw klerenkast een
oud zwemvest voor het geval dat er
een overstroming zou komen??
Bezorgt u uw vrouw slapeloze
nachten of doet zij het u?
Hoeveel heeft haar pa u gegeven
om hem van haar te verlossen? En
als u bekijkt hoe de situatie nu is,
zoudt u dan zeggen of het een goed
of een slecht zaakje geweest is?
Kunt gij uzelf recht in de ogen
zien en in alle oprechtheid zeggen
dat gij de soort man zijt geworden
waartoe uw moeder hoopte dat gij
zoudt opgroeien? En als dat niet het
geval is, welke karakterfput van uw
moeder is dan de oorzaak van de
mislukking geweest?
Kunt gij u een gelegenheid herin
neren waarbij de kennis van algebra
die gij hebt opgedaan in de eerste
klas van de middelbare school u
later het leven heeft gered? Is dat
uw schuld?
Hoe gemeen kunt gij soms zijn
terwijl gij u echt een edel mens
voelt?
Hoeveel ^tukken telt uw geheime
verzameling van gestolen hotel-
zeep???
Dit zijn de vragen.
Nu veronderstel ik dat u wilt
weten hoe u het eraf hebt gebracht.
Wel beantwoordt dan nog een laatste
vraag: dan kunt u dat waarschijnlijk
zelf wel uitrekenen:
Denkt u dat iemand die ervoor
gaat zitten om een stel van zulke
vragen te beantwoorden eigenlijk
wel een normaal mens kan
zijn...???
hoef-route, Wamberg-route en Ze-
genwerp-route hebben dit gemeen,
dat ze langs deze reeks geselecteerde
trekpleisters van een overwegend
intiem en zelfs exclusief karakter
voeren. Het exclusieve slaat in geen
geval op de financiële consequenties,
die meestal zo goed als nihil zijn.
Maar het smidse-museumpje in
„Rooi" (Sint-Oedenrode), waar de
bezoeker een brandewijntje met sui
ker wordt aangeboden; de muziek in
de Abdij van Berne; het beschilder
de terphuis van Henri Titselaar; een
typisch Brabantse boerderij, com
pleet met vloekbus aan de zolder;
de vliegende schoteltjes op een klei-
duiyenbaan en zoveel andere rust
punten op deze Meierij-routes, ont
lenen hun bijzondere waarde juist
aan de omstandigheden dat men ze,
op een kleine vingerwijzing van Jan
Bruèns, zelf moet opsporen. Al die
attracties worden aaneengeregen
door de schilderachtigste weggetjes
die er mara te vinden zijn. Landgoe
deren, natuurreservaten, oude dorps
kernen vervolmaken het landschap
pelijk décor, dat op vele punten
door de contouren van de Sint-Jan
wordt gemarkeerd.
In 's-Hertogenbosch zelf, waar
Zoete-lieve-Gerritje langzamerhand
de schutspatrones van het vreemde
lingenverkeer is geworden, kan men
de speurtocht naar de kleine, maar
fijne accenten in het straatbeeld
comfortabel voortzetten nu een groot
deel van het stadshart wandeldo
mein is geworden. Toch bl-ijft er
voor de Bosschenaren nog heel wat
te doen om hun karakteristieke
stadsschoon tot toeristische waarde
te brengen.
Neem bijvoorbeeld eens het Ui
lenburgkwartier, waar de Dieze on
der tal van bruggetjes, overkluizin
gen en huizen door duikt: daar is
pen verantwoorde stadsrestauratie
geen luxe. De bijpassende bewo-
ningselementen zijn eveneens voor
handen, zoals nog een authentieke
Bondshoefsmid en een koperslager.
In deze buurt kan men ook in de
zomerzon de verstilde Postelstraat
opzoeken, zich vregapen aan het
Huis van Boxtel, waar een middel
eeuws stadstorentje boven de mu- s.
ren uitpiept, of aan de naastgelegen
gevel in de meest affreuze naboot
sing van Jugendstil die men zich
denken kan.
In diezelfde Postelstraat bevindt
zich, in een heel oud huis, het mu-
seumke De Brabantse Poffer, een
één-mans-instelling van Frans van
Asperen, die honderd-uit vertelt
over de letterlijk duizend-en-één
voorwerpen die hij in een ongebrei
delde verzamelwoede uit het vroe
gere Brabantse leven van alle dag
bijéén heeft gebracht. Hij Iaat zelfs
de huishoudelijke geluiden van
vroeger klinken door aan zijn partij
huisbellen voor elke rang en stand
te sjorrren. Natuurlijk ligt er zand
op de vloer, zoals vroeger gebruike
lijk was, maar men heeft moeite dat
te zien, zo vol staat het er.
Het is duidelijk dat de heer Van
Asperen zijn eigen museum is en
zonder hem en zijn eigen-aardige
aanpak zou het gewoon De Brabant
se Poffer niet zijn. Dat speelt nogal
op 't ogenblik want Van Aspe
ren moet eigenlijk verhuizen en
daar weet de gemeente, die nu zijn
bescheiden huur betaalt, eigenlijk
niet goed raad mee.
Meer voor de fijnproevers, zeker als
het om de muziekboeken uit de
vijftiende en zestiende eeuw gaat.
Maar het glas, het tin, het kristal en
het Delftsblauwe serviesgoed zal ve
len aanspreken. Wel even vergewis
sen wanneer de Zwanebroeders ont
vangen, meestal alleen op vrijdagen.
In diezelfde Hinthamerstraat een
laat-gotisch snoepwinkeltje „De drei
hamerkens". De huizen dragen in
Den Bosch vaak namen, zoals „De
Gulden Hopsack", vroeger brouwe
rij, nu nette bankiersfirma, of „De
Schietpijp", een door een belendend
warenhuis gerunde slijterij in het
smalste pand van de stad.
Het Bossche horeea-wezen Is
voortreffelijk gesorteerd. Onze voor
keur ging uit naar De Stoof in de
Shoofstraat, waar geen enkele
pretentie onze uitgaansstemming
stoorde en waar de vraag „Wie zal
dat betalen?" geen enkel probleem
opriep.
JOOP BARTMAN
pst
E.&sg'Ju
te s»
«1
Een gespalkte boom in het Utrechtse Wilhelminapark.
IBIBBi
<2 g
Speuren naar een gaslek bij een boom, die vele jaren trots dit gedeelte van een gemeente over
(Van onze correspondent)
Een collectie van geheel andere
aard vindt men in het Zwanebroe-
dershuis, in de Hinthamerstraat.
GROENEKAN Hoe verder de welvaart schrijdt, hoe minder
bomen er overblijven. Aan de uitlaatgassen van de auto's vallen tien
tallen statige reuzen ten offer, die al honderden jaren het beeld van
een weg beheersten. Om maar te zwijgen van de rijen beuken, essen en
peppels, die voor wegverbreding omgehaald zijn.
Een andere oorzaak van het verdwijnen van bomen, vooral in de
steden, is het overgaan van stadsgas op aardgas. De oude leidingen zijn
niet berekend op de veel hogere druk. Er ontstaan honderden mi
nuscuul kleine lekjes, die evenzoveel bronnetjes van vergiftiging zijn
voor alles wat er groeit. Daarnaast is het strooien van pekel in de
wintermaanden eveneens een aanslag op het boombestand.
„Zo onder de mensen" is een
liedje van het bekende Bossche duo
„De Twee Pinten". Daarin wordt
vooral de charme vande marktdagen
woensdag en zaterdag bezongen.
Gelukkig, dat kalmpjes-aan bij
veel gemeentebesturen het besef be
gint door te dringen, dat elke boom
minder een onherstelbaar verlies is.
Akkoord, men kan er weer één
planten, maar boompje groot,
plantertje dood voor die een
werkelijke functie heeft in het
stadsbeeld zijn er enkele generaties
voorbij gegaan. Het is dus zaak wat
we nog aan prachtig hoombezit heb
ben te redden. En clat kan. Een
zieke boom vraagt om een dokter.
Die hebben we in Nederland, de
jonge gebroeders Copijn uit Groene-
kan. En op hun visitekaartje prijkt
in nette lettertjes: boomchirurgen.
Geen chirurgen met voorzichtig
snijdende mesjes in een hyperscho-
ne operatiekamer. Het materiaal is
wat grover, grote zagen, beitels,
trekstangen om takken bij elkaar te
houden, een ladderwagen, moeren
en bouten en grote blikken conser
veringsmiddel. Maar chirurgen zijn
het: „De bomen zijn onze patiën
ten".
Alrike en Jörn Copijn, telgen uit
het beroemde boomkwekersgeslaoht
Copijn, kregen hun opleiding in
Duitsland voor ze zich een jaar of
•zes geleden zelfstandig gingen vesti
gen. Wij zochten hen op in Groene-
kan. Woordvoerder was broer Jorn,
die enthousiast, maar bijna verlegen
over zijn beroep vertelt: „Het is
eigenlijk al een zeer oud beroep.
Het bestaat al zo'n 150 jaar, Ameri
ka is eigenlijk het moederland van
de boomchirurgie, ontstaan uit bitte
re noodzaak. De stedelijke ontwik
keling ging daar zo snel, dat de
boom uit het stedelijk milieu ver
dween. Daar heeft men toen zeer
snel maatregelen getroffen".
Gas en pekel zijn de grootste
gevaren?
„Ja, als er gasschade optreedt en
je bent er niet vroeg genoeg bij, dan
kun je er eigenlijk niets meer aan
doen, maar dat hoeft niet. Het is een
beleidskwestie. Als een gemeentebe
stuur, of de gasmaatschappij, zorg
vuldig de buizen blijft inspecteren,
dan is ieder lek vroegtijdig op te
sporen. Dan hoeft er geen schade te
ontstaan. Je vraagt je af wat een
boom een gemeente waard is. En
met welke waarden je dan über
haupt rekent. Het is bekend, dat in
alle grote steden de gasnetten aan
sanering toe zijn. Begin dan daar te
saneren waar oude bomen in de stad
staan. Ze zijn niet te vervangen
tenslotte".
Is het landschappelijk beleid in
Nederland Jan zo slecht?
„Ja, heel bepaald. Neem bijvoor
beeld de situatie met de Mergelland
route. Je krijgt het gevoel dat zo'n
kleine gemeente zegt: ik wil ook
wel een graantje meepikken van
wat daar in Valkenburg gebeurt. Ik
ga het ook lekker aantrekkelijk ma
ken, met ruime wegen enzovoorts.
Dat waarvoor de mensen nog naar
Zuid-Limburg komen, wordt dan
vernield. Het is beslist nooit een
oplossing om terwille van het ver
keer de aantrekkelijkheid van het
landschap op te offeren. Je krijgt
alleen ontzaglijke racebanen".
„Ook het beleid bij ruilverkave
lingen is ontzaglijk gevaarlijk. Je
ziet werkelijk hele landschappen
nadelig worden
landschappen verdwijMj
men meent dat in een
lingsplan een grotere
belangrijker is dan het
schapsbeeld".
Hoe denkt u ln dit
het verlenen van rooipr»
fruitkwekers?
„Beslist geen
natuurlijk zorgen dat el
fruit op de markt komty
prijsbeleid beïnvloeden. M
niet zo, dat daardoor de SL
gezond wordt. Verhuur
aan particulieren, maak F
de boomgaarden bij de s
te verwezenlijken, maar t
loof ik een idee wat nog1
krijgen".
„De beplanting in doD' 1
wijken is eigenlijk nel I
probleem. Sprietige booall
torenflats. We hebben «i
ook in gunstige zin waa J
maken, zoals laatst in h l
een nieuwe uitbreidingj
moest worden. Het êefflA
en het hoofd van de P
dienst zeiden meteen:
daar eens onze grote^ b°® .1
ken, die elders in de I
verdwijnen".
„Dit voorjaar hebben 1
een van de kades, wa 1
ander verbreed moest
veertigj arige kastanjes
Eentje naar het centrum
en vier naar die nieuwb"
wat 1
echt d
If iaar geleden verliet Herman vai
Lrium, waar hij viool en zang h
InTledia afgrijzen der faimlieledei
in trommel voor de magere buik
tlandse podia. Op de trommel sloe
ice uitroeptekens, die hij nodig ach
Ie oude ballade der drie schuintam
Ihiinine dromerig pokerface, s
R la Yma Sumac, die zowel de be
"rinkelen als de bloemen van het b
Vend op het publiek. Willem 1
ten hem voor camera's en voorda
L, jnj al een langspeelplaat genu
als modisch gesneden potsenm?
j=r uitleefde.
Erna volgden bliksemtournees do
ie langspeelplaten, enige mislukte
Wukte film en als voorlopige 1
L een serie voorstellingen in het
brverdovend succes hadden, dat ei
F -
onze r.t.v.-redactie)
TERDAM Nog deze
erschijnt een nieuwe
lip van Herman van
pe plaat werd live op-
tijdens Hermans op-
lin het Amsterdamse
Carré, zoals dat eer-
groot succes, ook met
jbrmans het geval was.
hwe plaat is niet Hermans
jctiviteit. Zaterdagavond
jle cabaretier op in het
jrogramma „Zo maar een
end". Bovendien heeft de
plannen een show met
fop te nemen, die later
bp het scherm zal komen.
tien worden op 1 en 2
in het Kurhaus in Sche-
I gemaakt. Deze live-show
bedelijk in november wor-
zonden.
„merkelijk dat Herman van
J televisieshow onder auspj-
15?j AV*0 maakt. Al z'n tv-
fride zich tot nu toe onder
tag af, zoals recentelijk zijn
I vijfde langspeelplaat geti-
„Goed voor een glim-
.-znans manager voor bui-
i en televisie-aangelegenhe-
I fbekhart, zegt: „Het is
I definitief de AVRO ge
ne koppelen deze opnamen
televisieprogramma dat
Jf "een maakt voor de
gtsche Rundfunk. Nu kun-
7 "innen één week opne-
De she
was eet
ter Ca:
namelij
ben. Oi
de opn:
zodat
septem
nigse 1
Duitse
zet. Da
r,m ®uckhart Herman van
Ikwep_, et veranderen is
bic nd onder regie van
faf Theo Ordeman wR
puckhart: „Theo moet het
i .me een zorg zijn,
J isjeblieft het recht héb-
ten 7»W^lke man er achter
hlp0„ Tr°uwens, de NDR
^een maar met Theo wer-
CrLlniet de eni§e die
F geeft aan Theo Orde-
HILVEl
zondag
uitzend<
„Jozef",
voor h
geweest
werk, c
werkt,
onderse
de Ned
door Jc
tweede
de chri
Baden
progran
ma zal
den uiti
„Jozef"
of mee
eerste
CVK on
„Toen zag je pus
bomen alleen al deden'
looflijk. Daar zag je cc
zulke grote plannen als
de Bijlmermeer wilt g»
je niet uitsluitend f
tuinplannetjes enzovoo'r
werken, met groen wa
de boomkwekerij komt,
schien vijf, zes tot hen 1
Daar moet je echt veertig
rige bomen voor hebben!
we toch genoeg, want o
ze gerooid. Je kun'
maanden die Bijlmerme®
derden grote bomen
dan heb je sociaal ie® tja
is toch wel een zwa»f
ergens op tienhoog m
je mag tegen een sPr T
ken!".
