Sjangsja: stad vol handkarren
FILM IN
CHINA:
DE
HELD
VOOR-
OP
DE PARTIJ
SCHRIJFT
DE KRANT!
*Jlk
lADIO I
Volksdagblad in Peking
binnenland
buitenland
1•wmmmiÊÊmÊÊÊÊm
GLOEIEND HEET
KNOEIERIJ
Televisie
Camerawerk
Oorlogsfilms
Operatraditie
iMPtülEitlXrtfAtlI
IGHT
:en
ROP
Hnnnnu
13 augustus 1971
(Door onze correspondent in Peking,
Norman Webster)
SJANGSJA De bewoners
van de provincie Hoenan heb
ben een eigen identiteit die
even opvallend is als hun pro
vinciaal dialect, even heet als
hun voedsel, waarvan je de
blaren op je tong krijgt.
In het verleden hebben rebel
len en bandieten zich in de ber
gen van Hoenan schuil gehouden.
De provincie nam al snel deel
aan de opstand die de laatste
Mantsjoe-keizer in 191I-'12 ver
dreef (hoewel dezelfde provincie
zich afzijdig had gehouden toen
in het midden van de 19e eeuw
de ten dode opgeschreven Tai-
ping-rebellen het zuiden onveilig
maakten).
Hoenan is een provincie in zuid-
centraal-China, rijk aan rijst en met
een bevolking, van 38 miljoen men
sen. Sjangsja, de hoofdstad, een van
de belangrijkste stations langs de
spoorlijn tussen Peking en Kanton
heeft 800.000 inwoners. Zodoende is
het een van de middelgrote steden
in Cina, en bijzonder aantrekkelijk
voor buitenlanders die doorgaans in
de grote centra van China gaan kij
ken.
Eén verschil is opvallend. In
Sjangaja is, om het maar eens zacht
jes uit te drukken, de ontbrandings
motor geen dagelijks verschijnsel.
Voedsel en goederen worden met
door mensen voortgetrokken karren
of kruiwagens vervoerd, mensen die
zweten en zwoegen en een handje
geholpen moeten worden als de
straat wat omhoog loopt. De gesloten
katren waarmee menselijk afval op
gehaald wordit, worden door mannen
voortgetrokken.
Er zijn nauwelijks bakfietsen of
voertuigen die door dieren voortge
trokken worden, en heel weinig
vrachtwagens en auto's. Op de boer
derijen in de buitenwijken hebben
de tractor en de machine het werk
van mens en dier niog niet overgeno
men.
Het laatste anderhalf jaar heeft de
bevolking heel wat tijd besteed aan
voorbereidingen tegen de oorlog.
Net als in andere Chinese steden
zijn ook hier schuilkelders tegen
luchtaanvallen gebouwd.
Het hoofd van een middelbare
school in de stad vertelde me dat
zijn leerlingen eenschuilkelder had
den gebouwd tegen een plotselinge
aanval van het „Amerikaanse impe
rialisme en het Russische revisionis
me". In de nationale pers wordt dit
niet meer zo ronduit gesteld, maar
hetzelfde heb ik ook van anderen in
Sjangsja gehoord.
Het is een nogal saaie en armoedi
ge stad, zonder b.v. de drukte van
Shanghai of de pracht van Peking.
De behuizing is een mengsel van
onaantrekkelijke appartementen en
bouwvallige gebouwen, gewoonlijk
twee verdiepingen hoog, die aan
straten en in steegjes staan. Men
woont er dicht op elkaar. Toch wijst
niets erop dat de mensen in Sjang
sja, naar Aziatische maatstaf gemeten
niet goed gevoed, gekleed en ge
huisvest zijn. Het jaarlijkse rantsoen
katoen bedraagt gemiddeld bijna
vijf meter per persoon.
De winkels zijn goed bevoorraad
met de meeste noodzakelijke Chine
se consumentengoederen - kleren,
schoenen potten, schalen, fietsen,
horloges enz. - en er is verder een
groot assortiment andere artikelen,
van muziekinstrumenten tot medi
cijnen toe.
Het eten in Hoenan is heet, gloei
end heet - en zelfs dat is voor
sommige nog niet genoeg. Zij leggen
■er dan nog eens een paar rode
pepertjes bovenop. Leg een van die
pepertjes op je tong en je denkt dat
er een gat in je tong brandt. Als je
■eens wat anders, een traktatie, wil,
ga dan 's avonds eens een keer wan
delen en koop dan een kom heet
water waarin bruine suiker opgelost
is, en waarin kleine balletjes rijst
poeder drijven. Jekunt het voor 30
cent aan een stalletje op straat ko
pen.
's Avonds zijn de donkere straten
vol met wandelende en winkelende
mensen. Warenhuizen, levensmidde
lenzaken, kapperszaken, restaurants
en kiosken waar kleinere dingen als
tandenborstels en sigaretten ver
kookt worden, zijn een zee van licht
en blijven open tot 8 of 9 uur 's
avonds. De bioscopen vertonen de
kleurenfilm over het revolutionaire
balet: „het rode vrouwen-detache
ment". (zie elders deze pagina). Ze
zijn afgestampt vol.
In een kappersizaak wordt het
haar geknipt onder het motto (zoals
op de muur te lezen staat): „spoor
knoeierij, corruptie, speculatie en
afval op-." Deze leuze kom je ook
tegen in een bioscoop, een waren
huis en een winkel, waar genees
krachtige kruiden verkocht wor
den.
Alles wat vei-voerd moet worden
in Sjangsja gaat op de handkar.
Als je op straat loopt en door
kleine ruitjes een kamer hinnen-
kijkt zie je zo'n dertig mannen en
vrouwen bij het flauwe licht van
een lamp rustig en ingespannen
stukken papier lezen. Een politieke
samenkomst.
In het algemeen wordt er niet
zoveel nadruk op de politiek gelegd
als je zou kunnen verwaohten in de
hoofdstad van de provincie waar
voorzitter Mao geboren is. De stad is
er anders wel trots op.
Sjangsja is de plaats waar Mao
hoger onderwijs heeft genoten en in
de politiek ging en waar plaatsen
waar hij gewerkt heeft gerestau
reerd en voor het publiek openge
steld zijn. Een plaats heet "Helder
water vijver", van waaruit hij de
eerste onderafdeling van Hoenan
van de communistische partij leidde,
(Copyright De Stem, The Globe and
Mail-Toronto)
(Door onze correspondent in Peking, Norman Webster)
PEKING In zeker opzicht lijken de huidige Chinese films op de
produkties uit de goede oude tijd in Hollywood: de strijders voor
het goede krijgen onderweg wel klappen te incasseren, maar uit
eindelijk behalen ze de overwinning. Zelfs al wordt de held door
Japanse reactionairen of een misdadige landheer om het leven ge
bracht, het publiek weet dat de mannen met de rode sterren op
hun pet uit het oosten naar voren zullen stormen en alles weer in
het reine zullen brengen.
De gelijkenis gaat in meer dan
een opzicht op. Er bestaat geen Chi
nese film waar je je grootmoeder
niet mee naar toe zou kunnen ne
men geen romantisch liefdesspel,
geen naakt stukje huid. De films
hier zij»i zuiver en ernstig van op
zet. Zoals het Volksdagblad het
stelt: „De film van de proletarische
revolutie moet met inzet van alle
krachten het heroïsch imago van de
arbeiders, boeren en soldaten creë
ren, hun grote strijd verheerlijken,
de zekere wet van de ontwikkeling
van de revolutie tot uitdrukking
brengen het pad aangeven om de
onvermijdelijke overwinning te be
halen".
Om kort te gaan: propaganda. Dit
wondt openlijk toegegeven, overeen
komstig het algemene beleid inzake
alle cultuur, alle kunst het zijn
slechts radertjes en tandwielen in
het gehele revolutionaire apparaat.
Het zijn anders wel belangrijke
radertjes en tandwielen, wat de Chi
nese leiders zrnch dan ook goed reali
seren. Het afgelopen jaar zijn in
toenemende mate pogingen gedaan
om de culturele produikten van Chi
na, pas in de culturele revolutie
gereinigd, naar de grote massa te
brengen. De films bekleden hierin
een sleutelpositie in stedelijke
bioscopen, in vergaderruimten op
het platteland en op televisie, waar
zij het grootste gedeelte van het
aantal uren in beslag nemen.
Men maakt nieuwe apparaten om
films op het uitgestrekte, soms pri
mitieve, platteland te kunnen verto
nen. Projectieteams worden met
hun blikken vol documentaires en
hoofdfilms naar afgelegen streken
gezonden.
Ook gaat men steeds meer een
beroep doen op de mogelijkheden
van de televisie, nog alleen in zwart
en wit. Geschat wordt dat China
slechts 100.000 a 200.000 televisie
toestellen heeft, maar het aantal kij
kers is vele malen groter, aangezien
bijna alle toestellen opgesteld zijn
in openbare zalen in oornmunes, fa
brieken, flats, legerkampen e.d.
Zo zit het huishouden in elkaar.
En de inhoud? Die wordt al gauw
duidelijk als men de betrekkelijk
korte lijst van films die vertoond
worden beziet. Bijnia alle verheerlij
ken de revolutionaire strijd en de
oorlog van het volk.
Bovenaan de lijst staan filmver
sies (in kleur) van drie van China's
voornaamste toneelprodiukties: „De
Rode Lantaarn" en „Met strategie
innemen van de Tijgerberg", beide
opera's uit Peking en „Het Rode
Vrouwen Detachement", een ballet.
In elk van de produkties komen een
deugdzame held en dappere daden
van het rode leger voor.
De rest is in zwart-wit. Op de
eerste plaats staan twee andere ge
filmde toneelproduktdes: de opera
Shachiapang en het ballet „Het
meisje met het witte haar".
Dit is de toneelversie van een van
die typische „heldhaftige" tv-stuk-
ken in China. Een opvoering in
Sjanghai.
tachement" zijn meer films van to-
neelprodukties dan echte films.
Niets is op lokatie opgenomen.
Bergscénes worden als op het toneel
weergegevc»i, met geschilderde de
cors.
Dan komen recht-toe-recht-aan
oorlogsfilms, zoals „Oorlog in de
tunnel" en „Oorlog in de mijn",
over de ingenieuze methodes die
tijdens de oorlog van 1937-'45 door
Chinese dorpsbewoners tegen de Ja
panse invallers gebruikt werden. Of
„Heroïsche zoon en dochter" waarin
men Chinese troepen tijdens de Ko
reaanse oorlog in actie ziet.
En daarmee heb je het wat de
hoofdfilms betreft wel gehad, tenzij
men ook nog de Albanese Noord-
vietnamese of Nbordkoreaanse pro
dukties telt die af en toe vertoond
worden. Op het ogenblik wordt in
Peking de „Onziahtbare frontlinie"
vertoond, een spionagefilm die in
Pyongyang gemaakt is, waarin Ame
rikaanse en Zuktkoreaanse spionnen
de schurken zijn.
Films als de „Rode Lantaarn", het
„Met strategie innemen van de Tij
gerberg" en het „Rode Vrouwen De-
Filmtechniek is anders niet afwe
zig. De mis-en-scène, belichting en
het camerawerk worden zorgvuldig
gebruikt om de politieke boodschap
van de films naar voren te brengen.
Dit bestaat voor het grootste gedeel
te uit het naar voren halen van de
helden en het laten vallen van de
schurken.
In „Met strategie innemen van de
Tijgerberg" bv. is de schuilplaats
van de bandiet grijs, terwijl de an
dere schurken in de duisternis heen
en weer rennen. Plotseling komt de
jonge communistische held, Yang
Tzu-Jung vermomd tevoorschijn, en
worden alle spotlights op hem ge
richt. Ze blijven voortdurend op
hem gericht, terwij] tegelijkertijd de
schurken uit het licht worden ge
houden. Zelfs wanneer ze vlak naast
Yang staan, zijn ze nauwelijks te
onderscheiden.
De kleuren van deze films zijn
uitstekend, en men heeft daar goed
gebruik van gemaakt. De arbeider,
boer en soldaat gaan gekleed in
heldere, warme kleuren in het
bijzonder in „Het Rode Vrouwen
Detachement" terwijl de schur
ken in donkere, koude kleuren
rondlopen. De goede jongens hebben
gezonde rode wangen de boze
mannen zien er grijs-groen en sinis
ter uit. Dit is gebaseerd op de ope
ratraditie van Peking.
De posities van de camera's zijn
zorgvuldig uitgekozen. In de „Tij
gerberg" zijn de helden vanuit een
lager standpunt opgenomen, waar
door ze groot en sterk lijken. De
schurken zijn vanaf bovenaf gefilmd
en zijn daarom klein en nietig. Als
ze samenkomen, treden de helden
naar voren.
Het beste in alle produkties komt
met het acrobatische dansen in de
laatste gevechtsscènes. Dan ziet men
spectaculaire sprongen, uitstekende
choreografie, terwijl de strijders
man tegen man strijden, om wapens
worstelen, met speren, messen en
geweren vechten. Dat is meesle
pend.
Voor de 600 miljoen mensen op
het platteland in China zullen deze
scènes iets geweldigs zijn. Vandaag
de dag zullen meer van hen dan ooit
tevoren deze films zien.
Televisiefilms en vervolgens de
kleurenfilm waren films van opvoe
ringen op het toneel. Men heeft er
een eenvoudige draagbare projectie-
uitrusting voor ontwikkeld. Ik heb
projectoren gezien die van stroom
voorzien werden door een met de
voeten aangedreven generator.
(Copyright De Stem-Globe and
Mail - Toronto)
(Door onze correspondent in Peking, Norman Webster)
PEKING U zult het niet in de kop op de voorpagina aantrell
maar in zeker opzicht is „al het nieuws dat gedrukt kan worden1!
filosofie van het „Volksdagblad". Maar pas op, de redacteuren hoil
er strenge opinies op na inzake de vraag wat geschikt is om gejl
te worden. Als u een lezer van Chinese kranten bent, weet u niet]
Amerikaanse astronauten op de maan geland zijn. Ook niets overl
kapen van vliegtuigen zelfs niet de kaping van een Filippijns tij
tuig naar Kanton dit jaar. Ook zult u er niets van weten dat v
zitter Mao een journalist heeft verteld dat hjj Richard Nixon t
als president of toerist in Peking zou verwelkomen.
Wat uw wel weet is dat het
nieuwe China op alle fronten
wint, en dat de vijand iedere dag
zwakker wordt. Dat wordt ge
noeg geacht. Zoals u misschien al
geraden heeft, ziet het Volksdag
blad evenals het persbureau
Nieuw China en de Chinese jour
nalistiek in het algemeen zijn
taak een beetje anders dan onze
kranten. De pers, heeft Mao Tse-
Toeng geschreven, is een instru
ment van de klassenstrijd.
Het gevolg hiervan is in de
woorden van de krant de Rode
Vlag van de communistische par
tij: „Alle propaganda-activiteiten
in de pers..moeten de belangen
van het proletariaat, de arme en
iets minder arme boeren en de
grote massa revolutionairen uit
het gehele land vertegenwoordi
gen." In de praktijk komt het
erop neer dat de media, die in
handen van de staat zijn, de lei
ders van de partij ten dienste
staan.
De officiële politiek wordt door
nieuws en commentaren ge
steund. Van meningen die daar
tegenin gaan, wordt alleen mel
ding gemaakt om er daarna een
vernietigend oordeel over uit te
kunnen spreken. Geheel ver
keerd, zegt men, was de ijolitiek
die voorgestaan werd door het
verjaagde staatshoofd Lioe Shao-
Tsjd namelijk dat de media „naar
ware en onpartijdige nieuwsvoor
ziening moesten streven". Elk on
derzoek naar de Chinese nieuws
media moet wel beginnen bij het
leidende orgaan, het Volksdag
blad. Elk van de andere grote
steden heeft z'n eigen krant, maar
het Volksdagblad is de krant die
door alle leiders in het land ge
raadpleegd wordt, ook al komen
de kranten wel eens een paar
dagen te laat aan.
De krant wordt ergens in Pe
king gedrukt, en verschijnt elke
daig van het jaar-, gewoonlijk zes
pagina's dik. De krant is aan
kiosken te koop en wordt ook
thuis bezorgd. De Chinezen zeg
gen nooit iets over de oplage,
maar men schat dat die meer dan
twee miljoen is. Dit cijfer zegt in
feite betrekkelijk weinig omdat,
veel meer dan in de westerse
wereld, elk nummer een groot
aantal lezers bereikt. Om te be
ginnen wordt de krant elke dag
op openbare plaatsen in Peking
en andtere steden achter glas op
gehangen. Dit gebeurt ook in fa
brieken en plaateen waar grote
groepen mensen samenleven.
Vaak wordt de krant aan grote
groepen mensen voorgelezen die
voor dit doel samenkomen. Dit is
vooral gebruikelijk op het platte-
land waar het peil van geletterd
heid va»i de boeren nog wel wat
te wensen overlaat. Belangrijke
redactionele stukken en artikelen
worden voor de radio voorgelezen
en zijn via luidsprekers op boer
derijen en in fabrieken, in de
ly
steden en op historische
se»i, in vliegtuigen en tteJ
over geheel China te hoteij
dereen krijgt de boodschap.
Wat ziet de lezer als hij
yen (20 cent) neerlegt en f
Volksdagblad openvouwt?
ziet hij een krant (zie foto)
er uitermate saai uitziet,
een nette druk en 'lajJ
heeft.
De artikelen lezen gewoo
van links maair rechts, maar!
tere stukken zorgen voor i
andering van spijs door
traditionele Chinese manie'J
drukt te zajn verticale j
die rechts bovenaan beginnal
kop is horizontaal of vet»
gedrukt. Citaten van Mao 'óf
kelen zijn vet gedrukt.
Rechts naast de naam
zich een kader waarbinnen is
dag een ander citaat van dtl
zitter wordt opgenomen. Dj
geeft de datum op zowel del
derrie manier als volgens
maankalender die in
landelijke gebieden in Chis|
steeds in gebruik is.
De krant bestaat hooft
uit grote blokken druk,
met maar wpinig foto's ,J
minder tekeningen of kaajf
worden soms aanko
over toneelvoorstellingen»!
men, maar geen advertent F
Evenmin treft u strips,)'
ken, nieuws over misdai
kennieuws, cultuur en
briek voor de vrouw aan.l
Neem nu bv. het numial
25 mei. In het hoofdartikel f
gewag gemaakt, van een i
vam de communistische
de provincie Hopei en e
zing van een provinciale i
sie.
Andere artikelen gaan i
boodschap van premier Ts;l
Lai tea- gelegenheid van de|
de verjaardag van de
revolutie, proletarische litd
en kunst, onderwijs van d|
massa, het oogsten van
de winter, technische v|
wimgen in een fabriek
reedschappen en medischel
ders uit Pekinig die op het 1
land een nieuwe post
Het is zware kost zow«|
vorm als in inhoud.
Chinese geschriften
woonlijk saai ten gevolpl
de frequente herhalingeij
politieke formules,
waarin bepaalde figuren i
vallen worden zijn echteil
levcpidig. De Chinese pers ij
in het verzinnen van m
Tsjang Kai-Sjek is b.v. allijf
politieke mummie" Spiro I
is „een imperialistische p'l
de pest".
Een gedenkwaardige
over Russische motieven
met: „Luister jullie tajl
vuile Russische revisioni"
zwijnen" (copyright Dt
Globe and Mail-Toronto).
W jfc *1 .JjSi, ~p-
s X
*4, „*«-***
■•«A*»*-*#*#
•-* t
i **4******
J «Ut******..* -
1
A -
«Kina j sssssas.
t
1
j «gum»*»*»*
IJRSUM
«tegenheid van de opening van
Voetbalseizoen (zondag is de
wedstrijddag van de nieuwe
Ltie) brengt de NOS-radio het
alsucces van het afgelopen sei-
nog eens in herinnering: de
«enale Europacup-zege van
op woensdag 2 juni in het
«er-stadion in Londen op het
se Panathimaikos. Dat gebeurt
idag in een programma, dat on
to titel „Kontakt met de bal
|o 15 tot 20.45 uur via Hilver-
i wordt uitgezonden,
u-ogramma is een scherpe se-
uit de tientallen radio-opna-
ivan de eerste drie dagen van
Itoen de finale om de Europa
neer dan 30.000 Nederlanders
=in, bus, boot en/of vliegtuig
uJonden deed stromen. Maarten
i-horst, die het programma sa-
telde, zocht al deze nu al
historische opnamen bij el-
JTERDAM. Vrijdag 10 en
Sag 11 september zal er in het
jamse Ahoy-complex een
24-uurs pop-manifestatie
en gehouden. Onder de naam
k-Pop-Show no. 1" zal dit to-
ebeuren, waar maar liefst veer-
pop-groepen optreden op vrij-
vond om 8 uur van start gaan.
reden zullen:
|Soft Machine
_eum
Sverly Brothers
la
jjible Stringband,
ort Convention,
^an,
(loods Band,
lion,
Box,
Blues en
FVourself.
Hens de manifestatie zullen er
[worden vertoond.
ERDAM
nderden Nederlandse poplief-
s, die ai bij de Ned. Spoorwe-
pboekt hebben voor een trein-
naar Wight, kannen zonder
ng naar Clacton on Sea. Het
lival van Wight gaat niet
[dat van Weely bij Clacton
wel.
een plaatsbewijs voor Wight
kan zich het best na 18
as in verbinding stellen met
«on, waar het gekocht is. De
Pnt op 23 augustus, maar dan
veely. Het arrangement, dat
de popliefhebbers biedt, be-
retour trein, 2de klas, en
p81 Clacton, entreekaart voor
«val, lunchcoupon en garantie
ampeer-, slaap- en kookmoge-
reP lr[de buurt van het festi-
ein Tot uiterlijk 10 septem-
ag de reis in Londen onder-
worden. De prijs voor het
K ls 159>" van elk stati-
tederland. Op het festivalter-
[Plaats voor 400.000 bezoekers
imn„rinaatregelen genomen om
u ?s en noS wat te verwij-
r J?-! Programma voor het
pnjken de namen van John
£;«°ry Gallagher, Mungo
Quintessence, Grease Band,
vander Graaf Genera-
HJLarcBand' Sha na «a,
Groundhogs, Barclay
Harvest om maar een paar
bekensten te nemen.
t/£ zvr seree
0#ws/A/uev...
i
voorpagina van het „Volksdagblad"
