n
„Ik kan gaan, want
met Kien blijft
Be Sclielleboom"
erzitwat
vast aan Eva
Misschien worden we beschaafder in Amerika
Route I
Gotiek als
kunst van het late uur
Route II
'remièrc
'ilm uit
in nieuw
De Kennedy Vrouwen
door
PEARL S. BUCK
kunst
cultuur
1
Afscheid Cia van Boort:
Zai wel
leuke
griet zijn
Udink
hoogst
ongelegen
doorMWfti
Johan winkler
L-jdag 6 augustus 1971
JAN DE
Curios
Agatha Chris
Vrijdag 6 augustus 1971
ist
ANTIEK is volop aanwezig op
de antiekbeurs van Brugge, die van
7 tot en met 15 augustus, dagelijks
van 15 tot 22 uur, geopend is. In het
Boudewijnpark vindt u eiken Vlaam
se meubels, folklore, porselein, beel
den en alles wat maar oud is
FORUM, het Twentse operage
zelschap, vecht voor zijn voortbe
staan. Dreigende bezuinigingen kun
nen aanleiding zijn tot algehele stop
zetting van de activiteiten. Forum
concludeert daarbij o.a. dat, „de
Randstad relatief niet meer bezoek
heeft en de gemeenten en provincies
er aanmerkelijk minder bijdragen,
dat het Rijk er aanzienlijk mee»
bijdraagt en dat aldus het Noorden
en het Oosten die nog een aan
merkelijke achterstand hebben
reeds thans minder goed worden
bedeeld.
HERMAN VAN VEEN geef»
van 5 tot 15 augustus „gedwon
gen" door succes een serie van 10
extra voorstellingen in het Amster
damse Carré.
MEEST VERKOCHTE boeken
in de afgelopen maand: 1) E. Hazel-
hoff Roelfzema: Soldaat van Oranje:
2) J. Foudraine: Wie is van hout—
3) H. Freezer: Houd je nog een
beetje van me. 4) M. v. d. Plas: De
mens leeft niet van bloot alleen: 5)
J. Fast: De taal van het lichaam.
PAUL KLEE krijgt, van 26 au
gustus tot 12 oktober, een tentoon
stelling in het Utrechtse Centraal
Museum. De Kunstsammlung Nord-
rhein-Westphalen te Düsseldorf staat
daarvoor 35 schilderijen, aquarellen
en 27 tekeningen af.
PAUMGARTNER, die vele ja
ren voorzitter was van de Salzbur-
ger Festspiele is op 83-jairige leef
tijd overleden.
IN PREMIERE gaan de volgen
de films deze week in ons land:
Doctor's wives en Robin Hood of
Sherwood Forest.
LEO PAPPENHEIM, wiens
naam jarenlang als dirigent was
verbonden met Het Gelders Orkest
en daarbij nu al 10 jaar als „inval
ler" te boek staat, wordt 13 augus
tus 75 jaar. Op 26 augustus wordt
dat gevierd met een feestconcert
door HGO m.m.v. de Japanse violis
te Suna Kan.
Wie Oisterwijk zegt, zegt Cia van
Boort. De naam van een vrouw,
wier leven onafscheidelijk met het
poppenspel verbonden is geweest.
Haar theatertje „De Schelleboom"
was er 20 jaar een graag bezocht
huis door tallozen uit het hele land.
Ze kwamen kijken, jong en oud,
naar de typische Cia van Boort-
poppen, waarmee zij fijnzinnige
stukken bracht, die het poppenspel
weer verder verlost hebben van
„het Jan-Klaassen-spul", wat het
nog steeds voor velen is. „Gelukkig
is dat in de loop der jaren stukken
verbeterd", zegt Cia van Boort.
En „Ik ben blij, dat ik nu een goede
opvolgster heb gekregen met Kien
Timmermans. Mijn vertrek uit De
Schelleboom kan nu doorgaan. Zij
heeft hier een basis, die zij op haar
eigen manier verder moet uitbou
wen. Daar moet ik tegen kunnen".
Kien zit vol plannen, maar zegt
ook „Ik zal uw spelen altijd blijven
vertonen".
Cia van Boort verhuist dezer da
gen naar een flat in Oisterwijk. Ze
vindt, dat ze met haar 67 jaren en
35 jaren poppenspel achter de rug
deze beslissing moet nemen. Niet
van harte, maar heel reëel. Nu kan
ze dingen gaan doen, die door de
voorstellingen in Oisterwijk en trek
kend door het gehele land, onmoge
lijk waren. „Het boek afmaken met
herinneringen en ervaringen, waar
anderen oo>k nog iets aan kunnen
hebben: de pedagoge Greet Konings
schrijft erin over de pedagogische
waarde van het poppenspel. Verder
eens gaan kijken naar andere pop
penspelers; kreeg geen kans om
naar de meesten te gaan kijken. En
af en toe Kien nog eens bijspringen,
als het nodig is; maar ze moet het
wel zelf allemaal opknappen. Ik kan
hier weggaan nu, omdat ik weet dat
het doorgaat"
Echte poppenspelers hebben een
„tick"; bezield als ze zijn door dat
eigen wereldje van de meest uiteen
lopende materialen, waarmee ze een
stuk fantasiewereld van jong en oud
tot leven weten te brengen. Belast en
beladen als het poppenspel is door
het Jan Klaassenspul („Oh, ik heb
niets tegen Jan Klaassen, maar ze
zitten meestal op verkeerde han
den") staan nog veel volwassenen
argwanend tegenover deze expres
sievorm. Daraom - is het ook niet zo
verwonderlijk als je Cia van Boort
hoort vertellen over „hele moeilijke
jaren". Jaren waarin ze honger en
armoede moest lijden. De meeste
burgerlijke families kwamen immers
nog niet zo heel lang geleden in
opstand als een van hun kinderen
het artiestenvak in wilde. „Mijn
vader dacht: ze komt wel met han
gende pootjes terug". Maar onlangs
kwam ze erachter, dat diezelfde va
der stiekum haar lessen op de aca-
Cia van Boort (links): Kien heeft hier een basis, die ze op haar eigen
manier moet uitbouwen".
demie voor haar betaalde.
Met genoegen vertelt ze ook, hoe
ze haar vader, langs haar neus weg,
kon vertellen dat de professoren van
Leiden (ieder jaar) een voorstelling
kwamen bijwonen in haar theater te
Voorschoten. De waardering voor
wat ze deed groeide. Daar hebben
de jaren, dat ze in Loosdrecht speel
de aan meegewerkt. Hetgeen nog
niet betekende, dat - toen ze haar
verlangen naar Brabant in Oister
wijk vorm zag krijgen - daar de
erebogen voor haar werden opge
richt. Ze heeft intens moeten pionie
ren in haar oude boerderij aan de
Burgemeester Canterslaan, waar nu
zo „vanzelfsprekend" een leuk thea
ter staat aangebouwd tegen een
knus en gezellig huis.
Een poppenspeler is eigenlijk een
duizendpoot. Tekenen, schilderen,
dansen, muziek maken, schrijven,
boetseren, naaien, timmeren, elektri
cien zijn, organisator, etc. het is alle
maal nodig. Cia v. Boort bekwaamde
zich in al die onderdelen via acade-
mielessen en het zelf experimente
ren. Voor volwassenen, die zich een
maal over de drempel van het pop
pentheater „gewaagd" hadden, was
het steeds een verrassing en een
openbaring, wat zij uit al deze ele
menten kristalliseerde. Tot de Belgi
sche en Nederlandse koningshuizen
drong haar faam door, waar men
genoot van haar optreden. Een Bra
bantse cultuurprijs en een „lintje",
onderstreepten nog eens de gegroei
de waardering.
Op een rijdende stoel, kijkend
door de decors, brengt ze haar pop
jes tot leven. „Ze zijn zo klein",
vertelt ze, „omdat ik dan met mijn
vingertoppen kan spelen- en de
meest minutieuze gebaren kan ma
ken. Ik laat bijvoorbeeld een paar
begijnen een potje schaak spelen.
Het is één methode, niet dé metho
de, die ik ontwikkeld heb". Maar
het is w,el haar karakteristiek. En
het is fijn wanneer een poppenspe
ler die heeft en niet vervalt in een
clichématig spel, waarop dan dik
wijls terecht de naam „poppen
kast" wordt gezet.
Zoals Cia van Boort het poppen
spel al kreeg ingegeven door haar
grootmoeder en op de kostschool in
Zaltbommel, zo kwam Kien Tim
mermans, vanuit Waalwijk, al als
kind in De Schelleboom. „Ik herin
ner me nog de tijd, dat je hier als
klein kind op het podium een liedje
stond te zingen, waar geen eind aan
kwam", lacht Cia. Later assisteerde
ze in de kast, volgde een tijdlang de
keramiek-afdeling van de Bossche
academie. Nu heeft ze een kostbare
erfenis gekregen, waarmee ze zorg
vuldig, en met de beste plannen wil
omgaan. Terwijl we zitten te praten
moet ze doorlopend naar de telefoon
en deur, waar mensen kaartjes ko
men bestellen voor de middagvoor
stelling. Maar die is al uitver
kocht.
„Ik heb het meegemaakt" vertelt
Cia van Boort verder (boordevol ver
halen), „dat een zaal met meisjes
demonstratief met de rug naar de
kast ging zitten. Toch vind ik jullie
van voren veel leuker dan van ach
teren zei ik. Toen had ik het pleit
gewonnen. Een andqre keer zaten
een stel jongens op mij te wachten.
Ze dachten, dat zal wel een leuke
griet zijn. En daar kwam ik binnen:
een oude tante. Maar even een toe
spraakje en ze hebben geboeid ge
keken". Op deze manier heeft zij in
de poppenwereld veel vooroordelen
opgeruimd. Ze is ook nu nog alles
behalve „een oude tante". Als Kien
Timmermans met hetzelfde élan de
ze Oisterwijkse kleine wereld zal
blijven dirigeren, is De Schelleboom
weer een generatie gered.
Als zesde deel in de serie Kunst
van Europa verscheen LATE GO
TIEK (u-itg. Elsevier- f. 39), waarin
de bouwkunst wordt behandeld door
dr. F. Fischer en de beeldende kunst
door prof. dr. J. Timmers. Het is
niet het minst interessante deel: inte
gendeel. Over het algemeen geschre
ven met een helderheid, verwant
aan gotisohe lijnen, vertelt het over
een tijdperk, dat definitief de mid
deleeuwen afsluit. Juist omdat in
deze serie telkens de kunst van
Europa geplaatst wordt tegen de ge
schiedkundige, maatschappelijke en
godsdienstige achtergronden geeft ze
een vrij breed oriëntatieveld.
De ook nu weer talrijke kleurpla
ten, zwart-wit tekeningen -en platte
gronden maken het boek tevens tot
een fijn kijkboek. Dat de eerste au
teur het Duitstalige en de tweede
auteur het Nederlandse aandeel in de
laat-gotiek enigszins overaccentueren
is begrijpelijk. De oorzaak daarvan is
overigens, geen puur chauvinisme.
Dat de eigen vaderlandse omgeving
en het nabije Duitse gebied in dit
deel historisch een zeer grote rol
spelen, kan echter wel voor velen
aanleiding zijn om via d'it deel zich
wat nader te verdiepen in de wor-
tels van ons huidige leefmilieu. UOGQG giOÏ
Het groeiend nationaliteitsbewust-
kijn in de 14e en 15e eeuw door- VOOI"
brak in de bouwkunst het universe
le kathedraalprincipe. Hallenkerk- ifnifnntioc
principe, bedelordegotiek en kathe-
draalarchitectuur werden door el- n muin
Laat-gotische raadhuis van Mid
delburg (fragment).
kaar gebruikt en dat levert soms ver
rassende resultaten op. Fischer heeft
daarom een indeling' near hatiönali-
teiten gevolgd en geeft van ieder
land de meest karakteristieke bouw
werken en -meesters aan: Engeland
(decorated style, Perpendicular sty
le); Italië (trecento-architèctuur,
Florence, Venetië, Milaan); Spanje
(Catalonië, Aragon invloed uit Ne
derland en Duitsland); Portugal
(kloosters, die leidende rol spelen.
De Manuelstijt, invloeden tot over
de oceaan); Frankrijk (grote bouw
werken en hoofse bouwkunst, style
flamboyant, Bourgondische staat);
Nederlanden (conservatieve kerk
bouw, eigen raadhuizencultuur, Mid
delburg, Breda); Duitsland en Oos
telijk Midden-Europa (hallenkerk,
Praag, verschillende delen van
Duitsland, Polen en Hongarije, Ne
derlandse invloeden). Een staalkaart
van ontwikkelingen, bepaald door
plaatsgebonden omstandigheden en
vaak een stuiptrekkende schoonheid
van een aflopende periode demon
strerend.
De naam van Timmers hoeft nau
welijks te worden geïntroduceerd
als een uitstekend kenner der kunst
geschiedenis. Met een grote overda
digheid, die toch volgzaam blijft,
vertelt hij over de emancipatie van
de beeldende kunsten, die los van
de architectuur eigen wegen zoekt.
Ontmythologisering, deolerAcalisedng
en infantilisme zijn enkele kenmer
ken die de beeldende kunst in dit
tijdperk nader bepalen. Deze bepalin
gen roepen bij je, als lezer, onge
twijfeld raakpunten op met het tijd
perk, waarin we nu zelf verzeild
zijn geraakt.
Timmers vertelt over de bronnen
van de beeldende kunst der laat-
gotiek om daarna via de schilder
kunst der Duitse landen, de Franse
schilder- en tapijtkunst en de
Spaanse schilderkunst te toesluiten
met de grafische kunsten, houtsne
den en kopergravure (blokboeken,
metaalsnede e.d.). Hij past daarbij
een nogal uitvoerige iconografie toc-
op de talloze werken, die hij aan de
orde stelt. „De kunst der late gotiek
is kleurig, feestelijk en humaan,
maar zij is die kunst van het late
uur. Zij heeft al datgene gezegd wat
zij te zeggen had, haar lied is uitge
zongen en tegen het einde herhaalt
zij veel dat al verklonken scheen.
Een nieuwe melodie hangt in de
ludht, een nieuwe wereld, waarin de
mens zichzelf herboren vindt. Maar
dan zijn de middeleeuwen definitief
ten einde", zo besluit hij.
Een aardige „bijkomstigheid": Het
boek geeft veel informatie over nog
bestaande bouw- en kunstwerken,
zodat het tevens een welkome gids
kan zijn op vakantie-speurtochten
naar een rijk verleden.
eindredactie
henk egbers
„Udink is het tegendeel van een
vakminister. Anders gezegd, hij
heeft tot dusver nooit iets zinnigs
over volkshuisvesting en ruimtelijke
ordening gezegd. Het is daarom ook
niet verwonderlijk dat het rege
ringsprogramma over dit terrein
niets dan holle frasen ten beste
geeft. De benoeming van Udink. van
wie we vastgesteld hebben dat hij
een fantasieloze carrièrejager is, bo
vendien een spitzburger, die op ge
bied van volkshuisvesting en ruim
telijke ordening niet door enige
kennis gehinderd wordt en tenslotte
ook nog een bezuinigingskampioen
is, komt hoogst ongelegen. Hij is een
met geldingsdrang geladen produkt
van een onwezenlijk politiek be
drijf. De afbrokkeling van de grote
steden is in volle gang, de aanval op
de laatste groene ruimten woedt in
alle hevigheid. Er moet met harts
tocht en talent gewerkt worden.
Het ziet er niet naar uit dat Udink
daarvoor de aangewezen figuur is.
Hopelijk zal ik de komende tijd
het onder Schut opgebloeide ambte
narenkorps het hoofd boven water
weten te houden", aldus het Tijd
schrift voor Architectuur en Beel
dende Kunsten.
Vorige week heb ik weer eens
een van die ANWB-routes gereden.
De man die indertijd op het idee
gekomen is van die keurig uitgestip
pelde autoroutes langs de kostelijk
ste binnenwegen heeft meer recht
op een standbeeld dan al onze
staatssecretarissen bij elkaar!
Onbekend Nederland gaat voor je
open. Je rijdt door strekenzo mooi
en onbedorven, dat het wel lijkt of
althans daar de negentiende eeuw is
blijven stilstaan. Als je, vanwege de
begrijpelijke bochtigheid van al die
binnenwegen, je, stuur niet heel ste
vig zou moeten vasthouden, zou je
wel doorlopend in je handen willen
klappen, zo van: hoera! en: leve
de ANWB, die brave wielrijders-
bond voor automobilisten!
Wie zich ook wel eens aan dusda
nig handgeklap te buiten zouden
mogen gaan, zijn de horecabedrij-
vers: in menige gelagkamer zal het
na ontsluiting van zo'n route onge
twijfeld drukker zijn geworden.
Ergens langs de Hameland-route,
die behalve door de Achterhoek
door een stukje Duitsland voert, heb
ik een jaar geleden dan ook een
zeer dankbare „Gastwirt" ontmoet,
die notabene op de tapkast een keu
rig gastenboek had liggen, waarin
de routerijders, die zijn „Wirt-
schaft" met hun bezoek hadden ver
eerd, wel zo goed wilden zijn hun
naam te zetten; wie uit Gelderland
kwam onder het hoofd Gelderland,
wie van Overijselsen bloede was
onder het desbetreffende hoofd en
zo meer Duitsers zijn nu eenmaal
medechristenen die de dingen graag
stelselmatig aanpakken en overzich
telijk rubriceren. En de „Gastwirte"
daarginds zijn zowaar ook lieden,
die het op prijs stellen als je hun
deur binnenkomt.
Heel anders de landgenoot van
me, die ergens terzijde van die al
leen maar binnenlandse ANWB-rou-
te zijn herberg exploiteerde. Bij
hem geen gastenboek voor welkome
routerijders. Bij hem alleen maar
heel even een lui en verveeld opkij
ken uit het blaadje dat hij achter
zijn tapkast bijna letterlijk „hing"
te lezen.
Een groet kon er niet af, eerst
diende de lektuur beëindigd, die
kennelijk al zijn geestkracht opeiste
pas daarna liep hij door de lege
gelagzaal mijn tafeltje halverwege
tegemoet om zuchtend de koffiebe-
stelling in ontvangst te nemen.
Zuchtend, want praten was er niet
bij. Trouwens, elk woord, ook het
mijne, zou toch maar overstemd, ja
overtoeterd zijn geweest door het
(ADVERTENTIE)
Nog 2 weken zit er aan Eva een Eva+ vast.
Een gratis boekje met pagina's vol vakantievertier.
Deze week het zomerpuzzelboek extra.
In Eva zelf staat deze week weer een heleboel
dat u als vrouw van deze tijd bezighoudt en interesseert.
Is afslanken gevaarlijk?
Een onthullende reportage over de risico's
van té snel vermageren.
Zijn de tieners gelukkig met hun*grotere vrijheid?
Lang niet allemaal, zo blijkt uit Eva's gesprekken
met de 'vrouwen van morgen'.
In Eva Praktisch maak zelf een ontzéttend luie stoel.
Een jongensbroek zit zo in elkaar.
In 'nu nog mooier'20 pond lichter en 10 jaar jonger
gebttlk uit een keihard aanstati
radio: een of andere uitzending
VARA-achtige vrouwen en ton
eerst iemand het uitschreeuwde,,
t-ie in India een dieper mens l
worden was en waarin vervoH
Pim Jacobs zelf zich u>e!iuil|
enige vrijblijvende uitspraken
vrolijke en minder vrolijke jazz j
ontlokken.
En och, zo langzamerhand hel|
wel geleerd, dat het in dergeljl
gevallen (waar zelfs de Hinder
niets aan kan doen) volmaakt
loos is om te vragen of zo'n baU
de lawaaiketel alstjeblieft op
iets zachter pitje kan worden g
Zo iemand als die waard, die, I
gauw zijn lome lijf het gedooj
achter de tapkast zijn lektuur
hervat, zou je alleen maar dtoaail
verdwaasd hebben aangekeken:
heb ik nou voor een idioot in
zaak waarna hij de knop alti
maar, per ongeluk uiteraard, in
luidere richting zou hebben
draaid.
Dulden dus maar en ook
niet afwachten tot de waard
afrekenen. Wenken kun je hem
niet, want hij hangt maar te le
en je kunt het hem ook echt
aandoen, dat-ie die hele tocht
halverwege je tafeltje nog eens
ondernemen. En dus ga je dan
naar hem toe, om hem beleefdI
vragen wat het kost en ja
dat betreft is-ie toch wel bij de !i|
tachtig cent voor een slok koffie,
warempel, als-ie mij van mijn
den twee dubbeltjes toescü
snauwt hij iets dat misschien
een menselijk woord is bedt
maar het gaat onder de luide beJ
ring van Pim Jacobs onder, dat j
pas jazz is als jazz wat pref
zal ik nooit weten, want ik
goddank, van de Hollandse gaste
heid verlost, weer buiten en
binnen zal hij wel verder lezenI
lui achter zijn tapkast hangen eiil
radio laten knallen, waarmee jel
klanten zo heerlijk weg kunt ja|
Schande, maar geef mij dan t|
maar die „rotmof" met z'n
boek en met die Doornkaat, waar\
uit louter blijdschap dat die AMI
route zijn zaak deed floreren,
z'n Hollandse gast schielijk een dt
'bele van maakte, „nein, nein,
mijn rekening", zei hij.
het
onze
een open blad, overal te koop
Als Kennedy in leven was geble
ven kan aangenomen worden dat bj)
minstens twee ambtsperioden in het
Witte Huis zou hebben doorge
bracht, zo lang hij de eisen van het
populaire begrip van wat een held
moet zijn maar geen geweld had
aangedaan. Dat zou hem waarschijn
lijk gelukt zijn. Dat hij een briljan
te en genereuze held zou zijn staat
vast. Het gevaar zou in zijn succes
sen gelegen hebben. Bij Robert
Kennedy zouden de brille en de
generositeit eveneens aanwezig zijn
geweest, maar we weten niet of die
met dezelfde wijsheid gepaard zou
den zijn gegaan.
Eén ding staat vast. Amerikanen
hebben genoeg van het extravagan
te, het lawaaierige, het overdrevene,
de agressieve verkoopmethoden. Ze
zijn het politieke apparaat, de par
tijorganisatie beu. De koele, vrien
delijke benadering, overgebracht
met wrange humor, is nu het meest
in trek.
Misschien worden we beschaafder
- of misschien verstedelijken we
alleen maar. We zijn niet langer een
plattelandsvolk. Slechts vijf proeent
van ons volk bestaat uit boeren en
dat is meer dan voldoende om de
natie te voeden. Dit alles is in éen
generatie gebeurd. Het is geen won
der dat er een kloof tussen de
generaties bestaat.
Ouders en onderwijzers hebben
geen tijd en geen gelegenheid gehad
de jongeren, zelfs degenen die nog
maar tien of twaalf jaar geleden
geboren zijn, de baas te blijven
Onderwijzers zijn hopeloos ten ach
ter met hun kennis, en hun leerlin
gen weten dat hun onderwijzers
maar al te vaak niet in staat zijn
hen te onderwijzen, en dat hun ou
ders meer dan een sentimentele, on
geduldige genegenheid niet waard
zijn. Ze hebben andere mensen no
dig waarvan ze iets kunnen leren en
van wie ze kunnen houden.
Robert en zijn broer Ted kwamen
hier vaak skiën. Als je aan een
inwoner van Vermont vraagt „hoe
waren ze" zal hij volslagen onver
schilligheid voorwenden. Maar van
daag heeft een Vermonter, zonder
dat ik hem er naar vroeg, me volko
men paf doen staan door me te
vertellen dat op een dag dat een
fotograaf onverwacht een foto van
Robert Kennedy maakte, Robert
hem de camera afnam en die stuk
sloeg. Dat vertelde hij me omdat er
op dat moment een onverwachte en
ik moet zeggen onwelkome fotograaf
verscheen en een foto van me maak
te.
„U zou dat apparaat kapot moeten
slaan, net als Bobby deed", raadde
mijn buurman aan.
Helaas, zoveel moed bezat ik niet.
Bezitten Robert's zoons zijn moed?
Want opnieuw moeten de Kennedy's
hun blik op de kinderen vestigen,
zoals Joseph Patrick Kennedy ge
daan heeft toen hij in ongenade viel.
Alle kinderen hebben de potentiële
kracht, want ze bezitten allemaal de
erfelijke factoren van de Kennedy's.
Wat zullen ze van hun toekomst
maken? Er hangt veel af van Ed
ward Kennedy's besluit aangaande
zijn edigen toekomst. Er is nog geen
besluit genomen, maar als hij zich
voor het presidentschap verkiesbaar
stelt, zal dat niet voor 1976 zijn. Er
zijn nog veel twijfels over die da
tum, of eigenlijk over élke datum.
Hij voelt de zware druk van de
verantwoordelijkheid voor de ko
mende generatie. Hij heeft zijn ei
gen, bekende problemen. Is Joan
aan hem en de familie Kennedy
gebonden? Er zijn maar weinig
vrienden die onder dergelijke om
standigheden loyaal blijven. Die
weinigen zijn de grootste schat die
het leven te bieden heeft.
De echte Kennedy's zullen
Edward trouw blijven, daar ben ik
zeker van. Zij die het geheim van
de Kennedy's niet kennen zullen
afvallen.
Of Edward Kennedy zich al of
niet te zijner tijd verkiesbaar zal
stellen voor het presidentschap, zijn
positie ten opzichte van de jongste
generatie van de familie blijft moei
lijk. Ze zullen moeten opgroeien
met de lasterpraatjes, met de schan
dalen. De ouderen van hen zullen de
kranten en tijdschriften al gelezen
hebben. Ze zijn zich al bewust van
de schaduw die over de familie is
gevallen. Wat zal Edward Kennedy
doen om hen te helpen, hoe kan hij
ten eerste hun respect en daarna
hun liefde en loyaliteit winnen?
Als ik een advies zou mogen ge
ven: hij kan alleen resultaat boeken
als hij volslagen eerlijk tegen ze is.
Tegen hen die oud genoeg zijn om
te begrijpen moet hij onmiddellijk
open kaart spelen en elke vraag
volledig en openhartig beantwoor
den.
Daarna kunnen de ouderen hem
met de jongeren helpen. Als de
jongeren zien dat hun oudere broers
en zusters Edward Kennedy respec
teren en bereid zijn zijn raad en
leiding aan te nemen, zullen ze vol
gen. Natuurlijk moet hun te zijner
tijd alles verteld worden. Ik geloof
er niet in dat feiiten voor kinderen
verborgen moeten worden gehouden.
Voordat anderen hatelijke/ toespelin
gen maken, en dat zal zeker gebeu
ren, moeten ze de waarheid kennen.
Ieder kind moet het zelf horen, van
Edward Kennedy persoonlijk, niet
alleen zijn eigen tragedie, maar alle
tragedies waardoor de grote familie
getroffen is.
Boven alles moeten ze weten dat
ook zij door het noodlot achtervolgd
zullen worden, door de tragedie van
jaloezie en haat.
Als ik mijn eigen geliefde ouders
iets kwalijk neem, is het dat ze een
hoogstaande moraal en een liefheb
bend hart bezaten en me daarom in
onschuld hebben opgevoed in het
geloof dat mensen gewoonlijk recht
vaardig en vriendelijk, onzelfzuchtig
en goed zijn. Maar ik heb door
schade en schande moeten leren
geen rechtvaardigheid of vriende
lijkheid, onzelfzuchtigheid of goed
heid te kunnen verwachten.
Ik verwacht geen loyaliteit, want
de meeste mensen zijn niet in staat
tot loyaliteit, en dat des te minder
wanneer ze door loyaal te zijn zelf
in gevaar lopen. Ik heb geleerd aan
Eva's zijde te staan, niet aan die
van Adam. Eva heeft er goed aan
gedaan Adam over te halen van de
appel van de boom van kennis van
goed en kwaad te eten. Eva was de
wijze. Alleen zij onderscheidde het
kwaad in de slang en alleen zij
leerde Adam de waarheid '- dat het
kwaad bestaat, weerzinwekkend, in
de harten van mannen en vrouwen
die als slangen zijn.
Niefnand weet dat beter dan die
genen onder ons die van nature het
voortreffelijke liefhebben en daarom
zichzelf en de eigen talenten niet
ontzien. Daarom hoop en bid ik dal
Edward Kennedy die kinderen, zijn
eigen kinderen, zijn neven en nich
ten, de waarheid zal vertellen.
Natuurlijk moet hij ze ook vertel
len dat er mannen en vrouwen be
staan die te vertrouwen zijn, maai
dat ze zeldzaam zijn. Slechts zeei
weinigen kunnen veilig en zonde
terughouding bemind en vertrouwc
worden. Toch behoeven de anderen
niet gehaat te worden.
De hoogstaande mens haat nie
mand. Haat is op zichzelf een verte
rende emotie en een hoogstaand
mens vernedert zich daartoe niet. Ik
heb gemerkt dat het heel goed mo
gelijk is mensen aardig te vinden en
zelfs graag te mogen die men niet
vertrouwen kan. Ik heb vrienden -
ja, ik noeim ze vrienden - waarmee
is een plezierige avond kan door
brengen, maar die ik geen enkele
vertrouwelijke mededeling zou doen,
want ik heb gegeten van de vrucht
van de boom van de kennis van
goed en kwaad.
Mijn ouders hebben me dat niet
geleerd. Ik heb uit bittere ervaring
moeten leren niets van mensen te
verwachten - maar hoe dankbaar
(Van
[ILVERSUM Onder he
Ie KRO-televisie op zes a»
,p 17 augustus aanstaande,
roor stuk zijn gebaseerd oi
[an de Hartog. De auteur z
,ouden. De zes films zijn
[ederland, Frankrijk, Enge
imensteller en initiatiefneme
sze serie is Fred Bredschn
jofd van KRO's afdeling f
en. Hij vertelt: „Het vertone
>n speelfilm is altijd een pJ
iak. Het wordt echter nog aa:
elijker als je er. een bepaald
an. kunt geven. Het volledig
surig programmeren zoals de
pet irriteert de kijkers. De ir
[aarderen het als je de films i
Lpaald kader plaatst. Dat h
L vorig seizoen gemerkt toe
ize serie Graham Greene-filx
ét scherm brachten en
larvoor nog sterker met -
jioscoopsuccessen van weleer'
Stgaande van het succes d.
raham Greene-serie had, is
.•edsehneijder gaan zoeken nar
hdere auteur wiens boeken oo
Erfilmd. Hij zegt: „Ik kwam ai
j het idee van Jan de Harto
el om twee redenen. Er zijn
lillende romans en toneelsti
prfilmd en deze films zijn nog
Is te krijgen. Maar bovendien
|m de Hartog 'vlak voor de t\
sreldoorlog aan een Nederl
i meegewerkt die vrijwel no
bioscopen te zien is gei
k zij het Filmmuseum hebbe
.1 vrij gave kopie van deze
|ten te bemachtigen".
serie zal op 17 augustus me
curiositeit worden geopend
n heet „Ergens in Nederland
-n, de laatste die voor de o
aar kwam, ging nooit in off
jemière. Vlak nadat de film
^itooid werd Nederland doo
uiteers bezet en die hadden
hoefte ana een film waarin de
rlandse marine een belangrijk
eelt. Jan de Hartog speelt eer
hoofdrollen. Bovendien sc
samen met de Duitse regi
.dwig Berger het draaiboek
Ige originele filmscript van
film is ook na de oorlog
er aan bod gekomen. Xedi
Keerde in de verondenstellin;
kopieën waren vernietigd,
seuni wist echter jaren
eif copie te bemachtigen. V<
twee besloten voorstellinge
museum, onder meer voo:
-marinemensen die er aan
meegewerkt, is het nooit
n. De KRO-vertoning zou da|
[■Nederlandse première van
kunnen worden aangem
andere première kan niet
n. De Amerikaan James B. C
feft onlangs, grotendeels in
id, Jan de Hartogs „De K
JE" verfilmd. Deze film kom'
|in volgend jaar in de Neder
mioscopen, zodat een tv-yertc
I niet tot de mogelij kihèden
rt. Wel zullen er in de eerst
ng van Jan de Hartog fragi
I uit deze film worden vertoonc
is nog een film die niet in d
werd opgenomen. Dat is de
^ijkse verfilming van „Het
Ibed". De film werd niet voor
Khng gekozen omdat te veel
I originele toneelstuk werd
ken. Wel werd de Amerikc
(nelbed-verfilming in de serit
[omen.
<?e Hartog werd op 22
l Haarlem geboren. Hij
>cmiiende romans, detective
•eistukken geschreven v
i^„d^-^6rste. Maanden van u.
mgstijd nationale roem ven
Misschien worden ze beschaafd in Amerika. Misschien komt er een Wl
dat we geen vermoorde presidenten, senatoren of negerleiders meer IwetilJ
te begraven.