De dood is doodgewoon
EEN EENZAME MAN DIE
OP VOGELTJES SCHOOT
„Steden in arme
landen in 10 jaar
onbewoonbaar"
VOOR UW
VREEMD
GELD
BREDA
LEER OM
LEER IN
DE KO
MENDE
WINTER
Nieuwe Spaanse wet op
gewetensbezwaarden
heeft het niet gehaald
Vrees voor getto-vorming in binnenstad
Verkrachtingen
in Rotterdam
en Groningen
binnenland
buitenland
ONTKENNING
MARCHANDEREN
Moordenaar van drie Franse toeristen:
Gelukkiger plaats
Wild-west films
Iu het café
DOOR VERVUILING LEEFMILJEU
Manson bekent
nog
twee moorden
Trek naar oude, verpauperde woonwijken
WDM in nota
FUTILITEITEN
BEDERVEN
LEEFKLIMAAT
IN KAZERNE
Metaangas-
gevaar op
Oostgroninger
vaarwegen
Vrijdag 16 juli 1971
STERVEN DUURT
EEN LEVEN LANG
(Van een onzer redacteuren)
De dood is iets doodgewoons.
De dood hoort bij het leven. Op
tienjarige leeftijd heeft ons
gehoor, speciaal voor wat de
hogere tonen betreft, zijn
hoogtepunt al bereikt. Daarna
neemt het gehoor af. Als wij
twintig zijn gaat het opname
vermogen van onze ogen gelei
delijk achteruit. Zijn we dertig
dan vertonen onze spierkracht
en onze zogenaamde neuro-
musculaire snelheid en de accu
raatheid van de spiercoördinatie
tekorten die het einde beteke
nen van menige sportcarrière.
Op ons veertigste zijn ons hart
en onze bloedvaten bepaald niet
meer die van een jongeman.
En talrijke chronische en dode
lijke ziekten hebben de minder
fortuinlijken onder ons dan al
in hun greep. De psychologen
kunnen de verstandelijke ach
teruitgang vanaf het vijftigste
jaar, met name ten aanzien van
daardsets kwantitatief meten,
het leervermogen, met stan-
Dood moeten is erg, doodgaan op
zioh is niet erg."
Dokter Michels zegt dat een ech
te doodsstrijd eigenlijk iets is uit
literaire werken: „Er komt een
daling van bewustzijn, voordat het
zover is dat de dood bezit van de
mens neemt. De mens wordt als
het ware in de dood toegedekt.
Maar daar is dr. C. Leering,
geneesheer-directeur van het ver
pleeghuis Regina Pacis in Arnhem
het niet helemaal mee eens. „Ik
heb vreselijke doodsstrijden ge-
eerste stadium is de ontkenning.
De meeste patiënten die met het
dodelijk karakter van hun ziekte
worden geconfronteerd reageren
met: „Nee. dat kan niet waar zijn,
ik niet." Ze vluchten in een ont
kenning. Ze zeggen dat de onder-
zoekgegevens verwisseld moeten
zijn, ze raadplegen een andere arts
om een betere verklaring voor de
kwaal te krijgen. De ontkenning
werkt als een buffer na een onver
wacht schokkend bericht en geeft
de mens gelegenheid weer tot
zichzelf te komen.
Onze gevoelsreacties zijn dan
minder intensief geworden en zijn
in conventionele banen geleid, onze
verbeeldingskracht is zwakker ge
worden en we komen minder ge
makkelijk tot frisse en creatieve
ideeën.
We sterven vanaf het moment dat
we geboren worden. En toch wil
len we steeds minder van de dood
weten. Prof. dr. J. B. Stolte zegt in
„Recent medisch ethisch denken":
,De triomfen van de medische
techniek hebben de mensen wel
haast onverzadigbaar gemaakt- Zij
kunnen nauwelijks meer aanvaar
den dat het leven eindig is."
Toch is doodgaan eigenlijk niet
erg. Sterven is gewoonlijk geen cli
max van ellende. Het sterven zelf
is meestal minder zwaar dan men
veronderstelt. Sir William Osier
vond bij 500 waarnemingen aan
het doodsbed, dat 80 procent rustig
stierf. Dokter Michels, geneesheer
directeur van het verpleeghuis Ka-
lorama in Beek: „We ervaren de
dood vaak als erg mild. De dood is
in zijn laatste fase altijd mild.
zien, die je je leven lang bijblij
ven. Ik herinner me een patiënt
die te laat kwam met een blinde
darmontsteking. Er volgden nog
twee operaties, maar het hielp niet
meer. De patiënt heeft dagen ach
tereen geschreeuwd: „Ik wil niet
dood."
Wel klopt het dat in een verpleeg
tehuis (met allemaal bejaarde men
sen) de doodsstrijd eigenlijk niet
bestaat."
Dr. Kiibler-Ross beschrijft zeer
uitvoerig vijf stadia die aan het
sterven vooraf kunnen gaan- Het
Wanneer het stadium van de
ontkenning niet langer kan worden
volgehouden, wordt dit vervangen
moeilijk op te vangen voor gezin
en ziekenhuisstaf. De woede kan
zich op van alles richten en kan
ook geprojecteerd worden op de
omgeving. De artsen zijn nooit
goed en de verpleegsters zijn nog
vaker het mikpunt van de woede.
Wat ze ook doen, het is altijd
fout.
De patiënt zal zorgen dat hij
niet vergeten wordt. Hij zal
schreeuwen, eisen, klagen en vra
gen om aandacht, met misschien
als laatste harde kreet: „Ik leef,
door gevoelens van ergernis, woe
de, afgunst en wrok. Anders dan
het stadium van de ontkenning is
het stadium van de woede heel
vergeet dat niet. Jullie kunnen
mijn stem horen, ik ben nog niet
dood." Een patiënt echter die res
pect ontmoet en begrip, aan wie
aandacht en tijd besteed wordt, die
zal spoedig zijn stem verzachten
en zijn eisen milderen.
Het derde stadium, het stadium
van het marchanderen, is minder
bekend, maar kan de mens ook
steun bieden, zij het voor maar
korte tijd. „Als God besloten heeft
mij van de aarde weg te nemen en
als hij mijn woedende verwijten
niet heeft beantwoord, zal hij mis
schien milder gestemd worden als
ik er vriendelijk om vraag." De
meeste transacties worden met
God afgesloten en blijven gewoon
lijk geheim. Men belooft dan een
aan God gewijd leven in ruil voor
verlenging van het leven-
De steeds zwakker wordende pa
tiënt wordt daarna overvallen door
het gevoel van een groot verlies.
Er zijn twee soorten depressies.
Een vrouw kan zich zorgen maken
over de situatie in het gezin. Aan
dit soort kwesties kan gelukkig
meestal wel iets worden gedaan.
De andere soort depressie evenwel
heeft betrekking op het nog te
lijden verlies. De stervende is im
mers op weg om iedereen en alles
te verliezen van wie en waarvan
hij houdt. Deze tweede soort
droefheid wordt, in tegenstelling
tot de eerste, gewoonlijk geken
merkt door zwijgzaamheid.
Tenslotte (maar dikwijls lopen
de stadia door elkaar heen) is er
het stadium van de aanvaarding.
Zie dit niet als een stadium van
geluk, het is eerder de afwezigheid
van gevoelens. Het is tevens de
periode waarin de familie gewoon
lijk meer behoefte heeft aan hulp,
begrip en steun dan de patiënt
zelf. Bezoek wordt in dit stadium
niet vaak meer op prijs gesteld en
als er mensen komen, dan is de
stervende vaak niet meer in de
stemming om veel te vertellen.
Dokter Michels weet nog te ver
tellen: „Een probleem is wel dat je
ook die fase maar een-maand aan
kunt. Als het langer ..duurt „wordt
het onverdraagbaar. Je moét"' een
patiënt dus niet te gauw in die
fase brengen."
Dit alles geldt dan de wijze
waarop wij in Europa en Amerika
sterven. Want ook de wijze waarop
een mens sterft en tegen de dood
aan kijkt, is bepaald door zijn cul
tuur. Maar daarover in een ander
artikel.
BARLASTON (Engeland) (AP)
De man, die zo heeft de politie
geconcludeerd drie Franse toeris
ten in koelen bloede met 20 kogels
doodschoot, was een onrustige, een
zame man met een hartstocht voor
pianospelen en als enige hobby het
schieten op vogeltjes vanuit zijn
slaapkamerraam.
Dit portret van de 24 jaar oude
Michael Bassett is geschilderd door
familieleden en omwonenden in
Barlaston, en van de fraaiste dorp
jes van het Britse Staffordshire.
Bassett vergaste zichzelf, aldus de
politie, in zijn kleine automobiel
nadat hij zijn gruwelijke daad had
gepleegd. Toen hij werd gevonden,
had hij in zijn linkerarm het ge
weer, waarmede hij de gezusters
Monique en Claudine Liebert en hun
vriend Daniel Berland vermoord
de.
Met een balpen had Bassett over
de kop van een krantenbericht over
de moordzaak geschreven: ,Ik, Mi
chael Bassett. beken de moorden op
deze drie mensen gepleegd te heb
ben".
Ook op de kolf van het geweer
stond een bekentenis en dicht bij
het punt waar de moorden waren
gepleegd, werd een briefje gevon
den. „Ik stal het geweer van Rhyl.
Het is uitstekend, Tegen de tijd, dat
u dit leest ben ik op een gelukkiger
Plaats".
Be politie probeert thans een mo-
tief te vinden voor een van de
sensationeelste moordzaken, die En
geland de laatste jaren heeft be
leefd.
Bassetts leven begon met de
dood Zijn moeder overleed tijdens
de geboorte. Zijn grootouders adop
teerden het weesje. Toen zij overle
den, werd hij opnieuw geadopteerd
ditmaal door zijn stiefzuster
Madge Hurndall.
Op school deed hij het niet zo
best. Het hoofd van de school, Alan
Woods, herinnert zich hem nauwe
lijks. In het schoolarchief wordt hij
als volgt beschreven. „Hij is een
rustige leerling, die zich goed ge
draagt. Zijn intellect ligt beneden I
het gemiddelde".
Bassett was een man van twaalf
ambachten en dertien ongelukken.
Hij was kruier bij de spoorwegen,
assurantie-tussenpersoon en huis-
aan-huis verkoper van boeken. Hij
had veel meer belangstelling voor
zijn hobby's. Spelen met wapens,
pianospelen in cafe's en clubs en het
schrijven van thrillers, die evenwel
nooit werden gepubliceerd.
Hij ging dolgraag naar wild-west
films en kon het merk noemen van
de revolvers en geweren, die de
helden op het witte doek gebruik
ten. Hij maakte diepgaande studies
in boeken over antieke wapens en
buren zagen dikwijls, dat hij vanuit
zijn slaapkamerraam vogeltjes met
een windbuks onder schot nam.
„Hij was een eenzaam mens. Het
enige waarover hij ooit sprak waren
vuurwapens en zijn schooltijd", zegt
zijn kennis James Lazzarie. „Zelfs
toen hij al 24 was, imiteerde hij zijn
onderwijzers nog. Hij was een merk
waardig mens. De mensen plaag
den hem nogal eens".
In het „Plume of Feathers café",
waar hij zo nu en dan een weekend
piano speelde, was Bassett ook vaak
het doelwit van grappen. „Hij was
altijd enorm gespannen", zei een
van de stamgasten van dat café, „de
mensen lachten om zijn maniertjes".
Caféhoudster Brenda Bissell zei ech
ter: „Het was een rustige jongen,
die zich altijd goed gedroeg".
Diverse mensen zeggen, dat hij
enkele dagen voor de moorden bij
zonder venijnig was. Volgens de re
cherche had hij gebroken met een
vriendin.
Zijn stiefzuster zei: „Michael was
de laatste twee weken niet erg ge
lukkig. Hij leek met iedereen het
contact te verliezen. Hij at niet
meer en was afwezig Hij ging niet
meer uit en was erg gedepri
meerd".
De dag na de drievoudige moord,
bracht hij enkele uren door in een
café bij Barlaston. „Hij bestelde een
glas cider en ging piano spelen",
herinnert de caféhoudster zich. Plot
seling hield hij daarmee op. „Hij
schreef met een balpen ergens iets
op", zei ze.
(ADVERTENTIE)
CHANGE
Postpaviljoen N.S.-stationsplein
Ma. »/m za. van 9-7. Tel. 01600-45370
DE GRENSWISSELKANTOREN N.V.
GISTERMORGEN is opnieuw een
door het Nederlands Rode Kruis ge
charterde KLM DC-8 naar Calcutta
vertrokken met hulpgoederen voor
de Oostpakistaanse vluchtelingen in
India. Het vliegtuig heeft vijf mil
joen multivitaminetabletten, tien
aanhangwagens, vijftig tenten,
11-000 dekens, grote hoeveelheden
kindervoedsel en 500 keuken-olieka
chels aan boord.
(Van onze redactie binnenland)
ROTTERDAM/GRONINGEN De
recherche van de Rotterdamse zeden
politie heeft twee mannen van 28 en
18 jaar gearresteerd, die ervan ver
dacht worden twee Rotterdamse
meisjes van veertien jaar te hebben
verkracht. Volgens de politie hadden
de twee meisjes met de mannen een
bezoek aan een café gebracht.
Daarna lieten de meisjes zich over
halen het huis van een van de man
nen binnen te gaan, waarna de Rot
terdammers de deur op slot deden.
Vervolgens vergrepen zij zich al
dus de politie aan de beide meis
jes.
In Groningen zijn eveneens twee
mannen aangehouden die ervan wor
den verdacht tweemaal een minder-
valide vrouw te hebben verkracht.
De twee mannen (18 en 23 jaar)
hebben verklaard gemeenschap met
de vrouw te hebben gehad, maar vol
gens hen had de vrouw daar zelf
toestemming voor gegeven.
De politie heeft meegedeeld dat de
vrouw met de dood bedreigd is en
dat haar keel is dichtgeknepen. De
vrouw had met twee vrienden en
vriendinnen een lift gekregen. De
twee Groningers werkten onderweg
iedereen behalve de vrouw uit
de auto. Daar slaagden zij in door
plotseling vol gas te geven. De
vrouw werd daarop eerst in de auto,
later in een woning misbruikt.
Deze kledij is niet bepaald zomers, maar regererwis; vooruitzien, weten
de modehuizen.. Deze dames tonen sportieve leren creaties uit de winter col-
'le'ctië van Jean.-Pavl Avizóu; Parijs.
MADRID (Reuter) Een wets
ontwerp, dat enig uitzicht bood op
een zekere mate van erkenning van
gewetensbezwaarden tegen de mili
taire dienst, blijkt door de Spaanse
regering te zijn teruggenomen.
Het ontwerp, een voorzichtige stap
om voor dergelijke bezwaarden be
paalde regels te stellen, zou zijn
teruggetrokken nadat de tekst bij de
behandeling in de commissie voor
defensiezaken van de Cortes, het
parlement, door ultra-rechtse en
streng-militaristische leden stevig
aan hun afwijzende standpunten
was aangepast.
Er zijn ongeveer 180 gevallen be
kend van gewetensbezwaarde
dienstweigeraars die in gevangenis
sen zitten. Het zijn bijna allen ge
tuigen van Jehova.
Op grond van de huidige Spaanse
wetten krijgen gewetensbezwaarde
dienstweigeraars langdurige gevan
genisstraffen en zij kunnen voor
hetzelfde feit, dat als „militaire on
gehoorzaamheid" wordt beschouwd,
herhaaldelijk gevangen gezet wor
den.
Het wetsvoorstel wilde degenen die
de anderhalfjarige dienstplicht wei
geren, burgerdienst voor de tijd van
drie jaar bij het Rode Kruis of
andere niet-militaire instellingen la
ten verrichten.
De tegenstanders wisten echter
amendementen op het ontwerp aan
genomen te krijgen, waarin wordt
bepalad dat gewetensbezwaarden
verplicht blijven trouw aan de vlag
te zweren, hun burgerrechten zou
den kunnen verliezen en uit een
aantal functies, b.v. bij het onder
wijs, geweerd worden.
Vorige week liet generaal Manuel
Diaz Alegria, chef van de defensie
staf, de defensiecommsisie weten dat
zij het wetsontwerp zo streng had
gemaakt dat het nu niet meer aan
vaardbaar was.
Men verwacht nu van de regering
een rechtstreekse actie, hetzij door
middel van een regeringsbesluit in
zake de gewetensbezwaarde dienst
weigeraars, hetzij door indiening
van een nieuw wetsvoorstel of een
wijziging van de wettelijke bepalin
gen inzake de militaire recht
spraak.
(Van onze redactie buitenland)
LOS ANGELES Charles Man
son, die ter dood is veroordeeld we
gens schuld aan de moord op de ac
trice Sharon Tate en zes anderen,
heeft verzocht zich schuldig te mogen
verklaren aan twee andere moorden.
Hij zei een van de slachtoffers het
hoofd te hebben afgehakt.
Wiens hoofd zei Manson niet.
Op een moment tijdens de zitting
keerde Manson zich naar de in de
rechtszaal aanwezige verslaggevers
en zei: „Ik heb mijn vrienden in de
gevangenis aangeraden jullie allemaal
te doden".
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT Als alle bestaande
woningbouwplannen voor de komen
de tien jaar in het gebied van de
kring Midden-Utrecht (acht gemeen
ten) zonder meer worden uitgevoerd,
zal daarvan het gevolg zijn
Getto-vorming in de Utrechtse
binnenstad, door een toenemende
stroom van mensen met lagere in
komens en vooral buitenlandse ar
beiders naar verpauperde arbei
derswoonwijken en
Een toenemende uittocht van wei-
gestelden naar betere woonbuur
ten in de omliggende gemeenten.
Daarmee zal het bezoek aan
Utrecht als centrum belangrijk
afnemen met het gevolg, dat be
langrijke activiteiten uit de stad
zullen verdwijnen. Het voorzie
ningsniveau wordt daardoor ver
laagd en de kans bestaat, dat de
stad zijn functie als „social city"
niet meer zo goed kan vervullen.
Alleen de meest drastische maat
regelen, een bindende regiona
le samenwerking op het gebied
van woningbouw tussen de kring
gemeenten, kan deze zorgwek
kende ontwikkeling nog afrem
men, ook al zal dat veel tijd en
veel geld kosten.
Het zijn alarmerende feiten, die
gesignaleerd worden in het jongste
rapport dat in opdracht van de kring
Midden-Utrecht is opgesteld over de
verhuizingen van de beroepsbevol
king binnen de kring.
Utrecht biedt voor de hogere inko
mens niet langer voldoende wonin
gen van formaat, zodat de welgestel-
den het in buitengemeenten zoals
Vleuten-De Meern, De Bilt en Bun-
nik gaan zoeken. De buitengemeenten
-bouwen bovendien relatief weinig
woningwetwoningen, zodat de lagere
inkomens daar niet langer aan bod
komen en er automatisch een trek
naar de oude arbeiderswoonwijken in
de stad ontstaat. Getto-vorming is
het resultaat daarvan.
(Van onze correspondent)
NEW-YORK De eerste grote
slachtoffers van de woeste aanval
op het leefmilieu van de wereld
zullen de steden In ontwikkelings
landen zijn. „Binnen de komende
tien jaar zullen een aantal van deze
steden onbewoonbaar zijn". Dit
heeft Moaric Strong gezegd, de se
cretaris-generaal van de conferentie
over het menselijk leefmilieu in de
V.S. „In ontwikkelingslanden zullen
milieurampen plaatsvinden door al
het menselijk afval en de ziekten,
die daar het gevolg van zullen
zijn".
Strong aarzelde met het noemen
van plaatsen maar hij noemde La
gos, Mexico City en de hoofdstad
van Ohili, Santiago, als steden waar
rampen zouden kunnen toeslaan.
„Deze landen zullen kiezen voor
zwarte rook uitbrakende schoorste
nen omdat die werk betekenen voor
hun mensen, werk dat belangrijker
is voor mensen en volken dan zuive
re lucht. Het is begrijpelijk dat zij,
staande voor een dergelijke keuze,
zullen kiezen voor werk en groei,
zoals wij reeds hebben gedaan en
nog steeds in grote mate doen".
Moaric Strong, een Canadees,
strijdt hard voor een wereldomvat
tende strategie voor milieubeheer-
sing. Zijn team heeft reeds van 60
regeringen rapporten ontvangen, die
als basis moeten dienen voor de
werkpapieren voor de milieuconfe
rentie volgend jaar junii in Stock
holm.
„Meer dan de helft kwam uit
ontwikkelingslanden. En zij hebben
allemaal de behoefte aan water bo
ven aan de lijst gezet. Vooral voor
hun uitbreidende stedelijke gebie
den. Het is niet alleen de kwantiteit
die geldt, maar ook de kwalitdet. In
dergelijke plaatsen zial water in de
komende tien jaar het grootste pro
bleem zijn. Daarna komen de ernsti
ge voedselproblemen".
UTRECHT (ANP) De dagelijk
se gang van zaken in de Nederland
se kazernes wordt tot in de meest
onbelangrijke finesses geregeld in
een langzamerhand volkomen over
bodig geworden en betuttelend reg
lement inwendige dienst. Dit regle
ment, met al zijn futiliteiten, kan
het leefklimaat in de kazerne vaak
hardgrondig bederven en het dient
daarom ingrijpend te worden gewij
zigd.
Dat is de strekking van een dooi
de Vereniging voor Dienstplichtige
Militairen (WDM) opgestelde dis
cussienota, die o.m. naar het ministe-
terie van defensie wordt gestuurd.
De WDM heeft een nieuw regle
ment ontworpen waarin het aantal
artikelen wordt teruggebracht van
de huidige 336 tot tien.
In een nieuwe regeling van het
dagelijkse leven op de kazerne hoe
ven alle mogelijke futiliteiten niet
meer met name te worden genoemd.
Veel zaken, b.v. betreffende leef- en
werkomstandigheden, zijn niet in
een uniforme, landelijke regeling te
ondervangen, maar moeten op lokaal
vlak van geval tot geval worden
bekeken. Dat moet gebeuren in z.g.
basisoverlegorganen waarin niet al
leen de kazernecommandanten, maar
ook de dienstplichtigen en andere
betrokkenen beslissingsbevoegdheid
hebben. De bestaande overlegorga
nen zijn volgens de WDM tot nu
toe „praatclub zonder enige be
voegdheid."
GRONINGEN (ANP) Schippers
die de Oostgroninger kanalen beva
ren, zullen binnenkort bij sluiscom-
plexen (o.a. Waterhuizen, Veendain
en Nieuw Statenzijl) gewaarschuwd
worden tegen de mogelijkheid van
ontbranding van metaangas in het
water.
Provinciale waterstaat heeft n.a.v.
twee recente ongelukken door me
taangas de waarschuwingen op papier
gezet. Bij één van deze ongelukken
raakte een man zwaar gewond.
De verspreiding van de circulaire
houdt niet in dat de provincie zich
verantwoordelijk voelt voor schade
bij metaangasontploffingen. De pro
vincie wil alleen ongelukken voor
komen.
Het persleidingstelsel zal de toe
stand in de topkomst verbeteren, zo
hoopt men op het Groningse provin
ciehuis.
