vr
lit
Korstmossen meten luchtvervuiling
Vikingen
Roken
Vissen
J.Th.J.M. Willems
PROFESSOR VAN ES
„ALS ER GERED MOET WORDEN"
Efficiency
Gezondheids
centra
Financiële
probleem
ZATERDAGBIJ LAGE VAN DE STEM/ZATERDAG 26 JUNI 1971
Dat bepaalde planten en
dieren uitstekende indicato
ren zijn om bepaalde veran
deringen in het milieu te
signaleren, is een bekend
feit. Onderzoekers van het
botanisch instituut van de
universiteit van Giessen heb
ben nu echter bovendien
aangetoond, dat bepaalde or
ganismen, in casu korstmos
sen, nauwkeuriger luchtver
vuiling kunnen meten dan de
meuten. Vooral stoffen als
fijnste electronische instru-
koolmonoxide en zwaveldio
xide worden o.a. door het
korstmos Parmelia zeer pre
cies „gemeten". Aan de
hand van de verkleuring van
deze organismen en het tem
po van afsterven kunnen vol
gens de onderzoekers exacte
conclusies over de graad van
vervuiling worden getrok
ken. Het onderzoek is uitge
voerd in de omgeving van
Frankfurt, waar de lucht
zesmaal slechter zou zijn
dan normaal.
Reeds lang bestaat het
vermoeden, dat niet Colum
bus, maar de Vikingen Ame
rika hebben ontdekt. Recen
te luchtopnamen van infra
rood gevoelige films (van
Kodak) hebben aangetoond,
dat dit vermoeden niet uit
de lucht is gegrepen. Ar
cheologen hebben namelijk
met behulp van deze lucht
fotografie (toevallig) een
oud fort gevonden dat onmis
kenbaar van de Noormannen
moet zijn geweest. Het fort
ligt in Zuid-Dakota, op grote
afstand van de kust, en
toont sterke overeenkomst
met de forten, die de Noor
mannen tussen 1000 en 1300
in Skandimavië, Oost Europa
en Turkije hebben opgericht.
Columbus arriveerde in
Amerika in 1492 (zie foto).
De redaktie van Medisch
Contact, officieel orgaan van
de Koninklijke Nederlaind-
sche Maatschappij tot bevor
dering van de geneeskunst,
signaleert in haar laatste
uitgave, dat roken onfat
soenlijk begint te worden en
dat steeds meer organisaties
overgaian tot een rookverbod
tijdens bijeenkomsten. In
deze reeks heeft zich nu ook
de „maatschappij" ge
schaard, in een afzonderlijk'
artikel adviseert het hoofd
bestuur de leden om tijdens
het uitoefenen van de prak
tijk niet meer te roken. Dok
ter Meinsma heeft er lang
voor moeten vechten, maar
eindelijk begint hij toch suc
ces te krijgen.
De nog steeds verschijnen
de serie van Grzimek over
het leven der dieren blijft
imponeren. Vooral in een
tijd, waarin steeds meer boe
ken en naslagwerken worden
uitgegeven als pocket of pa
perback, is het een verande
ring om weer eens een
„echt" gebonden boek onder
ogen te krijgen, een boek,
dat niet alleen qua inhoud
de moeite waard is (afgezien
van de wat schaarse en kwa
litatief minder goede illus
traties), maar dat ook fijn is
om te zien en in je handen
te hebben. Een mooi boek
Een nadere introduktie van
IbIIbIIdII
Hoe red je
het beroep
van
loor Jan Hiisken
huisarts?
Professor dr. J. C. van Es.
Overal zie je dat mensen of
organisaties die steekhouden
de kritiek hebben, door de
overheid een taak toegescho
ven krijgen, die zó belangrijk
is dat de kritiek begint te
verstommen.
Ben Leferink,
KWJ-activist.
De tijd van eksklusiviteiten
is voorbij. Het klootjesvolk
bestaat niet meer.
J.L. van Vlodrop.
Als de Rolling Stones enig
fatsoen in him donder hebben,
zorgen ze ervoor dat ze drie
dagen voor hun dertigste ver
jaardag tijdens een vliegtuig
ramp om het leven komen.
uit „Dit is het begin".
Het wordt tijd dat het sys
teem USA een flinke opdon
der krijgt, niet op punten ka
pot, maar BAMM, omver en
out.
Wally Tax, zanger.
De Universiteit van Amster
dam heeft een doctoraal bij
vak milieubeheer ingesteld.
Het universiteitsbestuur van
de hoofdstedelijke Universi
teit heeft bovendien een
werkgroep ingesteld, die de
milieuproblemen op interdis
ciplinair niveau moet gaan
Het ontbreken van keurings
eisen ten aanzien van het ge
halte aian insecticiden in ge-
importeerde tabak betekent
een bedreiging voor de volks
gezondheid.
(Stelling bij het proef
schrift van W. de Ruig,
Utrecht).
XXX
Hoofddoel \van het onderwijs
is overdracht van kennis en
cultuur.
(Stelling bij het proef
schrift van J. v.d. Veen
Groningen).
XXX
De wet op het wetenschappe
lijk onderwijs maakt het nu
mogelijk om ook aan de
Rijksuniversiteit van Gronin
gen een ingenieursstudie te
volgen. Men kan nu aan de
universiteit ingenieur wor
den in technische mechani
ca, technische natuurkunde
en technische scheikunde.
XXX
De universiteit van Aberdeen
gaaf uitzoeken hoe kleine
kinderen met hun moeder
praten. De drie- en vierjari
gen dragen daartoe kleine
bandrecorders en het aan
deel van de moeder wordt
opgenomen via verspreid
staande microfoons. Men
hoopt hierdoor een belangrij
ke lacune in het sociologisch
onderzoek op te vullen.
XXX
Amerikanen kauwen per
jaar 250 miljoen kilo kauw
gum, aldus Goodyear.
Een goed kontakt tussen het
mannelijke en het vrouwe
lijke is zeker een stap naar
'n meer harmonische wereld.
Laurie Langenbach,
journaliste.
„Niet religie is opium van het
volk, maar opium is religie
van 't volk aan het worden".
Jürgen Moltmann,
Duits theoloog.
Het spreken over de Natuur
als subject van handelend op
treden doet te kort aan 't be
grip van God als Schepper
en Onderhoudervan de na
tuur,
W.G. de Ruig.
patiënten moet helpen, nee,
integendeel. Hij moet juist
meer tijd krijgen voor^ zijn
patiënten. Maar efficiency
wil bijvoorbeeld zeggen dat
je alleen die dingen moet
doen die anderen niet voor
jou kunnen doen. Je hoeft
bijvoorbeeld echt geen arts
te zijn om bloed te prikken
en urine te bekijken. Dat kun
nen anderen beter doen."
Efficiency speelt een belang
rijke rol in het ideaal-model
dat prof. Van Es voor zich
ziet. "Efficiency," zegt hij
en hij geeft een definitie
("die vind ik nou net even
uit," zegt hij lachend): "Met
doelmatige middelen en op 'n
doelmatige wijze je doelstel
lingen bereiken. En die doel
stellingen: op een zo deskun
dig en humaan mogelijke
manier hulp verlenen (dus
ook: het voorkómen van
ziekten)."
Bij het "ideaal - model"
("Het is heerlijk om er mee
te spelen, maar de realise
ring kost tijd") speelt het
ziekenhuis een belangrijke
rol in het beroepsleven van
een huisarts. De huisarts zou
een betere bekende van het
ziekenhuis moeten worden.
Hij zou daar kind in huis .oi
liever arts in huis moeten
zijn. Niet om er te werken,
maar oim er erkend te
worden als arts, door zijn
collega's, de specialisten. Er
zou namelijk een veel betere
samenwerking tot stand kun
nen en moeten komen tussen
huisarts en specialist en pro
fessor Van Es gelooft dat
daarmee ook een ander (ef
ficiency-) probleem uit de
wereld zou zijn: dat vele pa
tiënten zo verschrikkelijk
lang in het ziekenhuis moe
ten lig'gen nadat de eigenlijk
speoialistische behandeling
al lang voorbij is. Die pa
tiënt wordt daar dan ver
pleegkundig verzorgd.., Bij
een betere organisatie van de
gehele gezondheidszorg zou
dit probleem voor alle par
tijen bevredigender en goed
koper kunnen worden opge
lost.
Het antwoord is dan al
voorbij gegaan aan de
groepspraktijk: verschil
lende huisartsen die samen
werken vanuit een zelfde
praktijkgebouw. De groeps
praktijk zou het beginpunt
kunnen zijn van gezondheids
centra. En daarin werken de
huisartsen zeer nauw samen
met de kruisvereigingen. Je
zou dan ongeveer het volgen
de beeld krijgen. Patiënt Jan
Jansen moet naar het zieken
huis met een gebroken been.
De specialist doet daar het
zijne aan en in plaats van
na zes weken kan Jan Jan
sen al na ee week (dat is
ook heel wat goedkoper!)
aar huis, want daar is de
huisarts van de groepsprak
tijk en een van de verpleeg
sters of verplegers van die
zelfde groepspraktijk, die sa
men met mevrouw Jansen
zorgen voor een uitstekende
verpleging.
Rond elk ziekenhuis zouden
zo verschillende gezond
heidscentra kunnen ver
rijzen. Voor de patiënt biedt
dit eigenlijk alleen_ maar
voordelen. Je zou je zelfs
met prof. Van Es af kunnen
vragen of de specialist niet
een deel van zijn polikliniek
praktijk in die gezondheids
centra zou kunnen onder
brengen.
Het zijn trouwens maar 4
procent van alle patiënten
van een huisarts die in een
ziekenhuis terecht komen.
Vanwege die 96 procent die
overblijven zou je je de
vraag kunnen stellen of je
er als huisarts (maar ook
dan liever wel in een groeps
praktijk) niet goed aan zou
doen om aansluiting te zoe
ken bij andere partners dan
alleen de ziekenhuis-specia
listen. Bij mensen van de
geestelijke volksgezond
heid bijvoorbeeld. Ook bij
voorbeeld voor zaken als
geboorteregeling. Wanneer
daar meteen het ziekenhuis
aan te pas moet komen, ziet
de hulp er direct ook zo zie
kelijk uit en het ziekenhuis
is zo ver van de patiënt van
daan.
Voor de Randstad is dit al
lemaal nog geen oplossing.
Daar is het werken voor de
huisarts, ook in een groeps
praktijk, een bijna onmoge
lijke taak. Alleen vanwege 't
parkeerprobleem kost hem
het bezoeken van één patiënt
soms al feen uur. De patiënt
zou dus naar het gezond
heidscentrum moeten (kun
nen) komen. Dat betekent
daar de noodzaak om de
ambulancedienst te intensi
veren.
En dan is er nog het finan
ciële probleem, „Ook daarin
zou je een stuk efficiency
kunnen bevorderen", meent
prof. Van Es. „Je zou de ho
norering in verband moeten
brengen met de medische
hulp. Nu verdient de huis
arts aan elke (ziekenfonds-)
patiënt evenveel, hoe vaak
of hoe weinig hij ook door
die patiënt geconsulteerd
wordt. De enige prikkel om
zijn werk te doen vindt de
huisarts in psychologische
en humane overwegingen.
De honorereing zou ook als
prikkel dienst kunnen gaan
doen. Maar dan zou de hele
financiële aanpak van de
Nederlandse gezondheids
zorg op de helling moeten.
Professor Van Es schijnt
daar niet erg bang voor te
zijn.
Muziek is de enige vorm van
revolutionaire communicatie,
die niet tot geweld leidt.
Berry Gordy,
directeur Mowton Records.
Charlie Manson is een pro-
dukt van het systeem en nu
wil dat systeem vernietigen
wat het gemaakt heeft. Je
bent wat je haat, en dat is
de reden waarom het systeem
Charlie haat.
Meisjes
uit Manson-familie.
der betrouwbare indruk. Het
is en blijft echter een na
slagwerk, geen leesboek dus.
Het leven der dieren, redac
tie B. Grzimek, uitgeverij
Spectrum.
xxx
Lichamelijke oefening is in
België een bijzonder serieuze
aangelegenheid, men kan er
zelfs op promoveren. Drs. R.
Brinkhorst, wetenschappelijk
medewerker aan de Katho
lieke Universiteit, behaalde
onlangs de doctorsgraad in
lichamelijke opvoeding aan
de Vrije Universiteit van
Brussel.
XXX
De invoering van jury-recht
spraak in strafzaken in Ne
derland, is niet gewenst.
(Stelling bij het proef
schrift van P. de Vis
ser, L.H. Wageningen)
XXX
Luchtfoto van een Vikingenfort in Zuid-Dakota. Het bewijs dat niet Columbus, maar de Vikingen Noord-Amerika
ontdekten.
deze fantastische (en dure)
serie is nauwelijks nog no
dig. De teksten zijn onder re
daktie van de bekende
Frankfurter dAerentuimdirec-
teur en internationale na
tuurbeschermer Grzimek
door auteurs van naam sa
mengesteld en het geheel
maakt daardoor een bijzon
De Vrijthof is vroeger een
kerkhof geweest. Nu kan men
de kinderen in het woonwa
gencentrum met doodsbeen
deren zien spelen.
W.M. de Vries,
juridisch adviseur,
woonwagenbewoners.
Ik kan begrijpen wat Calley
voelde, maar je kunt de
vijand niet op een hoop jagen
en zonder vorm van proces
neermaaien.
Harvey Brown, een van
de juryleden die luite
nant Calley veroordeel
den.
In mijn vierendertig eerste
rollen ben ik twaalf keer
doodgeschoten, acht keer ge
storven op de elektrische
stoel of aan de galg en ben
ik negen keer in de gevange
nis beland.
Humphrey Bogart,
filmster uit gangsterfilms.
Niemand denkt toch zeker dat
ik aan die vleesparade mee
doe. Als Foxfilm mijn kandi
datuur niet intrekt zal ik mijn
hond sturen om de'vertoning
in de war te schoppen.
George „Patton" Scatt,
voor uitreiking van Oscar.
"Over enkele jaren hebben
we er misschien wel teveel."
Professor dr. J.C. van Es
kijkt onderzoekend over de
halve maantjes van zijn bril
hoe ik hierop zal reageren.
Er is immers sprake van een
huisartsentekort in Nederland
en hij als eerste en Utrechts
hoogleraar in de huisartsge
neeskunde moet daar toch
mee in zijn maag zitten.
"Volgend jaar begint de
stroom alweer," zegt hij.
"Binnen enkele jaren gaan
er jaarlijks 1500 medische
studenten afstuderen in Ne
derland. En de tekenen wij
zen er op dat die niet alle
maal specialist willen wor
den. Ook daarin is er op het
ogenblik trouwens een te
kort. Het is overigens beslist
niet overbodig om de vraag
te stellen: hoe red je het
huisartsenberoep?"
Eerst die tekenen die er op
zoudein wijzen dat lang niet
alle medische studenten spe
cialist willen worden. In sep
tember start de Utrechtse
Univrsieit met een zevende
jaar voor huisartsen. Van de
180 medische studenten wil
60 procent die nieuwe oplei
ding volgen en 45 procent
heeft al gezegd huisarts te
willen worden. "Er is dus nog
steeds een grote liefhebberij
voor het vak," zegt prof.
Van Es.
Blijft toch de vraag: hoe red
je het beroep van huisarts.
Want er is niet alleen een
tijdelijk tekort, vooral in de
grote steden im het westen
van het land, maar er is ook
sprake van wat men functie
verlies is gaan noemen: de
huisarts ziet het allemaal
niet meer zo zitten'.
Hij vraagt zich af of er nog
wel een specifiek taak voor
hem is. Hij voelt zich een
beetje tussen wal en schip
hangen. Enerzijds is hij de
verwijzer naar de medische
specialisten en anderzijds
naar de maatschappelijke
specialisten.
Pro-f. Van Es: "Als er gered
moet worden (maar het zou
best wel 'ns mee kunnen val
len gezien de belangstelling)
dan ben je niet klaar met één
maatregel. Je moet natuurlijk
beginnen met een goede op
leiding en daarna aangepaste
mogelijkheden bieden om
voortgezet medisch onderwijs
te volgen. Dat laatste heeft
ieder mens in ieder vak no
dig. In de Verenigde Staten
besta-an er zelfs nascholingen
voor hoogleraren. En je
moet natuurlijk ook werkom
standigheden bieden die be
vredigend zijn. De huisarts
moet in het totaal van de ge
zondheidszorg een duidelijke
plaats innemen. Dat is een
kwestie van idenditeit: hij
moet weten wie en wat hij
als huisarts is binnen het ka
der van de algemene ge
zondheidszorg."
"Als je nu zegt: tijd, dan
moet ik zeggen: op het ogen
blik heeft een huisarts onge
twijfeld veel te weinig tijd.
Dat is niet alleen een kwes
tie van aantal maar ook van
efficiency. En dat laatste be
tekent niet dat de huisarts
maar zo vlug mogelijk zijn
