mmm [KRACHT 1 88r tlr cfe Stichting wijs EN ZN. N.V. in deuren Zaterdagbijlage van 26 juni 1971 Geen kans SONSBEEK 1971 Decadentie Uitzonderlijk Voordeel Sociaal bewogen I lipcord short, yester/katoen idstof sokken, 15 kleuren 4 paar itgewicht jasje, nen/polyester Super-net 4 voor j Safari pak, gabardine Supra-rib 4 voor lat. n op voor de funk- ier week, gemengde jaar. iol, Cornells Floris- us a,3. of zo spoedig ién week te richten ïnoemde school, de dres: Hooimade 18, naar da grootst* ertand dan 350 keukenele- wij diverse hardhou- L Tel. 01550 - 33950 u. Zaterdags tot 5 u. Böl! vrn. uit ■■Mr1 door ADRI LAAN DUS. W. A. L. Beeren heeft „Sonsbeek '71" (zo gemaakt als deze manifestatie nu is. De kritiek die al van het begin af aan merkbaar was, begint zich nu steeds meer te roeren. Voornaam ste bezwaar tegen „Sons beek '71": Het is een exposi tie van en voor een kleine sekte van hedendaagse kunst liefhebbers, met als gevolg dat het grote publiek zich er alleen maar aan kan stoten, gezien het subsidiebedrag dat er voor nodig was. Ik geloof dat ik drs. Wim Beeren geen onrecht doe als ik zijn idee over „Sonsbeek '71" als volgt omschrijf: Beeren ziet de manifestatie als een gigantisch spinneweb over heel ons land liggen, met als middelpunt Arnhem en met als knooppunten een twintigtal plaatsen in ons land waar ook wat gebeurt. Dat denkbeeldig sp'nneweb mede im stand gehouden door telexverbindingen, ziet hij als de uiteindelijke, indruk wekkende nieuwe conceptie van „Sonsbeek". Eigenlijk is al dat werk, dat zeer heden daagse kunstenaars uit bin nen- en buitenland op vele plaatsen in ons land hebben gemaakt of nog zullen ma ken, in zijn totaliteit het Gi gantische Kunstwerk van Wim Beeren. Men moet het kunnen zien, dat spinneweb, trillend van onderlinge ver standhoudingen tussen de kunstenaars, zich koepelend over heel Nederland. Enkele honderden zullen het inder daad zo zien en zich er ge boeid door voelen. Zij vormen de sekte, de „ultra-violette" sekte, zoals Pierre Janssen het eens heel erg fraai uit drukte. Wie daar niet bij behoort ongeveer 99 percent van het Nederlandse volk ziet dat spinneweb niet, heeft ook geen reële kans om die ab stracte idee van dit „Sons beek '71" in zijm denkwereld onder te brengen. Al zo niet omdat men in de eerste plaats een geroutineerd beel dende kunstspecialist dient je zijn, die steunend op zijn langjarige ontwikkeling en Wim Beerens spinneweb is z'n eigen kunstwerk door veel reizen bijgebleven, denkend meeloopt bij de al lerlaatste verschijnselen dei- moderne beeldende kunst. Bovendien niet omdat het een economische onmogelijkheid is zelfs maar een lijfelijk ge voel van betrokkenheid bij deze manifestatie te ver werven: niemand behalve en kele leden der sekte, kan de twintig projecten buiten het Sonsbeekpark, van de Wad denzee, via het Limburgse Voerendaal tot diep in Zee land, ook werkelijk gaan zien of beleven. Nu dient men te weten dat we een tijdperk zijn ingegaan waarin sommigen het nauwe lijks nog nodig achten een kunstwerk te maken; het idee ervoor is het belangrijkst en zo kan men dus al volstaan door dat idee, eventueel met tekeningen verlucht, te om schrijven. Dat moge al aar dig lijken op een toppunt van decadentie van de burgerlijke westerse kunst, maar zo ligt de zaak. Bijgevolg kan een catalogus, waarin alle ge beurlijkheden in en buiten Sonsbeek staan beschreven, volstaan om toch dat Spin neweb van Beeren tot een kunstwerk van de eerste or de te promoveren. Alleen kost die catalogus wel 15,wat niet veel is voor het mooie werk dat Wim Crouwel er mee geleverd heeft, maar wel aanzienlijk teveel voor die heel gewone burger zelfs die met enige culturele interesse die bij dit „Sons beek" steeds meer achter de horizon verdwenen is. De vergissing die gemaakt is bij het verlenen van de opdracht aan mensen van het kaliber van Beeren, ligt naar mijn smaak in het dubbelzin nig begrip van „deskundig heid". Ongetwijfeld behoort Wim Beeren tot de deskun digste Nederlanders op het terrein van de hedendaagse kunstuitingen en aan zijn zij de opereerden mensen die van gelijk niveau moeten worden genoemd. Wat „Sonsbeek '71" vertoont is op zichzelf dan ook te beschouwen als een zuivere afspiegeling van wat er thans in bepaalde kringen aan belangrijks ge beurt op het terrein van de zich nieuwe vormen zoeken de beeldende kunst. Natuur lijk is het een subjectieve Foto rechtsboven André Voltens werkstuk uit roest vrij staai op Sonsbeek hoort met Snelsons bulzenbrug tot de „makkelijkste" kunstwer ken, omdat ze ook al gewoon „mooi" zijn. Foto linksboven Een der buitenprojecten van „Sons beek": Robert Smithons ka naal plus pier in een zand vlakte bij Emmerschans. Foto hierboven - De in de grond gestoken troffel, van tien bij vier meter, van de Amerikaanse kunstenaar Claes Oldenburg, gaat later van Sonsbeek naar de beel dentuin van Kröller-Müller. Foto hiernaast De „Video studio" in Sonsbeek is onder gebracht in een door lucht- ribben gedragen tent. weergave, want geheel en al behorend bij deze Wim Bee ren, maar het zou de moeite waard zijn er degelijk ken nis van te nemen. Hier duikt dam het ontbreken van een andere soort deskun digheid op: de kunde om al tijd nog heel moeilijke vor men zo te demonstreren dat een volslagen onwetend en stereotype gevormd publiek er begrip voor kan krijgen. De organisatoren van „Sons beek '71" doen me denken aan academici, die een krant zouden maken waarin alleen maar dat staat wat ze zelf interesseert. In plaats van de voor hen en naar hun me ning ook voor anderen be langrijkste zaken te doseren binnen een overige inhoud vol van al bestaande interes sen en daar liefst bij aan te haken, maken zij een intel lectualistisch product dat al leen al door zijn geringe op lage ten dode gedoemd is. De vergelijking gaat aardig op, want zowel kranten als kunstmanifestaties bestaan toch echt alleen bij de gratie van het publiek dat er kennis van wil nemen. Het is erg begrijpelijk dat de leden van de hoogste "sekte" der beeldende kunst niet zo veel oog hebben voor de fac tor "publiek". Conservators van grote mo derne musea zijn vooral sti mulators geworden van be langrijke kunstenaars. Dat hun musea, zoals ieder weet, slechts door een be paalde laag der bevolking bezocht worden, hindert hen wel, maar dat heeft geen economische consequenties. Ze bewegen zich in grote vrij heid door het land, en over grenzen en hebben de neiging hun eigen uitzonderlijke vrij heid te verslijten voor een algemeen verschijnsel. Zo was men werkelijk van oordeel dat het grote winst punt van dit Sonsbeek al zo was dat het publiek de op bouw van de kunstwerken voor 't eerst zelf kon bijwo nen. Men vergat dat het pu bliek van 's morgens vroeg tot 's avonds in kantoor, win kel of fabriek dient te zijn.. Het grote voordeel intusseh van deze bijzondere vrijheid in beweging en economische onafhankelijkheid is zonder twijfel dat men zich los van dwingend conformisme kan openstellen voor nieuwe vor men. Via deze, aanvankelijk door de meerderheid veroordeel de vormen, wordt telkenmale onze eigen leefwereld vaak jaren later gekleurd. Het uiterlijk van de wereld waarin we nu leven het straatbeeld, de mode is be paald door wat kunstenaars al veel eerder ontdekten. De industriële vormgevers doen niet anders - maar ook dat is een kunst - dan voortgaan op wat vrije kunstenaars op brachten. Dat is de positieve kant van het bestaan van de ze sekte in onze overigens nog steeds lang niet zo vrije wereld, waarin zaken als economische en culturele de mocratie nog maar aan het begin van hun ontwikkeling staan. De negatieve zijde is al aan gestipt en houdt meteen in het vanzelfsprekend ontbre ken van elke neiging tot een compromis. Men is wezenlijk los van de samenleving geraakt. Men werkt bijvoorbeeld niet van uit het voortdurend besef dat ook de meeste Nederlanders met verwondering staan te kijken naar de stoere arbei ders die Oostduitse commu nistische kunstenaars op de gebouwen rond de Alexander Platz in Oost-Berlijn geschil derd hebben en dat zij daar tegenover het genie Picasso - m de sekte al bijna een ach terhaald begrip - voorname lijk als een charlatan be schouwen. Niet het kiezen van de kunstenaars die aan "Sonsbeek" meedoen was de wezenlijk moeilijkste zaak althans voor een deskundige als Wim Beeren aanzienlijk gecompliceerder is het kie zen van de vorm waarin men hun werk tot het publiek kan brengen, zonder het tegenef- fect te sorteren van een pu- bEek - inclusief gemeenten - dat zich afwendt, niet alleen van deze soort van moderne kunst, maar van alles wat moderne kunst mag heten. Men kan toch in onze dagen geen kunstwerk meer maken zonder dat daar onmiddellijk de sociale factoren een rol bij spelen, men kan zich toch niet in een culturele demon stratie nog langer los achten te staan van de ma'atschap- peEjke verhoudingen waarin we leven? Zo u de kans hebt, indien het gebeuren ie uw nabijheid te zien is, gaat u dan kijken. Wim Beeren wil vooral dat u uit de soms merkwaardige vormen die hij u laat voor zetten, een beter besef krijgt van de ruimte, in welke zin ook, die van minuut tot mi nuut om u heen is. Wie de troffel van Oldenburg in park Sonsbeek gezien heeft, zo groot als die is, zal 'n echte troffel nieuw bekijken. Moeilijker zal het vallen om het witgeschilderde blokje hout te waarderen, dat Ger van Elk in het Tropenmuse um in Amsterdam plaatste. Het blokje verwijst naar een plek in de Stille Zuidzee, waar altijd windstilte heerst en waar de Japanners hun verfijnde lakwerk plachten te maken, omdat de lucht er zo vrij is van smetten. Dat mooie verhaaltje verwijst dan weer naar onze eigen mi lieu-hygiënische problemen. Het is dus kunst met vele omwegen en gedachtenspron- gen, die in opzet sociaal be wogen is, maar die het de mensen wel erg moeilijk maakt om er toegang tot te krijgen. Moeilijker zal het ook vallen de series "ruimte-tijd"-filna- pjes te doorstaan, die in de tent achter het Arnhems Ge meentemuseum worden ver toond. Het zijn ruimteexperimenten, die veel met herhalingen werken en die hooguit doen vermoeden dat hieruit ooit weer eens een acceptabele nieuwe kunstvorm zal ont staan. Dat kan het publiek een zorg zijn, evenals het project Beuys, waarbij deze Dusseldqrper een wandeling voorschrijft in het Zeeuwse Vlake, naar de boerderij "Veelust". Het meeste plezier kan men wellicht beleven in liet Video centrum op Sonsbeek, waar o.a. de televisie met sterke magneten kan worden be speeld als een kleurenpalet. Het is een alternatief t.v.-ge- bruik dat hier via de V.S. door o.a. Nam June Paik ge ïntroduceerd wordt en waar bij deze uit Korea afkomsti ge Amerikaan hoopt dat men ooit nog eens zijn eigen vi deo-tapes zal maken, vol ei gen kleurcomposities, in- plaats van domweg te con sumeren wat de t.v. ons voorzet. Kijken staat vrij. Uw kritiek is gewenst. U ziet maar.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1971 | | pagina 1