„SONSBEEK" GAAT NIET DE PERKEN TE BUITEN „Verdomme, waar je kijkt zie je Kennedy's" Manifestatie volgens nieuwe opzet, maar met twijfelachtig resultaat HEATH STEEDS MINDER POPULAIR De Kennedy Vrouwen door PEARL S. BUCK kunst cultuur KOLOSSAAL FILMS GRATIS Dinsdag 22 juni 1971 ehouden. Camping „International" Nïeuwvliet. tel. 01171-233, te huur v.a. 26-6 tot 10-7 een 4- persoons caravan en van 24-7 tot 8-8 een 4-persoons huisje. Vakantie diversen VerWé sta-caravans zijn reeds ou aj voor het seizoen 1972 verkocht, kunt hem dus ook nu hestellen Oude prtjs??? in een VerWé sta-caravan zit dat reeds allemaal Ingebouwd, komt voordeliger uit snapt Bekijk de VerWé sta-caravan dan ook zeer goed. U kunt toch nog die andere kopen V- en S. Bovenstraat 53, Hoe ven. Bubbeldaks trekkersten ten vanaf t 72.50. bungalowten ten vanaf f 398.- alle soorten Kampeerartlkelen en tuinmeu belen tevens diverse Inruilca- ravans vanaf 1800.-. Financie ring en verhuur tel. 01659- 457, Lessen 10 autorijlessen voor 47,50, vervolg- en losse lessen ƒ8,50 Autoriischoolcombinatie „De Centrale" Breda: Haagdijk 141, tel. 30168. (Van een onzer verslaggevers) „Sonsbeek buiten de perken" is begonnen. Niet geopend, want an ders dan bij vorige gelegenheden wordt er in het Arnhemse park geen tentoonstelling gehouden, maar een manifestatie. Kunste naars werden uitgenodigd om voor situaties ter plaatse iets te ontwerpen dat in die gegeven si tuatie een optimaal effect zou hebben. Daarnaast omvat „Sons beek buiten de perken" tal van andere activiteiten in het park, in het gemeentemuseum van Arn hem en in tal van plaatsen van Nederland. Ons bepalend tot de objecten in het park, moeten we bekennen dat we niet geweldig onder de indruk waren. De meeste kunstenaars komen uit de groep van de Amerikaanse 'minimal art' en enkele van hun Ne derlandse geestverwanten. Hun werkwijze is bekend tot het aller simpelste teruggebrachte vormenin enorme formaten. Zij deden dat op vorige tentoonstellingen in Den Haag en Amsterdam, ze doen het precies zo in Arnhem, zonder dat ér duidelijk wordt waarom het object juist op de plaats waar het terechtkwam een speciale indruk zou maken. Daar komt bij dat de heren 'zich er soms erg gemakkelijk van af hebben gemaakt. Dat geldt niet alleen voor de Amerikanen, die niets anders de den dan een krabbeltje afleveren waarna Nederlandse constructeurs aan de gang konden; het geldt bij voorbeeld ook voor een man als Ca- rel Visser, de Nederlander wiens boeiende beeldvormen de laatste tijd waren verschraald tot simpele roos- terconstructies, eventueel van een rooster-samenstel, verbonden door verticale strips. Visser is een der Nederlandse deel nemers. Hij maakte een rooster en s-tn t Tï"r>T/~i zo'n open kubusconstructie en liet die (tKAI IKï in een boomgroepje plaatsen. Voor ons een gebrek aan originaliteit, dan wel bewijs van een laatdunkende gemakzucht. Datzelfde kunnen we zeggen van de Amerikanen. Bladen tekende een wig die in „hout werd uitgevoerd en 10 x 30 meter meet. Een kolossaai ding inderdaad. Robert Grosvernor maakte ook iets kolos saals, een kielvorm van 7 meter, maar die zit voor het grootste gedeel te ingegraven. Donald Judd liet twee enorme (7 x 7 m) vierkanten in elk aar passen, Tony Smith maakte een simpele, maar wel erg grote poort en Ulrich Rueckriem liet een meta len cirkel om een boom leggen. Tot zover de grote en nogal saaie zaken die weinig bezoekers tot op winding zullen brengen. Werkelijk aangepast aan de parksiituatie is een constructie van Kenneth Snelcon. Deze meet 35 meter, maar heeft een wonderlijke lichtheid door haar open werking en is werkelijk schitterend gedacht boven een vijver. Echt mooi is de kogel van André Volten. Ze be staat uit twee geopende bollen, de een binnen de ander, van geschuurd roestvrij staal. De doorsnee ls ruim drie meter, maar door het gepolijste oppervlak en de geraffineerde plaat sing heeft het iets van een flink uit gevallen kleinood. Erg goed in het terrein passend, en ook wel grappig (er is verder niet veel'grappigs) is de betonnen auto van ca. acht meter lang van Wim Schippers. Het grappige is dat het op een afstand erg veel op een echte auto lijkt en zijn absurditeit pas prijs geeft als men dichterbij komt. Grappig is ook de constructie die wel het klapstuk van de manifestatie zal worden: de tien meter lange trof fel van Claes Oldenburg. Dat staat natuurlijk mooi-gek, zo'n ding in een gazonnetje geprikt. Maar toch lijkt er iets misgegaan. Het ding is namelijk te mooi uitgevoerd. In zijn blinkende onbesmettelijkheid en volmaakte af gewogenheid is het niet zo absurd als de meeste Oldenburgheden. Men ziet er ook de grote maat nauwelijks aan af. Het werd kitsch. Wellicht heeft Oldenburg het niet zo bedoeld. Hij had de troffel aan vankelijk anders getekend. De Neder landse constructeur, die het moest uitvoeren, wees hem er op dat een steun die aan één kant was getekend technisch gezien niet nodig was. Claes vond dat zo mooi dat hij meende dat die constructeur nu ook maar de tekening voor het definitieve werk moest maken. Sindsdien kan deze man, R. van Hunnik, er prat op gaan dat hij een echte Oldenburg heeft ontworpen. Overigens: Claes is zo be roemd dat hij als enige niet akkoord kon gaan met het (1500,dollar) honorarium dat alle anderen kregen. De 10 meter lange troffel van Claes Oldenburg/R. van Hunnik, zoals het in het park Sonsbeek te Arnhem staat opgesteld. Er is meer in Sonsbeek: een com municatiecentrum met telexen en een experiment van de PTT een moge lijkheid tot telefonisch vergaderen met groepen tot tien mensen per ver binding. Voorts een video-studio waar geëxperimenteerd kan worden met veelsoortige apparatuur, een dis cussiecentrum en in de tuin van het gemeentemuseum Arnhem een filmpaviljoen waar non-stop gedraaid wordt. Toen wij er vorige week wa ren, draaide men films die niet om aan te zien waren. Een van die films is een ,,buiten-die-perken-object" van de Leidse lakenhal, die ook ter plek ke te zien is. Boezem deed er iets on duidelijks met de Hooglandskerk en Joes Odufré gaf daar een oninteres sant verslag van. Onze taak is te signaleren in hoe verre een kunstgebeuren van belang is en tevens u te informeren in hoe verre het wenselijk is er zelf kennis van te nemen. Wat het eerste betreft: een belang is er wel degelijk. Sons beek kreeg een totaal nieuwe opzet, waarbij moedig vrij baan gegeven werd aan experimentele kunst. Wij vinden die opzet niet geslaagd, maar juichen het experiment toe en vinden derhalve niet dat, zoals sommigen al zeggen, „Sonsbeek alle perken te buiten gaat". meentemuseum dat een belangrijk deel van de Kröller-Möllercolleetie huisvest. De vrije toegang impliceert niet dat de manifestatie „goedkoop" is. Ze kost rond een miljoen gulden, voor het grootste gedeelte opgebracht uit overheidssubsidies en krachtig ge steund door het bedrijfsleven. De BBK is boos om dat miljoen voor een „prestige-object". Zelfs als we menen dat „Sonsbeek buiten de perken" als geheel niet geslaagd is (om de term „mislukt" niet te gebruiken) blijven we geloven in het experiment waar van men tot 15 augustus kennis kan nemen. Vg. Een „ingepakte kust", een van de kunstwerken die in het Arnhemse gemeentemuseum op het filmdoek ge toond wordt. De Bulgaar Christo, die in de V.S. woont, heeft (in 1969) letterlijk een stuk van de Australische kust (nabij Sydney) in enorme lappen plastic ingepakt. De vraag of de manifestatie een fijn kijkspel biedt, hebben we hiermee eigenlijk tevens beantwoord. Inge- voerden in de allernieuwste kunst zullen er weinig nieuws vinden. An deren zullen er zich wellicht ergeren om veel wat onzinnig lijkt. Een vrien delijke bijkomstigheid is wel dat men gratis toegang heeft tot het park en tot het filmpaviljoen. Vrije toegang overigens ook tot het Arnhemse ge- „Observatorium", een project van staal, beton, hout en grond. Maker: Robert Morris. Dit kunstwerk staat in Santpoort (Velsen) en is een van de projecten die buiten het Sonsbeekpark her en der in het land worden tentoongesteld. (Van onze correspondent) LONDEN. Edward Heath' eerste verjaardag als conservatieve premier is overschaduwd door de voor zijn partij niet bijzonder gunstige uitslag van een tussentijdse verkiezing, die plaatsvond in het district Heyes en Harlington. Labourkandidaat Neville Sandelson werd er gekozen met een meerderheid van 15.827 stemmen. In de algemene verkiezingen van precies een jaar geleden bemachtigde Labour de Lagerhuiszetel van Heyes en Har lington met een meerderheid van 5464 stemmen. De nieuwe socialistische triomf is een onrustwekkend verschijnsel voor de regering-Heath, die haar eerste verjaardag liever op een prettiger ma nier gevierd zou hebben. Waarnemers beschouwen de uitslag als een zware psychologische tegenslag voor pre mier Heath en zijn medewerkers, die voortdurend meer af te rekenen krij gen met een ernstig gebrek aan popu lariteit. Toen de conservatieven een jaar geleden op verrassende wijze aan het bewind kwamen, koesterden vele Britten optimistische verwachtingen ten aanzien van de toekomst. In de meeste opzichten zijn zij bedrogen uitgekomen. Aan de vooravond van de verkie zing beweerde Edward Heath: „Wij kunnen de uitgaven en de prijzen omlaag houden. Met prijzen trager omhoog te laten gaan en minder werkloosheid, zullen wij een gunstig klimaat scheppen voor de hervorming van de industriële betrekkingen." Heath kwam aan het bewind, maar het leven van de Britten werd er niet beter op. De kosten van het levens onderhoud gingen angstwekkend de hoogte in en voortdurend meer ar beiders verloren hun baan. Een jaar later, begin juni 1971, verklaarde Heath' minister van landbouw James Prior, toen hij in een radio-interview aan de tand gevoeld werd, over de prijsstijging van 8,5 procent sinds juni 1970: „Ik geloof niet, dat de mensen onze verkiezingspropaganda inzake de prijzen ernstig opgevat hebben. De huisvrouwen waren verstandig ge noeg om te beseffen, dat Wij de prij zen zo maar niet in een handomdraai konden verlagen." Eind april j.l. zaten ongeveer 800.000 Britten zonder broodwinning. Het grootste aantal werklozen sinds der tig jaar. De huidige crisis in de Schot se scheepstimmerwerven zal vermoe delijk de werkloosheid nog ernstiger doen toenemen. In kringen van de Labourpartij en van de vakbonden wordt gezegd, dat de regering-Heath met opzet honderdduizenden Britten zonder werk wil zetten om de infla tie, die de economie blijft ondermij nen, tegen te gaan. De Britse arbeiders hebben onge twijfeld een kordate aanpak nodig, maar als de regering-Heath medicij nen blijft gebruiken waarmee zij niet alleen de arbeidende klasse maar ook de industriëlen tegen zich in het har nas jaagt, dan zou haar toekomst zeer onzeker kunnen worden. De regering weigert toe te geven als de arbeiders hoge looneisen stellen, maar sommige industrieën zien geen andere uitweg dan te betalen wat de werkende mas sa, die toch ook gebukt gaat onder de gevolgen van de internationale infla tie, met de grootst mogelijke nadruk vraagt. Andere firma's gaan bankroet en de regering, die zegt dat de Britse industrie op haar eigen benen moet leren staan, Weigert ze te helpen. Premier Heath wil, dat de houding van de Britten verandert. Ze moeten harder werken en tevreden zijn met het loon dat ze ervoor betaald krij gen. Ondertussen sluit Heath zich op in zijn ivoren toren. Hij is arrogant, hooghartig en volksvreemd en wordt door niemand op de handen gedragen. Zal hij op die manier zijn land van de economische ondergang redden en het betere Groot-Brittannië bouwen dat hij voor zijn verkiezing tot pre mier beloofd heeft? De meeste waarnemers durven het betwijfelen. Ik vraag me af of ik te veel nadruk heb gelegd op de zachtmoe digheid van Rose Kennedy. Heb ik zachtmoedigheid verwisseld met het vermogen om te aanvaarden? En wat is de oorsprong van dat vermo gen om het onafwendbare, te aan vaarden? Ik geloof dat Rose Kenne dy iin het bestaan van God gelooft; in een wijze, alwetende, alles-orde- nende God. Na de meest recente tragedie die de familie getroffen heeft, de tragedie die de jongste zoon, senator Edward M Kennedy trof. heeft Rose Kennedy die haai tachtigste jaar nadert verklaard; „Dit leven is goed. God legt ons geien kruis op dat te zwaar is om te dragen...de manier waarop je het draagt is het belangrijkst, niet de gebeurtenissen zelf...ik weet zeker dat Ted dit te boven zal komen". Enkele dagen na Kathleen's be grafenis hervatte Rose haar gebrui kelijke programma: om zeven uur 's morgens de mis in die kerk van Sr.- Franciscus Xaverius in Ilyannis, ontbijt met haar man, om twaalf uur een duik in haar zwembad of in Nantucket Sound, 's middags golf. haar drukke correspondentie, haar werk voor de geestelijk gehandicap ten, haar lectuur, de -uren samen met haar man. Onder haar kalme terughoudend heid schuilt iets dat helemaal niet zachtmoedig is, iets fel vastbera dens, iets volkomen beheersts, iets spijkerhards. Ze heeft geleerd het hoofd te bieden aan de omstandighe den. De Kennedy-clan sloo' de gelede ren en wendde zich tot, de volgend* zoon, John Fitzgerald Kennedy. Wilde de volgende zoon na de dood van zijn broer diens plaats in de wedloop,, om het presidentschap eigenlijk wel innemen'' Ik persoon lijk betwijfel het. Hij had al boeken gepubliceerd Hij leek goede ideeën over politiek te hebben Hij begon /.ich te ontworstelen aan de jungle van een leven dat nu eenmaal on vermijdelijk is in grote families. De Kennedy-.,jungle" was zo dicht, zo gesloten, dat Eunice Stw.ver eens gezegd heeft dat het opmerkelijk was dat ze een van allen ooit ge trouwd raakten, zo drui? als ze het hadden met elkaara activiteiten. Joseph Patrick zelf heef: tegen een journalist gezegd: „Ik heb Jac« in de politiek gebracht: dat heb ik gedaan. Ik heb tegen hem gezegd dat Joe dood was en dat het daarom zijn verantwoordelijkheid was om in de politiek te gaan. Hij voelde er niets voor. Hij vond dat hij er de bekwaamheid niet voor had en dat vindt htij nog steeds. Maar ik neb hem gezegd dat het moest" Ik vraag me af of Jack Kennedy ooit gedroomd heeft van een ander leven misschien een rustiger leven, met boeken en vrienden en een gezin, van een lang leven en een rustige oude dag. De dood is alleen droevig als hij de jongeren weg neemt. En zijn jonge vrouw, .Jacque line? Zou zij als vrouw gelukkiger geweest zijn dan nu, als de vrouw van een van de rijkste mannen tor wereld, een man die zo veel ouder is dan zij zelf? De opkomst van de tweede zoon had een snel verloop. Hij werd ge noemd voor de functie van gouver neur van Massachusetts Maar voor de vader was dat niet rechtstreeks genoeg. Hij kwam tot de conclusie dat Jack's pad naar het Witte Huis via de Senaat moest leiden. Hij was al lid van het Congres. Om senator te worden moest hij de plaats inne men van Henry Cabot Lodge jr. Hij begon met zich in de hele staat bekendheid te verwerven door overal te verschijnen. De volgende drie jaar was hij niet te verslaan. Zijn hele familie stond achter hem- Grootheid blijkt als uit een tragedie Iets nieuws ontstaat. Het symbool van de fenix die uit zijn as verrijst maar duidelijk door vuur geschapen is wint aan beteke nis naarmate men er meer over nadenkt. Een waarlijk grote familie trotseert de tragedies waardoor ze getroffen wordt. De klap komt aan, wordt geïncasseerd, opgevangen, en omgezet in nieuwe energie. Kleinere mensen kunnen die omzetting niet bezitten. Trotsering is gebaseerd op woede, en alleen de sterken kunnen voldoende woede opbrengen om zelfs de goden te trotseren. De Ken nedy's zijn sterk genoeg om te aan vaarden, sterk genoeg om zich kwaad te maken, sterk genoeg om hun woede te gebruiken om een nieuwe stap te zetten naar hun on veranderlijk doel, het verkrijgen van macht. Als ik de individuen van deze verbazingwekkende familie bezie merk ik dat macht altijd hun onver anderlijk doel geweest is Het gaat hun niet om wat met macht bereikl kan worden. De Kennedy's waren er eerlijk van overtuigd dat ze niet zelfzuchtig waren, dat ze in staaf waren hun macht alleen ten goede aan te wenden en dat ze daarom moreel verplicht waren te proberen macht te verkrijgen en uit te oefe nen. De vader van het gezin geloofde in deze filosofie en voedde zijn zoons er in op. Ei] was echter prak tisch genoeg ingesteld om te weten dat in de Verenigde Staten geld de basis van macht is. Daarom wijdde hij zich aam liet vergaren van zoveel mogelijk geld. Hij leerde zijn zoons hoe ze geld moesten gebruiken. Hij werkte om hun het geld te verschaf fen dat ze als werktuig konden ge bruiken om macht te verkrijgen. In niet-democratisehe landen doen de kanonnen het werk. en dictators ko men door middel van wapens aan de macht. Maar in democratische lan den is geld onontbeerlijk om macht te verkrijgen. Toen John F- Kennedv op het tapijt verscheen bezat de familie meer dam genoeg geld: miljoenen dollars, en miljoenen in het ver schiet. Josepn P. Kennedy was ver moedelijk de rijkste self-made man ter wereld. Toen het plan om John aan de macht te brengen eenmaal was op gesteld, schaarde de hele familie zich er achter. Hoéwe! er in het land een pro-F,isenhower beweging in opkomst was, kondigde John Kennedy aan dat hij zich kandidaat stelde voor de senaatszetel van Mas sachusetts. „Als je Lodge verslagen hebt, is het belangrijkste achter de rug", zei zijn vader. „Waarom zou je iets minders proberen?" Het was een nagalm van de oude strijdleuze: „Als je wilt spelen, speel dan om te winnen en win als '■erste" De hele familie gaf gehoor aan die kreet. De vrouwen volgden zoals gewoonlijk hun mannen zonder voorbehoud. Er waren „Kennedy- theeuurtjes" en „Koffie met de Kennedy's" en Kennedy-dochters gingen van huis tot huis, frisse jon ge meisjes, knap om te zien, met de zelfverzekerde opgewektheid die kenmerkend is voor een familie die zeker is van eigen positie. Zelfs de moeder, Rose Kennedy nam deel aan de campagne en het was niet alleen als moeder, maar ook als ambassadeursvrouw en als dochter van eer, politicus uit Boston dat ze de Italiaanse vrouwen en moeders bezocht, en ze kon met hen in het Italiaans spreken Kortom, de Kennedy's waren overal, tot onge noegen van hun tegenstanders. „Verdomme nos toe. waar je ook kijkt zie je een Kennedy", heeft iemand gejammerd. Twee andere kanten van de cam pagne maakten echter nog meer in druk op me dan het slagen er van Ten eerste de kracht om ergens overheen te komen van een familie met een goede achtergrond. Indivi dueel noch te zamen konden ze ver slagen worden. Als een van de fami lieleden sterft sluiten de anderen zich nog dichter dan tevoren aaneen en onmiddellijk wordt het gestelde doel nog naarstiger nagestreefd dan tevoren. Ten tweede ligt de geheime kracht van dergelijke families in hun vermogen hun krachten te bun delen tot éen enkele voortstuwende factor om het doel te bereiken- Na tuurlijk kent een dermate grote fa milie haar verdeeldheid, haar ruzie tjes, haar onderlinge vooroordelen, haar persoonlijke voorkeuren. Maar daar weet de wereld niets van. De grote faimilie is altijd een gesloten gemeenschap. Te zamen houden ze stand en zullen ze stand blijven houden. Als er op zekere dag mis schien nog maar twee leden over zullen zijn zullen die naast elkaar stand houden. Deze loyaliteit is het geheim van de kracht van een grote familie en de Kennedy's kennen dat geheim. Als bet op de nieuwe gene ratie kan worden overgebracht zal de faimilie Kennedy nog vele jaren macht in Amerika blijven uitoefe nen. (Wordt vervolgd.) „Verdomme, waar je kijkt zie je Kennedy's," zuchtte een Bostonse Republikem. John (nu eerste der Kennedy's) op verkiezingstoernee met broer Robert.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1971 | | pagina 7