Stenofyp
Stenotyp
Stenotyp
Stenotyp
von toeten Denkstuf over
weten!J? oude en de (een)
nieuwe wereld
Elke moeder weent onder dit kruis
f tijd-
l schrift J
Als thuis
f 1000,-
lie BIENNALE MIDDELHEIM
ranspirerendle
voeten....
De Kennedy Vrouwen
door
PEARL S. BUCK
kunst
cultuur
edorven maag
n diarree
NTOSORBINE
J. DIRKSE
Melina
als
Mina
Objecten
uit
Amerika
Engels
Frans
Duits
door
greet buchner
Dinsdag 15 juni 1971
at is dan wel het aan-
ikkeüjke van de naam
or gehuwde of ongehuw-
vrouwen die naast een
iede scholing tevens over
kantoorervaring
schikken?
isschien de formule: een
ïe-lance team, dat zich
led presenteert en goed
honoreerd wordt,
isschien ook de doelstel-
ig: géén uitzendkracht te
in, maar een
nzetmedewerkster
ie zich free-lance "inzet"
jor de cliënt.
n wellicht ook door die
ezierige extra's, zoals het
tterspel, waaraan allen die
jet het team meewerken
innen deelnemen. En
lardoor maandelijks mik-
en op een extra
laand in, maand uitl
lm niet te praten van het
iteressante premiestelsel.
legrijpt U nu waarom zo-
elen reeds het gouden
leinood dragen? En be
ieren?
Iet dichtst bij U is
vant
»f U komt even langs de
Joris Helleputte-
straat 15,
BREDA
van 9.00 tot 17.00 nnr;
if U belt 48516 en maakt
een afspraak voor een
tijdstip waarop iemand
bij U langs kan komen.
asten u vakantiedagen
ïfc gebeurt zo vaak. Vooral
vakantie. Ander© leef-,
ink- en eetgewoonten. En
otseling overkomt het u.
idorven maag*. Diarree. Een
ire maag- en darmstoornis
:eft u in z'n greep. Neem
m ENTOSORBINE: witte
mgename tabletten. Met 6
telwerkende middelen,
rengt uw maag tot rust.
ïivert de ingewanden. Stopt
arree. ENTOSORBINE
3emt prettig in
helpt direkt. N
et mag in geen reis-
potheek ontbreken,
eem zo'n buisje mee.
ïivert maag en ingewanden
r uitvoering van het be-
alde, vervat in de be-
hikking van de Arron-
ssementsrechtbank te
:eda d.d. 26 maart 19*71,
wélke aan de echtelie-
n Antonius Johannes Ma-
Nieuwmans en Theodo-
Maria Koot, beiden wo
nde te Made en Drim-
?len), Anjelierstraat 16,
er huwelijk werd vol
kken te 's-Gravenhage
oktober 1961, goedkeu-
g werd verleend als
Z huwelijksvoorwaarden
maken wordt bekend
maakt dat op 10
1771 onder nummer
>1 in het ter griffie van
Arrondissementsrecht-
nk te 's-Gravenhage be-
itende huwelijksgoede-
ïregister inschrijving
eft plaats gehad van de
akte verleden 9 juni
ri voor de te Hooge en
ge Zwaluwe standplaats
abende notaris J. van
jk, gemaakte huwelijks-
nrwaarden.
ruiken niet lekker. Dit is nu
el en radicaal te verhelpen
2t de nieuwe NOXACORN
)ETSPRAY.
ant NOXACORN VOETSPRAY
een deodorant dat bovendien,
transpiratie stopt Houdt uw
eten droog en fris, de hele
g- NOXACORN VOETSPRAY
rfrist en verkwikt vermoeide,
mderige voeten. U merkt uw
eten niet .meer anderen
niet f 5,9$
Woninginrichting
Haagdijk 85 Broda
Tel. 44200 na 6 uur 3907B
at nu uw gebruikte meubelen
rnieuwen wij geven u vooraf
•i» op.
De openbare zitting, waarop de
positie van Het Brabants Orkest aan
de discussie werd uitgeleverd, heeft
praktisch alleen de verdienste gehad,
dat het gebeurde. Na één jaar
zwijglicht moet het voor de or
kestleden wel een opluchting ge
weest zijn, dat ze nu hun opgekrop
te gevoelens eens openbaar mochten
maken. Het is alleen jammer, dat
dit jaar alleen gebruikt lijkt om
egelstellingen op te bouwen, van
waaruit nu geschoten kon worden.
Maar wat wil je met een voorzitter
(en broodheer) aan de top, die
vindt, dat alles moet blijven zoals
het is en met zichtbare geïrriteerd
heid een open gesprek trachtte weg
te manipuleren. Dank zij de voortref
felijke leiding aan het gesprek door
drs. L. v.d. Laar kwamen er toch
nog een beperkt aantal zaken aan de
orde. Waarom twijfelen aan de bona
fide opstelling, als er aan HBO een
aantal sarde vragen gesteld worden
Orkestlid Jung, die tijdens de sessie
een pamflet uitdeelde, deed dit on
der andere ten aanzien van De
Stem-serie over HBO. Om dan zijn
eigen directeur maar weer „klakke
loos te citeren" (Jung): „Wil Bra
bant nu zijn goed orkest weer
kwijt?" Op deze vraag zeg ik per
soonlijk: Nee; niet als gegeven,
maar waarschijnlijk wel in deze
operationele vorm. Maar wie ben
ik? Wat wil Brabant? Konden we
daar maar eens achterkomen. De
geselecteerde discussiegroep en de
enkelingen, die aan het woord wa
ren hebben niets duidelijk gemaakt.
Alleen de HBO-leden hebben ge
vochten voor hun brood, hetgeen
hun goed recht en begrijpelijk is-
Maar het een (bestaan HBO) sluit
het andere (veranderen van koers
en opzet) niet uit. Dat er wat gaat
veranderen is duidelijk; de nieuwe
vijfde staatscommissie daaromtrent
zou wel eens spijkers met koppen
kunnen slaan. Natuurlijk kan Bra
bant niet alleen de bestaande moei
lijkheden oplossen, maar het kan de
komende veranderingen wel een
stap voor zijn. Waarom geen bijdra
ge leveren daaraan, door reeds nu
vanuit HBO tot reconstructie trach
ten te komen? Waarom nu reeds
niet werken in een bepaalde rich
ting, die anders straks vanuit „Den
Haag" opgelegd wordt?
Deze discussie is alleen maar zin
vol geweest als een begin. Maar of
het zinvol is in deze vorm door te
gaan is een vraag. Met alle huiver
voor commissies, lijkt het zinvoller
om te komen tot een zo breed moge
lijke (ook met orkestleden) studie
groep, die de provincie intrekt.
Zou het niet mogelijk zijn om te
komen tot een „pool-votming" bin
nen het orkest? De gedachten, die
drs. V.d. Laar ontvouwde over het
afzwakken van de grote geprogram
meerde uitvoeringen, terwille van
geprogrammeeide kleine podium-
beurten voor scholen, harmoniekorp
sen, buurt- en wijkhuizen etc. wa
ren zeer aansprekend. „Zouden de
kleine memeenten" zo stelde hij
terecht „dan niet eerder tot sub
sidiëren genegen zijn?" En vooral:
„Zou er dan geen binding ontstaan
tussen bredere bevolkingslagen en
HBO dan nu het geval is?" In ieder
geval is dit een onderzoek waard.
Een afchequen in de provincie zelf
en een onderzoek naar de conse
quenties voor de struktuur en de
programmering van het orkest zelf.
Samenwerkingsvormen met het
Limburgs Symfonie Orkest zouden
daarbij te overdenken zijn. Dat is
dan nog maar iets.
Het is geen chauvinisme, wanneer
je vaststelt, dat op de He Biennale
voor beeldhouwkunst in het park
Middelheim te Antwerpen, de Ne
derlandse inzending, op zijn minst,
de show steelt. Het thema van deze
Bennale is de „Nieuwe Wereld",
waarmee Noord- en Zuid-Amerika
zijn bedoeld. De tachtig, meestal
volumineuze, werken, die vanuit Ar
gentinië, Brazilië, Canada, Mexico
en de Verenigde Staten naar Mid
delheim zijn versleept, geven onge
twijfeld een boeiend beeld van de
ontwikkelingen van het beeldend
vermogen èn onvermogen in deze
zogenaamde Nieuwe Wereld. Maar de
70 Nederlandse objecten die
daarnaast in het kader van het jubi
leum van het Nederlands-Belgisch
cultureel akkoord aanwezig zijn
vormen een veel sterker totaal-beeld
van een „nieuwe wereld" Dat is
vooral te danken aan Eugène Ter-
windt, uit Dieren, die de individuele
plastieken met elkaar in relatie
bracht door middel van een „beel
dentuin".
Hoewel Middelheim nog braaf
binnen de perken blijft, zijn de
verantwoordelijke lieden voor deze
Biennale zich dit jaar de perken te
buiten gegaan om mee te komen in
„de vaart der volkjes", die ons leef-
en woonmilieu beeldend anders
trachten te gaan bepalen. Gesteund
door enkele moderne mecenassen
van het industriële grootkapitaal is
het hen gelukt een vrij omvangrijk
„beeld" van de Nieuwe naar de
Oude Wereld te krijgen, zoals nog
nooit in Europa vertoond is. Belang
rijk vooral omdat Amerika de laat
ste decennia het creatieve centrum
bij uitstek in de wereld was, waar
van de Nederlandse inzending
eerlijkheidshalve ook voor en
groot deel de weerslag vormt.
Beeldentuinen als Middelheim
kregen het steeds moeilijker, omdat
het maken van „tuinbeelden" voor
bij is. Het experimenteren met idee-
en, materialen, ruimte, volume,
kleur etc. kwam voorop te staan.
Het abacadabra aan opvattingen en
richtingen werd evenredig aan de
toename van mensen en communica
tielijnen in deze wereld. De idee
objecten, die ontstonden, staan bo
vendien dichter bij de architectuur
(„maak-schap") dan bij de ons nog
resterende parken en bossen
(„groei-schap"). Dat maakt dat de
ruimtelijke belevenis van de objec
ten in een park als Middelheim
steeds moeilijker wordt. Het „Ne
derlandse paviljoen" in het park zou
daarom wel eens een hint kunnen
zijn voor een nieuwe formule, om
dat tentoonstellen van objecten, alsof
het beelden zijn, steeds belachelijker
wordt.
De 27 geëxposeerde werken uit de
Verenigde Staten stammen uit het
laatste decennium, waarin kubisti
sche en constructivistische vor
men werden uitgebouwd, primary-
en minimal objecten ontstonden en
experimenten met ideeën en materi
alen vruchtbaar waren.
„Echte" beelden staan er nog twee
of drie; ze komen uit Mexico, van
Zuniga; indrukwekkende bronzen
volkstypen.
Canada ligt niet alleen
geografisch, maar ook mentaal het
dichtst bij de V.S. Het levert ook
nog de enige pop-figuur in dit ge
zélschap, terwijl de minimalisten er
ook aan hun trekken komen. Dertien
vertegenwoordigers met 14 objecten,
waaronder „grapjes" (bloedige
César Bailleux: Ontwerp voor een andere atmosfeer IV.
ernst) van Bourgault (Bringé), Dau-
delin (Cube), Gnass (huisje „Topo-
log"), Robert Murray (Ridgefield)
en Roussil (met een „inlandse" hou
ten totem). Argentinië sluit letter
lijk en figuurlijk de rij met 8 deel
nemers, waaronder Kosice, die be
schouwd wordt als pionier van de
lichtkunst. Hij is ook gegrepen door
de hydraulische sculptuur, waarvan
hier een hangende waterdruppel ge
tuigt. In ieder geval worden we op
deze Biennale met een groter stuk
beeldend Amerika geconfronteerd,
dan enkel de V.S. en dat is zeer
informatief.
Er is geen grotere tegenstelling
denkbaar dan de Nederlandse afde-
ling, zoals deze ingeklemd ligt tus
sen Renoir, Despau en Oscar Jes-
pers, die vorig jaar overleed en
waarvan een interessante retrospec
tieve te zien is. Door de opstelling
van Terwindt is dit een wereldje op
zich geworden; een representatief
„monument" en vergaarbak van alle
doorbraakgevoelens naar een nieuwe
(en bedreigende) tijd. Het stelt erg
veel aan de orde.
Dit wereldje ligt daar bijen en
geaocentueerd door blikvangers als
het monumentale „Zonne-project"
van Piet Siegers, de „Rits" van Sjef
Sales, de „Dubbele torsie" van
Frans Peeters, de „Cubies" van Wil
lem Graatsma, de „Kubus" van Vol-
ten, de zwaartekracht tartende con
structie van Bredanaar Huub Leyen-
deckers en de centraal opgestelde 10
meter hoge roze pijpleidingen (Pink
cold structure) van César Bailleux.
Daartussen vallen op de „Land-
schapscuituur" van Couzijn, de
„Hollandse produkten" van Hoi (Ha-
ringa-Olijve) en de draad, die Pie-
ter Engels spande naar het paviljoen
van Renaet Braem. Deze architect
zal wel niet zo gelukkig zijn met
„de geestelijke mazelen van dg
pseudo-jeugd" om in zijn eigen
taal te spreken die hij in zijn
paviljoen vanuit Nederland opgezou
ten kreeg: een Ice-project van
Woody van Amen, of Rosemary's
baby van Hanna Morbach de „grap
jes" van Engels, Wim Schippers,
Joost Baljeu, Jeroen Henneman of
Sjoerd Buisman (Rottingsproces).
Maar ruimtelijke objecten als die
van Coen Wild-erom en Truus Wil
mink bv. zouden hem aan het den
ken kunnen zetten. Enfin de hele
avant-garde zit er wel Er zijn nog
maar enkele vertegenwoordigers, die
min of meer tegen het traditionele
„beeldhouwen" aanzitten (Van Bruin-
schot, Den Arend, Bruning).
Kortom iedereen mag over deze
tentoonstelling denken wat hij wil;
een feit is, dat de „toeschouwers"
wel tot denken gedwongen worden
en niet meer kunnen volstaan met
vrijblijvende emotionele en estheti
sche kreten. Behalve veel informatie,
geeft deze 11e Biennale veel denk
stof over de Oude, maar vooral
over de Nieuwe Wereld. Tot 3 okto
ber.
Helen Kazantzakis stelde een bi
ografie saimen over het leven van
haar bekende geliefde en echtgenoot
NIKOS KAZANTZAKIS, a biography
based on his letters. Niet helemaal
objectief uiteraard, maar wel boei
end- Zijn laven doet denken aan
Theodorakis, al was Nikos v-an gro
ter formaat. Deze uit het Frans in
het Engels vertaalde editie kost f
34,50. Goedkoper: Louise Huebner:
POWER THROUGH WITCHCRAFT
(Bantam N 5713); een boekje als
handleiding om heks te worden! Een
herdruk versoheen van Louis Arm
strong's levensverhaal, in zijn eigen
woorden: SATCHMO (Signet Q
4463). In de serie populaire boeken,
die je lichaaim opnieuw willen laren
ontdekken (groepsactiviteiten en een
voudige spelletjes): Chr. Hills en R.
Stone: CONDUCT YOUR OWN
AWARENESS SESSIONS (Signet Y
4454). JACK JOHNSON IS A DAN
DY (Signet Y 4569) heet de autobi
ografie van de eerste neger-wereld-
kampioen bokser. Hat leven van
Martin Luther King werd voor de
zoveelste maal geboekstaafd door R.
Bleiweiss: MARCHING FOR
FREEDOM (Signet T 4080). Aynd
Rand, de Amerikaanse filosofie, is
tegen iets anders: tegen naturalisme
en abstracte kunst. Te lezen in THE
ROMANTIC MANIFESTO (Signet
Q 4484). Leonard Maltin: MOVIE
COMEDY TEAMS (Signet W 4453)
bevait met een groot aantal foto's o.a.
Laurel en Hardy, Abbot en Costello,
Buster Keaton e.a. DEATH AND
THE DUTCH (Fontane 2504) heet
het vlotte en levendige boekje van
Patricia Moyes, dat voor een deel in
ons land speelt, waarbij de thriller
genadig omspringt met Nederlandse
toestanden.
Huxley-anen mogen niet voorbij
gaan a-an de samenbundeling van
zijn laatste poëzie uit de jaren '16
tot ,'31- THE COLLECTED POETRY
van Aldous kost f 17,50 (Chatto and
Wimdius), Bijna 300 bladzijden com
mentaar op de verwording van het
Engelse literaire en culturele leven
in de massa-consumptie maatschap
pij schreef W. Cooper: YOU WANT
THE RIGHT FRAME OF REVEN-
RENCE. Een vermakelijke satire
(Macmillan r 23,35).
In de Franse goedkope reeks 10-
18 een bundeling van interessante
teksten van Louis Massingon, als
groot kenner van de Islaim en van
Iran. Drie deeltjes met die naam
PAROLE DONNéE (493 - 494 - 495)
In Livre de poche een aantal stan
daard herdrukken van Honoré de
Balzac in no 2851: LA MAISON DU
CHAT-QUI-PELOTTE; LE BAL DE
SCEAUX; LA VENDETTA en LA
BOURSE. Van Marcel Proust in
2894 een herdruk van zijn in 1896
uitgegeven proza LES PLAISIRS ET
LES JOURS; een jeugdwerk. Ook
Victor Hugo is van de partij; in één
deel twee romans (2819) nl.: BUG-
JARGAL en LE DERNIER JOUR
D'UN CONDAMNé.
Louis Armand (eerste voorzitter
Euratom) en Michel Drancourt be
handelen in LE PARI EUROPéEN
(2824) de politiek en economische
maatregelen, die Europa moet treL
fen om Amerika het hoofd te kun
nen bieden. Dierenverhalen met veel
fantasie en niet zonder satire, waar
voor Louis Pergaud in 1910 de Prix
Gonoourt kreeg verscheen weer in
deze serie; titel: DE GOUPIL a
MARGOT. De Prix Femina uit '38 is
er ook bij: Félix de Chazourne:
CAROLINE OU LE DéPART POUR
LES ILES; een plattelandsldefdesro-
man, verlicht door een exotische toe
komst (2830).
Günter Grass stelde samen met
Horst Janssen een bundel samen,
die voortbordurduurt op zijn vorige
bundel „Ausgefragt". In SCHWEI-
NEKOPFSÜLZE gebruikt hij de titel
van een van de gedichten uit die
vorige bundel, waarmee hij grote
opschudding verwekte, omdat hij alle
Vietnam-protestdichters en -zangers
op de hakken nam. In de goedkope
re DTV-serie noteren we van Albert
Vigolais Thelen (een Nederlandse
ontdekking): DIE INSEL DES
ZWEITEN GESICHTS; -een geweldi
ge schelmengeschiedenis (703/704).
In de „Sonderreihe" het boek,
waarvan binnenkort een Nederland
se v-erta-ling komit: Chr- Enzensber-
ger: GRöSZERE VERSUCH ÜBER
DEN SCHMUTZ (90); een boekje
tegen de hygiënecultus van de laatste
industriële beschaving, dat erg inge
slagen is. Na zeer lange onderbre
king weer twee delen in DTV-Welt-
geschichte des 20 Jahrhunderts;
DER FERNE OSTEN (4006) van G.
Kindermann. Een blik op Japan, dat
erop uit is Europa economisch in
handen te krijgen. Van John Lukacs
is KONFLIKTE DER WELTPOLI-
TIK NACH 1945; een titel die voor
zich spreekt.
De integrale afdruk van Gero von
Wilperts LEXICON DER WELTLI-
TERATUR, dient ook genoemd. Vier
delen DTV-Lexdcon, met een over
zicht tot '63; tot het Fries toe.
(3085-88) Rohwolt doet er niet voor
onder met zijn Rohwolts Duitsche
Enzyklopadie, waarin nu van de Ox
ford University Press Rudolf Pflif-
fer's GESCHICHTE DER KLASSI-
SCHEN PHILOGIE (344-46) zijn
overgenomen. Heimu Rau zorgde
voor deeltje 172: een monografie
over MAHATMA GANDHI, die in
geweldloosheid geloofde. En Hans
Saner schreef deeltje 169 over
KARL JASPERS, de man die zijn
eigenlijke roeping, de psychiatrie,
opgaf om het filosofisch geweten
van Duitsland te worden.
Een nieuwe film met de namen
van Melina Mercouri in de hoofdrol
en Jules Dassin als maker trekt de
aandacht. „Promise at dawn" (Be
lofte bij ochtendgloren) is hoven-
dien gebaseerd op een roman van
Romain Gary en een toneelstuk van
Samuel Taylor. Toch is dit „stevige
geschut" onvoldoende gebleken om
er een acceptabele film van te ma
ken.
Melina Mercouri is het type van
de grote tragédienne. Zij vindt het
geweldig als alle sohijnwerpers op
haar gericht zijn. In deze film wor
den deze ij dele dwingelandij van
Melina en de domme gehoorzaam
heid v-an Dassin daaraan bijna bela
chelijk. Bovendien is de filin door
trokken van literatuur in de vorm
van toneeldialoog en pathetisch to-
neelgebaar.
De oorspronkelijk Russische film
actrice Nina (Mercouri) krijgt in
haar leven de ene mislukking na de
andere te verwerken, maar ze houdt
zich staande door haar rotsvaste ge
loof in haar zoon Romain als voor
treffelijke jongen. In 1920 woont zij
met de achtjarige Romain in Lenin
grad. Daarna zoekt ze haar geluk in
Polen en Frankrijk. In Nice weet zij
zich en haar kind door allerlei
baantjes in het leven te houden. De
gedroomde toekomst van Romain
stimuleert haar. Dit duurt tot de
Tweede Wereldoorlog. Op aandringen
van Nina verdwijnt Romain naar
Engeland om „glorieus" mee ten
strijde te trekken. Nina stuurt hem
de hele oorlog door brieven. Aan het
einde van de oorlog komt Romain er
achter, dat zijn moeder kort na zijn
vertrek is gestorven. Zij heeft ech
ter eerst 250 brieven geschreven
met de opdracht er wekelijks een te
versturen.
De betrekkingen in zo'n verhaal
zijn nogal subtiel. Maar deze wor
den om zeep gebracht door het tragi
sche geweld dat Mercouri en Dassin
over de figuur van Nina hebben
gegoten. Nina was actrice. Haar
doen en laten mag dan ook, tot op
bepaalde hoogte beheerst worden
door show, effectbejag. Maar de film
is als het ware opgedeeld in brok
ken optreden van Melina Mercouri,
waarbij de band van de geschiede
nis die aangehouden moet worden,
uitermate zwak is.
Onder wat voor omstandigheden
ook, verloopt het optreden van Nina
(Merco'Uiri) als volgt: zij recht de
schouders, heft het kind wat op,
verbreedt de toch al niet kleine
mond in tragische wrangheid, sar
casme, boosheid etc. en laat de enor
me oogballen glanzen. Dat optreden
herhaalt zich keer op keer, tot op
het ziekbed van Nina toe. Het trekt
je hele geloof aan wat er allemaal
gebeurt aan flarden. Goed be
schouwd bestaat de film dan ook
uitsluitend uit een reeks tragische
foto's van Melina.
Melina Mercouri, slachtoffer van
haar eigen ijdellieid in de film Be-
lotte bij ochtendgloren.
eindredactie
henk egbers
Half Nederland, zeggen ze, gaat
deze zomer naar het buitenland.
Maar dan liefst daarheen waar het
precies zo is als thuis. Dat zegt
zekere Jan Bowman in een blad dat
„Jeugdwerk nu" heet.
Ze, zegt hij en dat slaat dan aller
eerst op jonge toeristen, maar heel
veel oudere kunnen het zich ook
aantrekken) „ze gaan nu niet
naar de snackbar op de hoek, maar
naar de snackbar aan het strand bij
Barcelona. Daar vreten ze ook weer
chips en cola".
En dat is dan door die Jan hou
man wreed, doch juist geconstateerd
en gezegd. Hij had het ook over die
patat- en broodjeswinkel kunnen
hebben, die ik een paar jaar geleden
in het Spaanse Lloret de Mar ont
dekte, compleet met Hollandse op
schriften op de ruiten. Het ding
werd door een of andere handige
„Ome Ko" geëxploiteerd en je kon
er zelfs in het heetst van Franco's
zomerseizoen authentiek Rotterdam
se erwtensoep krijgen.
Allemaal naar het buitenland,
maar liefst daarheen waar het pre
cies zo is als thuis!
Was het indertijd Leo Faust niet,
die daarvan geducht profiteerde,
toen hij de journalistiek de journa
listiek liet, om in Parijs voor zijn
daar onwennig rondzeulende landge
noten een echt Hollandsrestau
rant te openen.
Toch zit er in zo'n tegelijk wrede
en juiste constatering van Jan Lou-
man iets onbillijks, ja iets hovaar
digs.
Mijn hemel moeten we dan met
alle geweld van onze landgenoten en
medemensen eisen, dat ze even cul
tureel zijn als wij ons verbeelden te
zijn
Stel u voor, dat de helft van
Nederland die straks de grenzen
oversteekt nu eens niet overal
naar de kitschwinkeltjes zou rennen
in plaats van met het kunstgeschie
denisboek in de hand de plaatselijke
barokkerk te bewonderen!
Stel u voor, dat de feestmutsen-
industrie in binnen- en buitenland
van vandaag op morgen failliet zou
gaan, bij gebrek aan Nederlandse
toeristen die onderweg ook wel eens
„lol" willen hebben!
Stel u, kortom, eens voor, dat heel
die bevolking van ons dierbaar
plekje grond uit lieden zou bestaan,
die de eindeloze stadia van Steen
kamps geïnformeer belangrijker
zouden vinden dan die twee goals
van die jongen van Schneider, en
alleen maar uit lieden die je het al
vanwege hun zwaarmoedige oogop
slag kunt aanzien; hoe zwaar zij er
wél onder gebukt gaan dat de oude
heer Drees die goeie P.v.d.A. vaar
wel heeft gezegd!
Het zou, als d a t zo was, maar
een dooie boel zijn in dit straks
weer voor de helft leeglopende Ne
derland.
Een dooie boel: niets meer om je
over te ergeren, zoals die Jan Lou-
man dat over al die cultuurloze
knapen deed, die in die snackbar
aan het strand van Barcelona ook
weer chips vreten, net als thuis in
de snackbar op de hoek.
Och, laat ze toch, laat ze toch.
Want is het niet heerlijk dat
u en ik, dank zij hen, onszelf zo
veel beter kunnen voelen?
Wat voor vrouw was Rose Kenne
dy? Ze was mooi. Ik beschouw
schoonheid, lichamelijke schoonheid,
als Gods voornaamste geschenk aan
de vrouw. Als ze mooi is, zal ze
gemakkelijker een overwinning be
halen; als ze niet mooi is, moet ze
haar toevlucht nemen tot intriges.
Schoonheid geeft haar het funda
mentele zelfvertrouwen dat ze nodig
heeft. Schoonheid tilt haar over
moeilijkheden heen. Als ze mooi is
weet ze dat ze haar zin zal krijgen,
haar ambities zal verwerkelijken,
haar doel zal bereiken. Als ze mooi
is zal men haar niets verwijten. Een
vrouw kan niet falen als ze mooi is
tenzij ze zich opzettelijk of uit
onwetendheid of domheid in het
verderf -stort. Als ze al te mooi is
zullen de vrouwen haar waarschijn
lijk niet beminnen, maar de mannen
des te meer, en dat komt haar beter
te stade. Bovendien betekent haar
schoonheid een bruidsschat voor
haar man. Hij zal haar met trots aan
de wereld tonen. Kijk eens wat een
smaak! Hij heeft iets verworven dat
evenveel waarde heeft als juwelen
en hij hoeft nooit beschaamd te
staan of zich te verontschuldigen.
Andere mannen zullen hem benij
den.
Maar Rose Kennedy bezat meer
dan schoonheid. Haar leven in de
openbaarheid, als gastvrouw voor
haar vader, had haar zelfbeheersing
geleerd, een uiterlijke kalmte en
bezadigdheid. Evenals haar moeder
zocht ze geen openbaarheid, maar
als dat toch nodig was wist ze hoe
ze zich waardig en natuurlijk moest
gedragen. Niemand kon haar non
chalant bejegenen, en niemand kon
haar een kille persoonlijkheid vin
den. Onder dat mooie uiterlijk, al
tijd chic, altijd juist afgestemd,
school een gevoel van eigenwaarde,
zo volkomen dat het aangeleerd
leek. Ze kon mannen en vrouwen
accepteren zoals ze waren, zonder
iets te eisen of te verwachten ter
wijl ze observeerde en overwoog,
want ze had zelf alles.
Ik geloof dat deze onbevangenheid
ook ten opzichte van haar man tot
uitdrukking kwam, want die gaf haar
een uniek begrip voor de onstuimi
ge, genereuze en toch in zaken kei
harde man met wie ze getrouwd
was. Vergeet niet dat ze zelf een
dochter van Ierland was en die
kwikzilverachtige, heethoofdige,
geestige en onbedwingbare menge
ling van karaktereigenschappen
kende. Ze twijfelde er geen ogen
blik aan dat haar echtgenoot er in
zou slagen op zekere dag een bij-
ADVERTENTIE)
zonder rijk en daardoor bijzonder
machtig man te worden.
In de Verenigde Staten betekent
geld macht en er bestaat geen ver
vangingsmiddel. Of ze het prettig
vond of niet, ze wist dat haar man
macht moest bezitten wilde hij ge
lukkig worden.
Ze bemoeide zich toen niet met
zijn zaken. Zelfs toen de Senaats
commissie voor het Bankwezen en
Valuta in 1933 een onderzoek gelast
te naar het syndicaat dat hij beheer
de, omdat de winsten zo hoog wa-
ren, stelde ze geen vragen. Ze hield
zich bezig met haar huis en de
kinderen die snel na elkaar geboren
werden. Binnen drie jaar schonk ze
het leven aan twee zoons, Joseph en
John.
Nu had Rose Kennedy een reden
om haar moeders voorbeeld te vol
gen en thuis haar eigen leven te
leven. Terwijl haar man zioh wijdde
aan zijn nieuwe loopbaan als hoofd
directeur van de Bethlehem Steel
Fore River scheepswerf en aan het
verwezenlijken van zijn doelstelling
een miljoen dollar te verdienen zo
lang hij nog jong genoeg was om er
van te kunnen genieten, wijdde Ro
se zich aan haar kinderen. Ze was
zeer godsdienstig, op een eenvoudige
manier, niet alleen op zondag, maar
als een diepgevoeld en wezenlijk
deal van haar leven.
Rose Kennedy had een zwaar
kruis te dragen. Van haar vele kin
deren, vier zoons en vijf dochters,
zal éen dochter, de oudste, voor
altijd een kind blijven. Hoe moet ik
over dat kruis schrijven? Ik heb het
zelf vele, eindeloos lang lijkende
jaren moeten dragen. Ik ken maar al
te goed die ontzetting veroorzaakt
door de diagnose, „Mevrouw, uw
kind is achterlijk, er is geen hoop."
Hoe goed ken ik die hartverscheu
rende ervaring! Het is eens tegen
mij gezegd toen ik het leven ge
schonken had aan zo'n lief maar
zwaar getroffen dochtertje.
In het begin kon Rose het niet
geloven. Ze had het leven geschon
ken aan twee flinke, gezonde jon
gens; was het mogelijk dat dit klei
ne meisje anders zou zijn? Het was
mogelijk. Het was de verpletterende
realiteit. Rose Kennedy had een
mens voortgebracht die niet in staat
was voor zichzelf te zorgen, een
verkwisting zou men kunnen zeg
gen. Alleen is het bestaan van dit
kind in Rose Kennedy's leven geen
verkwisting geweest. Het is een ze
gen geweest voor duizenden andere
kinderen die op dezelfde manier ge
troffen waren, een troost voor dui
zenden door smart gebroken ou
ders.
„Vroeger vond ik het zo moeilij-
kom over Rosemary te praten",
heeft Rose eens gezegd. „Jaren gele
den kon ik mezelf er niet toe bren
gen. Maar ik wilde de mensen laten
weten dat er wél over gepraat moet
worden, dat het niet verborgen ge
houden moet worden. Dat er nu
hoop is".
Er zijn twee manieren om een
kruis te dragen, met name het kruis
een achterlijk kind te hebben. Som
migen die het t e dragen krijgen
komen in opstand tegen God. Waar
om, willen ze weten, moet dit lot
juist hén treffen? Wat hebben ze
gedaan om deze tragedie te verdie
nen? Ze verbannen het kind uit hun
ogen. Ze stoppen het kind zo jong
mogelijk in een inrichting, en bero
ven de onschuldige Kleine van de
beschermende liefde van het gezin
waar ieder kind recht op heeft; ze
proberen te vergeten dat het kind
ooit geboren werd.
Maar er zijn anderen, die het
kruis moedig opnemen en met de
last leren leven. Het kind wordt een
deel van hun leven. Ze geven het
léven van het kind betekenis voor
de familie, de gemeenschap, de we
reld. Tot diegenen behoorde Rose
Kennedy.
Haar achterlijk dochtertje werd
niet terzijde geschoven of verborgen
gehouden. Het bleef thuis en werd
omringd met de hartelijke liefde
van het héle gezin. En het was de
moeder die hun die liefde ingaf. In
een gezin, in een familie, hangt alles
van de moeder af, in het bijzonder
als het noodlot toeslaat. Als ze in de
geest opstandig en kleinmoedig is,
beïnvloedt ze ieder lid van het gezin
ten ongunste. Ze nemen dan haar
gedrag en haar stemmingen over. Ze
klagen wanneer zij klaagt. Ze zijn
opstandig als zij opstandig is, hoe
weinig dat ook mag uitwerken.
Rose Kennedy behoorde niet tot
dezulken. Ze was'al gelouterd door
het leven, al had ze nog niet te
maken gekregen met de eisen die
deze ervaring aan haar stelden. Ze
was intelligent genoeg om haar lot
in wijsheid te dragen. Ze vond
steun bij haar godsdienst. God had
het zo gewild. Ze had een kern van
kracht, een onwankelbare kalmte.
Natuurlijk heeft ze tranen vergoten.
Daar ben ik zeker van. Elke moeder
weent onder dit kruis.
Ze heeft eens gezegd: „Emotiona
liteit in het bijzijn van anderen is
een teken van ongerijptheid". Maar
ik ben er zeker van dat ze tranen
vergoten heeft, net als ik gedaan
heb, en ik ben er ook zeker van dat
ze in eenzaamheid haar tranen
droogde en zich dan weer bij haar
gezin voegde met zo mogelijk nog
grotere tederheid; door haar eigen
voorbeeld toonde ze hun hoe het
hulpeloze wezen in hun midden te
gemoet getreden moest worden.
Wordt vervolgd)
Joseph en Rose Kennedy getrouwd, ondanks tegenwerking van Honey
Fitz, Rose's vader.
