i
Miljoen doden in
Oost-Pakistan
[Al EERSTE HOLLANDSCHE
AGAGIANIAN IN
ROME OVERLEDEN
De vier batterijen
krijg je er
voor niets bij.
'J
Verwoesting groter dan gevreesd
HFAX
Voordelig uit
gedurende
de feestdagen
in mei
Weekendretour
Avondretour
2- Pluskaart
angstelling?
bsA
offiebonen,
Ie koffie,
kostelijke
merk
>akt.
n als
enmaakt.
3 lekkerder
merk Vacuum.
binnenland
buitenland
Massamoord
Heimelijk
Dodencijfer
Klop-Kfop komt!
Metaalbedrijf
uit De Lier
in moeilijkbeden
Uw polis heeft een nummer
LI U LEVENSVERZEKERINGS-BANK N.V
Nog geen spoor van
moordenaar
Utrechtse prostituee
voordelig
uit met NS
papier
/oor uw pen
Kerk Rilland-Bath
Agrarische jongeren
Partij aardbeien
wordt bestraald
bt u belangstelling voor
nctie van lokettiste bij
p het station Breda?
hrijf dan een briefje met
vens over uzelf, uw
uw leeftijd en uw
ding naar de
ineelchef van het station
endaal.
il ons meteen om een
aak te maken voor een
ijvend gesprek,
oon 01650-34980,
el 462 of 438.
Nederlandse)
SpoorwegenJ
733/18-5/15
1
L/iMVL/nw i u V\l_ 1 1 J l
DACCA De gieren in de
bomen langs de Ganges zijn te
vet en te lui geworden-om nog
te vliegen. Sinds maart hebben
zij zich kunnen voeden met de
lijken van waarschijnlijk meer
dan een half miljoen vermoorde
Pakistanen.
In Oost-Pakistan brak op 25
maart de burgeroorlog uit die
Pakistan op de rand van de af
grond heeft gebracht. Behalve
de rampzalige economische
schade voor het hele land, heeft
de burgeroorlog slachtingen en
verwoestingen ten gevolge ge
had die elke beschrijving tarten.
Niemand kan met enige zeker
heid zeggen hoeveel Oostbengaalse
gezinnen door de mitrailleurs van
het leger zijn neergemaaid of hoe
veel niet-Bengalen door de opstan
delingen zijn gedood. Maar be
trouwbare schattingen zeggen dat
het totale dodencijfer boven het
miljoen ligt.
In de havenstad Chittagong lag
een met bloed bevlekte pop op een
hoop oude kleren en uitwerpselen
in de kantine van een jutefabriek
waar 180 vrouwen en kinderen
door Bengalen werden afgeslacht.
Op weg naar de fabriek waren
hele blokken huizen en winkels
van Bengalen kapotgeschoten en tot
de grond toe afgebrand. Het Pakis
taanse leger had de rekening hier
mee vereffend.
Van begin maart af heeft de
Bengaalse Awami Liga onder lei
ding van Sjeik Moedjiboer Rach-
tnan een campagne gevoerd tegen
samenwerking met het militaire
regime in West-Pakistan, Het doel
van de Awami Liga was autonomie
voor Oost-Pakistan en meer econo
mische en financiële steun uit
West-Pakistan.
Bij uitbarstingen van Bengaals
nationalisme zijn in de eerste we
ken van maart enkele Westpakis
tanen gedood. De Awami Liga had
bij de nationale verkiezingen van
december 167 van de 169 Oostpa-
kistaanse zetels in de nationale
vergadering gewonnen. Moedjiboer
was de belangrijkste politieke fi
guur in Pakistan geworden- Maar
onderhandelingen tussen hem en
president Yahya Khan in Dacca
liepen op niets uit en leidden niet
tot een overeenkomst ter bevorde
ring van het herstel van het bur
gelij k bestuur.
Y«ahya vloog op 25 maart uit
Dacca terug naar West-Pakistan.
Op de avond van dezelfde dag viel
het leger Oost-Pakistan aan en
stond het land in vlammen. Het
begon in Dacca.
Soldaten bestormen twee studen-
tentahiuizen van de universiteit
van Dacca, waar redicale Bengaal
se studenten hun hoofdkwartier
hadden gevestigd. De huizen wer
den beschoten met artillerie en
machinegeweren. Daarna werd de
a-anval ingezet met de bajonet op
het geweer. Veertien stafleden
werden geëxexuteerd en 'meer dan
200 studenten gedood.
Legereenheden beschoten de bu
reaus van Bengaalse kranten en
staken deze later in brand. Daarna
begon de aanval op de bevolking.
Meer dan een dozijn marktplaatsen
werd in brand gestoken en zeker
25 huizenblokken verwoest. De ju
weliers van hindoe-Bengalen in de
Shakari Pathe wijk werden opge
blazen en twee traditionele hindoe
dorpen op de renbaan van Dacca
werden met het vuur van een hei
lige oorlog door Moslemtroepen
overvallen. Volgens beredeneerde
schattingen zijn er in die eerste
dagen in Dacca zeker 10.000 perso
nen doodgeschoten of bij branden
omgekomen.
Volgens officiële woordvoerders
was de actie in de nacht van 25 op
26 maart noodzakelijk omdat een
opstand tegen de regering ««oor
00.30 was aangekondigd. Niemand
zou zijn gedood tenzij hij zich
verzette tegen het leger. Maar offi
cieren hebben verklaard dat de
beweerde samenzwering niet meer
was dan een voorwendsel om het
leger in actie te kunne:, brengen-
Ooggetuigen verklaarden dat in
die eerste nacht honderden vrou
wen en kinderen en duizenden on
gewapende burgers zonder onder
scheids des persoons zijn doodge
schoten. „Ik ben krachtig opgetre
den", zei gouveneur-generaal Tik-
ka Khan, „om te voorkomen dat er
later no>g meer slachtoffers zouden
vallen".
Het leger had in Dacca snel de
macht in handen maar de systema
tische slachting en de plunderin
gen gingen door. Op 2 mei ging
een patrouille van het leger naar
een voorstad en schoot iedereen
die zich liet zien dood 2000
personen uit de vergelding
voor een spoorweg^sabotage die 3
kilometer verderop had plaatsge
vonden.
De berichten over de slachtingen
in Dacca verspreidden zich snel
door heel Oost-Pakistan, dat met
zijn 75 miljoen inwoners een der
dichtst bevolkte landen van de we
reld is. Duizenden Bengaalse sol
daten uit leger, politie en grens
wacht kwamen in opstand en ko
zen de zijde van de Awami Liga.
Onder de vlag van het onafhan
kelijke Bangla Desh (Bengaalse
staat) begonnen de Oostpakistaan-
se deserteurs en gewapende vrij
willigers terug te slaan. Zij bezet
ten grote delen van Oost-Pakistan,
waar de 11.000 militairen van het
geregelde leger niet kwamen.
En tegelijkertijd begonnen Ben
gaalse burgers en „bevrijdingstroe-
pen" een massamoord onder de
mohajirs - Indiase „kolonisten"
van voor de verdeling van Indië in
1947 en onder Westpakistanen.
Door marktplaatsen en nederzet
tingen van deze niet-Bengalen
raasde een storm van moord,
brandstichting, verkrachting en
plundering. In veel steden en dor
pen kwam het tot massamoor
den.
Zes correspondenten hebben
toestemming gekregen Oost-Pa
kistan te bezoeken na een em
bargo op het nieuws uit dit deel
van Pakistan waar in maart de
burgeroorlog uitbrak.
De correspondenten zagen dat
de menselijke rampspoed in het
gebied veel ernstiger is dan kon
worden vermoed uit de berichten
die tot nu toe het buitenland be
reikten. Mort Rosenblum van
Associated Press (AP) heeft ne
venstaand verslag gemaakt.
Maar het leger trok op, beschoot
steden en dorpen op zijn weg,
vurend op alles wat bewoog. Het
blijkt dat het leger veel grover en
ruwer is opgetreden dan dat van
Nigeria in de strijd tegen Biafra.
Op 5 mei verloren de Bengalen
hun laatste stad. Pakistaanse troe
pen bezetten toen Cox Bazar, de
zuidelijkste stad van Oost-Pakistan
beneden Chittagong, dat op 11
april al was ingenomen.
Hoe de «gebeurtenissen verliepen
kan men laten zien aan het voor
beeld van Jessore, het belangrijke
knooppunt van wegen en spoorwe
gen op 40 km van de Indiase grens
boven Calcutta. Jessore werd begin
april ingenomen door het Pakis
taanse leger-
Bengaalse burgers hadden in
Jessore Westpakistanen en „moha
jirs" uitgemoord en hun winkels
en woningen geplunderd en in
brand gestoken terwijl het Pakis
taanse leger veilig in zijn kazernes
bij het vliegveld van de stad
bleef.
baan gekregen doordat bulldozers
de verwoeste huizen l'an>gs de stra
ten hebben opgeruimd.
In sommige steden zijn hele wij
ken uitgebrand. Het leger heeft
volgens buitenlandse waarnemers
deze wijken gebombardeerd met
vaten benzine die daarna in brand
werden geschoten.
De autoriteiten hebb°n opdracht
gegeven een rij huizen langs de
spoorlijn Dacca - Mymensingh af
te breken over een afstand van 145
km; 30-000 gezinnen zijn hierdoor
dakloos geworden.
In bepaalde gebieden, de meeste
langs de «grens met India, is de
situatie nog gespannen. Hier hou
den zich de resten van het bevrij-
digingsleger verscholen. Maar veel
dreiging gaat er van hen niet meer
uit. Ook guerrilla-activiteit ,op gro
te schaal lijkt uitgesloten.
Toen in de eerste week van
april het leger «aandacht «ging
schenken aan de stad zelf was het
pleit snel beslist. Met mortieren en
zware artillerie werd de markt
drie blokken stenen huizen van
twee verdiepingen 'met de
gronid gelijk gemaakt, woningen
werden opgeblazen. De soldaten
bevalen de Bengalen hun huizen
uit te komen, daarna werden zij
neergemaaid. Een patoo-uille kwam
op vier april in de omgeving van
het katholieke missiehospitaal.
Een Italiaanse missionaris die daar
reeds 18 jaar werkte kwam haar
tegemoet. Hij werd zonder pardon
doodgeschoten, ook al droeg hij
een rood kruis op zijn borst. Daar
na vermoordden de Pakistanen
drie Bengalen, onder wie een moe
der en een jonge jongen, bij de
kerk van het hospitaal.
Naarmate het leger de macht
weer in handen kreeg gingen de
niet-Bengalen op hun beurt tot
vergeldingsacties over. En het do
dencijfer steeg.
De gevolgen zijn verbijsterend.
Steden als Dacca placht men vroe
ger met een auto niet door te
komen ten gevolge van het grote
aantal fietsers op de weg. Nu zijn
niet alleen de straten half leeg,
maar heeft het verkeer ook ru«irn
Het probleem is nu de passivi
teit en de dofheid die over de
bevolking is gekomen. De Benga
len hebben de Pakistaanse vlag op
hun huizen gehesen en lopen met
nationale vlatggetjes op hUn kleren
maar van loyaliteit tegenover de
staat kan nauwelijks worden ge
sproken. Volgens het «leger is de
situatie nu in „fase twee" geko
men. Men speurt nog naar perso
nen die gevaarlijk worden geacht
voor de veiligheid van de staat.
Welingelichte zegslieden hebben
verklaard dat nog dagelijks hin
does worden opgepakt en geëxecu
teerd. Een Bengaal in Natore zei:
„Vandaag «gebeurt dat niet, omdat
jullie er zijn".
Het leger heeft op onze tocht
bepaalde feiten voor ons willen
verbergen. Langs sommige wegen
waren rieten muren opgericht.
Universiteitsgebouwen waren op
zo'n manier hersteld dat het leek
of zij niets geleden hadden.
Verslaggevers moeten zich hei
melijk van de groep begeleiders
losmaken om d«e engste schade te
kunnen zien.
In het zuiden van Oost-Pakistan
kan men moeilijk uitmaken of de
verwoestingen die men ziet uit de
burgeroorlog stammen of nog res
ten uit de grote stormramp va«n
november. Bij die stormramp zijn
ongeveer 400-000 persoenen omge
komen. Bi de burgeroorlogen zul
len naar schatting een miljoen per
sonen het leven hebben verloren.
Het voedselgebrek ten gevolge
van de oorlog zal zeker in de
komende maanden tot hongersnood
leiden. Er is al cholera uitgebro
ken. De Pakistanen, gewend a«an
stormvloeden en overstromingen,
werden «geschokt door de storm
ramp van november. Die trof al
leen de bevolking van de delta aan
de Golf van Bengalen. De burger
oorlog heeft in veel grotere lering
slachtoffers geëist. Er is vrijwel
geen gezin dat niet getroffen is.
De gieren zijn de enigen die er
baat bij hebben gehad. En nu kan
men de natuur niet de schuld ge
ven. De wonden zullen dan ook
veeil langer blijven schrijnen.
(ADVERTENTIE)
Stel uw
jubileum
nog even
uit
(Van onze redactie binnenland)
DE LIER Het Lierse metaalbe
drijf Schmidt en Van Norden, waar
ongeveer 65 man personeel werkt,
voor ongeveer 75% uit De Lier af
komstig, bevindt zich in ernstige
financiële moeilijkheden. Hoe ern
stig is niet geheel duidelijk.
Volgens directeur H. W. Zandber
gen behoeft voor de werkgelegen
heid allerminst te worden gevreesd.
Hij wil echter ook niet ontkennen
dat er problemen zijn. „Ik geef toe
dat onze kapitalisatieverhouding niet
juist is". Bepaald pessimistischer
over de toekomstmogelijkheden van
het bedrijf in De Lier, dat in het
recente verleden verschillende ma
len in opspraak kwam door ontsla
gen van staffunctionarissen, is de
Algemene Nederlandse Bedrijfsbond
voor de Metaalnijverheid. De bond
■vindt bovendien het sociale beleid
van algemeen directeur Zandbergen
beneden alle peil. Het Gewestelijk
Arbeidsbureau te Naaldwijk was zij
delings op de hoogte van de proble
men bij Schmidt en Van Norden.
Officieel is het bureau echter niet
benaderd. Een beslissing over het
voortbestaan van het bedrijf wordt
binnen enkele maanden verwacht.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
maar u bent nooit een nummer bij de
Keizersgracht 174-182, Amsterdam-C, (020) 2217 70
Bijkantoor: Breda, Sophiastraat 20, 01600 - 38 78 3
(Van onze redactie buitenland)
ROME Op 75-jarige leeftijd is
zondagavond in Rome overieden
Gregorius Petrus kardinaal Agagia-
nian. Hij is geruime tijd ziek ge
weest.
De in Armenië geboren prelaat was
één van de populairste persoonlijk
heden van de Romeinse curie. Zo
wel in 1958, na de dood van paus
Pius, als tijdens het conclaaf in 1963
werd zijn naam veelvuldig genoemd
als mogelijk opvolger van de paus.
Toen hij in 1963 naar het conclaaf
reed, waaruit Johannes tot paus te
voorschijn zou komen, werd hij door
de Romeinen begroet met „viva il
papa"-gejuich.
Een jaar geleden trad de kardinaal
af als hoofd van de congregatie voor
de evangelisatie der volkeren, het
voornaamste missieorgaan van het
Vaticaan.
Het college van kardinalen telt nu
nog slechts 123 leden. Meer dan twin
tig van hen zijn ouder dan tachtig
jaar en krachtens een nieuwe pau
selijke regel niet meer gerechtigd
een paus te kiezen.
Verwacht wordt dat door de dood
van kardinaal Agagianian opnieuw
gesproken zal worden over de bijeen
roeping van het vierde consistorie
tijdens het pontificaat van Paulus
om nieuwe kardinalen te benoemen.
Agagianian was de grootste des
kundige van het Vaticaan ten aan
zien van Rusland en het communis
me. Hij was op hetzelfde seminarie,
waar Stalin enige tijd voor priester
studeerde.
Nauwelijks tien jaar oud kwam
Agagianian in Rome om te studeren
aan het Urbanuscollege van de Pro-
pagande Fide. Eenentwintig jaar oud
was hij doctor in de filosofie en theo
logie. Een jaar later werd hij pries
ter gewijd. Hij werkte twee jaar
als kapelaan in Tiflis, de hoofdstad
van Georgië. Daarna volgde zijn be
noeming tot conrector van het Ar
meense seminarie in Rome.
In 1935 werd hij tot bisschop ge
wijd, ging als apostolisch visitator
naar Beiroet en werd twee jaar later
gekozen tot 15e patriarch van de
Armeense kerk. In 1945 koos Pius
XII hem tot kardinaal.
AGAGIANIAN
(ADVERTENTIES)
de drogist heeft 't!
UTRECHT (ANP) De Utrecht
se politie had gisterochtend nog
geen spoor van de moordenaar van
de 48-jorige prostituée Johanna We
ver-Hofman. De vrouw werd in de
nacht van donderdag op vrijdag ge
wurgd in haar woonboot aan het
Zandpad in de Utrechtse rosse
buurt.
Wel slaagde de politie erin de
derde man van het slachtoffer, die
anderhalf jaar geleden spoorloos
verdween, zaterdag in Arnhem op te
sporen. Een verhoor met de man,
die een goed alibi had, leverde niets
op. Het aantal tips is vrijwel nihil.
De politie, die zich langzamerhand
een beeld heeft gevormd van de
klantenkring van het slachtoffer,
heeft nog geen idee in welke rich
ting zij de moordenaar moet zoeken-
Roof als motief wordt niet uitgeslo
ten, maar aan lustmoord wordt ook
gedacht.
Momenteel zijn 12 rechercheurs
bij het onderzoek betrokken-
(prijs dagretour f 1.-)
zaterdag 29 mei heen,
zondag of maandag terug;
zondag 30 mei heen,
maandag terug.
(prijs van een enkele
reis één kwartje)
ook geldig op zondag
30 mei vanaf 18.00 uur.
onbeperkt geldig op
donderdag 20 mei en
maandag 31 mei.
(Uiteraard is dit een tijdelijke aanbieding)
Brieven «oor deze rubriek moeten met vol
ledige naam en adres worden ondertekend. Bij
publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts
bij hoge uitzondering zal van deze regel wor
den afgeweken. Naam en adres zijn dan bij
de redactie bekend. Publicatie van brieven
(verkort of onverkort) betekent niet dat de
redactie het in alle gevallen eens H me»
houd, c.q. strekking.
Met verwondering en verbijste
ring nam ik een dezer dagen kennis
van de inhoud van een artikel in
deze krant inzake de bouw van de
nieuwe r.-k. kerk in Rilland Bath.
Toen een en «ander goed tot mij
was d>oorgdron«gen, vroeg ik mij af
hoe men aan dergelijke informaties
komt, welke m.i. Louter ten doel
hebben een bepaalde zaak en per
soon de grond in te werken en
verdeeldheid in de parochie te zaai
en.
Gelukkig voor pater Versteijnen
denkt het gros der katholieken er wel
anders over en zou eenstemmig pro
of contra ruimschoots in zijn voor
deel uitvallen.
RILLAND-BATH
L. P. AERTS
NASCHRIFT
In ons artikel over de kerkbouw
in Rilland-Bath kwamen enkele on
juistheden voor waaronder deze:
niet slechts twee doch een half do
zijn dames verklaarden zich bereid
om de nieuwe kerk schoon te ma
ken. De opmerking dat het kerkge
bouw wel eens ongeconsacreerd zou
kunnen blijven, is voor onze reke
ning en heeft met meer gezag dan
een open vraag. In zoverre deze
vraag suggestief heeft gewerkt: onze
excuses daarvoor. Het heengaan v«an
het kerkbestuur in Rillanid-Bath
tenslotte is ons verklaard als: gevolg
van een parochiële herindeling.
Uit de hierboven «afgedrukte reac
tie van een inwoonster van Rilland-
Bath kan men de veronderstelling
proeven dat wij ons in een be«paald
kamp zO'Uden hebben opgesteld: het
kamp van een tegen het pastoraal
beleid gerichte minderheid in Ril
land-Bath. Zo'n opvatting wordt
door ons relaas niet gewettigd. Dat
relaas immers was slechts een
schets van een situatie van ver
deeldheid op een moment dot er
juist eenparige blijdschap zou moe
ten bestaan. De krant als spiegel
van de samenleving laat ook deze
dingen aan de goegemeente^ zien.
Een oordeel of hetgeen in Rilland-
Bath gebeurt juist of onjuist i^ is 1
nauwelijks te geven. Dienst aan de
kerk in Rilland, kan in on-dienst
aan de oecumene geweest zijn, en
omgekeerd. Wie zal d«at terwijl
alles in volle ontwikkeling is - -
precies vermogen te waarderen?
Discussie daarover kan echter ook
op dit moment heel nuttig zijn. In
zover onze publicatie een intentie
had: welnu dat was hem dan, de
discussie op gan«g te brengen.
(Redactie).
Graag plaats ik enige kantteke
ningen bij een artikel o«ver d«e KPJ-
interkringculturele dag in uw blad
van 3 mei j.l. Hierin wordt o.a.
geschreven d«at het culturele peil
weer was gestegen, vooral door d«e
deelname van de niet-agrarische
jongeren. Dit is naar mijn mening
een duidelijke achter-uitstelling van
de wel agrarische jongeren, die zich
zeker in de KPJ op cultureel gebied
net zo verdienstelijk maken.
Persoonlijk had ik echter ook
graag aan deze interkringculturele
dag deelgenomen, en ik had blijkens
mijn klassering tweede bij het spre
ken in het openbaar ook recht op
een afvaardiging naar de interkring.
Dit kon echter niet volgens het
krinigbastuur, omdat onze lidmaat
schapskaarten niet in orde wa-ren op
de kringculturele dag op 6 maart
jJ-
Alhoewel het afdelingsbestuur
toen onmiddellijk de contributie in
orde maakte en ook de verhoogde
entreeprijs direct betaalde. Zij had
den dit graag eerder gedaan maai
de geweldige rompslomp met die
lidmaatschapskaarten belette dit.
Ondanks dit alles werd ik toch
nog uitge«sloten van deelname aan de
interkringculturele dag. Zeker heb
ik begrip voor de moeilijke situatie
van het kringbestuur in deze zaken.
Maar van de andere kant wil ik
toch wel opmerken dat het kringbe
stuur met het nemen van dergelijke
maatregelen veel afbreekt, wat in
de afdelingen vaak met grote moeite
wordt opgebouwd. Wanneer het
kringbestuur blijft doorgaan met het
nemen van dergelijke strenge maat
regelen en op die manier hun gezag
en de financiële kant van de KPJ
op de voorgrond te plaatóen, is de
K.P.J. nog lang niet die gezel
lige en spontane jongerenvereniging
die zij zo graag zou willen, en ook
eigenlijk zou moeten zijn.
ACHTMAAL
ANDRé V. D. KLOOT
DEN HAAG (ANP) De staats
secretaris van Sociale Zaken en
Volksgezondheid heeft, ook uit naam
van de minister van Landbouw en
Visserij, aan de stichting „Proefbe
drijf Voedselbestraling" in Wage-
ningen, toestemming gegeven 10.000
kilogram verse aardbeien te bestra
len.
De goedkeuring is gebaseerd op
een advies van de commissie voed
selbestraling van de gezondheids
raad.
Op de verpakking van de aard
beien moet duidelijk een hiervoor
ontworpen beeld staan om aan te
geven dat het om een bestraald
product gaat.
De bestraling zal de aardbeien een
aantal dagen langer houdbaar maken
