'Dit
is
geen
hobby; die
Je
suikerzakjes spaart'
-70-80
ulden
ïdkoper
^heren
jassen
49~59~
aal, venlo.
HI
SIS
if
H. van Daal van het jubilerende
oorlogsmuseum in Overloon:
mm
nn
bi
Zaterdagbij lage van 1 mei 1971
iHHH
Het Nederlands Nationaal Oorlogs en Verzet Museum in Overloon
bestaat deze maand 25 jaarAanleiding voor Beatrix en Claus om
op 8 mei a.s. een bezoek te brengen aan het openlueht-museum.
Wim Wennekesdie de oorlog zelf niet heeft meegemaakt, ging naar
Overloon, bekeek het museum en sprak er met de initiatiefnemer H.
van Daal. Vooral over deze laatste gaat dit verhaal. Want hoe voelt
dat Vijfentwintig jaar na de bevrijding nog steeds tot aan je nek
in de oorlog zitten?
Indrukwekkend
Onmenselijk
ËÈËÊm.. Hmhbh
-enkonfektie
e konkurrentie,
ren, Van Dal
n.
tie, in allo Meuren
op U te wachten,
U echt niet nat voor
met zware nylaa
iNWERKENDE BAKKERS) HEPEl
rgen op Zoom
vrn.
uit
-
teSfliÊ!
-
h -
liHl
nffiili
Je
door
Wim Wennekes
foto's
Anton Werker
De afspraak was: 1 uur op liet
gemeentehuis van Vierlings
beek. Vragen naar H van
Hendrik van Daal. Die wist
er alles van. Hoe liet museum
ontstaan is hoeveel bezoekers
en zo. En dat was hem dan:
een licht voorover gebogen fi
guur, die zich klokke 1 van
de zonovergoten bank voor
het gemeentehuis verhief. V an
•op tot teen beantwoordend
aan het standaard-signalement
van de gemeente-ambtenaar.
■.Ja, ja, ik weet er alles van."
Handgebaar van Volg Me
Maar. Kouwe kelder onder
het gemeentehuis en hij ge-
'i.ik van start: „Het was eind
1944. Laatste dag van oktober.
Kadavers gezien, mijnenvel
den, uitgebrande pantserwa-
i Wagens. Triest gezicht. Had
bij Ieperen, vlak bij de Fran-
sc grens, een privé-oorlogsmu-
seum bezocht. Dacht toen ik
oog in oog stond met de toe
stand hier in Overloon: zoiets
moeten we hier ook hebben.
(Grote hap adem. Dan: „Kof
fie, heren? Melk? Suiker?")
voorgelegd aan de burge
meester. Akkoord. Schrijf
maar: dat was een klein won-
der. Grote vergadering gehad
I nog vóór de bevrijding van
het noorden. Met 22 mensen,
me stuk voor stuk rijk hadden
kunnen worden, als ze toen
een kippekooi hadden gehad,
'onder enige uitzondering
werd gezegd: dat moeten we
doen. En zo is liet gebeurd
ook En hij maar verder ver
tellen. Toonloos, in korte af
gebeten zinnen. Niet reage
rend op vragen voordat hij
rijn, inde loop der jaren ai
honderden malen gedane ver
haal afgemaakt heeft. Dan
eindelijk, glurend vanonder
z'n bril: „II wou wat vragen?"
Ziedaar H. van Daal, een ver
grijsde gemeenteambtenaar,
die sinds 1945 al zijn tijd ziet
opgaan aan zijn baan als
waarnemend gemeentesecre
taris van Vierlingsbeek en als
stichting-secretaris van „Ne
derlands Nationaal Oorlogs-
en Verzetsmuseum" te Over
loon. Veertien hectare boom
rijk gebied waar eens de ko
gels en later weer de vogel
tjes .floten. Waar je tegen be
taling van 2 gulden per per
soon 49 forse overblijfselen
uit de Tweede Wereldoorlog
in de openlucht kunt aantref
fen. Voor wie de witte pijltjes
terzijde van de wandelwegen
volgt, variërend van een Pan-
ther-tank tot een V-l. Daar
tussendoor nog de overdekte
wapenhal, het indrukwekken
de documentatiemuseum en
een Chapelle Ardente.
Hoe voelt dat nou om daar al
25 jaar tussen te zitten?
H. van Daal: „Oh. Ja. Nou.
M'n carrière zit in het mu
seum. Eigen schuld. Eigen
stomme schuld. Niet over pra
ten, maar ik had veel meer
kunnen worden dan waarne
mend gemeentesecretaris. Ik
studeerde rechten. In Nijme
gen. Moest kiezen toen duide
lijk werd. dat het met het
museum menens was. Ik zag
dat het wat kon worden. Dus
ik stopte. Kreeg later nog
drie aanbiedingen van elders
Ik heb het niet gedaan. Dus
ook niet vragen: zou U het
Souvenir uit Overloon: een aansteker in de vorm van
een granaat, tank of kanonnetje.
nog eens doen? Heeft geen
zin om zo te praten. En ook
niet schrijven over: ZIJN
Levenswerk, (glimlacht voor
het eerst). Ik heb 't gewoon
gedaan, omdat ik vond dat
het nodig was. En 't is gelukt
Dat is maar goed ook, want
een mens moet voldoening
hebben. Honderdtachtigdui
zend bezoekers in een jaar
Zonder propaganda. Want dat
kan niet. Propaganda maak je
voor wasmiddelen. En nou
ook niet zeggen, dat het m'n
hobby is, want een hobby heb
je als je suikerzakjes spaart.
Ik ben idealist met m'n beide
benen op de grond. Als op 8
mei de prins en de prinses ko
men, mogen ze mij op de ach
terste bank van de kerk zet
ten. Als het zonnetje maar
schijnt en alles goed gaat. Zo
is dat."
Het oorlogsmuseum in Over
loon. Eén grote verzameling
moordtuigen. Met binnen in
de wapenhal temidden van al
le bestaande soorten hand
granaten ook een klein blik
ken doosje met het bijschrift:
„Verbanddoos,je van het Ne
derlandse leger".
Een en ander beschermd door
metershoge ijzeren hekken. Is
het gevaar nou niet groot, dat
Overloon gezien wordt als
een soort dierentuin?
H. van Daal: „Goeie vraag. Is
me overigens al meer gesteld.
Ze hebben gezegd: jullie ma
ken reclame voor de oorlog.
In plaats van bordjes met
„Dit is een olifant" zetten jul
lie „Dit is een taak". Dat is
Enkele grote stukken in het openluchtmuseum. Op de achtergrond een Mitchell B-25 bommenwerper.
niet waar. Het is niet puur
een herinnermgsmuseum. Dal
zou teveel een kijkobject in
de VVV-sfeer worden. We
hebben hier eerder te maken
met een anti-oorlogsmuseum,
dat niet is opgezet ter meer
dere eer en glorie van de va
derlandse legers. Hier staan
de getuigen van een onmen
selijke periode in onze ge
schiedenis. Het is gek, maar
de Nederlanders hebben het
nooit zo goed begrepen. De
Duitsers wel. D'r komen vee)
Duitsers hier. En laat me u
vertellen: ze hebben wroe
ging. Vermengd met schaam
tegevoel. Ze zijn stil als ze
hier door het park wandelen
Zo mak als een lammetje
Heel af en toe gaat het mis
Een tijd geleden leidde ik eer
groep Duitsers door de docu
mentatie-afdeling. Daar heb
ben we o.a. een foto hangen
van 'n hele dikke Duitser, die
op het Binnenhof een onder
scheiding krijgt opgespeld. Bi.i
het groepje zat ook zo'n lange
Duitser. Die had ik eigenlijk
meteen al in het snotje. En ja
hoor. Die vent ziet die foto en
hup: poot omhoog. Zal wel
een opwelling geweest zijn.
maar toch Het zijn en
blijven Pruisen hè. Maar be
grijp me niet verkeerd. Dal
mag je niet van iedereen zeg
gen. Zou ook onzin zijn. Maar
bij bepaalde naturen blijft hël
leven. Kan_ ook niet anders.
Zijn zo opgevoed. Alle begrip,
maar tot op zekere hoogte na
tuurlijk. Daarom is Overloon
ook geen tentoonstelling van
haat, want haat brengt isola
tie. Ze hebben al tegen me ge
zegd, dat we in 'onze folder
veel meer een haat-toon moes
ten aanslaan. Laten zien wat
ze ons aangedaan hebben. Ben
ik tegen. Ook al krijg ik wel
eens een grote mond van ze
Geeft niet. Raakt me niet
Dan ga ik kalm tegen zo'n
man aanpraten. Moet je zier
wat er dan gebeuren gaat
Mak. Zo mak als een lamme
tje. De zeldzame wanklanken
komen echt niet alleen van dr
Duitsers hoor. Bij sommige
Nederlanders broeit er ook
nog wel eens wat.
Ik zal u vertellen. We hadden
een gastenboek. Hebben we
weg moeten doen. Wat daar
niet allemaal m geschreven
werd óók door Nederlan
ders. D'r zat een pagina in en
daar stond op: „We komen te
rug en dan doen we het nog
eens dunnetjes over". Dat
was van een Nederlandse SS-
er. Maar daar moet u niet te
veel over schrijven. Er zijrj
veel meer positieve dingen te
vertellen. Bijvoorbeeld van
die boer uit Ladelund. Dat
kamp waar de mensen van
Putten-op-de-Veluwe gezeten
hebben. Daar was een boer.
Christoph Müller. Die werd
gedwongen om in het kamp
te werken Na vier dagen
nam-ie al boterhammen en
kranten mee. Hielp waar-dir
kon. Werd ontdekt. Vast ge
zet. Dat heeft 'm nooit meei
losgelaten al die ellende. Tot
dat vrienden zeiden: je moet
je herinneringen vastleggen
in een boek. Of schetsen ma
ken. Het is uiteindelijk een
knutselwerk geworden. Een
barak met poppetjes. Via via
is het hier terechtgekomen.
Vorig jaar heeft prins Bern-
hard het onthuld en een
kwartier met die boer ge-
piaat. Toen het voorbij was
zei Müller me: „Zo, nou ben
tk alles kwijt. Eindelijk".
Kijk, dat bedoel ik nou. Bü
zoiets kun je niet praten over
een hobby. En ook niet over
een dierentuin of een speel
tuin. Je moet dan ook niet te
gen je kinderen zeggen: Kom,
wc gaan gezellig een dagje
naar Overloon. Je gaat niet
gezellig naar Overloon. Je
komt hier voor bezinning. Om
te leren van het verleden. Het
moet je duidelijk worden, dat
zoiets nooit meer mag gebeu
ren. Daarom hebben we de
commerce ook zoveel moge
lijk geweerd. Ja, goed. D'r
liggen twee souvenirwinkels.
Maar daar hebben wij niet
aan meegewerkt. Daar krijg
je aanstekers in de vorm van
een tank of handgranaat En
ijs. Dat laatste kan ik nog be
grijpen. Maar van die tankies
zou je zeggen: ze leren het
nooit".