ie is er
nu eisen
verantwoor
in een ziekenhuis?
PERS OVER STEMBUSSLAG
VIJF ZETELS ER BIJ
r
Toch nog onkruid in
bietenpercelen?
Ook weinig onkruid
kost veel handwerk
Betanal
f\
P
DEN UYL:
Ingrijpende verschuiving
DREES JR.
Niet opnieuw stemmen
VERINGA
Uitzien naar partijen
rrieo
Schatkist verdient
goed aan verkiezingen
binnenland
buitenland
Hoofdzuster
Fatale fout
Meer aandacht
'n kaas
voor oranje
STEUN
DEUR DICHT
FORMATIE'
Onleefbaar land
Haarstukje
<J>
Bieten verdragen géén
onkruid, wél Betanal.
Daarom neemt een
goede boer geen risico
en spuit
Direct
na opkomst
6-7X L/ha
VRIJDAG 30 APRIL 1971
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT/ARNHEM De gang van zaken in zieken
huizen staat meer dan ooit in het centrum van de belang
stelling. Er is stof genoeg;
de kwestie van de verantwoordelijkheid is door de affaire
Paula F. nadrukkelijk ter discussie gesteld.
in anderhalf jaar tijd zijn de wachtlijsten van patiënten ver
dubbeld.
specialisten en artsen worden geconfronteerd met een politiek
streven naar nationalisering van de gezondheidszorg.
er bestaat een tekort aan verplegend personeel.
daardoor komt het voor dat hele zalen van ziekenhuizen leeg
blijven staan.
de inspraak die de bevolking wenst komt niet altijd via de
regentencolleges tot zijn recht.
denken is de schrikreactie die de
affaire Paula F. heeft veroorzaakt
aanleiding geworden tot maatrege
len. Want als dan die arts bij de
wet toch verantwoordelijk gesteld
kan worden voor wat een leerling
verkeerd doet, dan ontstaat er ten
toestand dat de doctoren zelf de
fles bloed voor een transfusie moe
ten aansluiten en zelf een infuus
aanleggen. Dat was de conclusie
die in meerdere ziekenhuizen
wordt getrokken. Het betekent wel
dat de arts 's avonds of 's nachts
telefoontjes krijgt. Niet voor een
spoedgeval, maar met de bood
schap: Komt u even dat infuus
aanleggen?...
In gesprekken wordt' duidelijk
dat de verantwoordelijkheid van
specialist, assistent, hoofdverpleeg
ster, suhhoofd, gediplomeerde ver
pleegster, leerling-verpleegster
sinds de uitspraak van Paula F's
radasman, de arts-jnrist mr. dr.
Scliuurmans-Stekhoven in veel zie
kenhuizen tot maatregelen heeft
geleid, maar de zaak er niet duide
lijker nocli eenvoudiger op heeft
gemaakt. Schuurmans-Stekhoven
stelde de specialist verantwoorde
lijk voor wat de leerling fout doet.
Een arts legt uit hoe de verhou
dingen binnen het ziekenhuis in
feite liggen: „De regenten zoeken
een stel specialisten uit die in het
ziekenhuis komen werken. Mo
menteel is het nog gebruikelijk dat
men die specialisten ruimte en mo
gelijkheden biedt om zijn patiënten
te behandelen. Hij wordt niet door
het ziekenhuis betaald en is aan
het ziekenhuis voor de behande
ling alleen verantwoording schul
dig bij grove schuld of nalatigheid
en verder voor zijn optreden. Art
senassistenten zijn meestal in oplei
ding bij de specialist, nemen hem
werk uit handen en worden door 't
ziekenhuis betaald volgens richtlij
nen van de Maatschappij tot Be
vordering van de Geneeskunst.
Voorts vallen ze onder de sociale
voorzieningen. Verpleegsters ten
slotte werken onder een volledige
cao en zijn in dienst van het zie
kenhuis niet bij de specialist of
arts". Ondanks deze bekende afba
kening blijft er verwarming be
staan over de vraag: wie is verant
woordelijk?
Wanneer een leerling-verpleeg
ster een fatale fout maakt blijft
voor velen de vraag: is zo'n kind
bij de wet te vervolgen, of juist
haar hoofdzuster of die haar ver
vangt of de arts of diens chef? Een
specialist: „De hoofdzuster, of haar
vervangster, maakt met de arts de
visite langs de bedden en ontvangt
de opdrachten. Zij heeft dus de
verantwoordelijkheid voor de uit
voering ervan. De verpleegster of
leerling die zo'n taak uitvoert is
niet door de specialist, maar door
het ziekenhuis, de directie, uitge
zocht. De arts kent haar vaak niet
of amper. Hoe kan hij dan verant
woordelijkheid voor haar dragen?
Bovendien: een arts kan geen op
drachten geven aan een verpleeg
ster. Dat moet via de hoofdzuster
of haar vervangster". Hoewel ve
len in vele ziekenhuizen er zo over
De conclusie van bovenaange
haalde specialist: „Je kunt een
niet-gediplomeerde in geen geval
de verantwoordelijkheid laten dra
gen. Maar de verantwoordelijkheid
voor de leerling-verpleegster ligt
bij de hoofdzuster zoals die van
mijn assistenten-in-opleiding bij
mij ligt. Men vergeet overigens
dikwijls dat de inspraak in het
ziekenhuis ook wat het aannemen
van verplegend personeel betreft,
via de regenten loopt. Een leerling
wordt aangenomen door het zie
kenhuis, en het ziekenhuis wordt
bestuurd door de regenten, een
vertegenwoordiging van de bevol
king. Indien die inspraak niet opti
maal functioneert zou er bijvoor
beeld aan de bezetting of de struc
tuur van zo'n college kunnen wor
den gesleuteld..."
De manier waarop is opgetreden
tegen Paula F. gaat, hoewel de
fout nooit is goed te praten, uit
van een veel te zware verantwoor
delijkheid op de verkeerde plaats.
En dit terwijl er al zo'n tekort is
aan verplegend personeel. Er
wordt tegenwoordig in veel zie
kenhuizen teveel gevraagd van de
verpleegsters, zowel op de afdelin
gen als in de operatiekamers.
Overwerk leidt tot gespannenheid,
ook bij leerlingen. Samen met de
dreiging van een te zware indivi
duele verantwoordelijkheid en het
niet overgrote salaris kan dit het
verpleegsterstekort alleen nog
maar vergroten. Met mogelijk nog
meer zalen die leeg blijven staan
omdat er geen verpleegsters zijn.
Sinds een jaar of anderhalf zijn
de wachttijden voor de patiënten
die behandeld willen worden in
elk ziekenhuis en voor alle specia
listen verdubbeld vertelt een spe
cialist. „De bedden zijn constant
vol. Acuut opnemen is bijna niet
meer mogelijk. Dat ligt aan het
simpele feit dat de patiënten van
nu veel meer aandacht krijgen.
Het aantal onderzoek- en behan
delingsmethoden is vergroot. Vaat
ziekten krijgen bij alle specialismen
veel meer aandacht, vooral bij car
diologen, internisten en chirurgen.
Dat betekent meer werk, meer
tijd. En tegen die achtergrond
speelt het tekort aan verpleegsters
en bedden een rol. Nationalisering
van de gezondheidszorg kan dit
probléem nog slechts vergroten.
Arts is nog een vrij beroep. Wij
stellen zelf ons honorarium vast.
De politieke teneur van het mo
ment is dat men daarvan al wil:
specialisten en artsen ni dienst
stellen van een ministerie of in
stelling tegen een vast honorari
um, met alle voor een normaal
mens geldende arbeidsvoorwaar
den, zoals ook een achturige werk
dag, vijf dagen in de week. Maar
dan heb je wel veel meer artsen
nodig. En dan kun je de binding
arts-patiënt wel vergeten. „Mijn"
arts bestaat niet meer, en veel
meer doktoren dan nu nemen ken
nis van de soms zeer vertrouwelij
ke situatie waarin een patiënt ver
keert. Bovendien zijn de inzichten
in bepaalde behandelingsmethoden
vooral op sociaal-psychologisch ge
bied, bij elke arts anders. In Enge
land heeft men er ervaring mee.
En die is, dat de patiënten er de
dupe van worden. Daar zijn nog
langere wachtlijsten. Daar komen
nog beklemde breuken voor omdat
men de mensen veel te lang laat
rondlopen. En dat ligt vooral aan
het feit dat een specialist hetzelfde
salaris verdient of hij nou vijf of
tien breuken doet. Een arts is ook
maar een mens".
(Van onze redactie binnenland)
BREDA. De meeste Nederlandse
persorganen hebben gisteren uitvoe
rig commentaar gegeven op de ver
anderingen op de politieke kaart van
Nederland. Hieronder enkele uittrek
sels uit commentaren.
DE VOLKSKRANT ziet de beste
oplossing voor de problemen bij een
kabinetsformatie (nu geen van de
twee blokken „een werkbare rege
ringsmeerderheid" heeft behaald) in
een hernieuwd „treffen" tussen de
drie confessionele partijen en de drie
van de progressieve combinatie. „Zij
het zonodig in een extra-parlemen
tair kabinet. Alleen een kabinet met
een brede vertrouwensbasis heeft dc
kans om, omspoeld door die moeilijk
heden, nog een zo goed mogelijk pro
gressief beleid te voeren." De krant
is echter wel pessimistisch op dit
punt.
DE TELEGRAAF toont zich tevre
den over de opkomst. Herstel van de
huidige regeringscoalitie is onmoge
lijk geworden. „Het ligt voor de hand
dat onderhandelingen met DS'70 zul
len worden geopend, om samen met
de drie christelijke partijen en de
VVD een kabinet te vormen." De
krant ziet een nadeel in het „hetero-
f/r"8" p°ülieke karakter van DS'70.
Maar wanneer de club van Drees jr.
wél in een kabinet zou kómen, dan
zal „bestrijding van de inflatie in
ieder geval vooropstaan." En dan
hoeft men niet ongelukkig te zijn met
deze uitslag.
Het ALGEMEEN DAGBLAD legt
de nadruk op de sleutelpositie van
DS'70. Ook dit blad vindt een vijf-
partijenkabinet (KVP, CHU, ARP,
VVD, DS'70) het meest logisch. Drees
jr. c.s. moet dan wel een belangrijke
stem krijgen op grond van de zege.
Hetgeen niet wegneemt, „dat de po
litiek muurvast lijkt te zitten".
HET VRIJE VOLK meent dat een
eerste stap is gezet naar duidelijke
politieke verhoudingen, maar de kie
zers hebben tevens „ons land op de
grens van de onregeerbaarheid ge
bracht". Er zijn nu twee mogelijk
heden: een minderheidsregering van
de „nieuwe drie" (die nieuwe verkie
zingen uitschrijft) of een kabinet van
de verliezende regeringspartijen
DS'70. Door interne verdeeldheid zou
dit laatste kabinet niet lang stand
houden. In beide gevallen dus nieu
we verkiezingen „met dezelfde keu
zemogelijkheid" als nu.
Volgens NRC-HANDELSBLAD zit
in de vorming van een kabinet met
DS'70 (plus de „zittende" partijen)
de enige mogelijkheid. Maar wat er
ook uit de bus komt, het „zal niet
anders dan als een overgangskabinet
kunnen worden betiteld. Bij nieuwe
verkiezingen wanneer die ook zou
den worden gehouden zullen de
18-plussers aan bod komen, en van
die verjonging van het kiezerskorps
profiteren in elk geval niet de con
fessionele partijen. De nieuwe meer
zuivere politieke scheiding van gees
ten gaat dus door."
DE GELDERLANDER bejubelt de
grote opkomst. „De wegblijvers van
voorheen en de joijge kiezers hebben
in wezen voor een verrassende uit
slag gezorgd." De krant noemt de
club van Drees jr. de grote overwin
naar. Belangrijker vindt de krant het
echter dat de deconfessionalisering in
de politiek is voortgegaan en dat de
uitslag een nederlaag voor de rege
ringspartijen is. Er wacht een zeer
moeilijke kabinetsformatie, want er
bestaat in zoverre weinig duidelijk
heid „ten aanzien van de vraag: in
welke richting en op welke wijze het
volk geregeeerd wenst te worden".
De PvdA had de deur voor de KVP
niet bij voorbaat dicht moeten gooien,
terwille van die duidelijkheid.
DE NIEUWE LIMBURGER meent
dat er zelden „een politicus in Ne
derland zich zo behaaglijk heeft ge
nesteld" als de heer Drees jr. Hij
staat klaar om in de bres te springen,
die in de ehristelijk-liberale coalitie
is geslagen. De christelijke partijen
zouden wel zwaar voor zijn hulp
moeten betalen. Drees jr. heeft goede
argumenten voor het uitschrijven
van een zware rekening. „Hij kan er
ook nog enkele ontlenen aan de jong
ste jammerklachten van bankpresi-
dent Zijlstra."
DE WAARHEID noemt de zware
nederlaag van de regeringspartijen
het belangrijkste feit. De acties tegen
het beleid van het kabinet-De Jong
hebben hun uitwerking dus niet ge
mist. „De versterking van de linkse
krachten komt in de eerste plaats tot
uitdrukking in de nieuwe zetelwinst
van de CPN." De nederlaag van de
regering-De Jong is de nederlaag van
tal van gehate maatregelen. De anti-
stakingswet moet worden ingetrok
ken, evenals de huurharmonisatie.
De loonwet moet verdwijnen. „De
mogelijkheid om na de regering-De
Jong zelf ook haar politieke wange
drochten te verslaan is duidelijk aan
wezig."
DEN HAAG (ANP) De schat
kist is 112.000 gulden rijker gewor
den, doordat elf partijen de kiesdeler
(42.107 stemmen) niet hebben ge
haald. Daarmee verspeelden zij de
waarborgsommen, die zij per kies
kring bij de indiening van hun kan
didatenlijst hadden gestort.
(ADVERTENTIE)
met vergeten.,. Frico eten
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Toen in de
nachtelijke uren van woensdag
op donderdag de einduitslag van
de verkiezingen bijna geheel be
kend was, gaven de diverse lijst
trekkers de volgende commen
taren:
Van Mierlo (D'66): We zullen een
tijdje een minderheidskabinet moe
ten laten regeren en dan nieuwe ver
kiezingen houden. Er is nu immers
een keuze-mogelijkheid en die zal
over b.v. zes maanden nog duidelij
ker zijn. Den Uyl zou nu premier
moeten worden van het minderheids
kabinet. Nieuwe verkiezingen zullen
er zeker moeten komen.
De Gaay Fortman (PPR): in het
zuiden hebben we flinke klappen
gekregen en hebben we katholieke
arbeiders verloren aan de PvdA, in
het noorden en oosten bleven we
gelijk. We zijn nu geen partij van
katholieke arbeiders meer. Laat de
confessionele partijen nu maar het
progressieve minderheidskabinet
steunen. Al met al ben ik half ge
lukkig met de verkiezingsuitslag.
De heer Drees jr. (DS'70) voelt er
niets voor om over enkele maanden
opnieuw weer verkiezingen te gaan
houden. Dat zou zijns inziens het
prestige van de parlementaire demo
cratie schaden. Hij verwacht door de
confessionelen en de liberalen voor
een gesprek te worden uitgenodigd.
Ais men bereid zou zijn het'beleid
van het kabinet De Jong te wijzi
gen wil dr. Drees wel serieus gaan
praten.Hij wil dan zelfs wel het
KVP-program van prof. Steenkamp
hanteren, maar op een aantal pun
ten overheidsuitgaven, belastingen,
bevolkingspolitiek) een andere koers
varen,
Dr. Drees vond, dat in de KVP en
AR mogelijkheden zitten voor een
ander beleid. De heer Drees zei er
geen zin in te hebben om minister
van Financiën te worden.
De heer Te Pas (Middenstands
partij), verheugd over het behalen
van zijn twee zetels, is wel bereid
een combinatie van VVD, confessio
nelen en DS'70 te steunen.
Drs. Den Uyl (PvdA) sprak van
een heel ingrijpende verschuiving:
„Er heeft een scheiding der geesten
plaats gehad." De heer Den Uyl heeft
geen behoefte aan een gesprek met
DS'70. Hij dacht dat zijn partij ge
wonnen had van KVP en CHU, maar
verloren had aan DS'70.
Drs. Den Uyl vond, dat D'66 haar
minder sterke groei als prijs heeft
moeten betalen voor haar moed tot
samenwerking. H'ij zei dat de pro
gressieve combinatie de enige con
structieve alternatieve regeringscom
binatie is gebleken. Het schaduw
kabinet heeft zijns inziens aanzui
gend op de kiezers gewerkt „We
gaan heel beslissende maanden te
gemoet," aldus drs. Den Uyl, die
sprak van een straffe nederlaag van
de regeringscombinatie.
Vooral de nederlaag van de CHU
vond hij heel gezond, gezien het
optreden van CHU-iijsttrekker
Udink. Hij meende voorts, dat de
verliezers van vandaag niet de aan
gewezenen zijn om voort te gaan
met regeren. Ook drs. Den Uyi ver
wacht nieuwe verkiezingen.
De heer Biesheuvel (AR) schreef
de winst van de PvdA toe aan het
verschijnen van het schaduwkabinet.
Het verlies aan DS'70 heeft de PvdA
kunnen compenseren door de winst
van mensen, die vorig jaar niet heb
ben gestemd.
Overigens wijst de uitslag volgens
de heer Biesheuvel wel uit, hoe fout
het geweest is van de PvdA om voor
de verkiezingen de deur voor de
confessionele partijen dicht te gooi
en. Hij was verrast over het VVD-
verlies, dat hij toeschreef aan het
optreden vain DS'70. De heer Bies
heuvel vond, dat de AR, ondanks
twee zetels verlies, toch overeind is
gebleven.
De heer Udink (CHU) zou het
toejuichen, ais de vier regeringspar
tijen en DS'70 met elkaar zouden wil
len gaan praten. Hij vond het voor
(ADVERTENTIE)
de hand liggend, dat de kabinets
formateur uit de confessionele par
tijen zou komen.
De heer Veringa (KVP) wenste
de heer Den Uyl geluk met zijn ver
kiezingsoverwinning. Hij vond dat nu
uitgezien moet worden naar partijen,
die bereid en in staat zijn met elkaar
een meerderheidsregering te vormen.
De heer Veriniga wees op het de-
confessionaiiseringsproces, dat de
confessionele partijen parten speelt.
Het zal een zware opgave zijn die
lijn om te buigen. Op dit deconfes-
sionaliseringsproces wezen ook de
heren Biesheuvel en Udink, evenals
premier De Jong dat deed.
De heer Geertsema (VVD) zei, dat
de regeringspartijen nu DS'70 in hun
samenwerking moeten betrekken. Hij
zag geen reden tot het houden va»
nieuwe verkiezingen.
De heer Jongeling (GPV) was zeer
ingenomen met het behalen van een
tweede zetel. Hij betreurde het, dat
de confessionele partijen achteruit
waren gegaan.
De communist Wolff, die een zetel
winst kon begroeten, constateerde
dat zijn partij „langzaam maar ge
stadig vooruit gaat".
Premier De Jong is tegen een
tweede verkiezingsronde. „De kie
zers hebben nu gesproken en nu
zullen de gekozen parlementariërs
voor de formatie moeten zorgen."
Aan het verlies van de confessionele
partijen ligt volgens hem een com
plex van factoren ten grondslag.
Naast „geen volledige tevredenheid"
over het regeringsbeleid zag ook hij
als oorzaak de deconfessionalisering.
Hij betreurt dat, want „ik meen dat
godsdienst en politiek niet te schei
den zijn". Hij wenste de PvdA geluk
met het „heel mooie resultaat" en
zei, dat het schaduwkabinet kenne
lijk aan veel mensen heeft geapel-
leerd. Op vragen, welke partijen nu
een kabinet zouden moeten gaan
vormen, wilde hij niet ingaan.
CNV-voorzitter Lanser meent, dat
er zo snel mogelijk een regering moet
komen. Met de economische proble
men die op het ogenblik de kop op
steken, is het niet gewenst dat er
gedurende lange tijd een demissio
nair kabinet optreedt.
Demissionaire minister G. H. Ve
ringa is gisteren gekozen tot nieuwe
voorzitter van die KVP-fractie, mr.
Nelissen is benoemd tot vice-voor-
zitter. De heer Biesheuvel is her
kozen tot voorzitter van de AR-
fractie.
Ook de lijsttrekker van de C.H.U.,
drs. B. Udink, is gekozen tot fractie
voorzitter.
Brieven »ooi deze rubriek moeten met vol
ledige naam en adres worden ondertekend. Bij
publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts
bij hoge uitzondering zal van deze regel wor-
den afgeweken. Naam en adres zijn dan bij
de redactie bekend. Publicatie van brieven
(verkort of onverkort) betekent niet dat de
redactie het in alle gevallen eens is met in
houd, c.q. strekking.
In „De Stem" van zaterdag j.l.
werd betoogd, dat Brabant zuinig
moet zijn op zijn groen en ervoor
dient te zorgen dat het niet één
pretpark wordt. Ik geloof niet dat
dit gevaar zo groot is. Als 'men maar
rustig! blijft doorgaan met het bou
wen van fabrieken en dan daarnaast
nog een grote luchthaven aanlegt
(en als het economisch belang; dit
eist, dan komt die er gegarandéérd).
dan wil er straks niemand nog in
Brabant wonen, laat staan repreëren.
Dan gaan we met z'n allen (we
hebben tóch allemaal een auto!)
naar de Eiffel en de Ardennen en
kunnen ze daar pretparken bouwen.
Leve de welvaart!
Alleen als we gaan inzien dat het
in een land als het onze eenvoudig
niet meer kan om nóg meer groen
nóg meer ruimte, nóg vmeer stilte,
nóg meer frisse lucht op te offeren
aan de portemonnee, dan kan een
ramp worden afgewend. Gelukkig
sta ik in die overtuiging niet alleen:
zie de protesten tegen Progil en de
militaire oefenterreinen bijvoor
beeld.
Welvaart als zodanig is natuurlijk
een goede zaak en daar gaat het
hier ook niet om. Waar het om gaat
is, dat we voor de onafwendbare
keus staan: óf een wat langzamer
welvaartsgroeitempo, óf een onleef
baar land. Zo eenvoudig is het m.i.
en ik ben ervan overtuigd dat velen
'met mij van oordeel zijn, dat een
luchthaven in West-Brabant gewoon
niet kan en dat alleen al het spelen
met die gedachten een spelen met
vuur is. Ik hoop, dat ook de leden
der betrokken gemeenteraden, die
toch uiteindelijk namens ons alien
de dienst behoren uit te maken,
hiervan evenzeer doordrongen zullen
zijn.
BREDA
W. GIESEN
Een artikel in uw dagblad gelezen
over de haarstukjes. Het is met de
haarstukjes (ondergetekende heeft
er een) een ellende van begin tot
het eind.
Want als ze een half jaar oud zijn,
beginnen ze door de zon goed zicht
baar te verkleuren; dan moet de
kapper hem weer proberen op kleur
te brengen. Ik ben al bij die goede
kappers geweest, die hem niet meer
op de juiste kleur zoals van de
fabriek kunnen krijgen.
Wij hebben dus nu geen kaal
hoofd meer voor 600, maar we zijn
nog wel goed herkenbaar met onze
haarstukjes.
CAP. A.D. IJSSEL J. SPRONK
Uitbundig ge,juich van Den Uyl. Voorlopig vijf zetels er bij.
L 471/22
Betanal
