i De unieke verkiezing van 'Had-j e-memaar' PRIJS-SLAGKLANTEN1 ZITTEN G0ED...MET GR00THANDELSPRI1S SE WEK VEEOELSJMTII MAAR! 259 F F 3® 199 2» PRIJS-SLAi Nog voor het voetbal uitslag stembus DIE KEIHARDE PHJ&SLAG PRIJZEN MAKEN 't LEVEN S0EDKDPER CGHEHI MINSTENS fl.12.50 VRIES-VERS-VLEES 8 AMSTERDAM BROEDDE IN 1921 VREEMD ELECTORAAL EI UIT BRAADKUIKENS BADSTOFSLIPPERSi DIV. MODERNE KLEUREN KINDEREN 400 I DAMES JAC. HERMANS N.V. CONCERT VOOR GEHANDICAPTEN UIT HELE LAND IN HET AMSTERDAMS CONCERTGEROUW Wilson keert zich tegen EEG-onderhandelingcn mHKii 1II1II1 li papier lllll jroor uw pen DE MOND VOL OVER KIEZEN 01 buitenland .vm-rf» ■^^;3WWKk METSELAAR CEL NOS HOUDT SCHADUWVERKIEZINGEN TIP VOOR HEEL RIJKEN Mr. Van der Stoel: Geen vliegtuigen voor Portugese wapentransporten ENGELSE JAM ROL LEVER PASTEI KOFFIE FILTERS CAFÉ NOIR CEYLON THEE TABLET SUIKER op koninginnedag 30 april a.s. zijn onze filialen tot 13.00 uur geopend BOTERHAM - KORRELS SPEKSNU - BONEN HALVE PERZIKEN APPEL - MOES SPEKSNU- WITTE BONEN HONDEN VOEDSEL EXPORT PILS ODOREX SPRAY RUNDER LAPPEN GEHAKT KI KI SHAMPOO HAND-ZACHT OOST6URG, VLJSSINGENlhuraswegl.HOOGERHEIDE enSGHUNDEL Minimumloon Kiezer-kerk-pohtiek Mej. Kessel (PPR) Stemverklaring El|lillllllllll== WOENSDAG 28 APRIL 1971 «*- i»*9" V, "q!P O® A 1Rii j (Van onze correspondent) AMSTERDAM Hoe raar het politieke balletje ook rolt zo bizar als op 27 april 1921, gisteren precies vijftig jaar ge leden dus, kan het er onmogelijk toegaan. De avond van die gedenkwaardige dag zag niemand minder als overwinnaar uit de stembusstrijd tevoorschijn komen dan Cornelis de Gelder, alias „Had-je-me-maar", alias August de Domme. Amsterdam heeft wel meer vreemde electorale eieren uitgebroed (de tafeltennisser Cor du Buy met zijn partij sportbelangen, Provo, de Kabouters, om de meest recente te noemen), maar zo bont als toen heeft het hoofdstedelijke kiezersvolk het nog nooit gemaakt. „Had-je- me-maar" was namelijk niet alleen een straatventer van laag allooi die overdag bedelend rondging op het Rembrandtplein en zich 's nachts in het eerste het beste plantsoen te ruste legde hij was ook een chro nische alcoholist met nevels in zijn brein, zo dicht dat ze te snijden waren. „Had-je-me-maar" is in zijn tumultueuze leven bij de meest uit eenlopende zaken betrokken geweest. Hier lijkt hij reclame te maken voor de staatsloterij. Wat wilde het geval? Toen de gemeenteraadsverkiezingen van 1921 voor de deur stonden, was er juist nogal gesleuteld aan de kies wet. Het algemene stemrecht was ingevoerd, maar tevens de stem plicht die we inmiddels weer als zijnde autoritair en paternalistisch bij het vuilnisvat hebben gezet. Nu waren ze in die dagen ook niet gelukkig met die stemplicht, zij het om een andere reden. „Je rein ste stemdwang", werd er gemord. „Zoals de wet nu ligt, kan de eerste de beste dorpsidioot in de gemeenteraad gekozen worden". En men besloot, althans in Amster dam, maar meteen de daad bij het woord te voegen. Die „men" waren een aantal, ra dicale groeperingen waaronder de dadaisten, de kunstenaars-vereni ging „De Anderen" en de vereni ging van anarchistische taxichauf feurs. Ze bundelden hun krachten in de vrije socialistische groep, door d-e volksmond al snel tot „ra- paljepartij" omgedoopt, en vatten het plan op om Cornelis de Gelder kandidaat te stellen voor de ge meenteraad. Hun doel was de waanzin van de stemplicht te be wijzen en aan d-e baak te stellen. „Had-je-me-maar" leek hen daar voor de meest aangewezen fi guur. Hoe de toen reeds vergrijsde zwerver aan zijn bijnaam kwam, is gauw verteld. Tijdens de eerste wereldoorlog had in het Flora-the- ater de revue „Had je me maar" gedraaid. De directie liad Cornelis de Gelder gehuurd om als sand wichman reclame voor het spekta kelstuk te maken. De zwerver kweet zich zo uitbundig van zijn taak dat de naam bleef heklij ven. Maar het verhaal hoe hij erin was geslaagd tot de laagste sport van de maatschappelijke ladder -af te dalen, is ingewikkelder en heeft uiteraard de nodige tragi-sche af gronden. Cornelis de Gelder werd geboren op 22 november 1856. Zijn wieg stond in een nette burgermanswo- nin-g aan d-e Batavi-er-enstraait. Hij groeide op zoals dat in die duffe dagen hoorde en toen hij daarvoor de leeftijd had, besloten zijn op passende ouders dat hij moest worden opgeleid tot metselaar. Dit geschiedde. Toen hij zelfstandig de kost kon verdiénen, trouwde hij en daarmee kwamde tragedie in zijn leven. Zijn" vrouw namelijk, waar van hij zielsveel hield, stierf enke le jaren later in het kraambed, hem met drie kinderen achterla tend. Daarmee was voor de jonge Cornelis het zout uit de pap. Hij gaf zijn beroep en vastigheid op en begon te zwerven, zijn brood verdienend als acrobaat op kermis sen. Uiteindelijk keerde hij terug naar de hoofdstad, waar men hem langs de deuren zag leuren met pantoffels. Ondertussen raakte hij meer en m-eer aan d-e drank, het geen hem ertoe bracht iedere eer lijke broodwinning op te geven. Hij werd een van de best gekende straatfiguren van d-e twintiger ja ren, bedelend langs de terrasjes, moppen tappend vanuit zijn onge kamde baard, altijd een wandel stok in de hand en een kistje sigaren onder de arm. Zijn popula riteit steeg met d-e jaren. Dit d-an was de man die de rapalje-partij voordroeg als kandi daat toen dé gemeenteraadsverkie zingen van 1921 zich aandienden. Amsterdam wreef zioh vebaasd in de ogen toen hij per landauer naar het stadhuis werd gereden voor de officiële kandidaatstelling. De ver kiezingsrede die hij daar uitsprak, is goddank, voor het monkelend nageslacht bewaard gebleven en luidde aldus: „Er moet veel veran deren, mensen, in deze stad. Wij zullen strijden tegen de hoge prij zen. Wij zullen strijden voor ja- jempj-es via-n vijf cent want wie geen jajem drinkt is -een snoeper en snoepen is ongezond. H-et brood moet op 11 cent komen -en het v-et op 35 cent". Het waren programmapunten -die de bevo-lMnig moeten hebben aange sproken. Wat begonnen was ais een grap, liep kolossaal uit de hand. Bij de verkiezingen verenig de hij 13.179 stemmen op zich - ruimschoots voldoende voor een zetel in de gemeenteraad. Com mentatoren uit die da-gen noemden het met name verbazingwekkend dat zowel in de arme als in de rijke buurten royaal op de publie ke dronkaard was gestemd. Ondertussen zat burgemeester H.P. den Hartog lelijk in de nes ten. Wat moest hij beginnen met een infame zwerver in zo'n voor naam college als de gemeenteraad? Hij nam d-e zaak zelfs op met de secretaris-generaal van binnen landse zaken J. B. Kan, maar de verkiezing van „had-je-me-maar" was langs volkomen democratische weg tot stand gekomen, er viel geen moedertjelief meer aan te doen. „Oh nee?", moet burgemeester Den Hartog in ware regententrant hebben gedacht. En het volgende geschiedde. De zwerver werd door een politieman opgepikt in een plantsoen waar hij gewoonte ge trouw een uiltje lag te knappen. Tot dusver had de sterke arm hem ongemoeid gelaten maar nu zat hij opeens in de cel, beschuldigd van openbare dronkenschap en landlo perij. De wachtcommandant vond hem te vies o-m zijn aanwezigheid te kunnen tolereren en liet hem trans porteren naar een quarantaine-in richting voor ontluizing en ver schoning. Daarna werd hij voo-r d-e rechter gebracht die hem veroor deelde tot twee weken gevangenis straf. Terwijl hij die uitzat, teken de hij onder zachte druk een ver klaring dat hij afzag van de hem toekomende raadszetel. Daarmee1 waè voor de vroede vaderen het schandaal alsnog i-n d-e kiem ge smoord. Zijn plaats in de gemeen teraad w-erd ingenomen door Bsr- t-us Zuurbier, een socialistische straa-tred-enaar van grote allure die echter in de vergaderzaa-l op het Prinsenhof, zoals het Amsterdamse stadhuis met een wijdse naam heet, met stomheid geslagen leek en er nooit een zinnig woord heeft uitgebracht. Dat de jajem geen vijf cent werd, laat zich hierna gemak kelijk raden. De rest is gauw verteld. Van de gevangenis verhuisde „Had-je-me- maar" naar een kliniek voor drankzuchtigen -en vandaar naar een rijkswerkinrichting. Men slaagde erin hem grondig te gene zen, getuige het feit dat hij eind 1922 weer in het Amsterdamse straatbeeld verscheen maar nu keurig in het pak en geurend naar zeep. Daar leidde hij verder een deugdzaam bestaan, ventend met prentbriefkaarten waarop een aan hemzelf gewijd v-ers prijkte dat aldius eindigde: „Toe, help m'als De Gelder leven en niet meer al? Had-je-me-maar". (Van een onzer verslaggevers) HILVERSUM. Nog voordat vanavond het tv-voetbal begint kunnen de Nederlanders weten hoe de verkiezingsuitslag zal uitvallen. Marcel van Dam komt omstreeks zeven uur als „NOS- voorspeller" op het scherm om dat te vertellen. Op dat uur geeft hij nog geen exacte uitslag, maar wel kan hij on geveer zeggen wie de winnaars en verliezers zijn. Een nadere precise ring volgt rond acht uur. Om de NOS-prognose geen slag in de lucht te laten zijn, heeft Marcel van Dam ongeveer een jaar a-an de voorbereiding gewerkt. Samen met het team medewerkers vandaag zijn dat er 150 is volgens hem een waterdichte onderzoekmethode uitgewerkt. Marcel v-an Dam denkt de re presentatieve steekproef voor de Ne derlandse kiezer gevonden te neb ben. Daarvoor selecteerde hij 24 stem-bureau's met 20.000 ingeschre ven kiezers, waa-rvan vaststaat dat de uitslag in een bepaalde verhou ding het totale verkiezingsresultaat weerspiegelt. Aan de hand van vo rige verkiezingscijfers kan dat nauwkeurig worden nagegaan. Mar cel van Dam ging zo terug tot de verkiezingen van 1962. deze stembureau's, overal ver spreid in Nederland, houdt de NOS schaduwverkiezingen, met ei-gen stemhokjes, stembussen en stem potloden. De kiezers daar wordt vriendelijk gevraagd na de officiële verkiezing ook de NOS- stem uit te brengen. Als er een wetenschappelijk verantwoord kie- zersaantal het NOS-hokje binnen ils geweest, kunnen de schaduwver kiezingen beëindigd worden» Na de telling van de NOS-stem- min-g gaan de telexen werken en het computerbrein. Vanuit de NOS- stembureau's worden de resutaten via zeven telexen doorgegeven naar de IBM in Rijswijk. De telexen vervaardigen een bandje d-at daar na meteen de computer ingaat. In één van de t.v.-studio's staat ten slotte een machine die er voor mar cel van Dam herkenbare taal van maakt. Marcel van Dam, die gisteren druk in de weer was met de laat ste voorbereidingen, vertelde tus sen de bedrij ven door d-at hij van daag twee onderzoeken uitvoert. Behalve de prognose houdt hij ook het stemgedrag van de kiezers in de gaten. „Dat onderzoek is eigenlijk veel interessanter", zegt hij. „De mensen vullen een apart papiertje in. We vragen wat ze zojuist heb ben gestemd, wat de vorige keer hun keuze was, tot welke leeftijds groep ze behoren en wie van de zes lijsttrekkers van de gro-o-tste partijen de fo-rmateur van de nieu we regering zou moeten worden. Het resultaat daarvan komt van avond op t.v.'. Waar de NOS-stembureau's ge vestigd zjjn, houdt Marcel van Dam zorgvuldig geheim. „Je kunt de kie zers niet van tevoren instrueren want dan doorkruis je je onder zoek. Je hebt namelijk kans dat je de opkomst gaat beïnvloeden en dat mag niet". MARCEL VAN DAM Laat de heer Veringa ophouden met omhoog te kijken, anders strui kelt hij onderweg (Geertsema, VVD). Als er een nederlaag vOor de link se drie in zou zitten ik zie dat niet zitten zullen we blijven sa menwerken (Den Uyl, PvdA). Ik ziet een coalitie van confessio nelen en liberalen nog niet zitten (Veringa, KVP). Freule Wttewaal is een schat van een vrouw, maar een kind begrijpt dat ze in haar normale leven niet op de Dam zit (Mevrouw Van So merenDowner, VVD). Zo'n geluidswagen heb je toch wel nodig. Dan trek je tenminste de aandacht. Je kunt moeilijk zomaar iemand in zijn kraag grijpen en zeg gen: „Ik wil belastingverlaging". (W. Drees jr. DS'70) (Van een onzer verslaggevers) DEVENTER Tijdens 'n debat over het ontduiken van belasting heffingen heeft dr. Willem Drees jr. in 't vuur van het gesprek een tip weggegeven voor de heel rijken onder ons om belasting geld te besparen. En wie zou de mazen in het net beter kennen, dan degene die de hoogste ambtenaar van het ministerie, van Financiën is ge weest? Dr. Dres zei: „Als u belasting wilt ontduiken, en u bent heel rijk, dan moet u een vliegtuig kopen. Dat mag u aftrekken van de belastingen, en daarna kunt u het weer verhuren en er geld mee verdienen." „Mischien hebt u er iets aan (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG. Er mag geen spra ke zijn van leveranties door Neder land van Fokker-vliegtuigen aan Portugal, die voor wapentranspor ten in Afrika kunnen worden ge bruikt. De NAVO-landen die wa pens leveren voor gebruik in, de Portugese koloniën moet worden ge vraagd hiermee te stoppen. Dit staat in een nota over het bui tenlands beleid van de schaduw- minister van Buitenlandse Zaken in het alternatieve kabinet, mr. M. van der Stoel. Op een persconferentie zei hij dat Nederland een ruimhartiger, open toelatingsbeleid moet voeren voor Portugese en Amerikaanse deser teurs. Nederland moet zich actief betonen in de strijd tegen rassendis criminatie en kolonialisme. (ADVERTENTIE) MET VRUCHTENGELEI normale prijs BLIKJE UNOX normale prijs GEZINSPAK 120 STUKS N91002 prijs-stagprijs HEERLIJK KOEKJE PER PAK prijs-slagpnjs 500 GRAMSPAK normale prijs. KILOPAK normale prijs <50 GRAMSPAK MELK OF PUUR WSJ normale prijs li?1'. 99 3/< LITERPOT normale prijs 79 LITERBLIK normale prijs 3/< LITERPOT normale prijs 39 3/< LITERPOT normale prijs 79 LITERBLIK prijs-slagprijs 1/2 LITERFLES ZWAAR BIER prijs-slagprijs 39 GROTE BUS normale prijs 500 GRAM MAGERE ±500 GRAM HALF, OM HALF PER PAKJE. FLAKON 3 SOORTEN normale prijs 79 LITERFLAKON AF WASMIDDEL normale prijs MATEN: 36 t/m <1 MATEN- 28t/m 35 een uitgebreid schoenenassortiment hebben wij in de volgende filialen: AMSTERDAM (ANP) Vijf Lions Clubs uit Amsterdam en omge ving organiseren op 5 mei in het Concertge bouw in Amsterdam een concert voor gehan dicapten. Uit vele plaatsen in Nederland zullen de plaatselijke Lions Clubs ruim 400 gehandicapten naar Amsterdam veroveren. Het concert wordt ge geven door het Metro- pole-orkest o.l.v. Dolf van der Linden en het Pro Musica-koor o.l.v. Lex Karsemeyer met medewerking van o.m. Marco Bakker, Patricia Madden en Saskia en Serge. De organisatie en de financiering van dit evenement ge schiedt in nauwe sa menwerking met de NCRV. De invaliden zullen met autobussen, parti culiere auto's en enke le ambulances naar het Concertgebouw worden gebracht, waar het traditionele meubi lair in de grote zaal dan heeft plaats gemaakt voor 200 rolstoelen en acht bedden. Ook voor de ernstige invaliden, die voortdurend medi sche verzorging nodig hebben, zijn voorzie ningen getroffen. Brieven voor deze rubriek moeren met vol ledige naam en adres worden ondertekend. Bij publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts bij hoge uitzondering zal van deze regel wor den afgeweken. Naam en adres zijn dan bij de redactie bekend. Publicatie van brieven (verkort of onverkort) betekent niet dat de redactie het in alle gevallen eens is met in houd, c.q. strekking. In „commentaar" van 23-4-'71 pleit u voor een AOW-uitkering, welke gelijk is aan het minimum loon. Akkoord. Maar, waarom pleit u dan niet voor het verhogen van het minimumloon naar een „normaal ihkomen"? Onder „normaal inko men" te verstaan: Het loon dat nodig is (de tijd waarin wij leven in aanmerking genomen), om een gezin met een paar kinderen een redelijk goed bestaan te geven. Dit wel hierom: Als een bejaarden van zijn AOW niet rond kan komen, hoe kan dan iemand met een gezin in opbouw en het huidige minimum loon dan wél rondkomen. BREDA AL. LIGTHART Dank aan de Kerken, die op de valreep de kiezers meer duidelijk heid brengen, om te voldoen aan het verzoek: „aandacht te schenken aan Angola". Hopelijk heeft de heer Veringa, die andere partijen be schuldigt van niet-christelijke pro gramma's, zondag 1.1. ook in de kerk gezeten en geluisterd naar hetgeen er te zeggen viel over het on-chris- telijke beleid van onze huidige rege ring betreffende de buitenlandse po litiek ten aanzien van de NATO- partner Portugal en haar kolonie Angola, waar nog dwangarbeid wordt verricht. Deze regering, be staande uit de drie z.g. christelijke partijen KVP, ARP en CHU met de kapitalistische VVD, steunt Portugal in haar kolonialistisch beleid, zelfs met levering van vliegtuigen. Vele bekende figuren, onder wie ver scheidene geestelijken, uit de drie christelijke partijen zijn toegetreden tot andere groeperingen, die een wer kelijk christelijk programma willen verwezenlijken. Noemt u het een christelijk be leid,'soms te grote, overdadig luxu- euze gemeente- en provinciehuizen te bouwen; kapitale bank- en verze keringsgebouwen e.d. te laten verrij zen, terwijl de woningnood nog schrikbarend is? Toch voeren de drie christelijke partijen „de woningnood" als „volksvijand no. één" in hun vaan del. Hoe durft mijnheer Schmelzer in propaganda-bij eenkomsten te zeg gen dat het program van de KVP in de afgelopen periode is uitge voerd? ZUNDERT TH. VALK De heer Van Engelen uit Ooster hout reageert op een televisieuitzen ding van maandag 19 april j.l., ter wijl hij blijkbaar niet over de nodige informatie beschikt om te kunnen oordelen. De NCRV-televisie heeft mij bena derd ais lijsttrekster van de PPR in Brabant, in dat kader was de uitzen ding bedoeld. Het hoofd van de school was hiervan op de hoogte en de kin deren hebben dan ook een groot aan tal vragen gesteld over de PPR. Ik heb geprobeerd daarop een eerlijk en duidelijk antwoord te geven. De reactie van de heer Van Engelen op deze uitzending heeft mijns inziens meer te maken met een stemadvies en op een niveau dat niet het mijne is dan mijn eerlijk antwoord aan de kinderen. BREDA ANNIE KESSEL Als abonnee van De Stem las ik over de stemverklaring Brabantse NKVers in Tilburg. Daar bij de stemverklaring Bra bantse NKV'ers in Tilburg de NKV'ers J. d. Exter en H. Donkers Oosterhout vermeld staan, deel ik u mee dat dit persoonlijk is, buiten het bestuur, omdat het NKV Oosterhout al eerder besloten heeft buiten de politiek te blijven. Onze leden zijn wijs genoeg hoe zij moeten stemmen. OOSTERHOUT A. H. v. d. AVOIRD LONDEN (AP) De Britse Con servatieve regering, toch al geplaagd door het verzet van een minderheid in de partijfractie en de meerderheid van het publiek tegen aansluiting bij de EEG. dreigt nu ook de officiële steun van Labour in deze kwestie te verliezen. Ex-premier Wilson, die onder zijn bewind had aangestuurd op nieuwe onderhandelingen met de zes. maar die er al geruime tijd van werd be schuldigd slechts lippendienst te be wijzen aan de aansluiting bij Europa, heeft een felle aanval gedaan op de onderhandelingspolitiek van de rege ring en op de voorwaarden, die de EEG voor aansluiting stellen. Waar nemers vermoeden dat dit nog maar een inleiding is op het overlopen van Wilson en een aantal vooraanstaande Labour-figuren naar het kamp van verklaarde EEG-tegenstanders.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1971 | | pagina 3