\2 IGOR STRAWINSKY: Orpheus van 20e de eeuw Politieke partijen willen kleinere klassen Memm [winders protesteren tegen invoer uit Oost-Europa REUMATISCHE- EN SPIERPIJNEN een heel jaar halve prijs 2 dagen gratis in mei VRAGEN ONDERWIJZERS: O, Friets binnenland buitenland bet Onuitputtelijk Door MARIUS MONNIKENDAM Ongeëvenaard Diepe voren V egetariërsbond klaagt over 'geknoei met dieren" in lessen Tien jaar voor moord op vier jongens Koop uw 65kaart nu EXTRA SALARISSEN Veel publiek naar Dubcek als bouthakker Zes jaar voor verkrachting bejaarde weduwe Dr. Lieftinek Bezorgd over politieke ontwikkeling Kerkbezoek Suikerziekte neemt toe FRITES-SAUS I O OENSDAG 7 APRIL 1971 Ontembaar van werkkracht, onuitputtelijk in vindingrijkheid f en ongeëvenaard in beheersing der muzikale bouwstoffen, is I Igor Strawinsky in zijn achten- I en tachtigste levensjaar over- I leden. Ontembaar van werkkracht was hij. Vijf en zestig jaren lang heeft hij gecomponeerd; vanaf I een (niet gepubliceerde) Piano- i sonate uit de jaren 1903'04 tot aan de laatste jaren. Dit tijds- verloop van bijna driekwart eeuw ver toont één continue lijn van organische ontwikkeling waarin heel het kunstgebeuren I van deze eeuw eeuw zich weer- I spiegelt, en wel zó, dat men alle stijlen of manieren: van impres- sionisme tot kubisme; van futu risme en neoclassicisme tot neo- impressionisme op sterk per soonlijke wijze ziet gereflec teerd. Machtige brokken muziek gelijk I Petrouchka, Le Sacre du Prin- temps. Les Noces of de Symphonie -de Psaumes stapelen zich in de ■loop der jaren op gelijk graniet- blokken van piramiden: monu- I mentaal, rudimentair en toch con structief. Daar tussen door piaatst deze Orpheus voor eigen verpozing enkele sierlijke en luchtige zuilen of beelden. Er is een oeuvre tot stand gekomen waarvan de catalo- I gi van onze bibliotheken al vol staan. Overigens was het zijn ijzeren discipline, zijn welgeordende le- vensstijl die zulk een opbouw, zulk een veelzijdig patroon heeft [mogelijk gemaakt. Vanaf zijn uni- I versitaire jaren (studie in de rechtswetenschap) in het toenma- lig Sint-Petresburg en zijn syste- •matische muzikale scholing bij de E fameuze muziekpedagoog, dimsky Korsakof, tot en met zijn verblijf te Hollywood (van 1940 tot aan zijn dood) is een gevoel voor orde f en methode overheersend. I Men behoeft slechts zijn stipte I dagverdeling en geordende werk- I tafel te zien vol potloden, inktsoor- ten, linalen, chronometers en een aantal apparaten waarvan de meester vermoedelijk alleen het gebruik kent, de laden vol manus cripten, muziekpapier, documenten en correspondentie, om te ervaren dat men hier met een tegenvoeter van romantische meesters te doen heeft, die doorlopend van de nacht een dag makend, zieltogend bijna maanziek hun roes bij daglicht uitsliepen. Overigens heeft ook Strawins- ky's levensgezellin, Vera Strawins ky, veel bijgedragen tot het levens patroon in dit eenzame, maar smaakvol ingerichte landhuis even buiten het mondaine gewoel van dit BI Dorado der filmhelden en hel dinnen. Nuttig is het hierbij aan te teke nen dat het leven van deze ratio nele twintigste-eeuwer beslist geen stof oplevert voor schokkende pe rikelen, amoureuze avonturen, con flicten met uitgevers, huiseigena ren of belastingambtenaren. Stra winsky was een nobel ambachts man en eerzaam burger, die bij Gods gratie toevalligerwijs ook een groot en vruchtbaar muziek- schepper was. Onuitputtelijk en vindingrijk was hij. Het muzikaal erfdeel dat de ontslapen meester aan onze tijdgenoten heeft gelegateerd, is een diepe mijnschacht gelijk, waaruit de generaties vanaf de eerste decennia dezer eeuw tot vandaag aan toe geput hebben. Het begon al met de baEetten der impressionistische periode: L'oiseau de Feu, Petrouchka en de opera Le Rossignol die onder de toverstaf der Russische balletmees- ters Fokine en Dieghilef tot droomgezichten werden gemeta morfoseerd. Toen volgde dat natuurgeweld van Le Sacre du Printemps dat heel de muzikale kosmos op zijn grondvesten deed dreunen, en waarvan wij bewoners der Lage Landen eerst twaalf jaren nadien een schokje voelden natrillen bij de uitvoering in het Concertge bouw te Amsterdam. Met het verblijf in Zwitserland in de oorlogsjaren brak de tijd van het neo-classicisme aan waarvan L'histoire du Soldat en Pulcinella welsprekende getuigen zijn. Deze stijl werd nadien voortge zet tijdens Strawinsky's langdurig verblijf in Frankrijk en waarin het weergaloze doch vrijwel onbeken de Octuor voor acht blazers ontstond, Oedipus Rex Apolion Miusagete enDivertimento, om dan gradueel als een bergrug te leiden naar de top die nog steeds repre sentatief is voor de muziek van deze componist als van heel ons hedendaags muziekpatroon, de Symphonie de Psaumes. Ze is ge lijk een Byzantijns mozaïek: strak van bouw, scherp van lijn en hië- ratisch van expressie: een klankvi sioen met een schier eindeloos pers pectief. Met de oorlog zocht Strawinsky een veilig heenkomen in de Vere nigde Staten, waar hij gelijk alle grote artiesten met open armen ontvangen werd. Onmiddellijk zet te hij zich aan 't werk en compo neerde de Symphonie in C. Ieder jaar opnieuw ontstonden nu muzie- ken in steeds wisselende verschij ningsvormen: zowel de onder jazz- invloeden geschreven Tango. Cir cus-Polka, het Ebony-ooncert en de opera The Rake's Progress, als de later van dieper geestelijke inkeer getuigende Canticum Sacrum, The Flood of Abraham and Isaac- Want hoe meer deze muziek- schepper zijn levensgrens voelt na deren, hoe meer hij mediteert over sacrale, schriftuurlijke teksten, - daarbij iedere gevoelsontlading ab- Versteningsproces of sublimatie? sche maar toch granietharde klank. Versteningsproces of sublimatit? Vader Kronos zal het uitmaken.. Ongeëvenaard in beheersing der muzikale materie was hij. Wie heeft het ooit musicaliter gepres teerd om muziek en nog wel orgelmuziek van Joharui Sebastian Bach zodanig de transponeren dat men een nieuwe klankenwereld meent te betreden? Het gaat hier om een bewerking (1956) van Bachs koraalvariaties voor orgel „Vom Himmel hoch da komm' ich her" voor koor en orkest. „Mit Genehmigung des Meisters" schreef Strawinsky boven deze partituur, alsof hij een intiem ge sprek had gevoerd met de Leipzi- ger cantor en diens instemming meende beluisterd te hebben. En hoe eenvoudig verwezenlijkt hij deze zware opgave: hij laat het gemengde koor eenvoudig een stemmig de koraalmelodie zingen en vlecht daaromheen een lofwerk van polyfone lijnen met slechts enkele hout- en koperblazers, een tiarp, een alt en een bas. Zonder afbreuk te doen aan het oorspronkelijk notenbeeld doemt hier een volkomen nieuw klanken beeld op van diafane, bijna ethe rische lijnen. Maar werd op 't punt van eigen vindingen niet iedere pe riode in zijn oeuvre gekarakteri seerd door nieuwe vindingen, ont dekkingen van de klankenwereld der toekomst? Het bewegingselement vooral vertoont vanaf Le Sacre een tot dusver ongekend patroon. Men hoort soms elf verschillende rit men gelijktijdig, verdeeld over de enorm uitgebreide orkestgroepen. Nieuw is hier het gebruik van een altfluit, een piccolo-klarinet, een piccolo-trompet, een piccolo-pauk en antieke cymbalen, afgezien nog van de avonturen die men beleeft bij de toepassing van de gebruike lijke instrumenten. Nooit hoorde men b.v. een fagot zó hoog zingen als bij de inzet van deze geluids- storm... Doch nu de deuren voor het beluisteren van deze eigentijdse muziek wagenwijd openstaan met de grammofoonplaat en ge luidsband, nu heeft een ieder die het maar horen wil, of tot luiste ren in staat is, gelegenheid de muziek van deze nieuwe Orpheus zich eigen te maken. Want onder grammofoonmaatschappijen heerst rivaliteit, om al is het maar één graankorrel uit deze diepe voren weg te pikken. j (Van onze parlementaire redactie) j DEN HAAG De EEG moet vol- jgens de Nederlandse tuinders maat regelen nemen om de Europese markt te beschermen tegen goedkope kas- groenten uit Oost-Europa, met name uit Bulgarije en Roemenië. In deze l"r "wee landen is het kassenareaai de latste zes jaar enorm uitgebreid. Juist op het moment dat Nederland se tuinders tegen hoge (stook-)kosten 'hun eerste tomaten en komkommers op de markt brengen, komen de Oost- Europeanen met grote partijen kas- jgroenten. Door het betere klimaat jZijn ze daar Nederland enkele stap- 3B»en voor. (ADVERTENTIE) Onmiddellijke verlichting van Doorstraalt'* verlichtend weefsels en spieren tot in de gewrichten TJeumatische pijnen, spit, zenuwpijnen, HE*1. Versfuikingen, stijve nek en ledematen iêmets werkt sneller, niets werkt aangenamer ter verlichting van pijn dan Algesal-balsein. 'Onmiddellijk in de huid doordringend, werkt jklgesal diep op de weefsels in tot aan de paard van de pijn (zonder oppervlakkige parmtesensatie of irritatie van de huid te peroorzaken) en "doorstraalt" verlichtend weefsels en spieren tot in de gewrichten. Reumatische pijnen en stijfheid maken spoedig plaats voor een durend gevoel van Pverlichtmg en welbehagen. AVacht niet tot de pijn uitbreekt 1 Zorgt 5 ,u,thuis altijd een tube Algesal bij de Ev Jlebt .om zodra het nodig is de pijn te i verlichten. ALGESAL bij alle apoth. en drog. AMSTERDAM (ANP) Het hoofdbestuur van de Nederlandse vegetariërsbond is verontrust door berichten over amateuristisch ge knoei met dieren op scholen tijdens het biologie-onderwijs, zo schrijft het bestuur aan het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen. De bond meent dat het niet de bedoeling van het biologie-onderwijs is speciaal voor biologische experi menten opgefokte muizen te gebrui ken om door middel van een zoge naamde dissectie de leerlingen in kennis te stellen van de inwendige bouw van een zoogdier, zoals dit o.a. op de Deventer scholengemeenschap is gebeurd, aldus het hoofdbe stuur. DüSSELDORF (DPA) Een jeugd- rechtbank in Diisseldorf heeft giste ren in revisie de 24-jarige slagers knecht Jiirgen Bartscli wegens vier voudige jongensmoord veroordeeld tot tien jaar jeugdstraf en aanslui tend overbrenging naar een psychia trische inrichting. Bartsch heeft bekend tussen 1962 en 1966 vier jongens van acht tot 13 jaar oud in een voormalige schuil kelder gelokt te hebben, waar hij de kinderen beestachtig mishandelde en daarna doodde. (ADVERTENTIE) (van de enkele reis) Wanneer? Kiest u er maar twee uit elke dinsdag, woensdag, donderdag (behalve 20 mei) of zaterdag in de periode van 1 t/m 27 mei is goed voor gratis reizen in de 2e klasse. Voor de le klasse betaalt u een kleine toeslag. Hoe? Door simpelweg uw 65+kaart aan het loket te laten afstempelen. De 65+kaart is verkrijg baar voor elke 65-plusser (uw vrouw mag jonger zijn). Legitimatie en pasfoto meebrengen. Een jaarkaart kost f 50.-, voor een echtpaar f 75.-. Een driemaandskaart kost f 20.-, voor een echtpaar f 30.-. Vraag de folder aan het loket. (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Alle grote politieke partijen willen kleinere klassen bij het kleuter- en basisonderwijs en een beter salaris voor onder wijzers en kleuterleidsters. Maar wanneer het aankomt op noemen van uit te trekken bedragen op de rijksbegrotingen voor de komen de vier jaar, lopen de antwoorden nogal uiteen. Dat blijkt uit een enquête die de ANOF (Algemene Onderwijzers Federatie) heeft ge houden. De ANOF had de partijen gevraagd of zij vinden dat een klas hoogstens 24 leerlingen tot 8 jaar, en hoogstens 30 leerlingen die ouder zijn, mag be vatten. De KVP geeft „zeer hoge pri oriteit" aan verkleining van de klas sen, maar wijst erop dat kleinere klassen pas beter onderwijs krijgen wanneer tegelijk andere voorzienin gen worden getroffen op didactisch en structureel gebied. Als het op het noemen van bedragen aankomt, ant woordt de KVP: dat wat noodzake lijk is. De PvdA ia hetzonder meer eens met de ANOF-doelstelling voor de klassegrootte. Voor beter basis- en kleuteronderwijs wil de PvdA de ko mende vier jaar 600 miljoen extra uitgeven (ter vergelijking: het actie program van de vakcentrales wil hiervoor 650 miljoen extra uitgeven). De PPR denkt er net zo over als de PvdA. D '66 meent echter dat de ANOF-wens voor kleinere klassen meer dan 650 miljoen zal kosten in de komende vier jaar, en tekent daarbij aan dat niet alle extra be schikbare geld voor onderwijs mag opgaan aan verkleining van de klas sen. De WD is het ook eens met de ANOF-doelstelling van 24 tot 30 kin deren maximaal per klas. Maar de liberalen betwijfelen of deze wens wel in de komende vier jaar zal kun nen worden verwezenlijkt. Wat de VVD wel wil realiseren in de komen de kabinetsperiode is: meer extra on derwijzers in gebieden met een min der gunstige sociale, pedagogische en didactische situatie, uitbreiding vor- mingsplicht voor werkende jongeren, en toelating tot de kleuterschool voor 3-jarigen. Voor dit alles wil de WD 250 miljoen extra uittrekken, het laagste bedrag dat in de antwoorden van de partijen wordt genoemd. De ARP wil evenveel als de „linkse drie" extra besteden aan verbetering van kleuter- en basisonderwijs, nl. 600 miljoen, zij het dat de ARP hier mee ook de extra maatregelen voor werkende jongeren wil betalen. Ove rigens wil de ARP liever de gemid delde klassegrootte terugbrengen tot 30 a 35 leerlingen, dan de landelijke normen voor de maximale klasse grootte verlagen. De CHU is het eens met het streven naar kleinere klas sen. Maar de mate waarin stelt de CHU afhankelijk van het beschik bare geld. Als extra bedrag voor He komende vier jaar noemt deze partij 350 miljoen. De PSP wil veel verder gaan dan alle andere partijen. Deze partij zou de komende vier jaar 1.000 miljoen extra willen uitgeven en daarmee on der meer de maximale klassegrootte terugbrengen tot 20, resp. 25 leerlin gen. Als einddoel ziet de PSP klassen van 15 tot 10 leerlingen per leer kracht. De ANOF had de partyen °°k ge vraagd wat er gezien het onderwij zerstekort moet gebeuren om de toe loop van studenten naar de pedagogi sche academies op te voeren. Voor lichting en krachtige wervingsacties, ook via krant, radio en t.v., wordt door vrijwel alle partijen vaak als eerst nodige actie genoemd. Overi gens gebeurt dat al in t.v.-spots die regelmatig na het journaal worden uitgezonden. Betere salarissen voor onderwijzers en kleuterleidsters in vergelijking met leraren bij het middelbaar on derwijs, teneinde de animo voor het onderwijzersvak te vergroten, is no dig volgens PvdA, WD, ARP, CHU, PPR, PSP en D '66. Alleen de KVP noemt dit punt niet met name. In de vraagstelling was overigens salaris- BERN, Zwitserland (AP) Iede re dag komen er mensen naar het bos van Bratislava in de hoop een glimp op te vangen van houthakker Alexander Dubcek, de vroegere par tijleider van Tsjechoslowakije, wiens bewind werd beëindigd door de Russische invasie van 1968. Volgens de informatie die het „Schweizerisches Ost-Institut" te Bern heeft gekregen, is Dubcek he lemaal niet gesteld op de stroom van belangstellende bezoekers op zijn arbeidsterrein. In een brief gericht aan Michael Stemmer, een vroegere kolonel van het Tsjeehoslowaakse leger, die nu in ballingschap in Zwitserland leeft, werd gezegd dat Dubceks tegen woordige collega's weigeren om de vroegere eerste partijsecretaris wiens gezondheidstoestand achteruit zou zijn gegaan, zwa-ar werk te la- <-»n doen. verbetering niet met name gesugge reerd als mogelijke maatregel- De PPR stelt voot tijdelijk urgentie, opleidingen voor onderwijzers op te richten. .Andere oplossingen om het onder wijzerstekort te verminderen zijn verhoging studietoelage voor akade- miestudenten (volgens KVP), alge- mene vrijstelling van militaire dienst voor onderwijzend personeel (PvdA en D '66). (Van onze redactie buitenland) AMSTERDAM De rechtbank in Amsterdam heeft gisterochtend de 28-jarige zeeman Wilhelmus M. uit de hoofdstad veroordeeld tot een ge vangenisstraf van zes jaar voor de verkrachting de dood ten gevolge hebbend, van een 76-jarige weduwe. De primair ten laste gelegde dood slag achtte de rechtbank niet bewe zen. De eis luidde acht jaar met af- tek. De weduwe-werd op 16 september 1970 in haar woning in de Govert Flinckstraat in Amsterdam gewurgd en verkracht door de zeeman die vroeger in haar buurt had gewoond. De zeeman liep vanaf maart 1970 in de ziektewet. In de ochtend van de 16e septem ber had hij op het arbeidsbureau een teleurstellende mededeling gekregen en was hij in een café gaan drinken. Na tien pilsjes was M. gaan wande len en besloot een praatje te gaan maken met tante Mien. Vlak voor zijn vertrek kwam er iets over hem, zo verklaarde hij. M. wierp de vrouw op bed, kneep haar keel dicht en verkrachtte haar. (Van onze redactie binnenland) DEN HAAG De oud-minister van Financiën, dr. P. Lieftinck, slaat de algemene politieke ontwikkeling in ons land niet zonder groeiende be zorgdheid gade. De in Washington gevestigde auto riteit op financieel gebied hij was president van de wereldbank en is nu bewindvoerder van het Internationale Monetaire Fonds heeft deze be zorgdheid tot uitdrukking gebracht in een schrijven aan dr. W. Drees jr., lijsttrekker van Ds'70. Deze bezorgdheid spruit vooral voort uit het streven van een aantal belangrijke politieke partijen om „zelfs voor de verkiezingen niet par tij- maar regeringsprogramma's op te stellen en instemming met zulke pro gramma's bij voorbaat als voorwaar de te stellen voor toekomstige samen werking bij de komende kabinetsfor matie. Het streven in deze richting gaat zelfs zo ver dat men zich in sommige gevallen op de benoeming van bepaalde toekomstige regerings personen zou willen vastleggen". Dr. Lieftinck acht dit in strijd zo wel met verstandige politiek, die al ternatieve oplossingen openlaat, als met ons constitutionele bestel. Dr. Lieftinck is ook bezorgd over de weinig efficiënte wijze, waarop in de laatste jaren handhaving van het financiële en monetaire evenwicht in ons land door regering en Staten- Generaal wordt nagestreefd. Hierover schrijft hij: „De aanhoudende hoge graad van binnenlandse inflatie die in Nederland heerst en de recente on gunstige ontwikkeling van de beta lingsbalans op lopende rekening gecamoufleerd door een abnormale binnenvloeiing van buitenlands kapi- taa] wijzen duidelijk in deze rich ting". Ook heeft dr. Lieftinck zich ge drongen gevoeld onder deze omstan digheden zijn politieke loyaliteit op nieuw in overweging te nemen. Hij schrijft, nog steeds achter het oor spronkelijke beginselprogram van de PvdA te staan, zoals dat bij haar op richting is vastgesteld. Hij vindt het echter in toenemende mate moeilijk om het huidige beleid van de partij en de opvattingen van de daar thans overheersende krachten, de essen tiële kenmerken van dat programma terug te vinden. „Dit laatste betreft meer de staatkundige en algemeen maatschappelijke oriëntering van de "artij dan de sociaal-economisch»" Brieven «oor deze rubriek moeten met vol ledige naam en adres worden ondertekend. Bij publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts bij hoge uitzondering zal van deze regel wor den afgeweken. Naam en adres zijn dan bij de redactie bekend. Publicatie van brieven (verkort of onverkort) betekent niet dat de redactie her in alle gevallen eens is maf loud, c.q. strekking. Over dalend kerkbezoek hoeft waarlijk geen wetenschappelijk on derzoek plaats te vinden, althans niet bij het zoeken na-ar één der vele oorzaken, waar ik u een eindje mee op weg wil helpen, monseig neur Ernst. Het zijn om te beginnen, uw eigen pastorale mensen, die hier o.a. debet aan zijn. Op de vraag van (vooral) jongeren aan die diverse hardhollen- de en would-be-modeme Eerwaarde Heren: „Moet je 's zondags nog naar de kerk", kwam prompt het ant woord: „Wanneer het je niks doet of als je geen zin hebt, hoef j>e niet te gaan". Het zijn deze (godsdienst)- leraren, die de jongelui (nog lang niet droog achter de oren) aanraad den boeken van Sartre en Mulisch te lezen. Bosjes jongelui zijn hier door „verpest". Begint u daar rriaar eens te onder zoeken! Ik houd nog steeds vol, dat het géén onwil is, evenwel de moed, de „spirit", de wil opbrengen otn wè! je zondagsplicht die door Rome nog steeds niet is afgeschaft te vervullen is er ook niet bij! Ik zou het op gemakzucht willen schuiven, ware het niet, dat een diepere ondergrond hieraan ten grondslag ligt, n.l. laksheid zonder godsdienstbodemDe schoen wringt aa. bij het godsdienstonderricht, dat niet of nauwelijks meer wordt gege ven. Ik meen, dat de kindertjes op de kleuterschool méér godsdienstonder richt krijgen dan op de lagere en middelbare school tesamen (dit dan bij wijze van spreken). Hoe wilt u nu godsdienstzin kweken, wanneer godsdienstkennis ontbreekt! Er is een nieuwe experimentele serie godsdienstlessen verschenen voor HAVO en VWO door u en mgr. Bluijssen aanbevolen. Een deskundi ge op dit terrein heeft dit alweer moeten betitelen als: „Geloofsver- duistering met kerkelijke goedkeu ring". Een daarmee worden de jongelui de wijde wereld ingestuurd! De oplossing? Godsdienstonder richt door leraren, die rechtlijnig en rechtzinnig in DE LEER zijn! Ik hoop in duidelijke taal u op weg te hebben geholpen, maar 't is wel éérlijk bedoeld! BREDA J. DUIJNSTEE GENEVE (RTR) De Wereldge zondheidsorganisatie heeft bekend gemaakt dat het aantal gevallen van suikerziekte overal toeneemt en dat het sterftecijfer ais gevolg van deze ziekte nu twee-en- soms zelfs drie maal zo hoog is als tien jaar gele den. (ADVERTENTIE) wat heerlijk die koele romige saus op mijn hete lijfje. Is dat nou Remia? Ja, liefje, Remia frites-saus. De Onfeilbare Saus. Heb je tóch gelijk gehad Friets. Mmmmm, dat ik dat mee mag maken. Ik huil gewoon van blijdschap Friets. Stil maar. Nog even. Dan ga je over de tong. tijdelijk 30 cent voordeel

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1971 | | pagina 3