Heilige Landstichting past zich aan
ïEUWE KOERS VOOR
BIJBELSE „EFTELING
PARIS
c'est
VARS en
LIEDEN
0
li
binnenland
buitenland
uon is
iag
slkom.
un op zoo*
:ITTERS
SUPERMARKT
OPENGOOIEN
LETTERLIJK
g,
ïoveit.
tdagen
goed loon.
hout, Tilburg, Berkel-
.bedrijf. Waspik
:ls na 6 u.-. 04160-34585
NIJMEGEN We zijn even van het uitgestorven dorp Naza-
Irellinaar het paleis van Pontius Pilatus in Jeruzalem gekuierd.
I Binnendoor ging dat in acht minuten. Onderweg liepen we nog
liegen een afbladderende bedelaar op, die al van 1932 op hel-
Izelfde hoekje zat. In zijn geopende hand stond oud regenwater.
|De lijfwacht van landvoogd P.P., witte Romeinse bodybuilders
■bij de deftige paleis-ingang, was eigenlijk een stelletje manke
Ioorlogsinvaliden: verschillende legionnairs konden slechts ter
I been blijven dank zij een extra houten poot onder hun achter
ste, sinds de hele garde vorig jaar zomer tegen de plavuizen
was gesmeten door een onbekende vandaal. In het Sanhedrin,
achter een doods Oosters winkelstraatje, zaten de vuige hoge
priesters en schriftgeleerden met hun mond vol tanden tussen
de eikeblaren anno 1970-71. En in de hof der Olijven sprak
de levende tuinman, wijzend op een kluitje groen-uitgeslagen,
maffende apostelen: „Nou heb ik die kerels al een paar keer
flink aangepord, maar ze willen maar niet wakker worden,
meneer".
1 Voetwassing van de apostelen voor de avondvan het laatste avondmaal.
Het „Bijbelse openluchtmuseum"
van die Heilig Landstichting in
Groesbeek (Nijmegen) houdt win
terslaap. Sinds oktober zijn de poor
ten dicht, in mei gaan ze weer open
voor het publiek. „Het is nog altijd
een stevige trekpleister", verklaart
directeur pater Bernard Kiewe (47),
Montfortaan. Vorig seizoen kwamen
er ro-nid de 60.000 mensen een kijkje
nemen iin dit bijbelbos van 45 hecta
ren, waar men een zo natuurgetrouw
mogelijke entourage heeft gecreëerd
rondom de voornaamste gebeurtenis-
sein uit het leven van Jezus Chris
tus. Men kan er verschillend over
oordelen. Een exegetisch Maduro-
dam. Een laatste „vaste burcht" uit
ons nijfee Roomse leven. Hardlopers
binnen de r.-k. vernieuwingsarena
hebben er geen moeite mee. Voor
hen is dit gecomprimeerde stuk na-
maak-Judiea een anachronisme. Zon
de van zo'n prachtig glooiend na-
tuurbos, laten ze er een pretpark
van maken".
Pate:* Bernard
wel inkomen. Hij
28 februari 1911 de H.
notarieel werd opgericht (reden tot
dit artikel) op initiatief van de
Waalwijkse kapelaan A. Suys. „Wat
die man voor ogen stond, wés echt
het eindë. Hij wou er een super
markt voor bedevaarten van maken.
Er was zelfs een station in Groes
beek gepland met een enorm pel
grimshotel". Kennelijk hebben ze
torn honderdduizenden mensen per
jaar verwacht. Je kunt daar nu om
lachen, maar we moeten het natuur
lijk zien in de proporties van die
tijd. Het devotionele leven was heel
anders dan tegenwoordig".
Men begon, helemaal bezield van
dat kolossale ideaal, aan de bouw
van de tweetorige cenakelkerk, die
in 1915 werd ingezegend. Dat was
niet genoeg, vooral de Mariadevotie
moest zo lioog mogelijk worden op
gepept. Dus zou er, als kroon op het
grootse werk, ook een basiliek met
liefst vier koepels moeten verrijzen.
Men is nooit verder gekomen dan de
reusachtige absis en nu ligt deze
„unvollendete" als een zielige bouvv-
Pater Kiewe, de directeur van de Heilige Landstichtingvoor het gerechtsgebouw van Pontius Pilatus.
i».„, fee» echte exemplaar in het Heilige Land.
fe Calvarieberg: een natuurgetrouwe copie van
val weggemoffeld buiten de normale
pelgrimsroutes. Pater Kiewe: „Zo
zie je, hoe deze mensen zien dat
hadden voorgesteld. Ik wil van het
stuk dat er nu staat, een nieuwe
entree maken met een leuk dakter
ras".
Dat de H. Landstichting vrij spoe
dig (rond 1925) de richting van een
miniatuur-Pailestina uitging, kwam
vooral door de inzet van de Mont-
fortaraer pater Eyckelaar. „Kapelaan
Suys en consorten hadden zich meer
willen beperken tot een bos, waarin
men de heilige familie kon ontmoe
ten in bijbelse sfeer. Dat was voor
die jaren al erg schokkend". Eycke
laar zorgde ervoor, dat het gelovige
kijkvolk ook een stuk algemene in
formatie onder het Groesbeekse
loofhout werd geboden. Ingrediënten
als: de herberg waarin er voor hen
geen plaats was, de stal der geboor
te, het rustieke Beekdal van Trans-
kedron, de Calvarieberg en de graf
tombe met de opzij-gerolde steen,
waren op de juiste plaatsen ver
lucht met betonnen beelden ge-
loofsverdiepende excursie-objecten
voor Mariacomgregaties, Sehaep-
miann-fans en misdienaarclubj es.
In grote trekken is de H. Land
stichting tot op de dag van vandaag
zo gebleven. Tot 1940 werd er on
verdroten bijgebouwd en aangevuld,
zodat men nu een elftal nagemaakte
„heilige plaatsen" op hst terrein kan
bezoeken. Volwassenen f 1,50, kin
deren f 0,75, groepsreducties moge
lijk. Tot vorig seizoen waren er op
vaste uren rondtochten onder leiding
van een pater Montfortaan. „Zo'n
trip duurde dan drie uur", aldus de
directeur. „We zijn er nu van afge
stapt, want die mensen willen liever
hun eigen tempo bepalen en zelf
kunnen kiezen, wat ze willen zien.
Ik vind dat prachtig. Zo'n heel huis
gezin, de flessen Raak en cola ste
ken er aan alle kanten uiiit".
Het is de 'bedoeling, dat de zaak
(„in een meer-jarenplan, want het is
kostbaar") geleidelijk wordt open
gegooid. Pater Kiewe: „Wij zien
niet zoveel meer in deze realistische
uitbeelding van een klein aantal bij
belverhalen. De heilige familie en
de directe behandeling van leven en
lijden van Christus gaan we losla
ten, ook ai omdat de hele benade
ring van oude en nieuwie testament
andiers is geworden. Het museum
wordt ingrijpend geherstructureerd.
Ons nieuwe doel is het geven van
een stuk algemene informatie. Niet
de bijbel zelf in materie omzetten,
maar een idee geven van de leefwe
reld en de mensengemeenschap
waarin dit belangrijke boek is ont
staan".
Dat betekent o.a. dat er opruiming
gehouden gaat worden. „Als in mei
het nieuwe seizoen begint, zult u
heel wat beelden niet meer tegenko
men", voorspelt pater Kiewe. Geen
kerstgroep meer in de grot van de
herders, weg met de Romeinse oor
logsinvaliden en de gespleten
schriftgeleerden. De apostelen in de
Hof van olijven, die nog geen drie
uur konden waken, gaan ook al de
laan uit. En een lijvige kapel
(„nooit in gebruik geweest"), die in
degelijker tijden tussen de bebou
wing van het Nazarethachtige dorp
werd geplant, wojdt nog deze
maand afgebroken.
Wat ervoor in de plaats komt?
„Neem nou zo'n herberg, die was
vroeger dicihit. Nu gaan we hem
helemaal inrichten met bedmatjes
en oliepitjes en meubilair. Ik zou
het liefst allemaal echte spullen hier
neerzetten, maar dan ben je ze bin
nen een dag kwijt". Andere voor
beelden: De directie denkt aan een
kudde echte schapen" („Jammer,
dat een herder zo duur is"), een
oosters galerijtje met open winkel
tjes, allerlei dieren. In Turkije kon
pater Kiewe ezels krijgen voor f 70,
hier niet ber-den de prijs van vijf
honderd. Een kameel kostte ginds
f 700, terwijl een Nederlandse im
porteur er minstens f 3000 voor
vraagt.
Toch laat hij zijn plannen niet
varen. „De sfeer wordt meteen veel
levendiger, als de mensen opeens
een kameeldrijver tegenkomen. Laat
zo'n man dan dia's of prentbrief
kaarten te koop aanbieden. Dat zie
je nu in Palestina ook". Hij was er
al een keer of acht, ook in testa-
menitiscihe gebieden van Syrië, Jor
danië en Turkije. De laatste er
sleepte pater Kiewe een complete
bedoeïenentent mee naar huis: „Die
wordt deze zomer hier opgezet, een
geweldig ding. Zoiets past goed in
het nieuwe conoept, want het bijbels
volk is een trekkend volk geweest".
De bezoekers zullen dan ook een
pottenbakker bezig kunnen zien, ge
reedschappen uit vroeger tijden
kunnen bezichtigen enz. De Calva
rieberg komt dan buiten de route te
vallen, terwijl een onderdeel als de
Bof van Olijven niet meer primair
de plaats is waar ze Christus gevan
gen namen, maar een voorbeeld van
hoe de joden in vroeger tijden zo'n
aanplant verkavelden en verzorgden.
De Heilige Landstichting slaat dus
nieuwe wegen in. Het werkteam
van de katholieke bijbelstichting,
ook in Groesbeek gehuisvest, is er
bij ingeschakeld. Zoals het nu is, is
het een wereldunicum. Pater Kiewe:
„We hebben goed, kunnen merken,
dat de mensen de laatste jaren
schrik hebben voor een reis naar
Israël. Dan komen ze liever hier
naar toe. Vooral de Amerikanen en
de Zweden zijn altijd razend en
thousiast, als ze dit zien, en we
hebben al verzoeken om inlichtingen
gehad uit Zuid-Afrika, waar ze ook
zoiets willen gaan oprichten". Dat
alles heeft de stichting, die tot voor
enkele jaren „geschraagd" werd
door het Nederlands episcopaat (nu
ressorteert ze onder het bisdom Den
Bosch), er niet van weerhouden om
deze „parareligieuze Efteling" op de
helling te zetten en een nieuwe
inhoud te geven. „Ik ben er blij om,
dat het kan", erkent pater Kiewe,
„want op het laatst ging je je toch
wel afvragen, in hoeverre het pu
bliek zichzelf niet misleidde. Je had
mensen, die de afstand tussen de
herberg en de grot van Bethlehem
gingen meten. Dat dachten ze hier
exact aan de weet te kunnen komen.
Zo letterlijk namen ze het alle
rnaar'. Hij vindt het een gelukkig
verschijnsel, dat in onderwijskrin
gen een behoorlijke belangstelling
voor het museum bestaat. Scholen
kunnen algemeen bijbelmateriaal
aanvragen als voorbereiding op het
uitstapje naar dit „heilig land". Ook
het gebruik van cassetitefoons en
verklarende teksten in de gebouwen
op het terrein moeten ertoe bijdra
gen, dat de bezoekers („neen, geen
pelgrims") straks al dolend door de
Groesbeekse heuvel van Juda enig
idee krijgen van het sociaal milieu,
waarin de mens Jezus Christus leef
de.
Niet meer. Met een fl.es frisdrank
op zak gaat dat best. In de jaren
van kapelaan Suys zou het een pro
fanatie zijn geweest. En een expo
over ontwikkelingshulp, a.s. seizoen
gepland, zou al evenmin gepast heb
ben. Maar directeur Kiewe rede
neert: „Waarom niet? De barmharti
ge Samaritaan heeft die arme vent
toch ook niet langs de weg laten
liggen". Een doordankertje, dat die
andere benadering goed typeert. Hij
treurt derhalve niet om het verwij
deren van maffende apostelen in
Gethsemaine en de manke bodyguard
van landvoogd P. Pilatus. Hij is
realist („ja, we zullen straks echt
wel subsidie moeten gaan vragen
ergens"), hij ziet meer brood in een
kameeldrijver met leuke dia's dan
in een kitscherig uitgebeelde val
van Christus onder het kruis in
mozaïek, hoe stichtend dit ook ge
weest moge zijn.
De Heilige Landstichting vindt
zichzelf geen aflopende zaak,
Groesbeek, al heeft het zijn pel
grimsstation nooit gekregen, zal
er heus bij blijven welvaren. Met
zijn eetgelegenheden als „Sions-
hof" met zijn Jericholaan. De exe
getische doorbraak, die voor de
deur staat, kan het openluchtmu
seum alleen maar interessanter
maken. De bijbelse sfeer blijft. Je
mag erbij recreëren en trimmen,
Zo'n quasi-oosters dorp, met
straatjes van Zuidlimburgse kei-
Het graf van Christus op het terrein van de landstichting nagebootst.
stenen, geeft toch een aardig
beeld. Hoe bekrompen ook. Als de
kitsch er maar uitgaat, zoals pa
ter Bernard Kiewe wil. Nergens
ter wereld vindt men dit, voor
lopig. Van Nazareth naar Jeruza
lem, binnendoor, in acht minu
ien. Zelfs niet in het echte Is
raël."
JAN DERIX.
(Van onze correspondent)
PARIJS Pouzilhac in het de
partement van de Gard is maar een
klein dorpje en voor een restaura
teur en een hotelier valt er niet veel
eer aan te behalen. Desondanks hcdL
Max Rey er een oud huis gekocht
het laten verbouwen en er een hotel
met restaurant van gemaakt. En
men at er niet al te best, de wijn
was er niet beter dan in andere
omliggende dorpen, maar het was er
gezellig. Want als Max 's avonds
klaar was, zijn voorschoot af deed
en zijn hoge witte muts afzette,
kwam hij bij de gasten zitten, haal
de zijn gitaar voor de dag en speel
de. Hij zong beter dan hij kookte.
Van dat leven in het kleine dorp
kreeg mevrouw Rey op een dag
schoon genoeg. Zij pakte haar kof
fers en verdween in onbekende
richting. Arme Max achterlatend
met drie jonge kinderen. Die op de
een of andere manier verzorgd
moesten worden. Daar hoefde Max
niet lang over na te denken en hij
nam een jonge blondine van 20 jaar
in huis. Francette. Met Max, met het
hotel en met het restaurant was
Francette zo in haar schik dat zij
besloot voorgoed in Pouzilhac te
blijven.
Desondanks kon Max het niet bol
werken. Het dorp was maar klein,
veel gasten van buiten kwamen er
niet en als Max 's avonds zijn kas
opmaakte constateerde hij dat de
schulden iedere dag groter werden.
Max ging denken aan een operval,
want niet ver van het dorp vandaan
woonde een ontvanger van de belas
tingen, die veel geld in huis moest
hebben.
Max kocht een revolver, maar was
zo verstandig er geen kogels in te
doen. Uit de linnenkast van Francet
te haalde hij een nylonkous, en deed
die over zijn hoofd en een schip-
persbaard. Zesmaal liep hij 's nachts
naar de woning van de ontvanger,
maar zes keer kwam hij in zijn
hotel terug wijl hem onderweg de
moed in de schoenen was gezonken.
De zevende maal beet hij op zijn
tanden, zwaxiide met zijn lege revol
verbond de ontvanger van de be
lastingen en diens vrouw op twee
stoelen vast en ging er vandaar met
de kas, alles bij elkaar een bedrag
van 26.000 franc. En van dat geld
betaalde hij al zijn schulden.
Een week later kwam de politie
hem. halen en bracht Max met de
boevenwagen naar de gevangenis in
Nimes. Maar intussen is de bevol
king van hel dorp te hoop gelopen
via de advocaat is een petitie onder
weg naar de rechter vtin instructie
om voor Max het walletje bij het
schuurtje te laten, Max zo staat er
in het smeekschrift, deed geen vlieg
in het dorp kwaad en hij was zo'n
joris goedbloed dat hij geen kip de
kop durfde afhakken. Hij heeft wel
iswaar van de staat geld gestolen,
maar stelen van de staat is minder
erg dan het bestelen van zijn dorps
genoten. Als Max vrij komt besluit
de petitie zal hij door het gehele
dorp met open armen worden ont
vangenen kan hij met een schone
lei opnieuw beginnen.
Of het verhaal inderdaad zo zal
aflopen, moet worden betwijfeld.
Het hotel en het restaurant zijn
gesloten en Francette heeft een goed
heenkomen moeten zoekenwaar
heen weet niemand.
si
