De Bacchanten op komst
jSALT-gesprek in de vierde ronde
Poppetgom,
theater in
boek in
blik in
de handel
voor
iriêlse
feitennis
trek
Zeeland
Nederlandse kunst
gaat de grens over
NA TUURKUNDE EN BIOLOGIE
GAAN WERELD BEHEERSEN
Kunstgebit
'/SlE,
'ADEL,
Museum is
nog steeds
voor elite
DE NIEUWE
STIJL
IN CAIRO
Kunst
cultuur
I en met 196"
zware,
Ondanks
15-jarige
campagne
nota
benej
Wat is
Octopus
Nieuwe
regie
methode
Voorlopig
Nuttig
Politieke beslissing
DINSDAG 16 MAART 1971
DE intensieve pogingen, die de
I laatste vijftien jaar zijn gedaan om
I de gewone man" naar het museum
L krijgen, hebben nauwelijks enig
I resultaat opgeleverd.
De
Educatieve Dienst van het
te Amsterdam heeft on-
lljngs to het Bulletin de moeite geno
den een achttal onderzoekingen naar
■het
WIE nog steeds niet wil gelo
ven dat je eigenlijk letterlijk al-
niuseumpubliek - van 1956 tot bljk kunt krijgen' die
!L naast elkaar te leggen. wel zien zo gauw mogel«k
de sociale jongste boekuitgave van de
M vijftien jaar stichting Octopus, Poppetgom, in
lovenlaag van onze s handen te krijgen: een kloek en
wel naar opleiding, beroep als ihko- tlmirS(ii Art (Vj 22 cm.
bovenlaag
piemmg, kleurig boekwerk (27 bij 22 cm,
|men, to het m"seul" 3Va cm dik) verpakt in een solide
Lnwoordigd. Dat is de slotconclusie bidotachti buk van het soort
L jan Eunsbergcn -i Clerard pleegt
|ran der Hoek van fe WOrden. Binnenwerkse maten
plenst.
rist op «ie derde
eggen. In de B-groep be-
jjiis Gabrielse (M.Z.) een
Itatie dioor al zÜn partijen
m te zetten. De eindstan-
I groep'. 1 AVDumez (St,
7' gespeeld, 7 gewonnen. 2.
[ssen (St. Aloysius) 7 ge-
gewonnen. 3. B. Jakob-
Smash) 7 gespeeld 3 ge-
|4. p. Kersten (M.Z.) 1
|3 gewonnen. 5. K. Jakob-
Smash) 7 gespeeld, 3 GE-
J 6 L. Kepmels (MZ) I
3 gewoonitn. 7. F. van ds
ino) 7 gespeeld, 2 gewon-
Jeras (Wilno) 7 gespeeld,
1. B-groep: 1. L. Gabrisl-
7 gespeeld 7 gewon-
_j. Mackintosh (Wilno) 1
a gewonnen. 3. E. Wondes*
uo) 7 gespeeld, 5 gewon-
Gabrielse (MZ) 7 ge-
gewonnen, 5 A. Kop
ij.) 7. gespeeld, 3 gewon-
Slinger (M.Z.) 7 gespeld,
aen 7. A. Jakobsen (Big
7 gespeeld, 1 gewonnen. 8.
(Wilno) 7 gespeeld. 0 ge-
tafeltennismedewerker)
Wel is er de laatste jaren een
jdeine verschuiving naar de midden-
jlaag bespeurbaar. Maar daarin zien de
[vergelijkers geen verdienste van het
pseumwezen. De studerende jonge-
i hebben in die aanwinst een groot
„.„„>1, terwijl de leeftijdsgroep van
J tot 45 jaar precies ontbreekt. De
tinst zoekt men daarom in de grotere
«indacht van het onderwijs voor het
piseiunbezoek.
Het artikel in het Bulletin van
let Rijksmuseum heeft de ver-
lienste, dat het aan de hand
Jan harde cijfers zwart op wit
ivestigt wat iedereen eigenlijk al
jig vermoedde. Het betekent in feite
loodgewoon dat van alle geld, dat we
iitgeven om een ruimer publiek in
let museum te interesseren, juist die
ciale laag profiteert, die het het
ast nodig heeft.
I Zelfs het Openbaar Kunstbezit
llijkt het meest afgestemd te zijn op
trnen, die al wat ouder zijn en
en redelijk hoog opleidingsniveau
.ebben.
In een enquête van '55-'56 onder de
|Jederlandse bevolking; in een onder-
ek naar het bezoek aan het Haags
neentemuseum ('56); in een analy-
Ivan de deelnemers aan de radio-
sus van Openbaar Kunstbezit
S); een in '68 gevolgde analyse van
deelnemers can de t.v.-cursus van
enbaar Kunstbezit; in een analyse
leden van de Museumkring van
Amsterdams Stedelijk Museum
in een onderzoek naar het pu-
(iek van het Tropenmuseum ('63);
een onderzoek naar de bezoekers
kn de Boschexpositie ('67); in het
Bpport over het bezoek aan Museum
|S); in het rapport over bezoekers
|in het Amsterdams Stedelijk Mu-
('69) komt altijd weer naar
teen, dat het milieu en de schoolop-
Hding de doorslaggevende factoren
ÏLBURG Zoals de
is gebleken, is met me'
wsch-Vlaanderen in toen
nate belangstelling gekg
tafeltennissport. Wellicn
edigd door de successen v»
nde vereniging St. Aloy®?
luw, zijn reeds enige veren*
intstaan of hebben reeds
verenigingen die v"?.rL,
petitieverband met div*
speelden. enige beians
I getoond zich aan te sta
sederlandse Tafeltennis!*»*
[gelijkheden voor het spd®
etitieverband onder au
de NTTB, zijn <1® °7
kanwezig te meer aar
Tndacommissie van ~ji
Lland op woensdag 1'
fut uur in de sporthal
ie in Terneuzen een ver
houdt en daarvoor veel re
verenigingen heelt ui ia
Ook andere personen
fcelling hebben voor
Ie tak van sport znn
jelkom. Van NTTB-z
Iele functionarissen
uiteen te zetten op ,i
i'n competitie met tog
nieuwe seizoen medio
J het best kan worden
l-renigingen die een u
in ontvangen zijn Atac
lel, St. Albert uit Sas i
(feterfabriek uit pth«jto> J
luit Zaamslag, Arbeidstak
In vele andere, terwijl de
[juwers van de sportnai
lis met een nieuwe ciu
Ijteenhouwers was _voo ?jp.
Inaar Terneuzen actief i® .1
eltennisvereniging Avio»
tendrecht.
(ADVERTENTIE)
u:- rapporteurs van het Rijksmu-
merken op: „Omdat oorzaken
wegblijven niet in de eerste
hts gevonden kunnen worden in
tl museum, is het evident dat de
't gegeven cijfers wel uit moesten
Mn, dat het succes van op zijn
lust vijftien jaren van dit soort
'8W niet groot kon zijn. Anderzijds
jrt het er ook wel eens op, dat
ganisaties en overheden zich bij de
ttaire" situatie hebben neergelegd,
programmakeuze en presen-
ara
van dat blik zijn 28 bij 21 bij
8 centimeter. Om het boek toe
gankelijk te maken levert Octo
pus er tevens het bij kampeerders
zeer geliefde minuscule blikope-
nertje bij, dat zelfs in een dames
portemonnee past.
Vlijtige rekenaars zullen inmid
dels vastgesteld hebben dat boek
en blikmaiten niet passen bij elkaar.
En aangezien dat niet zo leuk is
stel u voor, wandelend op straat met
een rammelend boek-in-blik
heeft Octopus er ook nog een kana
riegeel opblaasbaar kussentje bij in
gedaan. Het hele zaakje zit nu
klemvast; boven«üen bij het kijken
en lezen hebt u altijd gemak van
zo'n zacht kussentje. Misschien ook
wel in de auto of bij het kamperen.
En dat hebben we dan allemaal te
danken aan het feit dat bijna twee
jaar geleden in dit drassig laagland
van mist en mest een uitheemse,
maar bij lekkerbekken geliefde Oc
topus met vele vangarmpjes werd
geboren.
Die Octopus zocht en vond aan
sluiting, geheel volgens de lijn der
eeuwenoude traditie van Deventer
boekdrukkunst, bij de IJsel in De
venter, waar directeur A. H. Parée
voor levenskrachtige begeleiding
zorgde. En voor de derde Oetopus-
oreaitie na een Speelboek en een
boek vol kubus-grapjes kwam de
Doesburgse vestiging van T en D
Verblifa Deventer in actie om Pop
petgom van Haags Scarabee in te
blikken.
hun bijdrage van 15 een aantrek
kelijke, uitsluitend voor hen ge
maakte uitgave. Poppetgom kost in
de handel bij boekhandel of gale
rieën ƒ38,50, terwijl begunstigers
van Octopus slechts ƒ24,50 betalen.
Daarmee alleen al hebben ze op een
gulden na de „contributie" 1971
weer „verdiend". Bovendien hebben
de stichtingsbeatuursled-en bij de in
troductie van Poppetgom dure eden
gezworen dat 1971 inderdaad de drie
uitgaven zal brengen die het jaar
lijks doel van Octopus zijn.
Tenslotte nog iets over het moei
zaam en met lichtelijk pijnlijke
handen uit het blik ontdane boek:
Studio Scarabee, aangevoerd door
Adri Boon, is een in Den Haag
zetelende experimentele theater
groep: uitingen van hedendaagse
beeldende kunst, waaraan toege
voegd worden de verworvenheden
van eigen experimenten. Totaal-the
ater zou men dus kunnen zeggen.
Poppetgom was de eerste, zeer
vrije en zeer vrijmoedige produktie.
Jan van Toorn uit Amsterdam heeft
de gehele produktie van decor
ontwerpen tot filmbeelden, script,
muziekschrift en wat er verder alle
maal bij hoort ongelooflijk leven
dig en interessant vastgelegd in het
224 pagina's omvattende gelijknami
ge boek. Ook wie Poppetgom
Scarabee trad er voornamelijk mee
op in zijn eigen intieme kelderthea
tertje aan de Willemstraat niet
heeft gezien, zal er graag in lezen
en kijken
DIT najaar zal België een
maand lang in het teken van
Nederland staan, 17 september
begint de manifestatie Europalia
Nederland, hetgeen het grootste
festival van de Nederlandse
kunst belooft te worden dat ooit
in België is gehouden.
Op het programma staan 16
tentoonstellingen, zeven theater
uitvoeringen, zeven pop-concer
ten en cabaretvoorstellingen, 10
orkesten en koren worden ver
wacht.
„We willen op grootse wijze
belangstelling voor Nederland
wekken. De Belgen gaan niet
naar Nederland, maar naar Italië.
Zij kennen verafgelegen Italiaan
se steden en musea beter dan die
bij hun buren. Maar dit maal
zullen zij geen excuses hebben,
want Nederland komt naar Bel
gië", zeggen de organisatoren.
Nederlandse bands zullen op
straat spelen. 500 Nederlandse
kinderen zullen bij Belgische ge
zinnen uitgenodigd worden te lo
geren en zij zullen gratis toegang
hebben tot alle Europalia-mani-
festaties.
Het Rijksmuseum, Boymans-
van Beuningen, het Mauritshuis,
het Amsterdamse Stedelijke,
Kröller-Müller en het Van Abbe
Museum zullen kunststukken uit
lenen. Andere collecties Neder
landse kunst zullen uit Parijse n»
Belgische museums komen.
Aan het kunstfestival zullen
meewerken: het concertgebouw
orkest, het Residentie Orkest,
het Rotterdams Filharmonisch
Orkest en het Nederlands Kamer
orkest, verder het Nederlands
Blazers EEnsemble, Gaudea-
mus en het Amsterdams Strijk
kwartet. Tot de gecontracteerde
solisten behoren de violist Her
man Krebbers, de cellist Tibor de
Machula, de sopraan Elly Ame-
ling, de fluitist Frans Brüggen,
de klavecinist Gustav Leonhardt.
In het Brusselse circus zal een
„inclusief concert" worden gege
ven waar tot in de morgenuren
pop en klassieke muziek en zang
te horen zullen zijn, afgewisseld
met circus- en filmvoorstellin
gen. Brüggen zal er op een twee
meter lange elektronische fluit
spelen. Voor liefhebbers van ei
gentijds klassieke muziek zal een
„laboratorium" open zijn, waar
men op bandjes de beste en jong
ste Nederlandse werken kan be
luisteren. De Belgische gezinsliga
heeft reeds de 2.000 plaatsen in
het Brusselse paleis voor schone
kunsten besproken voor een uit
voering van het Scapinoballet.
Verder treden het Nederlands
Danstheater en het Nationaal
Ballet met Rudolf Nureyef op.
Het theater zal vertegenwoordigd
zijn door de Bacchanten van Eu
ripides onder regie van Erik Vos,
(zie elders deze pagina) en Oedi
pus naar de bewerking van Hugo
Claus door het Nieuw Rotterdams
Toneel.
Drie Belgische theaters zullen
Nederlandse stukken brengen,
waarvan een in het Frans.
Wim Kan, Jasperina de Jong,
het Theater Pepijn, Liesbeth List
en Funhouse van Rob van Houten
zullen voor het lichtere amuse
ment zorgen.
Maar Europalia wil meer dan
alleen kunst brengen. De heden
daagse problemen van oorlog,
vrede, het onderwijs, sex, gods
dienst zullen ook aan de orde
komen. Minister van buitenlandse
zaken mr. J. M. A. H. Luns en
kardinaal Bernard Alfrink, de
sterrenkundige prof. J.H. Oort en
kabonterambassadenr Roel van
Duyn zijn uitgenodigd.
Er wordt aandacht besteed aan
reclame-kunst, pop-art, stede-
bouw, de milieuhygiëne, Indus
triële vormgeving. In het Paleis
voor Schone Kunsten zal perma
nent iets te doen zijn: bloemen
tentoonstellingen, happenings,
hóek- en platenverkoop, een Ne
derlands restaurant en een kunst
werkplaats voor kinderen.
De kosten van het festival wor
den geschat op 30 miljoen frank.
De ministeries van cultuur zullen
naar verwacht wordt meer dan
drie miljoen frank beschikbaar
stellen. De ministeries van bui
tenlandse zaken zullen ook een
deel van de kosten dragen en
verwacht wordt dat ondernemin
gen ook een grote bijdrage zullen
leveren. Het festival wordt ge
houden 25 jaar nadat het Bel
gisch-Nederlandse culturele ak
koord werd ondertekend.
Wat de stichting Octopus beoogt
wordt kort en duidelijk achter
deze nieuwe uitgave vermeld: „De
Stichting Octopus beoogt, zonder
winstbejag, een serie uitgaven op
het terrein van de beeldende kunst.
De aard van deze reeks wordt be
paald door 't wenk van kunstenaars
of groepen van kunstenaars, die zich
bezighouden met het formuleren van
nieuwe beeldende mogelijkheden.
De uitgaven worden zowel in de
vorm van boeken en prenten, als in
ruimtelijke projecten objecten,
bouwdozen e.d. gerealiseerd. De
oplage van elke uitgave is onbe
perkt, waardoor het mogelijk is de
prijs laag te houden".
Dit houdt in de eerste plaats in,
dat begunstigers van Octopus (p.a.
De IJsel, Hoge Hondstraat, Deven
ter) het meest van die lage prijs
profiteren. Zij krijgen de uitgaven
tegen kostprijs of minder en ze
ontvangen bovendien elk jaar voor
ONDER leiding van Erik Vos is
begonnen met voorbereidingen voor
opvoeringen van „De Bacchanten"
van Euripides, te geven van 16 tot
en met 30 juni in Theater Carré,
Amsterdam, in het kader van het
Holland Festival. Het wordt een the
aterproject, waarvoor een veelzijdi
ge groep acteurs is bijeengebracht.
Er wordt een nieuwe werkmethode
gevolgd, bestaande uit improvisaties
op tekst en bewegingen, teneinde te
komen tot een idee, wat dit toneel
stuk voor de hedendaagse mens kan
betekenen.
Twee jaar geleden dienden Erik Vos
en Aad Greidamus bij het ministerie
van cultuur, recreatie en maatschap
pelijk werk een plain in om nieuwe
inspiratiebronnen aan te boren sa
men met onder meer decorontwer
per Wim Vesseur en componist Theo
Loevendie. Een subsidie van twee
ton werd hiervoor verkregen.
Brik Vos bracht de groep bijeen:
leerlingen van het vierde jaar van
de Amsterdamse toneelschool, ac
teurs en actrices uit de vrije sector
en toneelkunstenaars van gesubsi
dieerde gezelschappen. Op het lijstje
prijken thans de namen van onder
meer Guus Hermus, Henk van Ul-
san, Mart Gevers, Lou Landré, Ganei
Geraeds, Anja Jansen Schuiling, Ria
Rijninks en Dir Declair.
ERIC VOS
Erik Vo» meende, dat research op
toneelgebied alleen dan zin zou heb
ben, als het tot een concrete con
frontatie met publiek leidde. Hij
zocht naar een mogelijkheid om on
derzoek en resultaat te bundelen.
Voor dat doel bewerkte hij samen
met zijn echtgenote, de schrijfster
Inez van Dullemen, de tekst van
Euripides.
„De Bacchanten" wondt door velen
als een van de hoogtepunten uit
Euripides' werk beschouwd. Het
grote thema van het stuk is de
botsing tussen enerzij<is het verlan
gen van de mens naar het bovenna
tuurlijke en uitzinnige en anderzijds
de vrees voor de chaos, die hieruit
kan voortvloeien. Onbeantwoord
blijft de vraag, welke van «Je twee
machten in tie mens de overhand
moet hebben.
Een perfecte balans is niet mogelijk.
Steeds wordt de mens overspoeld
door verlangens, dte hij met zijn
verstand nilet kan beteugelen. Het
Griekse gegeven van vier eeuwen
voor onze jaartellinig is mede daar
door tot een universele en tijdloze
tragedie uiit de literatuur geworden.
Na „De Perzen" en „Prometheus",
die m '62 en '67 in de polste van
Carré onder regie van Brik Vos
wenden uitgebracht, volgt thans „De
Bacchanten", een tragedie, die nog
nimmer in ons land wend gespeeld.
„PROTEST per prent" (schoppen
tegen heilige huisjes) zal dit jaar
het boekenweekgeschenk zijn. Het
hoofd van de afdeling Nederlandse
geschiedenis van het Rijksmuseum,
D. H. Couvée, heeft de uitgave sa
mengesteld. De boekenweek wordt
op 31 maart met een feest in het
Amsterdamse RAI-Congiescentrum
geopend, waarhij een literair song
festival gehouden wondt.
Er wonden protestgedichten, me
rendeels uit de Nederlandse poëzie
van de 15e eeuw af, ten gehore
gebracht. Op 2 april wordt in he*
Muiidersloit de prijs dier literaire kri
tiek uitgereikt
HET Holland Festival gaat een
twintigtal studenten aan universitei
ten, scholen voor kunstonderwijs,
sociale en pedagogische academies
en werkende jongeren in de gele
genheid stellen een studie over het
Holland Festival 1971 te maken. Zij
zullen zo diep mogelijk over hun
keuze-onderwerp worden geïnfor
meerd en in de periode van 15 juni
tot 9 juli die uitvoeringen en repeti
ties bijwonen en daarover met de
medewerkers kunnen spreken.
eindredactie
henk egbers
(Van onze correspondent)
CAIRO. De plechtig gezworen
eed aan het Egyptische volk om goed
te maken wat de juni-oorlog teniet
deed, is een erfenis van Nasser, die
Egyptes huidige premier Sadat zwaar
valt. Sadat is jarenlang over het
hoofd gezien als een politicus van on
betekenende grootte. Niettemin weert
hij zich op het ogenblik opmerkelijk
goed.
Samen met zijn premier Fawzi
slaagt hij erin om een internationale
diplomatie te voeren, waaraan Israel
zijn handen ruimschoots vol heeft.
Behalve in de buitenlandse politiek
is ook zijn aanpak van binnenlandse
problemen een succes. Hij staat erop,
dat beslissingen in gezamenlijke over
leg genomen worden. Kabinetsverga
deringen van vijf uur kioamen onder
Nassers bewind nooit voor.
Sadat treedt steeds meer naar vo
ren als een leider met een geheel
nieuwe, afwijkende stijl. In de uerge-
lijking die vele Egyptenaren tussen
Nasser en Sadat trekken, komt de
laatste er niet ongunstig vanaf. Er
zijn zelfs Egyptenaren, die staande
houden, dat Sadat op zijn manier bij
het Egyptische volk meer geliefd ts
dan zijn voorganger.
Ten aanzien van de 3000 politieke
gevangenen neemt Sadat een welwil
lende houding aan. Binnenkort zullen
er volgens berichten nog slechts 150
overblijven. Ook de mate van zelf
standigheid die Sadat aan de ge
meenten toekent, wekt grote tevre
denheid. Sadat zal deze populariteits-
reserve nodig hebben, of het nu vre
de blijft of opnieuw in een oorlog
met Israël uitloopt.
Zo lang het mogelijk is, zal Sadat
ernaar streven om zijn beleid in
overeenstemming met de wensen uaw
het volk te voeren. Ook hij echter
maakt gebruik van de onderdntk-
kingsinstrumenten, waarvan hij er
talloze erfde. Onlangs voerde Sadat
een hervorming in de politiemacht
door. In de straten van Cairo lopen
nu agenten in groepjes van twee. Be
hulpzaam en hoffelijk zoals Egypti
sche politiemannen van vroeger tij
den nooit waren. Zij opereren met
walkie-talkies en dragen keurige uni
formen. Niets in hun optreden wekt
herinnering aan de oorspronkelijke
taken waarvoor ze aangewezen zijn.
Sadat tracht zijn risico zo klein mo
gelijk te maken. Het lijkt erop alsof
hij een eventuele vredesregeling als
een voldongen feit aan het volk wil
voorleggen. Wat bij de Egyptenaren
van de gehele diplomatieke vredes-
oorlog overkomt, zijn de reacties van
Israëlische autoriteiten, die in de
Egyptische staatscourant een grotere
plaats krijgen dan de mening van de
Egyptische machtshebbers zelf. Wat
hun leiders in merkelijkheid voor
stellen en welke concessies zij In de
besprekingen doen en zouden willen
doen, blijft voor de Egyptenaren zelf
geheel onduidelijk. Iedereen moet het
van geruchten en gissen hebben,
Sadat geniet het voordeel, dat het
Egyptische volk niet zoveel van hem
verwacht als van Nasser. Sadat heeft
altijd betrekkelijk ver van Nasser af
gestaan, zoals zovele Egyptische po
litici trouwens.
Er is één ding waarlangs Sadat in
de toekomst echter niet heen kan,
als Israël op zijn huidige standpunt
blijft staan: hervatting van de ge
vechten. Sadat zal op een tamelijk
korte termijn het gesprek over de
vrede aan de kanonnen aan het
Suez-kanaal moeten overlaten. Egyp
te rekent erop, dat als Israël niet toe
geeft, Sadat op een zekere dag een
grootscheepse militaire overtocht
naar de oostelijke oever van het ka
naal zal ondernemen.
Nasser heeft Egypte daarop men
taal voorbereid door uitspraken als:
„Egypte kan zich met Russische steun
de overtocht best veroorloven". Wel
licht zou Sadat op die dag als zijn
variant niet een invasie bevelen, maar
een langzame escalatie van de oor
log: infiltraties van commando-een
heden, toenemende beschietingen en
luchtaanvallen. Het is duidelijk, dat
Sadat op goede voet wenst te blijven
met de Palestijnse guerrilla's. Een re
den te meer voor hem om ernst te
maken met de inlossing van de be
lofte van zijn voorganger.
vaag
(Van onze redactie buitenland)
een nieuwe moderne raket aan het
bouwen zijn en dat dit een factor zal
ltj moeizame besprekingen over zijn in de SALT-besprekingen. Eer-
l der hadden de Russen gesteld te wil-
P rking van strategische jen ciat aue Amerikaanse in het bui
tenland gestationeerde vliegtuigen
die kernwapens kunnen vervoeren
opgenomen worden in een algemene
overeenkomst.
Dit zou allemaal een reden kunnen
zijn voor pessimisme, maar Ameri
kaanse functionarissen in Wenen me
nen dat hiervoor geen noodzaak is.
Ze zeiden, dat de twee SALT-delega-
ties tot nu toe vermeden hebben om
verwikkeld te geraken in buiten het
kader van SALT vallende problemen
en zich onbewogen hebben gehouden
aan de zaak zelf het bespreken van
wegen en middelen om de opslag
van kernraketten te beperken
"®Pens (SALT) tussen de Ver-
jti'Sde Staten en de Sovjet-Unie
gisteren in Wenen hervat,
tarikaanse functionarissen in
^tiien zeggen geen „redenen te
1 voor pessimisme".
L, ze beoordeling berust op het feit
HAkSeen srotere voortgang in de
'«handelingen verwacht kan wor-
,j. vanwege de ingewikkeldheid van
BAPr ktie en 'let feit, dat het in de
EL, l""esPrekingen gaat om de kern
•Halten ve''igf,eid öer twee suPer"
[.Deze
Wenen en keerden in het najaar
naar Helsinki terug voor de derde
ronde.
De openingszitting van de vierde
ronde was de 56ste vergadering tus
sen de twee delegaties.
Wat is tot nu toe bereikt?
Officieel is er nooit iets meege
deeld, maar wel is uitgelekt dat de
Verenigde Staten tijdens de Weense
fase een pakkettransactie hebben
voorgesteld zowei voor de beperking
van grote offensieve raketten en lan
ge afstandsbommenwerpers als voor
anti-raket defensiestelsels (ABM).
nwrik'bacir op ziin P|aa^,
dat Uw kunstgebit de 9eh.f eee»l
akkeljk, stevig en zeker zw o|lti.
tofix een nieuw,beproef^ 0|1
!OT« - een ihbuw r _:nig «r
Loeder - en strooi een wei
Isplaat. U zult meer
fle ongemakken van Uw_kue,
want U kunt lachen, ?P u:: v®f'
|ls U wilt! Dentofix is °aa' u*
voorkomt onaangename
I en is een weldaad vcjpr
Wij garanderen, döi „HulfA'
Verkrijgbaar in discrete. ^f
lacons, prqs f. 2,67 di| "f
sterijen.
Zjenswijze zal degenen in de
v. (ij,? ,s'aten die kritiek hebben
l«'.r„j U S van hun regering niet
puvaigen.
■eelaM?'en dat de Ver. Staten een
,i„t. 00rd aangaan voor defensieve
■tonti n mdien dit door de Russen
Jrs^eld. Een paar dagen
»r. .rit Nixon verklaard, dat
Nwhf1igl?e staten niet wensen te
L-. adelen over een afzonderlijke
Gehoopt wordt dat de delegaties
dit kunnen blijven doen en ook in de
nieuwe SALT-ronde polemieken zul
len vermijden.
Pessimistische uitlatingen werden
door bedoelde functionarissen geken
schetst als „geluiden van Washing
ton" dat verleden jaar „te optimis
tisch was en nu te pessimistisch is".
Vereenif Berl axzonaernjKe Ze zeiden verder: „De besprekin-
Sng die alleen de beper- gen zijn tot nu toe heel nuttig ge
weest. Ze verlopen vrij goed. We
hebben nooit zelfs maar een gedeel
telijk akkoord voor de tweede helft
van dit jaar verwacht, daarom gelo
ven we niet dat er in dit stadium
reden is voor enig groot pessimisme."
Het tempo is langzaam. De SALT-
besprekingen begonnen 16 maanden
geleden in Helsinki. De onderhande
laars verhuisden voorjaar 1970 naar
f i aiiccii uc ucjjci -
I fit a"1 drisnsieve wapens betreft.
rakettpnTI^rikaanse ontwikkeling van
iseertf Vs de vorige maand bekri-
fersrhmJ de Russen die er voor
Pa&ennniT n dat een Amerikaanse
KnPK0UW SALT in gevaar zou
[fiet a gen'
Venl»„?6r,kaanse ministerie van
N do izaken verweerde zich
armg, (jat de Russen zelf
Volgens Amerikaanse bronnen zijn
de Russen zelf nooit met een uitge
breid voorstel gekomen maar dit zou
den ze in de vierde ronde kunnen
doen. Maar enige tijd geleden hebben
ze wel te kennen gegeven bereid te
zijn om voorlopig een overeenkomst
voor alleen de ABM's te tekenen.
President Nixon heeft dit vierkant
verworpen.
Wat de zaken nog ingewikkelder
maakt is de ontwikkeling van Chi
na's raketten. SALT is zich bewust
van de vooruitgang die de Chinezen
maken. De gedelegeerden houden
zich hiermee bezig in hun besprekin
gen over de wapens van „derde lan
den", maar volgens Amerikaanse in
formaties is China nooit b(j naam ge
noemd.
De voorspelling is dat de vierde
ronde tot midden-mei zal duren
waarna een nieuwe ronde in het na
jaar in Helsinki begint. Het is niet
waarschijnlijk dat SALT zelfs als
overeenstemming achterwege blijft
tot een abrupt einde komt in een
grote botsing. Eerder zal SALT in dat
geval verpieteren in eindeloze en
grotendeels onproduktieve zittingen,
zoals ook gebeurd is met de algeme
ne ontwapeningsconferentie van Go-
nève.
Als SALT een succes wil worden,
dan vereist dit een „politieke beslis
sing" van de zijde van het Kremlin,
zo heeft laatst een hoge autoriteit van
het Witte Huis gezegd. Dit zou kun
nen betekenen dat de Russische
SALT-delegatie instructie krijgt om
in te gaan op alle of op de belang
rijkste aspecten van de Amerikaansp
voorstellen.
Maar ook zouden de Russen kun
nen blijven wachten op een verande
ring in de Amerikaanse houding.
De Amerikaanse delegatie van 30
leden wordt weer geleid door ambas
sadeur Gerard C. Smith. De Russi
sche delegatie wordt ook weer geleid
door onderminister van buitenlandse
zaken Vladimir S. Semenov.
(Van een onzer redacteuren)
TILBURG Het is merkwaar
dig hoeveel „wetenschap" de mo
derne mens zich eigen heeft ge
maakt zonder het te beseffen. Er is
vrijwel geen man of vrouw meer
in de geïndustrialiseerde landen,
gevoed door de voortdurende
stroom van informatie over weten
schappelijke ontdekkingen en
daaruit voortvloeiende technische
verworvenheden, die nog denkt
dat de wereld een plat vlak Is en
dat de maan en de zon platte
lichtgevende schijven zijn. Om
maar iets te noemen. Het merk
waardige is echter dat diezelfde
moderne mens als regel meteen
terugschrikt als men hem ertoe wil
overhalen zioh in de wetten en
theorieën te verdiepen die ten
grondslag liggen aan ons moderne
mens- en wereldbeeld. „Natuur
kunde" is voor hem iets dat te
maken heeft met op school nauwe
lijks of helemaal niet verteerde
wonderlijke wetten, met vreemd
gevormde reageerbuisjes. „Biolo
gie" is voor hem iets dat met het
leven te maken heeft. En daarbij
blijft het meestal. Hij wantrouwt
ieder die poogt hem ervan te over
tuigen dat het heel wat meer en
heel wat interessanter is. Hij hui
vert van de voor hem onbegrijpe
lijke vaktaal van de geleerden. En
als men hem dan ook nog vertelt
dat wiskunde er heel veel mee te
maken heeft, is zijn afkeer meteen
tot kookpunt gestegen. En tien te
gen een dat hij nimmer de boeien
de wereld zal betreden die onder
de noemers „natuurkunde" en „bi
ologie" schuilgaan. Hij blijft dan
helaas buitenstaander. Hij weet
dat wetenschap in toenemende ma
te zijn leven beïnvloedt en rich
ting geeft. Maar wat de grote ge
dachten en vraagstukken van die
wetenschap zijn. Hij zal er nooit
enig idee van hebben. Tenzij....?
Tenzij hij probeert door de zure
appel heen te bijten. En de schil
van die appel is maar heel dun, als
hij de prachtige studies te pakken
krijgt die in „Wegwijzers door de
wetenschap" zijn verschenen over
„moderne natnurkunde" en „mo
derne biologie". Dan heeft hij in
een notedop, verlucht met vele
duidelijke tekeningen en schema's,
wat de natuurkundigen en biolo
gen drijft, uit welke kennis zij
putten en vanuit welke opvattin
gen zij werken. Dan worden, als
hij aandachtig leest en de moeite
neemt het gelezene goed tot zich
te laten doordringen, vele begrip
pen hem duidelijk. Langzaam maar
zeker dringen de hoofdzaken van
die wetenschappen, met hun pro
blemen, hun speciale methoden en
hun fascinerende ontwikkelingen
tot hem door. Fuchs is er in zijn
studie over de natuurkunde In ge
slaagd het onmetelijke terrein sa
men te vatten en er de essenti*
van te schetsen voor leken op een
wijze die uniek is. Bogen deed
hetzelfde voor de biologie, uitgaan
de van de levende cel. Begrippen
worden in voor leken vatbare taal
gedefinieerd, historische achter
gronden krijgen perspectief, intro
ductie van beelden en schijnbeel
den maken ingewikkelde situaties
aanschouwelijk. Didactisch is de
aanpak uitermate gezond. En voor
de lezer, die verder wel zijn weg
wil zoeken, zijn allerlei aankno
pingspunten gegeven. Het sijn
geen populair wetenschappelijke
studies. Er zijn geen concessies
gedaan. Van de lezer wordt ver
wacht dat hij de hem geboden stof,
de Inzichten en vergezichten met
intelligentie zal behandelen. Be
grip zal hem beslist niet aanwaai
en. Hij kan het wel verwerven, als
hij zich de moeite geeft rustig te
lezen, te overwegen, tot zich door
te laten dringen. Opnienw twee
delen in een serie die haar be
staansrecht reeds meer dan bewe
zen heeft.
JACQUES LEVIJ
W. R. Fuchs „Moderne natuurkun
de" (360 pag.). H. J. Bogen .Mo
derne biologie" (336 pag.). Vele
illustraties en tekeningen. Uttf.
Gaade. ƒ35 per deel.
