ir. CBS: nationale catastrofe vrij uit trant itie enleenbank nensen met iding, die ezitten. En =ppen op in vakkennis )te i willen wi] inhouden. laauw, hoofd ie graag haffen ils rayon, daire armee een derneming als erachtig is). 13 49 80 tie veilig m uren die u maar n te zijn! |es te ruimer - Geen persoons nummer Geen indringende vragen Steekproef weinig zin ZATERDAGBIJLAGE VAN DE STEM/13 FEBRUARI 1971 "X' tk. kunt boekt u bij ik. L «tl door 'Joi v. d. Wijngaart j"\E dit jaar te houden volkstelling in ons land lijkt soms te resulte ren in een komische sketch voor 2 heren, die achter het toneel elkaar in de ha ren vliegen, maar op het podium elkaar om de hals vallen bü hun bezwaren te gen deze telling. Deze sketch wordt herhaaldelijk opgevoerd op forumavon den over de a.s. volkstel ling door de groepen ter linker en ter rechter zijde. Maar een ding hebben zij gemeen: „We zijn tegen deze telling". Onderdelen van deze act variëren van fikse scheldpartijen op tot semi-wetenschappelijke ad viezen om met bepaalde chemische middelen de in gevulde gegevens op de telbiljetten in het niets te laten verdwijnen. Voor het eerst in onze natio nale geschiedenis houdt een volkstelling de gemoederen van links, rechts en langza merhand ook van het midden bezig. Mogelijke inbreuk op de „privacy", het in ver keerde handen kunnen val len van gegevens, de drei gende computers e.a. vormen slechts een onder deel van de bezwaren tegen de telling. De telling van ons volk is geen unicum. Het ge beurt om de 10 jaar. Volks tellingen worden over de hele wereld gehouden. Som mige plaatsen hebben er o.a. hun bekendheid aan te dan ken. Bethlehem zou de ge boorteplaats van Christus niet zijn, als de Romeise keizer Augustinus geen volks telling had ingesteld, waar door Maria en Josef van Na zareth naar Bethlehem moes ten reizen. Sommige Nederlanders 't percentage is niet nader aan te geven vrezen onheil van de volkstelling anno 1971. Ot hun bezwaren en onheilvolle verwachtingen een grond vinden in de bijbel is niet na te gaan. Kronieken 21 toude testament) begint met d» zin: „Satan keerde zich tegen Israël en zette David aan, Israël te tellen". De Kronieken verhalen verder, dat David dat deed tegen ad vies van zijn naasten. De straf was vreselijk: hij mocht kiezen uit 3 jaren hon gersnood, 3 maanden vluch ten voor gewapende achter volgers of 3 dagen de pest in het land. David koos voor het laatste: Er vielen 70.000 doden in Israël. Dit vooruitzicht staat ons waarschijnlijk niet te wach ten. Wat is dan wel onze toe komst na de volkstelling? Liggen we binnenkort figuur lijk open en bloot op de ont- leedtafel van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)? Met onzekere en andere (ge mengde) gevoelens zijn wij gaan praten met drs. J. Schmitz, plaatsvervangend hoofd van de afdeling alge mene tellingen van het CBS. Drs. Schmitz stond aan de wieg van deze volkstelling en begeleidt haar zo goed en zo kwaad naar haar volwassen heid op 28 februari a.s., de dag, waarop u en ik worden geteld. Wat zijn de gevolgen van een eventueel uitstel en misluk king van de volkstelling? „Mislukking van de telling door sabotage bijv. zou een nationale ramp betekenen. Ook uitstel tot in het najaar is »1 catastrofaal. Wanneer ze mislukt, zit ons land 10 jaar lang zonder deugdelijk materiaal, waarop een be leid kan worden ge bouwd. Gebeurt dit, dan valt Nederland in alle sec toren terug op het niveau van een onderontwikkeld land. De mogelijkheden zijn dan ontnomen voor een goe de planning. Ook zijn er dan geen goede gegevens be schikbaar voor een goede en doeltreffende kritiek op het overheidsbeleid. Ons land schreeuwt al om statistisch signalement. De sociaal-we tenschappelijke onderzoekers staan te springen om nieuwe gegevens. Zonder juiste cij- 'ers en materiaal kan geen doeltreffend beleid worden opgebouwd. Ook een uitstel van de telling tot in het na- ir?r is eatastrofaal. uitstel betekent: Pas over een jaar voorlopige cijfers en over 2 jaar definitieve. Gaat de telling eind februari ge- Woon door, dan zijn over een half jaar de voorlopige en over 1,5 jaar de definitieve gegevens beschikbaar. Er kan dan direct mee worden gewerkt. Oorspronkelijk zou volkstelling eind oktober 1070 worden gehouden. Deze datum werd verschoven naar 31 december jl., maar stuitte op bezwaren van de ereniging van Nederlandse Gemeenten. We zijn nu toe aan het derde tijdstip". tat zijn de financiële con sequenties van een uitstel •■Het zou miljoenen extra kosten. Nu al zijn de meeste tollers gecontracteerd - 30 Per dag. De totale kosten van volkstelling bedragen 2i 11Uitstel of mislukken ™!t" volkstelling miljoen gulden, waarvan 10 miljoen moet worden betaald voor de inschakeling van het gemeente-apparaat en de tel Iers. Oorspronkelijk waren de kosten op 23 miljoen geraamd. Maar nu moeten de vragen lijsten in enveloppen worden gestopt om te voorkomen, dat de teller uitgebreid kennis kan nemen van de gegevens Na aandrang van het socialis tische Kamerlid Franssen heeft de regering hiertoe oe sloten. Wanneer er andere vragen moeten worden gesteld moe ten we nieuwe vragenlijsten maken, weer ponsmachines afstellen en speciale appara tuur bij Philips en IBM af huren. Ook moeten er nieuwe instructieboeken voor ge meenten en tellers worden sa mengesteld en gedrukt. De noodzaak tot uitstel of tot verandering van de vragen lijsten zie ik echter niet. A, het werk moet worden over gedaan. Het is ook de vraag, of op een later tijdstip het „telklimaat" goed is". Deelt u de vrees voor het in verkeerde handen vallen van de gegevens? Kunnen de na men niet gemakkelijk worden gekoppeld aan de gegevens, waardoor een eventuele be zetter op korte termijn over iedere Nederlander kan be schikken? Dr. J. Schmitz „Er is een grandioos misver stand in omloop. Het is onmo gelijk, dat een buitenstaander de namen, die op de schutbla den van vragenlijsten staan kan terugkoppelen aan de ge gevens. De Nederlandse volks telling is uniek in deze we reld: alleen bij ons wordt de naam en adres ontkoppeld van de rest. In alle ander e landen wordt de naam niet gescheiden. Daar hebben tel lers en statistische onderzoe kers alle mogelijkheden om zich te verdiepen in de per soonlijke gegevens. Bij ons niet". Wordt de vrees niet ingege ven door bet zgn. persoons nummer? ,.Er wordt geen persoonsnum mer bij de telling gebruik' Op alle bladzijden van de vragenlijst is een serienum mer (van 8 cijfers) geponst, ook op het schutblad, waai naam, adres, leeftijd en ge slacht worden ingevuld. Dit schutblad wordt op het ge meentehuis ontdaan van de rest en apart opgestuurd naar het CBS. Deze schutbladen dienen alleen ter controle. D- andere bladzijden worden bij het CBS ook van elkaar ge scheiden. Daarna volgt e „invullen" van de gegevens op de magneetband van de computer. Het serienummer verwijst al leen naar de gemeente, in code uiteraard. Via dit num mer kunnen bij vergissingen door de „ondervraagde" de naam en adres worden opge spoord om de fout te laten herstellen. De computer geef' bij het ontdekken van een verkeerd ingevuld antwoord een rood signaal, bv. een vrouw met 3 kinderen heelt onder het kopje leeftijd 14 ir plaats van 41 ingevuld. Het is alleen mogelijk om de gege vens van het serienummc terug te koppelen naar de naam en adres, andersom is bijna onmogelijk". U zegt bijna onmogelijk. Ia het dan toch mogelijk via de schutbladen de bijbehorenue gegevens te verkrijgen? „Nee, dat zal niemand lukken Op de eerste plaats zijn alle schutbladen onder code weg gezet in kluizen. Je moet eer.;' de bewakers omkopen. De schutbladen zijn dus wille keurig weggezet. Een indrin ger is niet op de hoogte van de inhoud van de serienum mers. Hij zal de serienummers niet kunnen combineren met de serienummers op de mag neetbanden. Daarbij zal net een hele toer zijn om de mag neetbanden in zijn bezit te krijgen. Die banden kunnen we niet vernietigen. De ban den zijn ook niet op serie nummer weggezet, maar wil lekeurig. De indringer zou ook de operator, die onder ge heimhouding staat, zoals ie dereen, die aan deze telling meewerkt, omkopen voor zijn medewerking om de banden in de computer te plaatsen en de gegevens eruit te laten rollen. Maar daarbij kent hij nog steeds niet de inhoud van de serienummers. Hij kan de na men en adressen gewoon niet combineren met de banden, want hij weet ook niet welke banden bij de miljoenen schutbladen behoren. Daarbij moet niet worden vergeten dat na 3 jaar slechts 10% van alle gegevens plus de schut bladen bewaard blijven. Een eventuele bezetter zou snel toe moeten slaan". Worden de schutbladen niet naam en adres snel vernie tigd? „Zo spoedig mogelijk. Voot kleinere gemeenten gebeurt dit eerder dan in grotere i.v.m. eventuele controle. De Tweede Kamer moet echter beslissen of de schutbladen bij de gemeenten blijven of bij ons komen. Mijn indruk is, dat spreiding van deze schut bladen slechts vertraging ver oorzaakt bij mogelijke contro le van fouten. Worden er indiscrete vragen gesteld b.v. over politieke overtuiging „Vragen over ras, politieke gezindheid en het lezen van dag- en weekbladen, komen niet voor. Ook wordt het ant woord op de vragen over religie niet gecontroleerd. De gemeentehuizen mogen hun gegevens in het bevolkings register niet vergelijken met de antwoorden op de vragen lijsten, met uitzondering van naam. adres, leeftijd en ge slacht. Er bestaat een strikt juridische beveiliging tegen misbruik. De tellers moeten ook legitimatiebewijzen to nen. De CBS-medewerkers staan allemaal onder geheim houding. Dit geldt ook voor het gemeentepersoneel, dat aan de telling meewerkt. Waarom geen steekproef on. der 114 miljoen Nederlanders in plaats van zo'n dure tel ling? ,.De uitkomsten van de volks- ling bieden de overheid o.a. een breed en verfijnd inzicht in het statistisch materiaal. Dit is van belang voor de uimteli.ike ordening, die niel -ander „zeer fijne gegevens" 111. De telling biedt ook een unieke kans om diep regio naal te detailleren. Een steek proef biedt geen totaal over zicht. Uit een geheel kun ie details halen, die gewoon no dig zijn. De wetenschapsmen sen wensen eigenlijk iedere 5 jaar een volkstelling om een beleid te kunnen opzetten. Steekproeven leven zelfs bij gratis van een volkstelling. Het CBS houdt na de volks telling ook enkele steekproe ven ter controle van de ge gevens". Kan iedereen de uitkomsten van de volkstelling krijgen? „Ja, het bedrijfsleven kan ze krijgen, ook maatschappelijKe organisaties en politieke par tijen. Iedereen kan de over zichten krijgen, de bronnen natuurlijk niet". Waarom die onrust Heeft a een verklaring? De onrust is kunstmatig op geblazen. Er wordt soms op een demagogische wijze een angstpsychose gewekt. Angst is niet nodig. Er zijn genoeg waarborgen. De overheid be heert geen „databanken" waar alle gegevens, per Ne derlander uitgesplitst worden bewaard. Ik kan mij de be zorgdheid van links wel voor stellen. Zij grijpen deze tel ling aan om te wijzen op de gevaren, die aan databanken zijn verbonden. Ik wil na de telling graag weer met de verontrusten gaan praten om na te gaan of hun bezwaren echt gegrond waren. IJt ge loof het niet". Wanneer het moet, vernietigen 11 en uw medewerkers direct alle gegevens? Een volmondig „ja" komt uit de mond van drs. Schmitz, die bijna dagelijks wordt over stelpt met kritiek en com mentaar op de volkstelling, die veelvuldig is geconfron teerd op forumavonden met actiegroepen. Hij werkt ge woon door, „Maar als het moet vernietig ik met een enkele druk op de knop ons levenswerk". We hebben een totaal verkeerd beeld van de misdaad. „De criminaliteit in Ne derland is altijd afhankelijk geweest van het traditionele strafrecht. Men heeft geen oog voor de moderne ontwikkelingen in de maatschappij. De belangstelling is altijd gericht geweest op de individuele dader; op de dief, de moordenaar en de verkrach ter'. Dit zegt de pas benoemde hoogleraar in de criminologie, dr. Jac. van Weringh (36). tot voor kort medewerker van de Gro ningse professor Buikhuizen. Maandag jl. hield prof. dr. v. Weringh zijn oratie onder de titel„Heeft de maatschappij de crimi naliteit die ze verdient?" Zijn persoonlijk antwoord is „neen". Wij hebben zijn betoog getoetst aan wellicht de grootste, maar tegelijk de meest onbekende vorm van criminaliteit, de „witte boorden-misdaad". White collar crime is een van oorsprong Amerikaans be grip. Die misdrijven worden er onder ver staan die mensen met een hoog maatschap pelijk aanzien tijdens de uitoefening van hun beroep pleegden. Later is dit begrip gecorrigeerd, men rangschikt er nu alle economische delicten onder (ook die i.v.m. bestrijdingsmiddelen, keuringswet van wa ren, wet op de afbetaling, wetten die de volksgezondheid raken, enz.). Deze delicten worden veelal gepleegd door mensen uit de hogere- en midden klassen en staan in tegenstelling tot de „blauwe boorden-misdaden", gepleegd door mensen uit de sociaal lagere groepen. De „blauwe boorden" zijn in de gevange nis sterk oververtegenwoordigd. De vraag is dus of de verkeerde figuren achter de tralies zitten Zitten de verkeerde figuren achter de tralies door Pim Gaanderse JL. .Let is zeker dat de witte boorden-misdaad een grotere bres in de economie slaat dan de criminaliteit van dieven en inbrekers. De econo mische schade van alle bankovervallen in Ne derland bedraagt per jaar nog niet één pro eent van de omzetten. In West-Duitsland stel len geleerden dat de wit te boorden-misdaad jaarlijks miljarden D- Marken vergt; een veel voud van wat dieven en oplichters zieli toeëige- nen. Misdadigers met de witte boord wordt niet temin nauwelijks een strobreed in de weg ge legd. Ze zijn moeilijk te vangen en voor het oog onderscheiden zij zich nagenoeg niet van goed geslaagde zakenmensen. Misschien daarom zijn er mensen die de economische delikten willen 'ontcriminali- seren', zoals dat met een le lijk woord wordt genoemd. Ze stellen dat dit soort mis drijven toch eigenlijk niet zo schadelijk is voor de maat schappij. Ze willen de ver grijpen uit de sfeer van de misdaad halen. 'Laten we het 'zakelijk' regelen', zeggen ze. 'Daar ben ik absoluut tegen', aldus prof. v. Wering. 'Want moet je diefstal er dan ook niet uithalen? Er is toch geen maatstaf die aangeeft dat een diefstal bij een juwelier (die zich verzekerd weet) meer gevaren oplevert voor de maatschappij dan het teveel spuiten van vergif op land bouwgewassen? Waarom heb ben we zoveel aandacht voor de exhibitionist, maar niet voor de wapenfabrikant?, al dus prof. Van Weringh. 'Er is in Nederland nauwe lijks enig onderzoek gedaan naar de witte boordenmis- daad, terwijl "het aantal over tredingen op dit gebied jaar lijks in de duizenden loopt. De Nederlandse politie zit he lemaal vast aan de traditio nele criminaliteit'. Volgens de Amsterdamse hoogleraar hebben de opspo ringsinstanties (politie, eco nomische controle-dienst, Prof. Van Weringh keuringsdienst van waren, fiscale opsporings- en in lichtingendienst, e.d.) 'abso luut niet de middelen om de moderne vormen van mis daad op te sporen'. Een con gres eind vorig jaar in Zü- rich met alle vooraanstaande Westeuropese politiefunctio narissen, dat speciaal werd belegd om de methoden ter bestrijding van de witte boor den-misdaad te bespreken, bewees dan nog eens. Niemand weet precies waar het om gaat en om wiè het gaat. Prof. Van Weringh heeft plannen om daar klaarheid in te brengen. Hij wil een vergelijkend onderzoek doen met een groep traditionele wetsovertreders en een groep overtreders van de economi sche wetgeving. "Men wil suggereren", zegt hij, "dat iedereen wel eens een foutje maakt", als het om de laat- ste groep gaat. Maar is dat wel zo? Wat mij interesseert is: zijn er wezenlijke ver- schillfen tussen misdadigers met een witte en met een blauwe boord. Nu wordt maar aangenomen dat de ene groep gevaarlijk is en in de gevan genis thuis hoort en dat de andere er wel gemakkelijk af mag komen. Maar zijn er nu werkelijk zoveel verschillen tussen deze twee typen? Voor mij is dat zeer de vraag'. 'In mijn oratie heb ik gezegd dat we een beeld van de cri minaliteit hebben dat emotio neel wordt bepaald. Daarop moeten correcties worden aangebracht', aldus prof. Van Weringh. Hij haalt een onder zoek aan dat hij met prof. Buikhuizen heeft gedaan naar de veroorzakers van ver keersongevallen. 'De mensen zijn weer geneigd te denken: oh dat kan iedereen overko men. Maar dat bleek hele maal niet waar te zijn. Tus sen al die veroorzakers ble ken tal van overeenkomstige trekken te zijn.' 'Het beeld dat wij van de criminaliteit hebben is ver tekend: Op de dag dat we met z'n allen ach en wee roe pen over een moord, zijn er in het verkeer negen mensen omgekomen. Door welk fa len?', aldus prof. Van We ringh. 'De "waardering" van de verschillende vormen van criminaliteit is bijzonder vreemd. Zodra mensen aan privé - eigendommen komen, raken ze achter de tralies, maar een bedrijf dat de kar telbepalingen ontduikt of mis leidende reklame maakt, kan er mee doorgaan. Op deze wijze blijven mensen uit la gere sociale groepen altijd in het blikveld van de justi tie gevangen'. 'Sommige geleerden menen dat dit een bewuste poging is de frustraties van de maat schappij op een bepaalde groep af te wentelen'. Prof. Van Weringh vertelt daarna hoe weinig geïnteres seerd winkelbedrijven waren in een onderzoek naar win- keldiefstallen, dat hij via de Groningse universiteit wilde instellen .'Het kon niet door gaan. De diefstallen zijn ge woon in de prijzen ingecalcu leerd en van de achtergron den wil men niets weten'. De straffen en boeten die voor economische delikten gelden, staan veelal in geen enkele verhouding tot de ernst van het misdrijf. Prof. Van Weringh voegt daaraan toe dat men bij economische delicten veel meer aan trans acties kan doen, "Maar dit betekent dat er verder nie mand is die er nog iets van merkt De betrokkenen hoe ven niet bang te zijn voor het stigma, waaronder de 'gewo ne" misdadiger lijdt. Dieven blijven dieven, maar dege nen die economische misdrij ven plegen, zullen nooit 'cri minelen' worden. Als je een maal als gewoon inbrekertje gezeten hebt, heb je het odi um dat je 'met de justitie in aanraking bent geweest' en dat is voor je hele verdere leven een frustratie.' Prof. Van Weringh zegt "ja" op de vraag of het vangen van een dief voor de politie niet veel aantrekkelijker moet zijn dan 't oplossen van ?n economisch delict. ,Het is avontuurlijker achter een dief aan te gaan dan in droge boekhoudingen te moeten zit ten vissen. In hun soort zijn de witte boorden-misdaden weinig spectaculaire ver schijnselen.' Zou de aandacht van de jus titie voor de 'ordinaire' mis daad ook niet kunnen voort vloeien uit de opzet de eigen (maatschappelijk gelijke) kring te beschermen? "Dat zou kunnen. Edwin Suther land, de Amerikaanse crimi noloog die voor het eerst over white collar-crime schreef, stelde als hypothese dat de witte-boorden misdaad in Amerika niet zo zeer als een vorm van misdaad wordt ge zien, omdat de figuren die de hogere bestuursfuncties be kleden, bijna allemaal uit het bedrijfsleven komen en daar na verloop van tijd weer in terugkeren. Zulke bestuur ders voelen niet veel voor stringente wetgeving tegen economische vergrijpen. Ze vormen een kring die zich afdekt tegen iedere kritiek van buiten. Of dat voor Ne derland ook geldt zou ik niet durven zeggen. Het is ont zaglijk gemakkelijk over de 200 van Mertens te spreken, maar ik geloof daar niet in. Je kunt zoiets hooguit als hy pothese stellen". Prof. Van Weringh is wel van mening dat de 'vrije' econo mische misdaad het vertrou wen in de samenleving aan tast. "De geloofwaardigheid van het sociaal-economisch leven wordt er minder door Je hoort soms dwaze dingen over artsen die elkaar patiën ten zouden toespelen en zo.." Maar we moeten oppassen voor 'kretenwerk' vindt hij. Veel belangrijker lijkt hem de structuur van de samen leving, die de criminaliteit 'uitlokt'. "We kunnen gemak kelijk groepjes nawijzen", zegt prof. Van Weringh, "maar kijk eens naar de he le maatschappij, Hoe is het te rijmen dat politici zo de nadruk op de rechten van de mens leggen, terwijl de wo ningnood enorm is? Het is wetenschappelijk bewezen dat er in steden buurten zijn die door hun opbouw uitlok ken tot criminaliteit. Zolang je dat niet verandert, hebben strafrecht, criminologie en psychiatrie hetzelfde effekt als wasmiddel dat het vuil wegneemt dat andere pro ducten achterlaten." "Neem de kwestie van de pandjeskrakers en de belo vende politici; waarom wordt valse, politieke voorlichting niet strafbaar gesteld? Het bedriegen van kiezers zou in een alternatief wetboek van strafrecht moeten worden op genomen; evenals die andere nieuwe delicten - geestelijke mishandeling, luchtveront reiniging e.d. Een fietser staat voor hel rode stoplicht vergiftigd te worden. Wat kan hij er tegen doen?' "De autoriteiten vertikken het de oorzaken aan te pak ken in plaats van de symp tomen, zoals ze nu doen", zegt prof. Van Weringh, doe lend op de bestrijding van rellen. "Rellen zijn er niet zo maar. Ze komen voort uit een gebrek aan zinvol alter natief. De vrijetijdsbesteding wordt steeds groter, maar in het onderwijs wordt er nog steeds geen aandacht aan be steed. Het is zeer verontrus tend dat een adviescommis sie van de minister van jus titie - commissie - Mulder - met voorstellen komt om mensen vooraf in hechtenis te nemen op verdenking van het feit dat ze wel eens van plan zouden kunnen zijn aan een demonstratie deel te nemen." Prof. Van Weringh, die zelf de laatste Damrellen heeft meegemaakt, zegt niet te be grijpen dat de autoriteiten zich zo verbeten op de uiter lijke versehijnsvormen wer pen en alsmaar vergeten dat ze via wetenschappelijke on derzoeken remedies kunnen krijgen, in plaats van ave rechts werkende lapmiddelen die nu worden gebruikt. Terugkerend naar de witte boorden misdaad zegt hij veel te verwachten van het wetenschappelijk onderzoek dat hij ernaar wil instellen. Ik weet nu echt niet wie een misdadiger met een witte boord is. maar daar boeven we het niet bij te laten".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1971 | | pagina 23