Stadsplanning
in V.S.-sloppen
De gesjochten jongens
„VERNIEUWING BRENGT RISICO'S MEE"
Kritiek
verlof dr
nota
.bert®!
Apollo-bemanning
te oud voor zware
werk op de maan?
RAKOSI
BRACHT
VOLK IN
OPSTAND
Prof. dr. C. Soeteman over inspraak op universiteit:
DECIM
PROVINCIE?
DOCTOR FLOR PEETERS
Boiswen
aan
festival
Lezen
in
Na witmakers
filmakers
Oude uitspraak
kunst
cultuur
Pleister
op
wond
Engels
„Het deugt niet"
DINSDAG 9 FEBRUARI 1971
Achter de schermen is het komen
de (24ste) Holland Festival zwaar in
aanbouw. En als het, net als vorig
jaar, weer zo'n 125 manifestaties
worden in drie weken, dan valt er
inderdaad veel te bouwen.
Voor zover het zich momenteel
laat aanzien, is de verjonging in
aanpak en de doelbewuste gericht
heid op andere soorten publiek, die
vorig jaar zo verheugend aan de dag
traden, nog volop aan de gang. Ze
ker voor wat betreft de drie Festi
val-centra: Amsterdam, Den Haag
en Rotterdam. Of de verbetering in
de provincie zich zal doorzetten,
lijkt op dit moment nog onzeker.
Maar de plaatselijke en regionale
schouwburgen en kunstambtenaren
hebben nog een maand of twee om
wakker te worden voor zover dat
nodig is. En uiteraard zal het aantal
„regionale" manifestaties niet alleen
afhankelijk zijn van animo en durf
ter plaatse, maar ook van het aan
bod. Want enorme ensembles ais
opera-gezelschappen zijn vrijwel
niet naar de provincie te transporte
ren, zelfs al zou ter plaatse de
schouwburg een toneel heben dat
groot genoeg is. En sommige groe
pen uit het buitenland hebben zulk
een zwaar reisschema in Europa (in
één zomer is de markt er 48 Festi
vals groot!), dat ze voor Nederland
maar enkele dagen kunnen uittrek
ken, die ze dan uiteraard het liefste
spelen in de plaatsen, waar op voor
hand het grootste publiek is te voor
spellen. Al is dit laatste moeilijk,
want niemand vorig jaar zag bij
voorbeeld aankomen dat het Ballet
van Merce Cunningham in Nijmegen
wel uitverkocht zou raken en in
Amsterdam amper.
Een van de meest wonderlijke tegenstrijdigheden in het huidige Amerika
is wel de manier waarop overheidsinstanties, privé-stichtingen van kapita
listische komaf en het georganiseerde beroepsleven steun verlenen aan ra
dicale en opstandige groeperingen en deze zelfs financieren. Slechts wer
kelijk revolutionaire bewegingen (die waarschijnlijk toch wel een deel van
hun inkomsten van FBI en CIA betrekken) komen niet aan bod. Vanwaar
deze onverwachte vrijgevigheid? Ongetwijfeld speelt het verlangen om de
revolutie de wind uit de zeilen te nemen een even grote rol als de oprechte
wil tot hervorming.
In ons land bijna ondenkbaar: het ere-doctorschap voor een organist
In Leuven viel deze eer te beurt aan Flor Peetersdie als stichter van
een eigen school beschouwd kan wordenAls leraar aan het Mechelse
Lemmensinstituutorganist aan de Rombout en directeur van het
conservatorium te Antwerpen heeft hij ook menige Nederlandse leerling
gehad. Zijn magistraal orgelspel en instructieve cursussen over de
gehele wereld zijn voor velen van betekenis geweest. Een systematische
planning en een Frans georiënteerde speelv ijzedie bij de oudste tradi
ties aansloot was hen eigen. De wijdverspreide bloemlezing Oud
Nederlandse meesters", zijn eigen methodiek, een 70-tal koraalvoor
spelen, preludia, fuga's en liederen vertellen van zijn creatief talent.
Het orgelspel en de muziek in het algemeen heeft zeker toekomst
als jonge mensen met dezelfde muzikale bevlogenheid te werk zullen
gaan als Flor Peeters. Een ere-doctorschap waar, iedereen die hem
enigszins kent, volmondig „ja" op zal zeggen.
Dat het Holland Festival, afgezien
van verspreiding via radio en televi
sie, zelf mikt op provinciaal mee
doen, zal komend Festival blijken
uit een heel nieuw iets: de Holland
Festival Sporthllen Show. Er te
recht van uitgaande dat sporthallen
in de zomer deels leeg staan, heeft
men vier schrijvers opdracht gege
ven een soort artistieke revue van
korte gebeurtenissen te ontwerpen
op het thema „kunst en sport". Een
„revue" van het moderne soort, dat
wereldberoemd is geworden als de
Tsjechische Laterna Magica tien jaar
geleden: gelijktijdige gebeurtenissen
op toneel, op meerdere filmscher
men, met lichteffecten ook tussen
het publiek, enzovoort. Liefhebbers
hebben er nu al een titel voor be
dacht: Tand om Tand, Kameraden-
Maar in elk geval mikt deze serie
shows niet alleen op die regionale
sporthallen, maar met name ook op
het sportpubliek, dat maar zelden
gelijk staat aan theaterpubliek. Zo
als men ook weer de nationale film-
week zal uitbrengen, die vorig jaar
ruim 20.000 jongeren binnen de Fes
tivalpoort bracht, verdeeld over 14
steden.
Ook in de regio komt men met
malle nieuwe dingen: Gouda bij
voorbeeld geeft concerten, die op
één avond plaatsvinden in meerde
re ruimten, zodat het publiek van
deel naar deel in de pauzes de
mooiste punten van de stad bezich
tigt... Een idee voor andere pittores
ke plaatsen? Hoe meer Festival de
straat op, hoe breder publiek. Zullen
we bij het 25ste heel Nederland op
pleinen zien dansen en kijken en
luisteren?
C. NIKOLAï
Het Amerikaanse Planologische In
stituut steunt al enkele jareh het zo
genaamde „Advocacy Planning". Dit
houdt in dat planologen zich in dienst
stellen van een bepaalde stadswijk,
de officiële ontwikkelingsplanning
voor die wijk aan een kritisch onder
zoek onderwerpen en zo nodig voor
de dag komen met een tegenontwerp.
Gedurende de afgelopen achttien
maanden heeft het Amerikaans In
stituut van Architecten de zorg op
zich genomen voor een nationaal
netwerk van zogenaamde wijkont-
werpcentra, waarin bouwkundigen,
planologen en studenten gratis ad
vies geven aan individuen of groe
pen uit de arme stadswijken. De be
roepskrachten die bij dit soort acti
viteiten betrokken zijn, raken bijna
onvermijdelijk in politiek vaarwater
verzeild.
De problemen waarmee zij zich be
zighouden eisen nu eenmaal een po
litieke oplossing. De grote Ameri
kaanse steden balanceren op het
randje van bankroet. In New York
worden er 38.000 huizen onbewoon
baar verklaard en gesloopt. Daaren
tegen worden maar 10.000 nieuwe ge
bouwd. Huiseigenaars plegen huur
prijzen te vragen die slechts door ze
ven procent van de bevolking kun
nen worden betaald. De bouw van
woningwetwoningen staat praktisch
stil.
Er is een oeverloze produktie van
ontwerpen en rapporten, maar van
daadwerkelijke actie is weinig spra
ke. Sinds 1965 heeft de federale re
gering meer dan twee miljard gulden
uitgegeven aan wetenschappelijk^
rapporten.
Ondertussen slagen de blanke voor
steden erin armen en negers op een
afstand te houden. De gegoede mid
denklasse staat niet toe dat op haar
domein nieuwe woningblokken wor
den gebouwd en tot deze weigering
zijn ze in de meeste gevallen wette
lijk gerechtigd. De regering in Wash
ington kan hier maar weinig aan
doen. De afzonderlijke staten hebben
een grote mate van zelfstandigheid
die door de grondwet wordt gegaran
deerd. Bovendien staan huisvesting
de bestrijding van armoede en stads
vernieuwing nu eenmaal niet als
hoogste items op Nixons prioriteiten
schema. Vietnam, defensie en we
genbouw hebben nog steeds voor
rang.
De hulp die door de in de getto's
werkzame beroepskrachten wordt
verleend, kan dan ook niet veel meer
voorstellen als een reepje hansaplast
op een schotwond. Wie als individu
in de slums werkt moet wel tot de
conclusie komen dat de werkelijke
oplossingen op het politieke vlak lig
gen tenzij hjj de voorkeur geeft
aan acute frustratie. Die frustratie
is waarschijnlijk voor een groot deel
ook te wijten aan de naïviteit en de
onervarenheid van veel architecten
en planologen, die zich vol enthou
siasme op het ontwikkelingswerk
storten. De ovtrhwd is
een onbeschrijflijk oerwoud van in
stanties Wie zeifs maar een kiein
project van de grond wil krijgen
moet over uitzonderlijke diplomatie
ke gaven en een onuitputtelijk ge
duld beschikken
Arthur Symes. directeur van h'
Comité van Architecten voorStads-
vernieuwing voor Harlem, maak',
geen geheim van zijn pessimisme ten
aanzien van de situatie in de steden
Evenmin ontkent hij de politieke ro
van zijn organisatie. Het comité is in
1964 als een blanke aangelegenheid
van start gegaan. Sinds 1967 wordt
het door negers gedomineerd en op
dit ogenblik staat het bekend als een
typische Harlemse pressiegroep
Even succesvol, maar op een totaal
andere manier is de Philadelphia
Workshop. Het is een initiatief van
de afdeling Philadelphia van het
Amerikaanse Instituut van Architec
ten die zeshonderdduizend gulden bij
elkaar heeft gebracht om het werk te
steunen. De staf is dit jaar uitge
groeid van twee tot twintig man, gro-
ender's bestaande uit studenten die
in het kader van een nationale vrij-
iviliigersuctie bereid zijn gevonden
im een of twee jaar te werken tegen
ven loon van 175 gulden in de week
Belangrijker is dat de workshop be
schikt over 300 vrijwilligers die in
hun vrije tijd hun beroepskennis in
dienst stellen van individuen en
groepen die zich geen betaling kun
nen veroorloven. De workshop is
echte!- minder po'itiek dan het Comi
té van Architecten voor Stadsver
nieuwing te Harlem (hoewei staf en
vrijwilligers wel degelijk politiek zijn
geëngageerd). De idee van „Advoca
cy" wordt verworpen. Het volk wordt
in staat geacht voor zichzelf te spre
ken. Het enige wat het nodig heeft
is ter zake kundig advies.
Tot nu toe zijn 150 projecten van
sterk uiteenlopende aard voltooid.
De activiteiten van de Philadelphi-
sche groep zijn maar tot op zekere
hoogte van architecturale aard. De
dienstverlening die de mensen nodig
hebben heeft te maken met planning,
architectuur, recht en politieke know
now Waarschijnlijk is Philadelphia,
meer dan het Harlemse comité, het
model dat het Amerikaanse Instituut
van Architecten zou willen aanmoe
digen.
HEMINGWAY
Dat acteur Marcello Mastroianni
op liet nippertje niet is verzand in
zijn vaste typetje van de schijnbaar
bedeesde man, die met flair alles
wint, is te danken aan regisseur
John Boorman. In zijn nieuwe film
„Leo the last" zorgde hij voor een
come-back van Mastroianni in een
spel, dat het aanzien waard is. Hij
geeft daarbij een bitter-ironische
kijk op de werkelijkheid en een
sarcastische variant op de bekende
leuze: verbeter de wereld, maar be
gin bij jezelf. Omdat dat laatste niet
meevalt, gebeurt er met de wereld
ook niets. De gesjochten jongens
blijven de gesjochten jongens, de
uitbuiters blijven de uitbuiters.
Mastroianni, als laatste afstamme
ling van een vage monarchie, zwaait
als Leo de Laatste de scepter in het
„rest-rijk" van een Londense ar
menwijk, waar alle grenzen verva
gen. Zijn verloofde Margaret en zijn
„gevolg" in het „paleis" hebben res
pect voor hem, ook al verklaart hij
„niets te voelen". Inmiddels tast hij
als vogelliefhebber met een
kijker de schokkende geheimen van
de buurt af. Tijdens een groepsthe
rapie komt zijn gevoel terug, waar
bij hij „het gevoel" krijgt te moeten
„helpen". Het blijkt een verkeerd
gevoel: revolutie is het gevolg en
het straatbeeld verandert doordat
het paleis verdwijnt.
Door de wijze waarop Boorman
zijn lenzen instelt en de kijker van
Leo hanteert zal de toeschouwer
zich gemakkelijk met de geest van
Leo kunnen identificeren: verbaasde
nieuwsgierigheid slaat over tot lust
om te vernielen, waarbij het havelo
ze zelfs tot ongebreidelde pret uit
groeit. De diepzinnige, boosaardige
(ook religieuze) wijsheden in de
film zijn daarbij niet al te opdringe
rig.
De nieuwe film van Frank Perry
(David and Lisa - The swimmer)
heet „Diary of a mad housewife".
(In het Nederlands slap: „Als zelfs
een minnaar niet meer helpt"). Ook
in deze film neemt Perry weer mild
sarcastisch de ontelikte protserigheid
van de nieuwe bourgeoisie op de
korrel. Omdat we een groot stuk
amerikanisme in onze vaderlandje
samenleving opgenomen hebben, zal
de zelfherkenning ook hier niet uit
blijven.
Jonathan Balser, een briljant ad
vocaat, is het prototype van de ex
quise club van de zogenaamde
„zwijgende meerderheid": vormelij
ke degelijkheid. Balsers vrouw Tina
raakt door deze mentaliteit dol ge
draaid, kropt haar „madness" op en
zoekt een uitlaatklep, anders ploft
ze; haar gezin inclusief.
Door de mildheid van de satire
geeft Perry een bijzonder raak
beeld van de trieste belachelijkheid
van die nieuwe bourgeoisie. Zijn
„mad housewife" is produkt en te
vens slachtoffer van deze belache
lijkheid. Zij is slechts in schijn de
wat vrijgevochtener kleindochter
van de vrouwenfiguren, die in Ib-
sens tijd tegen hun bourgeoisie in
opstand kwamen.
Het boek „The thief who came to
dinner" van Terrence Lore Smith, dat
binnenkort verschijnt zal deze zomer
door Bud Yorkin verfilmd worden.
Zijn laatste film was: „Start the
revolution without me".
Dirk Clark zal, met regie van Kip
Walton, „The Years of rock", pro
duceren. Een film, die de wereld
laat zien via de popmuziek tussen
de vijftiger en zeventiger jaren. Via
het scenario van Bill Lee zullen meer
dan 100 representatieve popartiesten
de sociologische veranderingen, die
onder invloed van de popmuziek zich
over de wereld hebben voltrokken,
opdienen
Waldo Salt is bezig met het scena
rio voor „The day of Locust". John
Scblcsinger regisseert en Ronald
Shedio produceert dit verhaal naar
het hoek van N. West, dat speelt in
het Hollywood van '39. Schlesingers
laatste film was „Midnight Cowboy",
s
Voor liefhebbers van films over
kunsiiedere zondagmiddag in de
aula van het Haags Gemeentemu
seum voorstellingen om 14 uur: 14
februari Fragonard et Hubert Robert;
21 februari: La Pompadour démande
a Boucher le nouveau décor de la
vie en 28 februari: Music of India.
„Medicine Ball Caranvan" is het
gefumde relaas van een groep Ame
rikanen die in '70 de VS en Engeland
doorkruisten. Opzet: medemensen
ontmoeten en ideeën uitwisselen, die
hedendaagse jongeren bezighouden.
Concerten werden gegeven met o.a.
Pink Floyd, Stone Ground, Sean
Philips e.a. Regisseur Reichenbach
maakte de tocht mee.
Een „nieuwe" HEMINGWAY. Hij
schreef deze in '50. Maar zijn wedu
we en de uitgever hebben wel ge
schrapt in deze roman „ISLAND IN
THE STREAM" (Collins), die nu bo
ven water is gekomen. Behoudens
enkele prachtige delen komt het niet
boven de middelmaat, hoewel het
uiteraard in Amerika een bestsel
ler is Er is tevens een herdruk ver
schenen van een zorgvuldig geschre
ven biografie „ERNEST HEMING
WAY, A LIFE STORY" van Carlos
Baker (Bantam Y 5554). De Ameri
kaanse herdruk bevat omvangrijke
bronvermelding, die aan de Engelse
uitgave ontbrak Gek, geestig en
over van alles en nog wat is het
boekje van de Californische psychia
ter D. REUBEN: „EVERYTHING
YOU ALWAYS WANTED TO KNOW
ABOUT SEX" (Bantam Q 4912)
JOHN LINSDAY, burgemeester van
New York schreef „THE CITY". Een
zakelijk boek over zijn ambt in een
stad vol problemen (Signet Y 4392)
JOE McGINNIS „THE SELLING
OF THE PRESIDENT" verscheen als
Penguin pocket. Een bekwaam en
onthutsend boek over image-building
en hoe je je als politicus door de tv
kunt laten verkopen Hoe zelfs ve
le Engelsen Hitler in de dertiger ja
ren als „verlosser" begroet hebben,
heeft The Guardian-journalist JACK
STORY in een prachtige roman ver
werkt: „HITLER NEEDS YOU" (Al
lison en Busby). Wat overtrokken,
maar wel natuurgetrouw tekent hij
daarbij het socio-psychologische mi
lieu van zijn jeugdjaren in de oor
log. Ver boven de middelmaat Een
ouderwets en verademend goede de
tective is een nieuwe NGAIO
MARSH: „WHEN IN ROME" (Col
lins) Voortreffelijk origineel, goed
gei; °n sinister is de detective van
V. GOLLANCZ „THE HOMICIDAL
COLONEL"; spoorloze verdwijningen
dubbele identiteiten etc. In de
Penguins „PICTURE POST 1938-
1950". Honderden (vaak niet al te
bestel foto's uit 13 jaargangen van
een Brits picturemagazine, waarin
een stuk historie interessant vastligt
Krankzinnig, komisch en bedroe
vend zijn de feiten uit de Britse cen
suur (m.n. ten aanzien van toneel en
musical), die R. RICHARD bijeen
zette in „COMIC CUTS". R. Findlater
zette er passende tekeningen bij.
eindredactie
henk egbers
(Van onze onderwijsredacteur)
LEIDEN Elke tijd heeft een universiteit, die hij verdient.
Overal in de maatschappij verandert vrijwel alles met grote snel
heid. Dat geldt voor de school, de onderneming, de politieke partij,
de kerk, het gezin. Dat geldt zeker ook voor de universiteit. Wat
daar gebeurt moet men zien als het resultaat van 1945. Toen voer
den jonge vernieuwers in het hoger onderwijs het betrokkenheids
motief in, de zogenaamde Civitasbeweging. Er wordt beweerd, dat
die beweging is mislukt. Dat is een legende en een misverstand.
Het ideaal van die vernieuwers is natuurlijk niet voor 100% ver
wezenlijkt, maar hun opvattingen zijn veel verder doorgedrongen
dan men denkt. Ze hebben in ieder geval de bodem bereikt, waar
in de medezeggenschap wortel heeft geschoten.
brengt ook risico's mee, vooral
voor universiteiten en hogescholen.
Daar immers komt het qua aanleg
en doelstelling aan op hoge kwali
teit, zowel van samenleven als sa
mendoen als van prestatie. Boven
dien komt de aandrang op het
ogenblik op alle punten tegelijk.
„Er zijn plaatsen aan de universi
teit, waar onvoldoende tolerantie
betracht wordt en waarin de men-
Dat stelde prof. dr. Soeteman,
toen hij als rector magnificus
maandagmiddag de rede uitsprak
waarmee hij de 396ste stichtings
dag van de Ueidse universiteit her
dacht. Hoe snel is juist in het
hoger onderwijs de vernieuwing
gegaan! Zes jaar geleden presteer
de men het in Leiden nog een
lector, die de moed had zonder
toga de bevestiging van een nieu
we collega bij te wonen de aula
uit te sturen.
Dat was in 1965! Nu zijn in
vergaderingen van curatoren, van
senaat, van de faculteitsbesturen
ook studenten welkom. „Ze zijn
ons welkom, evenals de stafleden
en niet-wetenschappelijk perso
neel. Het is mijn overtuiging en
ervaring, dat door de zogenaamde
inspraak het bestuur beter is geïn
formeerd en dus beter is gemoti
veerd, ja, dat het is gecorrigeerd".
Die verandering is onvermijdelijk
als men dat erkent moet men haar
ook bevorderen.
„De studenten krijgen nu intern
met problemen te maken, die mij
vroeger, in de 20-er jaren, vol
strekt boven de pet gingen en die
sommigen van ons nu nog volko
men onwerkelijk voorkomen: de
exploiteerbaarheid van het clubge
bouw, de rentabiliteit van het so-
ciëtietsbedrijf, de problematiek
van universitaire versus algemene
sociale voorzieningen, de deelne
ming in facultaire en universitaire
organisaties, bestuurlijk, zowel als
onderwijskundig". Vernieuwings
gezindheid is een eis van humani
teit, zo vervolgde de Leidse rector
magnificus, maar vernieuwing
selijke verhoudingen, zaken en
personen onvoldoende onderschei
den worden. Er zijn andere plaat
sen, waar de vernieuwing een be
dreiging vormt voor het weten
schappelijk onderzoek. En mis
schien zelfs wel voor het onder
wijs". Dat baart ernstige zorg, om
dat men juist verbetering wil van
het opleidingspatroon. Van de an
dere kant komen vele weten
schapsbeoefenaren uit universitei
ten en hogescholen tijd tekort voor
onderzoek. Ze verdrinken in ver
gaderingen over herstructurering,
organisatie en administratie.
Onrustbarend noemde prof. Soe
teman dat de geldstroom naar de
universiteiten steeds meer stremt.
Daardoor moeten ze onderling en
binnenshuis de armoede zo eerlijk
mogelijk verdelen. „Dat belemmert
ons ernstig in onze worsteling met
onze, vele andere actuele proble
men. Bijvoorbeeld, de integratie
van het wetenschappelijk perso
neel, de opvang van steeds meer
studenten, het post-academische
onderwijs. De in enkele jaren aan
zienlijk vergrote problematiek van
de lerarenopleiding".
„Een jaar of vier, vijf, om te
tonen wat onze democratische be
doelingen waard zijn! Veel zal bij
die ontwikkeling afhangen van on
ze kwaliteit in kennis van zaken
en onze kwaliteit in verstandig
beleid, maar we moeten er tevens
op verdacht zijn, dat er één aspect
van de communicatie op een bij
zonder zware proef gesteld gaat
worden, een aspect waarmee ook
ons universitaire samenzijn staat
of valt: het gewone, maar onmis
bare menselijk fatsoen. Elke gene
ratie mag dan het hoger onderwijs
hebben dat hij verdient, maar ze
moeten het dan ook werkelijk ver
dienen!"
JACQUES LEVU
-rif
L, J
(Van onze correspondent)
LONDEN Apolio - 14 die
sinds gistermorgen in de aantrek
kingskracht van de aarde is te
ruggekeerd, ligt bijna volmaakt
op koers voor de landing in de
zee. Vanavond om 1 minuut
over 10.
Nadat de bemanning van deze
zwaarste en langste ruimtereis
tot dusver, de terugreis naar huis
aanvaardde, maakten zij een uit
gelaten maar vermoeide indruk."
Een verzoek van Houston of ze
nog even foto's konden nemen
van de maan die achter hen lag,
werd beantwoord met de vraag
of Houston dit werkelijk meende.
De bemanning was er te ver
moeid voor. Zaterdag alleen al
zijn ze bijna 24 uur achtereen
aan het werk geweest.
Dit incident, hoe onbeduidend
het ook schijnt te zijn, tekent de
uitputting van de bemanning.
Ondanks alle medische voorzor
gen en de training op aarde is
het duidelijk dat er deze keer
teveel gevraagd is van de astro
nauten. Shepard die tijdens zijn
maanwandeling op de helling van
de Cone-krater een hartslag van
150 had, zou met zijn 57 jaar
weieens te oud kunnen zijn voor
maanvluchten. Mitchell die zeven
jaar jonger is, was ondanks zijn
recordaantal hartslagen per mi
nuut in duidelijk betere vorm
dan zijn commandant. De oorzaak
valt maar ten dele te verkla
ren uit de stofproblemen waarmee
de astronauten op de maan te
kampen hadden. NASA zal in
ieder geval de nieuwe hartgege-
vens van de astronauten aan een
nauwkeurig onderzoek moeten
onderwerpen.
(Copyright The Guardian - De
Stem)
(Van onze redactie buitenland)
De voormalige Hongaarse 'partij
leider Maty as Rakosi, die in 1956
werd verbannen, is dezer dagen op
79-jarige leeftijd in Moskou overle
den.
Volgens de officiële Hongaarse ge
schiedschrijving, volgde Rakosi in
de jaren 1945 - 1948 een correcte
koers, maar daarna werd hij de
verpersoonlijking van de „dogmati
sche" en „sectarische" fouten die de
party lei ding van 1949 tot Stalins
dood in 1953 bedreef.
Rakosi werd al voor de Eerste
Wejmdoorlog tot het communisme
bekeerd. Tijdens de eerste wereld
oorlog werd hij in Rusland krijgs
gevangen genomen. Na de val van
het tsarenbewind sloot hij zich aan
bij ie bolsjewistische partij van Le-
In 1918 keerde hij terug naar zijn
land en werd een van de oprichters
van de Hongaarse communistische
partij onder Bela Kun. Tijdens de
133 dagen van de Hongaarse Sovjet
republiek onder Kun was hij plaats- j
vervangend commissaris en politiek
officier van het Hongaarse rode le
ger. Na de val van de radenrepu
bliek nam hij de wijk naar Moskou,
was daar secretaris pan de commu
nistische internationale, maar bleef
zich bezig houden met de toestand
in zijn eigen land, waar een semi-
fascistisch bewind onder admiraal
Horthy was gevestigd. In 1924 ging
hij onder valse naam naar aHonga-
rije, werd een jaar later gearres
teerd en met 52 politieke kameraden
ter dood veroordeeld.
Dankzij internationale protesten
werd hun leven gespaard. Tijdens
een kortstondige periode van norma
le diplomatieke contacten tussen
Hongarije en Rusland in 1940 werd
hij uitgewisseld.
Tot de opstand van 1956 was Ra-
kosi de onbetwiste leider van Hon
garije. Hij was eerste partijsecreta
ris en lid van het PolitbureauHij I
was van Joodse afkomst.
Na de oorlog paste hij de z.g. I
„Salami-tactiek" toe, waarbij de I
voornaamste niet-communistische
partijen stukje voor beetje werden 1
vernietigd of geneutraliseerd. Na de f
dood van Stalin werd zijn positie
minder stevig. In juli 1953 gaf hij I
het premierschap op ten gunste van I
Imre Nagy, een gematigde commu
nist, die de steun genoot van de
Russische premier Malenkov, maar
hij behield het leiderschap van de
partij. In maart 1955, na de degrada
tie van Malenkov, liet Rakosi Nagy I
vercordelen wegens het afwijken I
van de partijlijn en werd hij weer I
onbetwist leider. Na het twintigste
congres van de Sovjet-partij, dat de j
destalinisatie inluiddegingen er
steeds meer stemmen op die zijn I
aftreden eisten. Op 19 juli 1956 j
bestoof het centrale partijcomité I
hem uit de partijleiding te verwij-1
deren. Nadat de opstand van 1956 1
lüas neergeslagen, verwijderde de
nieuwe partij - en regeringsleider I
Janos Kadar ook de naaste mede-1
werkers van Rakosi.
Waartoe leeft een mens eigenlijk? I
Om zo oud mogelijk te wor-|
den? Om nooit ziek te zijn? Om I
zonder piepjes en kuchjes te kunnen I
ademen? Om honderd meter te I
kunnen hardlopen zonder ndar I
adem te snakken? I
Of om met al onze menselijke I
beperkingen te proberen een beetje
gelukkig te zijn? En onze medemens I
gelukkig te maken? I
Dit zijn vragen, die sommigen I
zich stellen, wanneer ze de alarme-1
rende berichten over het gevaar ven 1
roken lezen, de hamerslagen voelen
van de doordachte fitheids- en trim' I
acties. Wees gezond en ge wI
gelukkig!, schreeuwen de Meinsmas I
van deze wereld ons toe. En ze
maken bij het brengen van deze
heilsboodschap gebruik van dezelfde
geraffineerde technieken, waarmee
anderen hun witmakers aanprijzen-
De fitmakertjes en de gelukkig
kertjes gaan ons leven in ste'
heoigér mate beïnvloeden.
Het is niet zo onzinnig als het
lijkt om zich af te vragen of al die
acties om ons lichaam gezond te
i houden wel zo eerlijk zijn. Want
wie zijn die gezondheidspropagetn'
disten eigenlijk om voor ons uit te
maken op welke wijze wij het minst
ongelukkig zullen leven? Zouden zij J
zich niet hevig verzetten en met
ten onrechte wanneer de moi-
rokers, de vet-etersde bierdrinkers,
de drug-gebruikers met evenveel re-
clame-raffinement zouden suggere' I
ren, dat niet de asceten, maar w I
onmatigen het levensgeluk gevonden
heoben?
Het lijkt zo romantisch groots 1
opwindend te leven zoals de on-
matigen en de asceten doen maar
bij die romantiek hoort ook de via'
tenschap, dat het geluk daar
waar men niet is Maar ook als me'1
die Levenswijze kiest dan nog is dat
het recht van de vrije mens.
mand, even menselijk, als die I
der, mag hem van dat recht bero
ven.
Het. is daartegen, dat wij ons v>l1'
len verzettenEn dat is iets gehee
anders dan ons verzetten tegen
eerlijke voorlichting over de QMf'
ren van het teveel (of dat nu rofajj®'
drinken of eten is). Laat na
voorlichting de keuze aan het ivo1'
vidu En maak hem niet lekker Me_
een perspectief van een lang 1
gezond leven. Want met geluk hooi
dat niets te maken te hebben.
DINSDAG 9 FEBRUARI 197
De
(Van onze correspom
LONDEN Groot
nië ondergaat in 1971 hi:
veranderingen. Op 15
zetten zijn bewoners ee
muntenstelsel aan de
zal weken duren, eer
ten decimaal kunnen
Wanneer zij dat kuns|
maal onder de knie
krijgen hun vrouwen m
maten.
Conservatieven bewoners
eiland en welke Brit
slaaf van de behoudzucht?
den staande, dat deze laat:
andering hun dames onret
doen. Met het weer over di
eilanden is het immers net
gegaan. Sinds officieel van
heit naar Celsius werd ovei
keld, regent het volgens de
nog meer dan vroeger. Ml
tijd staat niet stil en de o
heeft voor het metrieke ste
kozen. De overgang vindt t
lijk plaats. Maar volgens d(
te Britten toch veel te snel.
Vraag op het ogenblik
goedgevormde Engelse mil
creet naar haar fysieke afrr'
en zij zal u
„36 - 26 - 38" in het oor flu
In Engeland doen dergelijkd
maties de mannenharten
kloppen. Als het lieve kif
goede hersens heeft en dezi
loop van dit jaar niet op s
zal het over enkele maand
zelfde vraag met de cijfers
65 - 95" beantwoorden. Velel
mannenharten zullen dan ni(|
ten hoe zij daarop moeten
ren.
Geen enkele regering kan I
komen, dat de nieuwe matei
miss Engeland valse hoop ef
keerde veronderstellingen
ontstaan. Het is nu eenmal
feit, dat de doorsnee Brit e|
metrieke stelsel geen goede
den zijn. Wij bedoelen da;|
dat de Britse man in de straif
het hooggeroemde metrieke
geen snars begrijpt, zoals
gens in onze contreien maaij
weinig mensen wijs worden
Engelse voeten, handen, dtl
inches, furlongs, gallons, pintj
andere antiquiteiten.
De Engelsman heeft een
aan het metrieke stelsel. Hij I
het hopeloos ingewikkeld, mé
en verward. Als je het hem
kan het geen goed systeem|
om de eenvoudige reden da
van Franse en niet van BritsJ
sprong is. Net zoals het deel
muntstelsel. Dat deugt evenmij
Toen Wilson premier
maakte de regering bekend, d;j
de metrieke omschakeling zou I
moedigen. In 1968 stelde zij
zgn. „metrication board" samej
vertegenwoordigers van de
industrie, handel, het ondeJ
het algemene publiek en dej
bruikers. Deze raad besloot
Brittannië tegen eind 1975 vol
metrisch te maken. Wilson's o)
ger, premier Edward Heath, li
zich echter voorgenomen de
voering van het officiële progj
ma aanzienlijk te vertragen,
bouwnijverheid Is al groten
metriek. Verschillende andere
dustrieën blijven niet ver ac
geneesmiddelen, fotografische
dukten, elektrische motoren,
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het ARP-part
blad „Nederlandse gedachten" he
deze week kritiek geuit op het l
sluit van minister dr. H. Witteve
van financiën om zijn thesauri
generaal dr. W. Drees tot aan
verkiezingen betaald verlof te
ven. AR-kamerüd G.A. Ki
schrijft in een hoofdartikel in 1
b'ad, grote moeite te hebben met
besluit omdat dit wel eens een f
vaarlijk precedent zou kuur
scheppen. Men zou kunnen steil
zo schrijft hij, dat het goedkoop
lijstaanvoerder op kosten van 1
r|jk te zijn. Hij zelf heeft er 1
zwaar tegen, dat dr. Drees ge
enkel nadeel heeft van zijn lijsta:
voerschap voor de nieuwe socialis
sche partij DS'70.
De woordvoerder van minist
witteveen wees ons erop dat h
normaal zo is, dat als een ambtena:
Kandidaat is voor een Kamerfunet
deze tot aan het moment van q
«kiezing in functie blijft en sali
s "fhoudt en tevens met enij
1tid krijgt a's hij zij
andtdatuur moet waarmaken,
s hij eenmaal gekozen dan ga;
J op non-actief, zolang het Kame
amvï? chaP duurt- Heeft hij a
ri=„dienaar een hoger salaris genote
worvit u aIs Kamerlid krijgt, da
ft verschil door de overhei
m^eVL Houdt het Kamerlic
j aatschap op dan kan de ambtena:
de oude rang bij de overheid:
HANS
Ltitt
