Ten toonstelling die je wel moet gaan zien RIEKEN IET UIT JZEREN GREEP Moczar 'harde' man naast Gierek MIJNS Telefoon van prof. Verkuyl in Zuid- Afrika afgetapt INZIENS Boek (I) Boek (II) Boek (III) Boek (IV) 331 cultuur JUSTINUS VAN NASSAU: PRECOLUMBIAANS AARDEWERK Noten voor kerst ©pnieuw verschenen CONTROLE doopi johan winkler pINSDAG 22 DECEMBER 1970 CS Eén schilderij: het linkerdeel ver vaardigd door Johain Lennarts, het middendeel door Lukas Smits en het jechterdeel door Ad Snijders. Titel Conclusie Driemanschap '70". Dat k de conclusie getrokken uit de on langs in het Van Abbemuseum te Eindhoven gehouden manifestatie Tot lering en vermaak". Deze „vi suele taal" wil het Van Abbe aan kopen. Ga maar eens kijken in de hal van het museum, daar is het stuk te sien tot 17 januari. „Klank en Weerklank" heet de op volger van het tijdschrift „Opmaat", juist van het Brabants Orkest. Geen voortzetting maar een „communica tiemiddel". De klank komt in dit eerste nummer onder anderen van Jordams („aan teleurgestelden en be- I wonderaars vraagt dit periodiek om oprechte klanken"). De oude en nieu we direoteur warden erin uit- en in geluid. Opvallend opent dit nummer met „Van Moldau tot Don.au". En nu maar varen en niet verzuipen. Com municatie op papier. Nu nog commu nicatie van mens to.t mens op de hearing „Kinderachtig" sssttt, zo heet je tentoonstelling van 200 kinder meubelen in ruim 100 typen uit heel Europa, momenteel in het Rotter damse Bouwcentrum. „Kunstrip" is de naam van het aardige brochuurtje, dat de educa tieve dienst van het Rijksmuseum in Amsterdam 10 per jaar uitgeeft. Het •de nummer .gaart over Goya naar aanleiding van de tentoonstelling „Grafiek van Goya"tot 17 januari - in het Rijksmuseum. Moeite waard. Zelfportret Goya Opgericht de „Stichting Karei ouwman" (voormalig promotor van et Brabants Orkest). Doel: bevorde- ïng muziekcultuur in Noord-Brabant ijdragen verstrekken aan in Bra- ant woonachtig of uit Brabant af- omstig muzikaal talent (vokalist, im- nentalist, soms componist of da rt. Er wordt gewerkt met „te- emoetkomingen". Adres postbus 442. en Bosch. n het Haagse Gemeentemuseum 25 januari: Temboonsteling t het leven en werk van Paul b Ostaij en. Accent ligt op zijn ty- "grafische experimenten. (Van onze RTV-redactie) Vrije dagen voor de boeg! Ga eens naar het museum Justinus van Nassau te Breda de tentoon stelling „Precolumbiaans aarde werk van de Centrale Andes" be kijken. Daar krijgt u geen spijt van. Misschien klinkt de titel van deze expositie niet aantrekkelijk en wat vreemd in uw oren, maar het gaat hierbij om een grote ver zameling gebruiksvoorwerpen uit huis-tuin en keuken van een voorbije cultuur waar je in deze twintigste eeuw-cultuur met ver bijsterende verwondering naar staat te kijken. Niet alleen voor mensen met een esthetische, kunsthistorische- of cultuur- anthropologische belangstelling boeiend, maar ook voor hen die zelf wel eens „kleien" of gewoon kunnen genieten van mooie din gen. De verzameling (223 stuks van dr. J. de Costa, consul van Brazilië te Rotterdam, waarom het hier gaat, geeft een fraai beeld van de vele aardewerkstijlen, die in het gebied vam het huidige Peru en ten dele Bolivia, gebloeid hebben vanaf 900 vóór Christus tot 1532. Daarna heb ben de Spanjaarden huis gehouden in het Inearijk. Een belangrijk deel bestaat uit de enkele jaren geleden aan het licht gekomen Vicus-cultuur (ongeveer 2000 jaar oud). De voor werpen zijn opvallend gaaf gebleven. Om het allemaal een beertje te kun nen plaatsen is een wand van de ten toonstellingszaal ingericht met foto's, kaarten en beschrijvingen van de verschillende culturen, die verhelde rend werkt. Aan de hand van een gestencilde 1,25) of gedrukte 10) catalogus wordt het nog ge makkelijker. De tentoonstelling zelf is ingedeeld in secties op techniek, vorm, motief etc. De kruiken, schalen, sieraden, va zen, kommen, hebben een gave no blesse, die boekdelen spreekt o 'er deze „primitieve" culturen. De vor men zijn van een verrassende gaaf heid en eenvoud. De meestal geometrische versieringen, in ge dempte tinten zijn verhalen over de leefwijze en de mythische instelling Kruik met kop en tuit uit Nanzca-cultuur. vain de volkeren uit die tijden. Tech nieken als bakken in oxyderend vuur, negatieve beschildering, kras sen, cursieve versieringen etc. vragen om aandacht. Kortom je kunt er op alle mogelijke wijze mee bezig zijn. Bovendien is hert hier en daar niet gespeend van humor en de meest vindingrijke „kronkels" in het vor menspel. Wat doe je met een Vogelmens (Nanzca-cultuur) of eén kruik in de vorm van een zwemmer (Vicus)? Je vraagt je af: hoe kwamen ze tot deze vorm? Wat deden ze ermee? Hoe werd hert gemaakt? De begeleidende geschriften van de expositie vertellen daar hert nodige over. Of je geniet er gewoon van door er naar te kijken, zoals de kruiken met stijgbeugeltuit of de ontwapende beeldjes uit de Chancay-cultuur, de dubbelkruiken, sieraden, een prachtige eivormige kruik met spuwende kop (Huari- Tiahuinaco), de opvallend versierde Nazca kruiken en vazen, de geestige aardewerk fluiten etc. etc. U moet het zelf maar gaan zien. Het is niet alleen voor „de" fijnproevers van de „kunst", maar vooir ieder ge ïnteresseerd mens; jong en oud. Bij velen zullen bovendien de handen gaan jeuken niet om het mee te nemen maar om zelf geïnspireerd met aardewerk bezig te zijn. Een argument, dat bij sommigen misschien aanslaat: verzekerde w.aar- de is 280.000. Deze expositie komt juist uit Duitsland, blijft hier tot Pa sen om daarna naar België te gaan. Het is de eerste bijzondere tentoon stelling in de nieuwe tentoonstellings zaal van het museum. Inhoud en vorm ervan zeggen dat het een goed begin is. U betaalt niet meer entree dan de gebruikelijke één (kind) of twee kwartjes voor het gehele mu seum. Dagelijks van 1017 uur. zon dags van 1317 uur en nieuwjaars dag gesloten. Enkele platen, die voor de kerst dagen wel of niet uw aandacht ver dienen: GLORY TO GOD (Decca SKL 5049); een verzameling geeste lijke liederen uit het klassieke re pertoire vanaf de 16e tot de 20e eeuw, beginnend met Palestrina (Tu es Pe trus) en eindigend bij Britten (Jubi late Deo). Het koor van de Paisly Abbey houdt daarbij onder leiding van George McPhee de befaamde En gelse koortraditie hoog. Een uitge sproken kerstlied is het Hodie van Poulenc. Nog enkele nummers uit dit kerkelijke repertoire Vittoria: Jesu Dulcis; Clérambault. Mozart (Ave Verum), Franok (Pamis Angelicus) 64 124) treffen we het prachtige koor en Messiaen. Moeite waard. Op FESTL1CHE WEIHNACHT (CBS S de Regensburger Domspatzen. Maar ze moeten met wat achtergrondsge- zoem wijken voor de Russische bas Rebroff. Hij haalt daarbij gelukkig weinig van zijn bekende grapjes met de stem uit en zingt op één lied na de kerstliederen „gewoon". Voor liefhebbers van zoet gevooisde kerstmuziek waarschijnlijk een erg genietbare plaat. Voor de (te recht) vele fains van José Feiiciano graag gewezen op de kerstplaat JOSé EELICIANO (Victor LSP - 441). Met ritmische begeleiding zorgt hij voor een wel wat commercieel repertoire (White Christmas, Jingle Bells), waartussen enkele uitschieters (The first Noël, Hark, the Herald Singers e.a.). Los daarvan: echt Féliciano- spel. Waarom niet met kerst: RECOICE WITH JERUZALEM (Ne gram NK 7005): een aantal in het Hebreeuws gezongen joodse histo- rischreligieuze liederen door cantor Joseph Malovanky. Hij wordt daarbij geassisteerd door het Loudens Clas sical Orchestra en The Alan Kufaier Male Choir. Voor liefhebbers een plaat om in de gaten te houden. Chr. Bönig: Kettingen en hangers van koper en zilver: Voor de ze'lf- versieröecs praktische wenken om leuke sieraden te maken. Minder moeilijk dan men denkt. Resultaten erg acceptabel. Tglrijke v (uitg. Zomer Keuning gen - Vaardige Handen 28 - 3.85). Michael Brix: Wat kinderhanden kunnen maken: Een alleraardigst boekje waarin allerlei creatieve spel letjes met materiaal inspirerend wor den opgedist. Spelen met was, klei, raffia, karton, papier, bloemen, hout- resten, lappen, sjablonen, kerstver sieringen. Teveel om op te noemen. De beschrijvingen zijn duidelijk. De illustraties zijn talrijk. Het aardige is dat de „projectjes" leeftijdsaandui dingen hebben. Een fijn boekje voor vaders en moeders, die met hun kin deren creatief bezig willen zijn (uitg. Zomer Keuning - f 12.50). Hans Fasold: Speelgoed van tak- kephout: Wat je met simpele takken, die je in het bos vindt kunt doen, kan een openbaring zijn. Leuke poppetjes, dieren, schaakstukken, sieraden etc. Met dit eenvoudige materiaal kun je „alle" kanten op. In de gaten houden. (uitg. Zomer Keuning Handen - 3,85). Vaardige Frank Builen: Vier jaar voor de mast: Een boek uit de tijd dat „de meeste jongens nog naar zee wilden". Oorspronkelijke titel „The log of a sea-waif", vertaald door de oud-ge zagvoerder ter koopvaardij A. van Nieuwkoop. De auteur beschrijft daarin goed zijn ervaringen als ka juitsjongen en lichtmatroos. Een wat omslachtig rake typering vam het milieu, waarin op het eind der vorige eeuw op zeilschepen werd ge varen. Ook voor jonge mensen, met interesse voor de harde romantiek van „ijzeren mannen", die houten schepen over de oceanen brachten, een boeiend stuk historie, (uitg. C. de Boei- - 14.90). Desmond Bagley: Operatie torpedo: In zijn soort wel een aardige en rede lijk geschreven avonturenroman over de heroïnesmokkel. Wraak, dood, het Midden-Oosten, levensgevaar, geld etc. tegen een typisch decor van een claraachtig wereldje zorgen voor spanning en ontspanning. Een vleugje actualiteit heeft het bovendien. Als een film, die je gaart zien, wanneer je „eens niets aan je kop wil hebben" (uitg. Elsevier - 9,50). eindredactie henk egbers (ADVERTENTIE) Se Ui®®©! ^aiïn uw Elke dag opnieuw bezien wij uw effektenportefeuille. Zwakke plekken worden zonodig verwijderd, winstgevende versterkt. Grondige informatie en prognose voeren ons tot-die beslissingen. Toch krijgen wij - bij wijze van spreken - nooit enig aandeel of effekt te zien. De effektenportefeuille van onze opdrachtgevers blijft waar die is. Bij de effektenmakelaar of bank. Alleen wij beslissen, samen met u, hoe de portefeuille wordt opgebouwd. Groei is ons doel. Een garantie daarvoor vormt ril. onze honorering. U betaalt ons alleen wanneer uw vermogen door ons beheersadvies is gegroeid. Zo niet, no cure no pay. Een maal per jaar 15% van de groei. Een afspraak met ons kan belangrijk zijn voor uw financiën. Bel of schrijf ons of zend ons uw visitekaartje. Wij geven u dan alle mogelijke inlichtingen. professional portfolio management ppm bureau voorbeleggingsadviezen'en vermogensbeheer n.v. keizersgracht 47S - amsterdam - telefoon 020 - 226454. (\an onze redactie buitenland) ATHENE. De rede van de riekse premier George Papado- oulos waarin hij liet uitkomen a' er zich in Griekenland géén «anderingen zullen voltrekken, °'§end jaar heeft velen er 'eer eens aan herinnerd dat deze tg een zending) denkt te «vullen en dat zij alles uit de zal ruimen wat de uitvoering 311 die zending in de weg staat. kleine stap voorwaarts, die de eister-president aankondigde, is e' n heel klein stapje als de woor- 1 van Papadopoulos („de grondwet pas worden uitgevoerd als ik de iS„n<1 er veilig genoeg voor ..vertaald" worden. De uit- •Mf n? v?n de zg. „institutionele n in januari heeft de hoop 1 de mensen, die streven de ijze- Stoep op het Griekse volk wat verslappen, bepaald geen nieuw ïan ingeblazen. .,ani de Griekse regering heeft Pj® om alle uitzonderlijke be- Süheden te handhaven, met inbe- P dus de maatregelen dié uit de s'eeds bestaande noodtoestand vloeien. Zelfs al had het kolo- -v2ewind de nooutoesiand opge- rva„' nog zou het resultaat n voor de Griekse bevolking H „|evto(:>si zijn. Het land zou in B val nog steeds geregeerd wor ld j®ens del beleid dat is vaslge- i) d„ de nffieieren die in april staatsgreep pleegden. lff!l?t!,elii'!c bestuurderen zou- ffleel hun macht hebben te- PAPADOPOULOS ruggekregen, maar de lokale militai re bevelhebbers zouden gewoon de invloed behouden, die ze nu bezit ten. Die stelt hen bijvoorbeeld ook in staat om aan kranten voor te schrijven wat ze in hun kolommen mogen en moeten afdrukken. Het maakt voor de angstige Griekse be volking - iedere buitenlander die er op bezoek is geweest zal dit beamen - niet erg veel verschil of het dage lijkse leven van-de burger gecontro leerd wordt door de Militaire dan wel de burgerlijke veiligheidspolitie. Het opheffen van de noodtoestand zal namelijk nauwelijks gevolg heb ben voor de „controle" op (lees: bespioneren van de burgers. Maar voor de Grieken zit er in 1971 ook deze verandering niet in. Ze moeten zich zoet houden en ho pen dat de, grondwet - die klaar ligt - in werking zal treden. Of dat zoveel zal uitmaken is ook maar de vraag, de grondwet is ontworpen" door dezelfde kolonels die bezig zijn aan de „opbouw" van hun land en die geen enkele haast hebben om hun beleid door algemene verkiezin gen te laten taxeren. KAAPSTAD Prof. J. Ver- kuyl van de Vrije Universiteit te Amsterdam, heeft verklaard, dat tijdens zijn bezoek aan Zuid-Afri- ka, zijn telefoon is afgetapt. Ook zei hij, dat bijna alle men sen met wie hij tijdens zijn ver blijf in Zuid-Afrika contact had, later door de veiligheidsdienst ondervraagd zijn. Een van de mensen met wie prof. Verkuyl in Zuid-Afrika gesproken heeft, is prof. J. A. Lombard van de uni versiteit van Zuid-Afrika. Hij ver klaarde, dat hij door de veilig heidsdienst verschillende malen verhoord is over datgene wat hij met prof. Verkuyl tijdens een ver gadering met hooggeplaatste Zuidafrikaanse geestelijken be sproken heeft. Ook de meeste an dere mensen, die de vergadering bijwoonden zijn inmiddels door de veiligheidsdienst verhoord, aldus prof. Lombard. RAMSEY „Het is schokkend, dat de vei ligheidsdienst denkt te moeten in grijpen in een vergadering van onschuldige christenen, die een zuiver theologische vergadering hijwonen", aldus prof. Lombard. Ook is dezer dagen in Kaapstad bekend geworden, dat de deel nemers aan een conferentie van de Methodistenkerk, die een maand geleden gehouden is, door de veiligheidspolitie geschaduwd zijn. Verschillende afgevaardig den van de conferentie zijn daar na door de veiligheidspolitie on dervraagd over hun politieke voorkeur. In Kaapstad zijn kort geleden verschillende gekleurde geestelijken, die een open brief tegen de apartheidspolitiek ge schreven hebben, door agenten van de veiligheidsdienst bezocht. Tijdens het bezoek dat de aarts bisschop van de Anglicaanse kerk, dr. Ramsey, aan Zuid-Afrika bracht, sprak deze over de in menging van de veiligheidsdienst in kerkelijke zaken. Die bewerin gen zijn toen door de regerings gezinde pers van Zuid-Afrika te gengesproken. (Van onze redactie buitenland) WARSCHAU. De politieke om wenteling in Polen heeft een nieuwe top gecreëerd die uit twee groepen bestaat: de technocraten onder lei ding van Edward Gierek en de par tizanen onder aanvoering van gene raal Moczar. Gierek zo meldden wij reeds heeft zich ontpopt als een goed orga nisator. Hij is autoritair, het proto type van een anti-liberale techno craat, die de intellectuelen niet zeer hoog aanslaat. Generaal Mieczylaw Moczar heeft een voorname rol gespeeld in het Poolse verzet. Zijn aanhangers (nog steeds partizanen genoemd) vormen een militante, sterk nationalistisch gerichte groep binnen de communis tische partij in Polen. Jarenlang is hij hoofd geweest van de binnenland se veiligheidsdienst. Als zodanig heett Moczar zich een beruchte repu tatie opgebouwd. Als gevolg van een anti zionistische campagne van Moc zar hebben veel joden het land ver laten. Met instemming van Gierek heeft Moczar het partijapparaat, de pers en de universiteiten van de laat ste „revisionistische" elementen ge zuiverd. In het nieuwe partijpresidium zijn de partizanen en de technocraten ge lijkelijk vertegenwoordigd. Generaal Moczar sterk voorstander van de harde lijn heeft twee van zijn energiekste „valken" meegebracht: generaal Olszovski, specialist op het genied van planhuishouding en mijn bouw, en Szydlak, die na 1960 naam heeft gemaakt als bestuurder van Poznan. De nieuwe secretaris van het centrale comité, Kociolek, wordt als vertrouweling van Gierek beschouwd. Hij is met zijn 37 jaar de jongste in de partijtop. Hij is ook lid van het politbureau. Tot de zomer van dit jaar was hij partijchef in Gdansk. Gierek heeft zoals gemeld verklaard dat hij samen met Moczar de economische planning zal herzien en aan de eisen van de arbeiders te gemoet zal komen. Zij zullen het kader verjongen en proberen het ver trouwen van de bevolking in het be leid te herstellen. Amerikaanse waarnemers menen dat Gierek zeker niet aan het lijntje van Moczar zal lopen. yoen de vader van senator Algra welgeteld 65 cent kon verdienen, als hij op zondag in zijn Friese dorp de ijsbaan zou schoonvegen, weigerde hij dal Niet omdat hij dat loon te gering achtte, maar omdat de zondag hem heilig was. Je leest dat in het boek, dat Algra over zijn eigen leven geschreven heeft en je begrijpt ineens van wie de onderwijsman, journalist en poli ticus Hendrik Algra de voor hem zo kenmerkende rechtlijnigheid heeft geërfd, van die vader en van het bij alle armoe toch zo rijke, oer-gerefor- meerde en oer-Friese milieu, waarin hij in het begin van onze eeuw op groeide. Algra, zes jaar onderwijzer, 42 jaar leraar aan kweekschool en gymna sium, 35 jaar en goeddeels gelijk tijdig politiek hoofdredacteur van het „Friesch Dagblad", 23 jaar lid van de Eerste Kamer, heeft zijn auto biografie „Mijn werk, mijn leven" niet uit eigen aandrang geschreven. De uitgever Van Gorcum te Assen) heeft hem erom verzocht omdat zul ke herinneringen er toe bijdragen dat een jongere generatie zich van ons eigentijdse verleden een autentiek en waarachtig beeld kan vormen. ^Igra's vader was landarbeider, in zijn gezin werd met stuivers en centen gerekend. Soms, als vader zonder werk was, waren zelfs die stuivers en centen er eenvoudig niet, en dan kon bijvoorbeeld het school geld, twee dubbeltjes per week en veiligheidshalve in de zakdoek ge knoopt, niet aan de kinderen worden meegegevenmeesier zette dan voor lopig eer streepje achter de naam in kwestie. Ja, en als het over die school gaat, vertelt Algra ook het verhaal over die groepsfoto en i]c ken er geen dat zo typerend is voor de tijd van toen: „Soms werd er een groepsfoto ge maakt van de leerlingen met het on derwijzend personeel door een daar op gespecialiseerde fotograaf uit Win schoten, die de scholen afreisde en Potjewijd heette. Er waren echter twee foto's nodig o.m allen te plaat sen. Het zou niet goed zijn eerst de drie hogere klassen en dan de drie lagere. Want dan kwamen de broers en zusjes op de verschillende foto's. Daarom wees de meester uit de hoog ste klassen een aantal kinderen aan, die vervolgens naar het andere lokaal mochten gaan om hun broertjes of zusjeste halen. Dat was de eerste groep. De rest de tweede. Een van de kinderen mocht een lei vasthouden waarop 1 of II stond. Later ontdekten wij, jaren later, dat op I de kinderen stonden van de boeren en de burgers, en op II het kroost van de arbeiders. Waarom ontdekten wij dat zo laat? Sprak het misschien vanzelf?" j^lgra vertelt zulke verhalen zonder wrok en met slechts een zweem van afkeuring: zo was het en zo had het eigenlijk niet mogen zijn. Maar verder is hij alleen maar dankbaar voor wat de armoe van zijn jeugd jaren nochtans rijk maakte: het geloof, waardoor ook het simpelste leven toch leefbaar, werd en als een Godsgeschenk werd aanvaard, en daarnaast het gevoel dat men, al be hoorde men tot de kleinsten onder de „kleine luyden", niettemin (of juist!) in kerk en staat en maatschappij tot iets geroepen was. Igra's boek bevat heel veel meer dan zijn jeugdherinneringen al leen. Het staat ook vol politieke her inneringen van de vooraanstaande anti-revolutionaire politicus, waartoe Aïgra zich met dezelfde rechtlijnig heid waarvan zijn vaderhad blijk ge geven zou ontwikkelen. Zó rechtlijnig dat vien zich, als men zich in politiek opzicht tot zijn tegenstanders rekent, nu nop en weer boos kan maken over zijn eeuwige vechten tegen de bierkaai en de soms al te halsstarrige verheerlijker van een verleden waar- in alles toch eigenlijk zoveel beter was. Maar was het dat misschien ook niet, vraag je je onwillekeurig af, wanneer je als het boek uit is de eerste hoofdstukken nog eens her leest? Die hoofdstukken over dat be scheiden leven, altijd op de rand van de arrhoede geleefd, maar dat noch tans als Godsgeschenk werd ervaren en aanvaard? (ADVERTENTIE)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1970 | | pagina 17