Leven met
mondjes
maat in
Antique
Westen wilde Russen terugdrijven
ONDERWIJSBESTEL
BEVORDERT
STANDSVERSCHIL'
Boek van de Maand:
NATUUR VERBLOEMT SCHRIJNENDE ARMOEDE
Dagboek' van Van Gogh.
Tot 4 januari 11.90
binnenland
buitenland
Armetierig
Gewaagd idee
Aanloopkosten
't Is fijn voor de afwas
En zacht voor je handen.
Er hangt iets heel leuks aan:*
Een heel fijn verhaaltje,
Daarop kun je ook zien
Hoe hard je wel groeit.
"Lodaline in oranje
aanbiedingsfles nu met gratis groeimeter.
ABOP-voorzitter
papier
/oor uw pen
Sociale werkplaats
EéN OP 20 AUTO'S
GEVAAR OP WEG
(daarna24.50)
DINSDAG 22 DECEMBER 1970
JN ANTIQUE, de achterlijkste provincie van de Filippijnen, is
gods natuur op zijn mooist. Een smal gebied, zo groot als Noord-
Brabant en Zeeland samen, tussen de machtige silhouetten van het
Panaygebergte en het rustig blauw van de Soeloezee. Achter de
waterlijn ligt ergens Borneo.
De kokospalmen reiken er met tienduizenden hoog naar de hemel boven
je idillische barrio's van bamboehutten. Overaï enorme bloemen. Onvoor
stelbare rijkdom van kleur. Maar hier wordt de bitterste armoede ge
leden van een land, waar het gemiddelde jaarinkomen toch al niet hoger
ligt dan 400,Hier zijn ze blij met acht dubbeltjes per dag. Er is
altijd zon. Hier loopt 75 pet. van de mensen rond met t.b.c. Een overvloed
van zon. Dagelijks sterven kinderen aan dysentrie. De branding is onver
getelijk. In de twee maanden voor de rijstoogst lijdt iedereen honger.
Bijna de helft is nog analfabeet.
Suikeroogst op Negros: 80 gulden netto in zeven maanden.
Wie in dit overweldigend stuk
natuurschepping vijftig jaar in le
ven blijft, mag van geluk spreken.
In Antique zijn de meesten eerder
dood.
Elk verhaal heeft meer dan één
begin. Je kunt zelfs met het einde
beginnen. In de Barrio Malaiba
(gehucht van 57 hutten op hoge
steltpoten, vanwege de zee) had
den ze die morgen een kind begra
ven. Vlak na zonsopgang. Vier
jaar. In de grond gestopt. Dysente
rie. Om de grafheuvels lag een
wal van verse kokosnoten. Einde
van een kind. Er viel een zachte,
klamme regen. Op het strand kip
pen in speels gevecht met een
kwal. En visser Roman Opinia (54,
vader van zes meisjes) kwam juist
terug van de markt in San Jose de
Buenavista. Hij had 's nachts een
tonijn gevangen. Dertien uur op de
Soeloe zee gedobberd in zijn boot
je met de petromax. De Olielamp
had die ene vis aangetrokken. Op
de markt bracht het dier 7 pesos
op. In Nederlands geld 2,80. Ro
man Opinia was een gelukkig
mens. „Meestal vang ik niets. Ik
kan nu weer vier kilo rijst kopen".
mondjesmaat. Mgr. Cor de Wit (48,
afkomstig uit Laren, Mill Hill), de
bisschop van deze provincie zegt:
„De mensen zitten in een bijna
volstrekt isolement, er is praktisch
geen contact met de rest van het
eiland Panay. Het ontbreekt aan
verbindingen. Het land is te
smal voor flinke bedrijven en
de sociale structuur is moeilijk te
verbeteren. Je zit met een paar
rijken die niet willen en een arme,
verpauperde massa die het niet
begrijpt. Antique is een griebesge-
bied. We hebben al tien jaar geen
bevolkingstoename meer gehad.
Ondanks de hoge geboortecijfers.
De mensen vluchten, ergens ben ik
daar blij om. Maar je kunt je daar
natuurlijk niet bij neerleggen. An
tique moet leefbaar worden ge
maakt. Het vertrouwen moet te
rugkomen. Dat zie ik als onze pri
maire apostolische taak".
De kosten van levensonderhoud
liggen op de Filippijnen bij 16
ios per dag. Dan weet u het wel.
peso is 60 cent. Dat komt dus
neer op bijna een tientje. De boe
ren en de vissers van Antique,
armzaligste uithoek (350.000
mensen) van de Filippijnse archi
pel komen daar lang niet aan. Je
ziet hier geen Indiase toestanden,
ie armoe ligt er niet op straat.
Maar de overvloedige rijkdom aan
natuur verbloemt (letterlijk)
schrijnende, uitzichtloos lijkende
levensomstandigheden. In een Bar-
no als Malaiba is^drie jaar geleden
een crediet union opgezet. Een
soort boerenleenbank. Men leert de
ssers sparen. Het gaat met twee
drie pesos in de maand. Meer
«innen ze niet opbrengen. Zodra
!e vijftig pesos op hun boekje
•ebben, kunnen ze er honderd le
ien, De eersten hebben er al een
jiieuw bootje van gekocht. Een ny-
lonnet. Een nieuwe petromax. Ze
betalen 1 pet rente. Het is allemaal
ontzettend moeizaam. De meeste
koeren hebben het nog slechter,
net zijn voor 70 pet pachters. De
landeigenaren worden er rijk van,
iat is Filippijns. Aan de zandweg
'an San Pedro naar Belison een
willekeurig interview, een steek
proef. In de paalwoning woonde
«engracia Santillan (45) vier jaar
weduwe, vijf kinderen. Het huisje
was van haarzelf. Ze had een hec-
:®e land in pacht, twee kilometer
"an haar huis. Een rijstveld, dat ze
"ft haar kinderen moest verzor-
km. Ze had een karbouw. Het
Hjstzaad kreeg ze van de grondbe
zitter, de kunstmest betaalden ze
'oder voor de helft. Van de oogst
Bocht Nengracia Santillan 18 zak-
wijst houden, de rest moest ze
afdragen, maar voor haar gezin
"ooit ze per jaar 42 zakken nodig
'te kunnen eten. Rijst bijkomen
duur. Ze lijdt veel honger. Maar
'o spaart bij de credit union van
'n Pedro, een peso per maand, ze
"ad 76 pesos geleend, voor kunst-
Bost en insecticiden. Ze zei: „ik
"00P dat het mijn kinderen later
eter gaat. De oudste zit op de
chool. En mijn dochter is se-
'esse. Ze verdient honderd
Posos in de maand. Daarvan kun-
,we allemaal zo'n beetje le-
Dat is Antique. Leven met
QP verzoek van de stichting
„Mensen in Nood" in Den
Bosch bracht eén onzer verslag
gevers een bezoek aan Antique,
het armste gebied van de Filip
pijnen. Uit deze erbarmelijke
provincie trekken ieder oogstsei-
zoen 20.000 mannen (Scada's)
naar het eiland Negros om daar
te werken op de suikerplantages.
Zij zijn veelal het slachtoffer van
gewetenloze uitbuiting. Om daar
aan een einde te maken heeft
mgr. Cor de Wit uit Laren, bis
schop van Antique, een eigen
„arbeidsbureau" opgericht, dat in
september is gestart. Een novum
voor de Filippijnen, waarvoor de
stichting „Mensen in Nood" dit
jaar haar landelijke kerstactie
houdt. Bijgaande reportage han
delt over dit project. Bisschop De
Wit vraagt concreet 30.000,
Giften kunt u overmaken op giro
1111222 (viermaal een, driemaal
twee) „Mensen in Nood", Den
Bosch, met vermelding „Antique"
Nu de sprong naar Negros, ander
eiland, 200 kilometer verder naar
het zuiden. De veerboot brengt je
in twee uur van Iloilo (Panay)
naar Bacolod, grootste rietsuiker
centrum van de Filippijnen. Prach
tige miljonairsbuurt, met eigen po
litiemacht en prikkeldraad. Stoffig
stadje. Begin dit jaar waren er
onlusten, toen radicale studenten
uit Manilla de arbeiders op de
plantages wilden mobiliseren. Ne
gros kan ooit een tweede Cuba
worden, het ontbreekt nog aan een
Fidel Castro. Op dit eiland is zo'n
70 procent van de Filippijnse sui
kercultuur geconcentreerd. Een on
misbaar stuk economie. Dat meer
dan 25 procent van de Filippijnse
exportinkomsten oplevert. Vorig
jaar 180 miljoen dollar. Dat kan
gerust tussen haakjes. Er worden
gewoon 25.000 planters en hun as- -
sistenten stinkrijk van. De 330.000
arbeiders, die het werk op de ha
cienda's en in de fabrieken moeten
doen, zijn vaak slechter af dan
slaven. Daarmee kom ik terug op
Antique. Want dit armzalig gebied
met zijn belabberde sociaal-econo
mische toestanden levert ai vele
generaties het vertrapte voetvolk
voor de suikerlords.
In de oogsttijd september-april
trekken uit Antique bijna 20.000
mannen weg met de ij dele hoop.
dat zij op de hacienda's van Ne
gros meer fortuin zullen maken
dan thuis in de schamele visserij
en de primitieve landbouw. Twin
tigduizend sacada's (Filippijns
woord voor pendelaars, dat ook de
bijbetekenissen luie stinkerd en
schurftig tuig heeft), die zes tot
zeven maanden van huis zijn. Dat
is bijna 20 pet van de mannelijke
bevolking. De ellende begint met
gewiekste koppelbazen (contratis-
ta's) die hen contraeten laten teke
nen. Ze krijgen een voorschot, dat
na het oogstseizoen met minstens
10 pet rente belast op de afreke
ning wordt ingehouden. Op de
plantages worden ze in smerige
woonschuren gestopt, het eten is
vaak abominabel, medische verzor
ging is ver te zoeken. Toch worden
ook die „voorzieningen" op bet
loon in mindering gebracht, even
eens met rente En dat loon is
hemeltergend laag. Men werkt in
akkoord, meestal met acht man,
zolang het daglicht aanhoudt. Bui
ten de natte moesson (vaak kan er
dan twee of drie weken niet ge
werkt worden, wat ook geen cent
oplevert) kan zo'n ploeg in negen
uur tegen de twintig ton suikerriet
gekapt en geladen hebben. Dan
heeft iedere arbeider....2,80 bruto
verdiend. Maar de dagoogst wordt
aan de fabriek gewogen, onder het
toeziend oog van de contratista.
Hij kan gemakkelijk een paar ton
smokkelen. En wanneer in april de
eenmalige' loonuitbetaling plaats
vindt, mag de meerderheid der sa
cada's blij zijn met 100,- schoon.
Voor zeven maanden slavenwerk.
Wie pech heeft, krijgt te horen dat
hij zelfs nog een paar honderd
pesos moet bijbetalen. Hij vangt
dus niets. Hij staat in de schuld.
Meestal voor de rest van zijn le
ven. Zo worden ze belazerd. Pure
uitbuiting. Dat is Negros.
kJ
In juli vorig jaar werd in San
Jose het social action center Anti
que opgericht, afgekort Saca. Een
idee van bisschop Cor de Wit. Saca
werd een instantie, vergelijkbaar
met ons arbeidsbureau. Bedoeld
om de sacada's van Antique aan
het feodale 'systeem van onmense
lijke uitbuiting op Negros te ont
rukken. De bisschop: „Het was
verdomd gewaagd, want wij wil
den in eerste instantie de koppel
bazen uitschakelen door zelf als
koppelbaas op te gaan treden. Je
schopt tegen het establishment met
zo,n plan, maar wij kregen geluk
kig de steun van het ministerie
van werkgelegenheid". Tien plan-
tagebezitters op Negros hebben nu
personeel in dienst, dat door Saca
bemiddeld is, in totaal 360 man.
Saea zorgde voor de arbeidscon
tracten, liet vier „field men" oplei
den in Manilla, belegde in ver
schillende barrio's voorlichtingsbij
eenkomsten met de ongeletterde
sacada's om rechten en plichten
goed in te hameren. Uniek voor de
Filippijnen. Een experiment, dat
op de eilanden in de buurt nauw
lettend wordt gevolgd. Het schept
perspectieven.
Het sociaal action center Apji-
que, nu in zijn eerste seizoen was
het zoveelste initiatief van bis
schop de Wit uit Laren. Hij begon
in 1964 met de opzet van credit
unions (nu 21 met 4700 spaarders)
hielp verleden jaar in San Pedro
de eerste boerenbond van de
grond, denkt aan coöperaties. Zijn
visie: „Ik zie een priester niet
meer alleen als een sacramentele
functionaris. Je moet je inzetten
voor de mens. Wij lopen nog
steeds te zoeken, als je een visser
leert sparen om een net te kunnen
kopen, is dat niet genoeg. Je moet
zijn mentaliteit zodanig ontwikke
len, dat hij zich bewust wordt van
zijn mogelijkheden. Er is een groot
stuk wantrouwen, dat de sociale
opbouw belemmert. Ze moeten
samen weer gaan geloven in Anti
que, dit heerlijke griebesgebied.
En ik wil niet, dat ons ooit iemand
kan verwijten: de kerk keek de
andere kant op, toen het erop aan
kwam". Met de sacada's, de erbar
melijke minimumlijders is hij daar
■nog lang niet aan toe. Hij wil ze
straks verplichten zich aan te slui
ten bij de credit unions. Om tel
kens een paar pesos van hun hon-
gerloontje op Negros te reserveren.
DJat ze uiteindelijk thuis kunnen
blijven. Over tien of twintig jaar.
Antique leeft moeizaam op. Saca is
voor die 20.000 kuddedieren een
overgangsoplossing, iets van acute
bijstand. Dat in elk geval die mens
onwaardige uitbuiting ophoudt.
Vervyaeht wordt dat men volgend
seizoen 1000 sacada's bij het pro
ject kan betrekken, dan zit er een
bemiddelingspremie aan vast (60
pesos per man) die groot genoeg is
om Saca zichzelf te laten bedrui
pen. De aanloop, uit het niets, kost
nu rond de ƒ30.000,-. Bisschop de
Wit haalde het zolang uit de mage
re spaarpotten van zijn credit uni
ons. Dat geld moet terug. Hij re
kent op Nederland. De stichting
„Mensen in nood" in Den Bosch
wil hem daarbij helpen. De kerst
actie is voor hem. Ik denk weer
aan Malaiba. Met een klank van
een lied. Aan het graf met die
verse kokosnoten. Een kind gestor
ven aan dysenterie. Een visser, die
blij was met 2,80 voor een tonijn.
De catholic relief services, de gi
gantische Amerikaanse r.k. hulpor
ganisatie, verdeelt in deze barrio
jaarlijks 75 ton melkpoeder en
rijst. Om de honger te stillen. Er
was bericht gekomen, dat voortaan
alle kinderen elke maand gewogen
moesten worden. De CRS wil we
ten of het ook iets uithaalt. Na
vrante bureaucratie. In Malaiba
warein 14 mannen weg. Om te ploe
teren op Negros. Ook de vader van
dat dode kind. Melkpoeder had
niets geholpen. Sorry, CRS. Het
kind kon het echt niet helpen. Dat
is Antique, waar gods natuur op
zijn mooist is.
MGR. DE WIT
4sn
LONDEN (ANP) Tien maan-
",y°or D-Day hebben de hoogste
L?i'beerde strategen de mogelijk-
iltj csI,r°ken de Russen terug te
ïi.n moc'iten zij plotseling na-
"itsland onder de voet lopen.
(hÜeil,eiaa' C"eorge C. Marshall, de
1, 'staf in de Tweede Wereldoor-
5, Worg zijn Britse ambtgenoot
t)ui,"gUstus. 1943 of hij dacht dat
t in'ï1' een seal'irprde inva-
Europa behulpzaam zou zijn
om zo de Russen te kumien terug
slaan.
Dit blijkt uit de officiële notulen
van de vergaderingen van de Com
bined Chiefs of Staff (CCS), die
gisteren in Londen en Washington
voor publicatie zijn vrijgegeven.
Sir Alan Brooke, de Britse chef
staf, vertelde Marshall dat hij over
hetzelfde had nagedacht. Hij zei
echter dat dr. Eduard Benes van
Tsjech oslowakijk niet geloofde dat
de Russen zouden proberen Europa
onmiddellijk onder de voet te lo
pen. Ais reden gad dr. Benes op
dat Rusland zo van de oorlog gele
den had dat het een paar jaar
nodig zou hebben om de economie
weer op gang te brengen.
Op een vergadering van de CCS
merkte Marshall op dat Rusland
zich steeds vijandiger tegenover de
kapitalistische wereld opstelde. Hij
sprak van een groeiende Russis-
sche minachting voor hun Westerse
bondgenoten. Ofschoon dit uit de
notulen blijkt werd de Russische
houding hoofdzakelijk ingegeven
door de weigering van de geallieer
den de invasie in Europa te ver
vroegen.
Brook die de opvatting van dr.
Benes deelde vertelde Marshall te
verwachten dat Rusland een deel
van Polen zou vragen, zeker een
deel van de Oostzeestaten en con
cessies in de Balkan.
(ADVERTENTIE)
t
Lodalientje
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Ons onderwijsbe
stel draagt nog steeds veel bij tot het
in stand houden van een standen
structuur met daaraan verbonden
grote inkomensverschillen en ongelij
ke mogelijkheden tot het deelnemen
aan cultuur. Dit stelde gistermiddag
de heer E. Steenbergen, voorzitter
van de Algemene Bond van Onder
wijzend Personeel (ABOP) bij de
opening van de algemene vergade
ring in Amsterdam.
Op deze vergadering werd de laat
ste stap gezet op de weg van toetre
ding van de ABOP tot het NVV.
Daarmee is volgens de heer Steen
bergen een einde gekomen aan een
maatschappelijk isolement en neemt
de onderwijsbond de juiste plaats in
tussen andere werknemersorganisa
ties. „Maar vooral ook is van belang
dat we in' het NVV een bonidigenoot
vinden in onze strijd voor beter on
derwijs", voegde hij eraan toe.
Het besluit aan te sluiten bij het
NVV heeft de groeikracht van ABOP
niet geschaad, zo kon de heer Steen
bergen melden. De bond telt nu bijna
32.000 leerkrachten als leden. Voor
leden -die geen lid willen zijn van
het NVV is een statutaire formule
gevonden, waardoor zij wel lid van
de ABOP, maar niet ondergeschoven
bij het NVV zullen zijn.
Toch is in Den Haag een organisa
tie opgericht die wil gaan fungeren
als opvang van NVV-bezwaarden. De
ABOP heeft, aldus de heer Steenber
gen, in alle onderwijssectoren leden.
Maar onder de leraren bij hoger be
roeps- en voorbereidend wetenschap
pelijk onderwijs heeft de bond onvol
doende voet aan de grond, reden
waarom gisteren in deze sectoren een
ledenwerfcampagne is gestart. De
heer Steenbergen was zeer te spreken
over de toezegging van minister Ve-
ringa een onderzoek in te stellen
naar d-e salariëring van onderwijzers
en kleuterleidsters. De ABOP-voor
zitter vroeg zich af wat voor reden
er is, dat de salarisstop voor onder
wijzers en kleuterleidsters slechts 55
respectievelijk 41 procent is van die
voor eerstegraads leraren. Ook ver
weet hij de regering, dat de nieuwe
lerarenopleiding, nodig door de mam
moetwet, zeven jaar nadat tot invoe
ring van deze nieuwe wet werd be
sloten, nog steeds niet van de grond
is. De mogelijkheden voor applicatie
voor leraren achtte hij onvoldoende.
In uw editie van 10 december j.l.
wijdt u een tamelijk uitgebreid arti
kel aan de centrale werkplaats in
Goes.
Waarschijnlijk citeert u de heer
Veldkamp, wanneer u schrijft, dat
er in het loonzakje een gedeelte
geld zit, dat niet verdiend is. In zijn
algemeenheid zijn wij, werknemers
van de werkplaats, het beslist niet
eens met deze stelling.
Natuurlijk zijn er op deze sociale
werkplaats (want het sociale aspect
zullen we inderdaad nooit uit het
oog mogen verliezen) mensen, die
geestelijk enof lichamelijk in zo
ernstige mate gehandicapt zijn, dat
zij noodt tot een volwaardige arbeids
prestatie zullen kunnen komen.
Maar daarnaast zijn wij er diep
van overtuigd, dat een groot deel
van de werknemers wel degelijk tot
een zodanige produktie komt, dat zij
het minimale loon, dat in het loon-
zakje terecht komt, alleszins hebben
verdiend. Daar zorgt de arbeidseco-
noom gedeeltelijk ook voor.
Bovendien zouden de ernstig ge
handicapten zonder deze werkplaats
en het werk, dat zij op de werk
plaats verrichten, voor de volle 100
procent ten laste van de gemeen
schap komen, zodat zij, geredeneerd
vanuit deze onbetwistbare stelling,
toch weer hun loon hebben ver
diend, al was het alleen maar in
verband met de overgave, waarmee
velen van hen de hun opgedragen
taken verrichten.
GOES
C. BRAND
G. HIJMAN
Brieven voor deze rubriek moeten met vol
ledige naam en adres worden ondertekend. Bij
publicatie zullen deze vermeld worden. Slechts
bij hoge uitzondering zal van deze regel wor
den afgeweken. Naam en adres zijn dan bij
de redactie bekend. Publicatie van brieven
(verkort of onverkort) betekent niet dat de
redactie het in alle gevallen eens is met in
houd, c.q. strekking.
DEN HAAG (ANP) Een op de
twintig gekeurde auto's is verkeers-
gevaarlijk. Dit is de voornaamste con
clusie, die de ANWB uit zijn in ok
tober in Den Haag gehouden winter-
keuring heeft getrokken.
Het betreft hier de resultaten van
853 keuringen. Van deze auto's was
1/3 ouder en 2/3 jonger dan 5 jaar.
De verkeersgevaarlijke wagens wa
ren op één na allemaal ouder dan 5
jaar. Hieruit blijkt dus, dat maar
liefst een kleine 15 pet of 1 op de
7 auto's uit deze categorie een ge
vaar op de weg is, aldus de toeristen
bond.
(ADVERTENTIE)
iC
Dit. is het verhaal van Vincent van Gogh.
Zoals u 't nooit eerder hebt gezien.
Met 250 foto's, kleurenreprodukties en
facsimile's.
Dit is het verhaal van Vincent van Gogh
zoals u het nooit eerder hebt gelezen.
Met de belangrijkste passages uit de
talloze brieven die hij schreef aan zijn
broer Theo, zijn zuster Willemien en zijn
vrienden Bernard en Van Rappard. Dit is
het boek van de schilder èn de schrijver.
Een scherpgestoken zelfportret waarin
niets is geromantiseerd, niets is verdoezeld.
Koop het 'Dagboek' van Van Gogh.
Voor uzelf. Of voor iemand die 't waard is.
Dag-boek van Van Gogh