Belgische Jan Soldaat nog niet
openlijk in verzet tegen leger
GESLACHTS
BEPALING
VOOR DE
GEBOORTE
Hebben en zijn
Monument voor de gehavenden
Gewetensbezwaar
VVDiM
Chromosoiiienkaart
POLITIEKE
EN SOCIALE
PROBLEMATIEK
IN
EENVOUDIGE
BEWOORDINGEN
OPDAT
WIJ NOOIT
VERGETEN
(Van onze correspondent in
Peking, Norman Webster)
PEKING Chinese kinderen
zijn niet alleen even innemend
als overal ter wereld, ze lijken
ook bijzonder gelukkig en goed
opgevoed. De reden hiervoor is
duidelijk: iedereen zonder uit
zondering is dol op hen. De
liefde en de aandacht die kwis
tig aan kleine kinderen besteed
wordt door grootouders, vaders
en moeders, zelfs broers en zus
sen, is iets wat je al de eerste
dag hier opvalt.
Zo is het bijvoorbeeld een
ernstig vergrijp, een kind lan
ger dan enkele seconden te laten
huilen. Het wordt meteen op
de arm genomen en opgemon
terd tot het zijn verdriet ver
geten is.
's Zondags zijn de speciale
speelplaatsen propvol met kin
deren die schommelen, wippen,
en die verrukt „Tai kuai!" (te
hard) roepen als hun ouders ze
alsmaar rondduwen op de draai
molen met namaak paarden
hoofden. Dit zijn de gelukkigste
plaatsen in de stad.
(Van onze Belgische correspondent)
BRUSSEL Misschien heeft
het er ergens mee te maken
dat de taaltegenstellingen zo
veel energie opslorpen van de
Belgische staatsburgers, maar
het is alleszins een feit dat
conflictsituaties in andere do
meinen zich in België in veel
mindere mate manifesteren
dan b.v. in Nederland.
Dit is met name zo met leger
en landsverdediging. In België
is steeds een latent anti-milita-
risme aanwezig geweest en het
leger heeft er nooit een prestige
weten te verwerven, ondanks zijn
actieve rol in de geallieerde
strijdmacht tijdens Wereldoor
log I.
De Belgen hebben het leger steeds
bekeken als een „noodzakelijk
kwaad" dat onverpoosd miljarden
opvreet die nuttiger aan andere ob
jecten konden besteed, er. dat ieder
jaar enkele tienduizenden mannelij
ke jongelui doemt tot twaalf of
meer maanden „nutteloosheid".
Anders dan bv. de marine in Ne
derland, die door een gedeelte van
de burgers nog steeds wordt ervaren
als een levend deel van de volksge
meenschap, is het leger in België er
nooit in geslaagd zich echt te inte
greren in de natie. Het officiers-
korps leeft zijn eenzelvig bestaan en
poogt door het instandhouden van
sommige voorschriften die in deze
democratische tijd onzinnig zijn ge
worden (officieren mogen o.a. per
spoor uitsluitend in de hoogste klas
se reizen) nog iets van de militaire
standing uit het ancien régime te
bewaren. Maar, zoals gezegd, tot een
open contestatie is het België nooit
gekomen, en naar alle waarschijn
lijkheid zijn als subversief ervaren
radio-uitzendingen zoals onlangs van
de VPRO. in België alsnog ondenk
baar
Tussen beide wereldoorlogen on
dervond de militaire instelling in
België wel kritiek, eensdeels van
een groepje romantisch-idealistisehe
socialisten die met een gebroken
geweer als symbool, opkwamen voor
wereldwijze ontwapening, ander
deels bij een aantal Vlaamse oud
strijders die tijdens vier harde
jaren het Belgisch leger hadden
ervaren als een onvolks Vlaamsvij-
andig instrument, en die via deze
bittere ervaring de afschaffing wen
sten, niet slechts van het Belgische,
maar meteen van alle legers.
Na de Tweede Wereldoorlog deden
zich geregeld individuele moeilijk
heden voor met dienstplichtigen
die uit gewetensbezwaar weigerden
een militair uniform aan te trekken
en wapens te dragen. Deze idealisti
sche iongelui, meestal Getuigen van
Jehova, werden door krijgsraden
veroordeeld en opnieuw veroordeeld
tot ettelijke jaren gevangenisstraf.
Nadien werd de dienstweigeraars
uit gewetensbezwaar een statuut
toegekend dat hen, zij het in ongun
stige voorwaarden, de gelegenheid
biedt hun „dienst aan de gemeen
schap te vervullen in extra-militaire
korpsen, zoals de dienst burgerbe
scherming. Sinds enkele jaren wor
den Belgische jongelui ook vrijge
steld van militaire dienstplicht, in
dien zij drie of twee jaar gaan
werken in ontwikkelingslanden. De
ze mogelijkheid wordt door heel
wat mannelijke jongelui aangegrepen,
deels uit idealisme, deels terwillen
van het avontuur.
Een en ander blijven echter rand
gevallen, want in nagenoeg alle ge
vallen laat de Belgische mannelijke
jeugd zich goedschiks kwaadschiks
in een plunje duwen, de wapenhan
del aanleren en karweien opleggen
met als belangrijkste opzet zo goed
mogelijk zijn „plan te trekken" en
met als hoofdbetrachting het hele
gedoe zo vlug en zo pijnloos moge
lijk achter de rug te krijgen
Staande voor de apathie en de ex
pressie van passiviteit en fatalisme,
drijft het Belgische leger voort op
het aloude militaire „Befehl ist Be
fehl" en op het geschreeuw van
tuchtsergeants.
De dienstplichtige tracht zich uit
de wind te houden en krijgt hij het
desondanks met een meerdere aan de
stok, dan zal hij de ongunstige
gevolgen daarvan filosofisch dragen
Open contestatie aan het militaire
establishment heeft zich in België
tot dusver niet voorgedaan. Even zat
de mogelijkheid erin. toen studen
tenleider Paul Goossens in Leuven
en in Amsterdam berucht om zijn
extreem-linkse ideeën en agitaties,
zijn oprdepingsbeve] ontving. Goos
sens kondigde de oprichting aan
van een soldatenvakbond, maar
zijn uitgeslapen oversten plaatsten
hem achter een schrijftafeltje hii
een kleine eenheid, ergens in Duits
land en van zijn contesterende
„vakbond' werd vrijwel niets meer
gehoord.
Dit betekent natuurlijk niet, dat
er helemaal niets gebeurt.
Milac (miltianen actie, jaren gele
den opgericht in de schoot van de
KAJ) heeft in samenwerking met
de katholieke jeugdraad en met Pax
Christi een studie gepubliceerd over
„een betere motiveriing van de
dienstplicht". Hierin wordt elke jon
geman opgeroepen tot een bewuste
keuze. „We willen niet. aldus de
studie, a priori dat de dienstplichti
ge de dienst zou weigeren als de
overheid dit nodig acht. maar we)
dat hij zou weten wat hij doet:
waaron, in dienst, met of zonder
instemming, wat betekent de op
dracht die de overheid geeft voor de
gedragswijze tijdens de dienst. Kort
om. we willen kritische dienstplich
tigen. bewust van wat ze doen".
Eveneens onder de hoede van Mi
lac zijn zopas een aantal soldaten
begonnen met het oprichten van een
Vereniging van Vlaamse Dienst-
olichtige Militairen. De benaming
WDM werd overgenomen avn de
Nederlandse Vereniging voor
Dienstplichtige Militairen, msi,ar de
opzet is, gezien de aparte kenmer
ken van de Belgische samenleving
niet helemaal gelijklopend. De vere
niging wil ijveren voor de bewust
wording, de inzet en de medeverant
woordelijkheid van de soldaat-
dienstplichtige, zowel persoonlijk
als gezamenlijk, op alle terreinen
die de soldaat-dienstplichige recht
streeks of onrechtstreeks aanbelan
gen"
Wie in het leger spreekt over
„medeverantwoordelijkheid" raakt
er onmiddellijk veel zere tenen,-
want „medeverantwoordelijkheid"
betekent meteen „inspraak", wat re
gelrecht in strijd is met het „Befehl
ist Befehl".
Door de militaire hiërarchie wordt
het initiatief zonder geestdrift gade-
sie is^Set^^orshaiïds toch evenmin
gekomen Aangezien een vereniging
„erkend" moet zijn vooraleer mili
tairen er lid van kunnen worden en
anderzijds de erkenning pas kan
volgen als de vereniging vele leden
telt. is bet kennelijk niet mogelijk
volgens de officiële normen een ver
eniging voor militairen op te rich
ten In de praktijk doet de Belgi
sche militaire overheid thans alsof
haar neus bloedt, zodat de VVDM
een kans krijgt Allicht ook al, om
dat ze krachtens de persoonlijkheid
van haar stichters voldoende waar
borgen biedt inzake „gematigdheid"
en op die manier in heden en toe
komst definitief de wind uit de
zeilen zou kunnen nemen van de
vooralsnog schimmige „Solvak", de
soldatenvakbond van Paul Goossens.
Maar intussen moet de VVDM zijn
eigen levenskracht nog bewijzen
Want wie pleit voor democratie in
het leger en daarmee rechten en
plichten bedoelt, moet over veel
overredingskracht beschikken om
aanhangers te winnen, die bereid
zijn om niet alleen de rechten, maar
ook de plichten mee te helpen bepa
len. Dat betekent in feite een gron
dige mentaliteitsverandering van de
Belgische in dit geval: de Vlaam
se dienstplichtigen, die traditio
neel hun „verloren jaar" zo rimpel
en geruisloos mogelijk willen door
spartelen.
(Van onze
medische medewerker)
Wanneer er een' blijde ge
beurtenis op komst is in een
gezin, vraagt iedereen zich
nieuwsgierig af wat de ooie
vaar zal brengen. Vooral ouders
die verlangend uitzien naar een
jongen (of een meisje), kun
nen soms moeilijk hun geduld
bewaren tot de spruit geboren
is. Graag zouden ze bij voor
baat het geslacht willen ken
nen van de ongeboren baby. De
wetenschap is nu zover gevor
derd dat ze aan dit verlangen
kan tegemoet komen.
Wanneer men tussen de 12e en
de 16e week van de zwanger
schap wat vruchtwater puncteert
uit de baarmoeder, kan men aan
de hand van een onderzoek hier
van heel wat te weten komen.
Inderdaad, in het vruchtwater,
is technische termen „amnios-
vocht" genoemd, zweven afge
schilferde cellen rond die afkom
stig zijn van de vrucht. Na cen-
trifugatie en kleuring met specia
le technieken kan men deze cel
len microscopisch onderzoeken.
In geval van een vrouwelijke
vrucht is in de celkern het ge
slachtschromosoom x dubbel aan
wezig, afgekort schrijven we dit
xx. Bij jongens hebben we als"
geslachtschromosoom één x en
één y chromosoom (xy). De aan
wezigheid van twee x chromoso
men geeft na speciale kleuring
een klein maar typisch korreltje
dat gelegen is tegen de kern-
wand. Specialisten in het vak
noemen dit het geslachtschroma-
tine van Barr, Normaal gespro
ken kan men zeggen dat men
zeer veel kans heeft van een
normaal meisje zien geboren te
worden wanneer men het ge-
slachtschromatine van Barr te
rugvindt in de afgeschilferde cel
len van de vrucht.
Nochtans rs er geen absolute
zekerheid daar ook bij andere
combinaties het geslachtschroma-
tine van Barr kan voorkomen. Zo
vindt men het ook bij een reeks
van intersexen, d.w.z. personen
waarbij het geslacht genetisch
niet zuiver mannelijk of zuiver
vrouwelijk is. De laatste jaren is
er heel wat te doen geweest over
deze intersexen. Vooral in het
sportieve milieu werd dit pro
bleem druk besproken omdat
„zogenaamde vrouwen" aan de
haal gingen met de lauweren in
de vrouwencategorie terwijl ze
eigenlij 1. mannen waren en aldus
hadden moeten meedingen in de
mannencategorie.
Ook in de juridische wereld is
er een hele controverse geweest
omtrent het feit of bepaalde in
tersexen voorbeschikt zijn om
misdadigers te worden. Uit dit
alles onthouden we dat het on
derzoek naar het geslachtschro-
matine van Barr ons interessante
inlichtingen kan geven over het
geslacht van het ongeboren kind.
Absolute zekerheid geeft dit on
derzoek niet.
De afgeschilferde foetale cel
len, m.a.w. de cellen van de
vrucht afkomstig, kunnen ook ge
bruikt worden voor een verder
doorgevoerd onderzoek. Hierbij
kweekt men deze cellen eerst op
een cultuurbodem waarna ze
weer met speciale technieken ge
kleurd en dan microscopisch on
derzocht worden. Men kan aldus
een onderzoek doen van alle in
de celkern aanwezige chromoso
men.
Het opstellen van een ehromo-
somenkaart levert natuurlijk veel
meer inlichtingen dan het opzoe
ken van het geslachtschromatine
van Barr. Zo'n chromosomenkaart
leert ons met honderd procent
zekerheid wat het geslacht is van
de toekomstige h 'w. Verder
geeft ze allerhanut inlichtingen
over het al of niet aanwezig zijn
van erfelijke afwijkingen. Zo kan
men aan de hand van een chro
mosomenkaart reeds vóór de ge
boorte vaststellen of men al dan
niet te doen heeft met een mon
gooltje. In dit verband is het wel
interessant te vermelden dat er
in sommige kringen van erfelijk
heidsspecialisten reeds stemmen
opgaan om een abortus voor te
stellen indien het onderzoek met
^absolute zekerheid uitwijst dat
het toekomstige kind een zwaar
mongooltje zal zijn.
Zelfs het onderzoek van het
bloed van de zwangere moeder
kan ons inlichtingen geven om
trent het geslacht van de ver
wachte baby. Men weet nu dat
bepaalde bloedcellen van de
vrucht overgaan in het bloed van
de moeder. Ingeval de verwachte
baby van het mannelijk geslacht
is, vindt men tussen de bloedcel
len van de moeder, dus met de
formule xx, mannelijke cellen
met de formule xy. Bij vrouwen
die voor de eerste maal zwanger
zijn geeft dit de zekerheid dat er
een zoon op komst is. Bij moe
ders die reeds een zoon gebaard
hebben, is men weer niet volle
dig zeker. Het is immers moge
lijk, dat de mannelijke cellen die
men gedurende een zwanger
schap aantreft in het bloed van
de moeder nog afkomstig zijn
van de vorige zwangerschap van
een zoon.
Samenvattend kunnen we be
sluiten dat men nu reeds over
voldoende wetenschappelijke
technieken beschikt om reeds
vóór de geboorte het geslacht te
bepalen. Nochtans moeten we dit
alles zien in het kader van een
grotere belangstelling en ruimere
kennis van hetgeen een baby ge
durende zijn verblijf in de moe
derschoot kan meemaken.
Grotere kennis op dit gebied
kan men alleen maar toejuichen
omdat dit onvermijdelijk zal lei
den naar een meer uitgebouwde
preventieve geneeskunde.
(Van onze pari. redactie)
DEN HAAG „Politiek maakt
dat we onze conflicten niet door
geweld oplossen, maar in overleg
roet elkaar," aldus één van de
uitspraken die worden gedaan
in het boekje „Hebben en zijn"
Het werkje beoogt met name de
werkende jongeren enigszins weg
wijs te maken in de politieke en
sociale problematiek van Neder
land.
Het is van de hand van drs. W.
Langeveld (politicoloog) en wordt
uitgegeven onder auspiciën van het
centrum voor democratische burger
schapsvorming door Wolters Noord-
hoff n.v. Voorlopig is deze uitgave
niet te verkrijgen in de boekhandel.
De doelstelling van drs. Langeveld
en het centrum is toezending aan de
gemeentebesturen, die het op hun
peurt, weer moeten uitreiken aan
)°nge kiezers en hen die het binnen,
rt zullen worden
Het boekje is zeer aantrekkelijk
{kwaakt en vertelt in uiterst een
rmv?-Ige bewoordingen wie er in de
deelt "U eif>enHjk de lakens uit
en welke invloed men daar als
ee? ur®er op ^an hebben. Het is
antwoord op de reeds door som
mige gemeenten uitgegeven boekjes,
waar de heer Langeveld, zoals hij
het donderdagmiddag uitdrukte, „niet
zo erg gelukkig mee is".
In een toelichting op de uitgave
zei de heer Langeveld: „Het is een
impresse-wekkertje, geen voorlich-
tingsboek. Ik heb bij het schrijven
willen mikken op mensen die geen
vooropleiding hebben gehad."
„Hebben en zijn" werd reeds aan
een aanta) Haagse werkende jonge
ren uitgereikt, die een vormings
instituut bezoeken. Hun reacties
varieerden van „zeer begrijpelijk en
stimulerend" tot „het maakte geen
geweldige indruk, wat er in staal
wist ik allemaal ai"
Op de vraag of de problematiek,
die in „Hebben en zijn" behandeld
wordt, niet toch nog te ingewikkeld
en te veel omvattend is voor een
groot deel van de werkende jonge
ren. zei de heer Langeveld: „Voor
lopig zie ik mezelf geen boekje
schrijven, waarin de zaken op een
nog lager pitje worden gedraaid.
Je kunt natuurlijk zodanig gaan ver
eenvoudigen, dat het vulgariserend
wordt en dat was niet de bedoe
ling."
Andere activiteiten van het cen
trum voor democratische burger
schapsvorming zijn momenteel een
Teleac-cursus „Methodiek van de
buTgerschapsvorming" en schrifte
lijke cursussen voor kandidaat-
gemeenteraadsleden. Ook wordt ge
werkt aan een onderzoek (het eerste
in Nederland) naar de behoefte bij
gemeenteraadsleden aan bijscholing,
voorts aan een inventarisatie onder
zoek in samenwerking met de vrije
universiteit naar de politieke vor
ming in ons land.
De gemeenten kunnen „Hebben
en zijn" op aanvraag bestellen. De
kosten bij afname van 250 exempla
ren zijn f 2,50, tot en met 1000 exem
plaren betaalt de gemeente f 1,90,
daarboven wordt de prijs f 1,80. De
winkelwaarde is f3.60.
De heer Langeveld zei, dat het
werkstuk met een zeer bescheiden
subsidie tot stand gekomen is en
dat hij goede hoop heeft, dat een
groot aanta] gemeentebesturen er toe
zal overgaan het werkje aan te
schaffen.
'De Gehavenden' uit de meida
gen van 1940 leven nog. Voor hen
dus tot nu toe geen monument. Ze
zijn zwaar getroffen door het oor
logsgeweld. Dat heeft hen licha
melijk, en vaak ook geestelijk, let
sel toegebracht. Maar de doden
dans zijn ze ontsprongen in de
strijd van 5 dagen en ze hebber
geleerd vérder te leven. Er zat
niets anders op.
Gebleven is vaak de pijn, de
steeds weer oplaaiende emotie over
de willekeur waarmee de waanzin
van de oorlogsdagen juist hen trof.
Voor hen is elk gesprek over die 5
verbijsterende dagen een persoonlij
ke kwelling. Elke beschouwing die
de operette-achtige wanorde en in
competentie van die dagen belicht,
wordt voor hen tot een herhaalde
persoonlijke gewelddaad Zij zijn
niet in staat dat hele gebeuren wat
hooghartig te beoordelen vanuit een
historisch perspectief, een kwart
eeuw na dato. Voor hen immers
gaat het over een stukje geschiede
nis dat op ieder hunner een afgrijse
lijk persoonlijk stempel heeft ge
drukt. Voor het leven!
Het zijn mensen als u en ik die in
die dagen voor het leven getekend
werden. Hun handicap is vaak heel
ernstig. We vergeten ze zo gemak
kelijk, Worden niet gaarne aan hen
herinnerd.
Enkele hunner hebben nu hun
trieste levensverhaal verteld, onop
gesmukt, zonder glans of glorie, zon
der de valse gouden schijn van he)
vermeende heldendom Zij weten
beter dar wie ook dat dit soort sol-
datenheldendom niet bestaat Vooi
de levenden die verminkt overble
ven geen monument tot nu toe Ze
hebben het nu zelf opgericht, alleen
maar door eerlijk te vertellen wal
hun in die meidagen overkwam, de
ze ouo-gedienden Een boekje als
monument. Het zal niet onthuld
worden door deftige heren m zwartf
pakker- en hoge hoeden Bii dit mo
numen1 geen kransen en geen ko
raalmuziek Voor de overlevenden
die toen vee! verloren hebben wt-
nauwelijks aandacht Toch leven ze
onder ons en is hun lot een tries'
stukje van onze eigentijdse eeschie
denis
De Bond van Nederlandse Militai
re Oorlogsslachtoffers heefl Pierre
Huyskens en Theo de Moojj de kans
gegeven uit de mond van een aanta!
van deze mensen de werkelijke
verliezers van de oorlog het re
laas van wat hun overkwam op, te
tekenen. Hun verhalen vindt u in
„de gehavenden". beknopt, zonder
pathos of verbittering, recht toe
recht aan Trieste levensberichten
door hun eenvoud.
Het einde van de oorlog, hun oor-
log, was voor hen het begin van het
vreselijke gevecht om terug te ko
men in de samenleving, om zich
sociaal te handhaven Verdrietige
lectuur Ook nuttige lectuur Omdat
we. al lezende, gaan begrijpen dat
leze 'urUigsslachtoffers nooit echt
bevrijd zijn. of veel later dan de
mgehavenden
De bond Heeft ei goed aan gedaan
voor deze mensen ter gelegenheid
van zijn 25-iarig bestaan dit monu
ment op te richten Gewoon omdat
ons sehpugen wat opgefrist wordt.
Opdat wij nooit vergeten
AQUES LEVIJ
DE GEHAVENDEN Uitg.: Bond
van Militaire Oorlogsslachtoffers.
248 vag f 4.95
Ook. te bestellen: Bondsbureau
BNMO Vav Hoornbeekstraat 3, Den
Haag Tel.: 070-551700
