1
O KOM ER
EENS KIJKEN
NAAR OUD
SPEELGOED
OEDE MORGEN, TIJD OM OP TE STAAN
mp:N
Zacht,
soepel,
elegant,
LEER
UKE
UCKY
daitons
°p vrije
boeten
Computers
nieuw
verschenen
'Aan de joden overgeleverd"
LINDEN N.V.
JOSEPHINE
X
O
O JOSEPHINE
SUSKE
EN WISKE
de toornige
tjiftjaf
•ing. Elk
met 5%
yd.' De
Iwijzigd.
olisvan
roor zijn
bijvoor-
n wordt
750,-.=
een on-
iubbeld.
aald.En
aandeel
de peri-
nievoor
and.
in ons bedrijf
;tractieve
efklimaat
tuitkering (8-10,5%)
leding
ivergoeding 50%
rgoeding
>od, BEL DAN
elefoon 01100-8410
s)
(OSXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1970
X
a,
LU
(X
LU
u">
jfXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
/[ET een knipoog naar de na
derende Sinterklaas is in het
msterdamse museum Willtet-
iolthuysen onder de noemer
3 kom er eens kijken" een ten-
lonstelling ingericht van speel-
oed van voor 1920, waarop het
ind en de volwassene zijn ogen
in uitkijken. De collectie, die
it 18 januari in de hoofdstd zal
lijven, om daarna te verhuizen
aar het Rijksmuseum Twente
Enschede, kwam tot stand na
in oproep in het tijdschrift An-
ez. ongeveer een jaar geleden.
'aarin werd de bezitters van
itiek speelgoed gevraagd, zich
in verband met een voorgeno
men expositie bekend te maken.
Er kwamen 200 reacties binnen.
Zo ontstond er een veelzijdig
overzicht van speelgoed vanaf
de zeventiende eeuw tot om
streeks 1920, dat nog werd aan
gevuld met historisch speelgoed
uit verschillende musea.
De prent, waarmee de tentoon
stelling opent, toont een 17de
eeuwse marktkraam met een as
sortiment poppen en stokpaarden.
Het speelgoed uit die tijd was
vaak bijzonder solide en fraai uit
gevoerd, maar er is juist uit de
vroegere periode weinig bewaard
gebleven. De 18de eeuw levert al
meer op. Het accent echter valt
vooral op het eind van de vorige
eeuw en de eerste decennia van de
20ste. Zoveel mogelijk is het
speelgoed in tijdsvolgorde gerang
schikt, maar daarnaast zijn ook
speciale rubrieken gevormd, die
een overzicht geven van een be
paalde soort.
Meubels, poppen, karren en
koetsen, paarden, boeken, spellen
en spelen hebben steeds het kind
in zijn speelwereld omgeven.
Voorts is er allerlei mechanisch
speelgoed, dat kan draaien, sprin
gen, lopen en rijden. Dan zijn er
hobbelpaarden, stokpaarden, tollen,
bikkels, knikkers en autopeds. Het
optisch speelgoed is vertegenwoor
digd door een aantal kijkinstru-
menten, die kinderen uit uiteenlo
pende tijden hebben geboeid. Tin
nen figuurtjes hebben een plaats
gekregen in een aparte vitrine.
Een rondgang op de tentoonstelling
leert, dat in vele gevallen de voor
keur van kinderen (of de opvat
ting van hun ouders) de toets van
de tijd heeft doorstaan. Poppen,
miniatuurmeubels en -gebruiks
voorwerpen zullen wel altijd in de
gratie blijven. Ander miniatuur
speelgoed verdwijnt, zoals het gro
te evenbeeld ook uit de wereld
van de grote mensen vertrekt. Het
paard bijvoorbeeld, dat vooral in
de steden uit het dagelijks beeld
raakt, neemt ook bij het speelgoed
een minder belangrijke plaats in.
Daarmee verdwijnen eveneens de
karossen en de koetsen. In plaats
daarvan is het gemotoriseerde
speelgoed gekomen, dat dank zij
de ontwikkeling van de industrie
in de 19de eeuw op grote schaal
kon worden gefabriceerd.
Het speelgoed is opgesteld om er
naar te kijken, het is dan ook
beschermd tegen de begrijpelijke
neiging van de bezoekers om het
te gaan gebruiken. Veel volwasse
nen zullen bovendien hun kinderen
meenemen en moeite hebben deze
te overtuigen dat het genoegen vi
sueel moet blijven. Daarom heeft
het museum op de bovenste ver
dieping een speelzolder ingericht.
De schilderes Ar ja van den Berg
maakte bijvoorbeeld een voelbeest
van zacht materiaal: een hondekop
van ongeveer anderhalve meter
hoog. Naast allerlei andere moder
ne spelen kunnen de kinderen zich
moe geworden in een van de
luisterboxen een sprookje laten
vertellen.
CXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXS
HET Britse computergenootschap
heeft de waarschuwing geuit dat
de tijd niet veraf is dat mensenle
vens bedreigd worden door het
groeiende gevaar van foutieve
computersystemen.
Er is reeds nu behoefte aan wet
telijke controle op computerge
bruik, aldus E. Dagapeyeff, voorzit
ter van het computergenootschap,
in een brief aan de commis
sie voor bescherming van het pri-
vé-domein. Bij de controle op nu
cleaire krachtcentrales, luchtnavi-
gatie en militaire stelsels is de
mens reeds nu overgeleverd aan
het correct functioneren van elec-
tronische rekenmachines, schreef
Dagapeyeff.
„Binnenkort worden systemen
ingevoerd voor hulp bij regeling
van het luchtverkeer, en bereke
ning van de lading en brandstof
voorraad voor passagiersvliegtui
gen. In ziekenhuizen worden syste
men ontworpen voor toezicht op de
patiënten en geneeskundige behan
deling.
Het publiek neemt aan dat com
puterinstallaties voor dergelijke ta
ken onderworpen zijn aan formele
veiligheidsvoorschriften, maar", al
dus Dagapeyeff, „er bestaan geen
algemeen aanvaarde normen, hoe
wel er enige uitstekende gebruiks-
codes zijn".
Volgens hem moeten in elk ge
val drie categorieën van persoon
lijke informatie behoed worden
voor openbaarheid: „Volledige pri-
vé-gegevens, bijvoorbeeld over po
litieke gezindheid, en potentiële
privé-gegevens, over bijvoorbeeld
reizen en kennissenkring".
Wat voor fouten er ook met
computers mogen worden gemaakt,
dit ligt volgens Dagapeyeff niet
aan de machine, die „in moreel
opzicht neutraal is".
„Ach meneer, het maakt me ei-
snlijk weinig uit. Ik was toch al
■aktisch elke nacht uit de veren",
it zegt de veertigjarige Kromme-
ër B. Buntsma, die sedert enige
id directeur is van de door hem
igerichte telefonische wekdienst,
een enkele Nederlander hoeft
ch voortaan meer te verslapen,
ij kan exact op tijd aan zijn
'erk beginnen, want Buntsma belt
em gewoon uit bed. De klanten
inden dat helemaal niet erg, want
eer deze telefonade betalen zij
|«n bedrag van f 15,- per maand, f
R- per week of f 2,- per keer.
Waarom Buntsma toch al elke
acht op was?
„Dat komt door mijn kostgan-
w, die ik in huis heb. Die moe-
n er altijd heel vroeg uit om
aar hun werk te gaan".
Het pension van Buntsma staat
an de Militaireweg 101 in Krom-
enie. Er verblijven momenteel
ar vaste kostgangers, onder wie
an „jonkheer" maar de Kromme
re „porder" hoopt gretig dat het
spoedig meer zullen worden.
Hij is namelijk nog niet zo lang
beroepspensionhouder, want vroe
ger is de „Zaanse wekker" zoals
hij in zijn woonplaats nu al wordt
genoemd, verpleger geweest in en
kele grote ziekenhuizen, o.a. in het
Centraal Ziekenhuis te Alkmaar.
„U begrijpt dat ik dus wel ge
wend was zo nu en dan flink wat
slaap te kort te komen. Ik merk
het niet eens meer. Het doet me
niets.
Nee, ik slaap overdag nooit. Af
en toe als het niet druk is dan doe
ik wel eens een tukje op de cana-
die een abonnement op de wek-
pé in de huiskamer, maar dat duurt
nooit erg lang want meestal is
er op de meest onmogelijke mo
menten werk aan de winkel.
Buntsma verklaart met nadruk
dat zijn telefonische werkdienst
nog in de kinderschoenen staat en
dat hij beslist niet alleen voor
Zaankanters achter zijn telefoon
kruipt. „Ik bel iedereen uit bed,
waar hij ook in Nederland woont".
Buntsma heeft nu tien klanten,
dienst hebben. Onder hen bevin
den zich rijschoolhouders, ver
pleegsters en zakenlui uit Amster
dam.
Gezien de reacties op zijn initia
tief verwacht de Zaanse nachtbra
ker dat zijn wekdienst zich als een
olievlek zal uitbreiden. Volgens
hem is het aantal mensen dat zich
jammerlijk verslaapt veel te hoog.
Zijn er ook ochtendzieke klan
ten, die hem hartgrondig verwen
sen als de telefoon rinkelt?
Buntsma: „Dat valt reuze mee,
Sommigen denken dat ik een
bandje laat afdraaien, maar dat is
niet waar". De Zaanse porder be
schouwt dit als een 'ontoelaatbare
branchevervalsing. ,Ik doe het zelf,
op elk gewenst tijdstip".
Bij de klanten maakt het de
beste indruk als ze merken dat ze
je zelf aan de lijn hebben".
De heer Buntsma heeft ook al
een oplossing gevonden voor het
probleem dat zich voordoet als een
aantal mensen op hetzelfde tijdstip
wakker gemaakt wil worden.
„Ik maak altijd maar een kort,
doch zeer vriendelijk praatje, zo
van: „goeie morgen meneer, ik
hoop dat u goed hebt geslapen
maar het is nu de hoogste tijd.
Daarna hang ik gelijk weer op om
de volgende te bellen".
Binnenkort krijg ik een tweede
telefoonlijn en dan is het gelijktij
dig wekken van mensen helemaal
geen probleem meer", zegt hij.
De ex-verpleger wil zijn activi
teiten niet alleen tot de wekdienst
bepalen. Binnenkort wil hij ook
een boodschappendienst oprichten
voor de Zaanstreek en wijde om
geving.
Dat idee leeft allang bij hem
omdat hij nu al vaak bemiddeling
verleent bij het overbrengen van
urgente berichten.
„Er was laatst een meisje dat
zou met haar moeder boodschap
pen doen, maar ze moest om vijf
uur schoolblijven. Toen vroegen ze
mij om haar moeder daarvan op de
hoogte te brengen".
Volgens de heer Buntsma uit
Krommenie is de behoefte aan
dergelijke dienstverleningen groter
dan menigeen denkt.
i*XX\\X\XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX%XXXXXXXXXV
IN de kringen van de Amster-
fflse Joodse gemeenten is veront-
'aardiging ontstaan over het feit,
de nieuwe 9-de druk van Van
ales groot woordenboek voor de
Merlandse taal ondanks vroegere
westen het woord Joods nog
eeds krenkend interpreteert,
ra acht de verschillende om-
Wijvingen die reeds vele tiental -
31 jaren trouw in de diverse
involgende drukken van Van
«e zonder wijziging werden
overgenomen, zo langzamerhand
wel uit de tijd zijn. Zo stond bijv.
in Van Dale's handwoordenboek
der Nederlandse taal in 1959 bij de
6-de druk van Martinus Nijhoff in
Den Haag uitgegeven al precies
hetzelfde te lezen als in de 9-de
druk van vandaag:
Joods: vaak als smaadnaam of
als scheldnaam gebruikt: vuile ou
de jood. Kleinhandelaar van Israë
litische afkomst, uitdrager: breng
dat maar naar de Jood, afperser,
woekeraar, bedrieger: ik zou bij
zo'n jood niet willen kopen. In
zich peinzen: nu is hij aan de
joden overgeleverd, in handen van
onbarmhartige mensen gevallen,
twee joden weten wat een bril
kost. Heb je een oude jood in de
keel? enz.
De Amsterdamse rabbijn J. Soe-
tedorp verklaart in een tijdschrift:
„Voor heel het joodse volk de na
latigheid aan de kaak te zullen
stellen, waarop de redactie van het
Israëlitisch weekblad te Amsterdam
wil inhaken.
„Zacht-vrouwelijk en stoer-
mannelijk. Zo zie ik de verwer
king van leer in het modesei
zoen 1971-1972. Leer is een on
verbrekelijk deel geworden van
de „total look". Als nieuwe
kleuren tippen we groen in vele
nuances en roestbruin". Deze
prognose voor de lederindustrie
deed de heer W. A. de Vos uit
Waalwijk dezer dagen, toen hij
de modekamer aan de pers
toonde, waarin iedereen, die
ambtshalve geïnteresseerd is in
leder terecht kan voor informa
tie. Of voor het bekijken van
de vele fraai gelooide vellen,
die er in een overzichtelijke
sortering bijeen hangen.
De heer De Vos, wiens fa
briek niet eens zo erg lang ge
leden nog een ambachtelijke
werkplaats was, ziet zijn be
drijf nu als een chemische in
dustrie, die de mode op de voet
wil volgen. Vooral de midi- en
maximode vragen om leer in tal
van bewerkingen.
„De huidige ledermode kent
geen toonaangevers meer, wel
trendsetters, zoals ontwerpers
van prototypes of raadgevende
deskundigen", aldus de heer De
Vos.
Hij hoopt, dat bij het advise
ren, informeren en contact on
derhouden zijn nieuwe show
room een contactcentrum zal
worden, waarvan veelvuldig ge
bruik zal worden gemaakt.
TH. DISCH: KAMP CONCEN
TRATIE: Een kritische dichter
wocdi ui een totalitair regime in
een kamp gestopt. Hij wordt ge
bruikt om psychologische experi
menten met gevangenen te obser
veren, te beschrijven en te kritise
ren. Aan het hoofd van dit zinloos
experiment staat een sadistisch
ambtenaar, die daarin „tijdver
drijf" vindt. Toch nog ergens on
verwacht en vrolijk.... (uitg. Meu-
lenhoff SF 36 - f. 3,50)
TH. STURGEON: DE DROMENDE
JUWELEN: Vertaling van The
Synthetic Man uit 1950. In dit
boek worden we binnengevoerd in
een schijnbaar geloofwaardige we
reld van levende, denkende kris
tallen binnen een lugubere wereld,
waar de menselijke logica verstek
laat gaan. (uitg. Zwart Beertje
1332, Bruna - f. 2,75)
JAMES LEASOR: ZO MAKEN ZE
ZE TEGENWOORDIG NIET
MEER: Gewelddadige gebeurtenis
sen rond een statige Mercedes
540K in een wereldje, waarin
uniek geworden oude auto's ver
handeld worden. (Uitg. Zwart
Beertje 1340 - f. 2,75)
MICHAEL BRETT: KILL JIJ OF
KILL IK: Er waren figuren, die
mevrouw Shelby in de gaten hiel
den. Waarom? Ze waren op zoek
naar iets. Er was een kaartenbak
verdwenen. Harry was een keer
met tweeduizend ballen thuisge
komen, toen hij en zijn vrouw geld
nodig hadden etc. (uitg. Zwart
Beertje 1377, Bruna - f. 2,75)
MICHAEL BRETT: EEN MAN
EEN MAN, EEN MOORD EEN
MOORD: Een dik meisje met zwa
re borsten, dijen en armen. Iemand
had haar gezien met een vent zo
knap als een filmster. Een meisje
als zij kon bijzonder kwetsbaar
zijn.... (uitg. Zwart Beertje 1376 -
f. 2,75)
NICOLAS FREELING: CRIMINE
LE CONVERSATIE: Een nieuwe
misdaadroman in de serie avontu
ren van inspecteur Van der Valk.
Een auto in de gracht met zesdui
zend pornografische tijdschriften is
de inzet. (uitg. Zwart Beertje 1379,
Bruna - f. 2,75)
AN RUTGERS VAN DER LOEFF:
ALLEEN TEGEN ALLES: Derde
druk als pocket van dit „sluitstuk
van een puberteit". De diepere be
levenissen van een jongeman op
het eind van zijn puberteit. De
verhoudingen puber-ouders-school
en omgeving worden indringend
verteld, (uitg. Salamander 282,
Querido)
R. ZAUNER: GYMNASTIEK MET
KINDEREN THUIS: „Rechtop jon
gen... voeten naar buiten etc.". Dat
zijn raadgevingen waarmee talrij
ke ouders proberen hun opgroei
end kind stevig op de benen recht
op door het leven te leren gaan.
In dit boekje worden op speelse en
verantwoorde wijze (met tekenin
gen) doe-het-zelf oefeningetjes
meegedeeld. Belangrijk daarbij is
dat vaak de oorzaak van verkeerde
houdingen wordt aangegeven, zo
dat men weet wanneer een arts
geraadpleegd dient te worden.
Schoolartsen, orthopedisten etc. zul
len de noodzaak van dergelijke
boekjes willen onderschrijven,
(uitg. Cantecleer - f. 8,50)
IRMGARD SMITS: IRMGARD
SCHRIJFT DOOR: Zalig... Irmgard
kan me weft. Nu weer op Ameland.
Irmgards vader: Het leven van een
gemiddeld mens is vaak boeiender
dan een roman. Gemiddeld. Zeg
dat wel (uitg. West-Friesland, f 2).
B. DUNSTAN: STILLEVENS
SCHILDEREN in uw vrije tijd:
Een te waarderen poging om deze
in diskrediet geraakte schilderstijl
weer nieuw leven in te blazen.
Ideeën te over. Wie weet? (uitg.
Cantecleer - f. 6,50)
Wil, DE WilZEN,
HEBBEN BESLOTEN
PAT LOCkty LUKË ZAL
KOMEN, BEOI
'evbm lategQ'
