>N N.V.
in
(tie-
vrij
uit
@n
lussen
de
wielen
Lichtwekker
van Hella
Opel
Ascona
NIEUW FRONT BIJ FIAT
Triumph sportwagens
met nieuw uiterlijk
De enquête is IN. De mening van ons Nederlanders wordt gevraagd over steeds meer onderwerpen. Je leest het in de krant
en ziet het op tv: zoveel procent van ons vindt dat de melk te duur iszoveel procent van ons eet 9s maandags spruitjes. En
dan vraag je je af: Hoe weten ze dat? Ze hebben mij nooit ondervraagd"De waarde van enquêtesde exactheid van een
steekproef en het ontdekken van Meneer Doorsnee- het wordt in dit verhaal haarfijn uit de geheimzinnige doeken gedaan.
Steeds meer
Uniek onderzoek
Geen studenten
Saab-
automaat
komt
begin '71
ZATERDA0BIJLAGE VAN DE STEM/7 NOVEMBER 1970
iet optreden, goede
eigenschappen en een
liet ver onder de 22,
loven de 25 uitsteekt
jgenover stellen is een
leiding op ons hoofd-
i interessante, zelf-
ïbulante baan, een goed
laris, uitstekende
risen en plaatsings-
Jen op onze kantoren te
Haag, Utrecht, Goes,
erdam, Eindhoven,
Tilburg, Arnhem, Deventer'
e.
een carrière in de
van de toekomst? tn grafts
In vele studie-
Kortom in een fijne baan
gelijke kansen biedt?
f dan nu naar Olivetti,
soneelszaken, Lange
i, Den Haag. 070-ia 52 70.
arushaven).
an fabriek te Bergen
Krimpen a.d. IJssel
ikerelementen en in-
ukten maakt perso-
eden wij een
erk hoofdzakelijk uit
afwerken van beton-
itelijk, daar hier een
n andere voorwaar-
I 50.
onte).
en langskomen.
n of ons een bezoek
n zend deze in een
ledrijf ontvangen.
Het onderzoek achter de cijfers
Joor HANS VELDHUIS
Het kan best zijn dat u
en ik hetzelfde den
ken. Hetzelfde doen of
het juist zouden willen
laten. Niemand is in
zijn of haar denken een een
ling. Het gezegde „zoveel
hoofden, zoveel zinnen" kunt
u dan ook maar beter verge
ten. Want met u denken ve
le duizenden precies zo. Zij
handelen gelijk, reageren
hetzelfde of lezen dezelfde
kranten en tijdschriften. Nog
sterker: zonder dat het u
wordt gevraagd kan men na
gaan wat u wel of niet wilt,
denkt of doet. U bent als
deel van het geheel een
open boek.
Toch wil dat niet zeggen dat
iemand uw gedachten lezen
kan of dat er voor u wordt
gedacht. U bent als privé-
persoon even belangrijk als
altijd. Maar als een aantal
mensen wordt ondervraagd,
een doorsnee uit alle lagen
van de bevolking, van hoog
j tot laag, staat hun mening
gelijk met die van de massa
als totaal. Dat is de wet van
het grote getal. Voorwaarde
is natuurlijk wel dat men in
derdaad alle groeperingen,
waaruit zo'n massa bestaat,
in die steekproef heeft ver
zameld: mannen en vrou
wen, kinderen, uit grote of
kleine gezinnen, wonend in
grote of kleine steden in dito
huizen met verschillende in
komens, interesses enz.
Zo'n onderzoek heet een en-
quête. U hoeft de krant maar
op te slaan en er staat wel
1 ergens het resultaat in van
zo'n sociaal, economisch of
cultureel onderzoek. Dat kan
variëren van de vraag hoe
veel mensen bepaalde zegel
tjes zullen inleveren van een
botermerk tot het probleem
van een bepaald soort kof-
lie. En van de mogelijkhe
den van een koelkast met
groene bloemetjes tot aan de
toekomst van het kabinet.
Want enquêtes worden er
steeds meer gehouden. Nie
mand weet hóéveel. Maar 't
j staat wel vast dat de vraag
naar deze vorm van informa
tie nog steeds groter wordt,
nadat de waarde ervan lang
is onderkend.
Hoeveel instellingen zich er
mee bezig houden is ook on
bekend. Behalve verscheide
ne universiteiten zijn er mo
menteel volgens de Neder
landse Vereniging van Markt
onderzoekers 23 bureaus die
enquêtes houden. En dan is
er ook nog een aantal grote
concerns en bedrijven dat 'n
Aulorubriek
onder redactie van
Men Bollen
eigen marktonderzoekafde
ling heeft. Maar het kunnen
er ook meer zijn. Want het
beginnen van een enquêtebu
reau is vrij. Er komen er ie
der jaar bij en in de praktijk
vallen er ook weer af.
Centraal bij al die onderzoe
kingen staat het CBS, het
Centraal Bureau voor de Sta
tistiek, dat weet op welke
manier de Nederlandse be
volking is samengesteld. Aan
de hand hiervan gaan de
opinie-, enquête-, marktana
lysebureaus of hoe zij zich
mogen noemen feiten vast
stellen, die het CBS niet
heeft. En dat moet onder
huisgezinnen plaatshebben,
of juist onder dokters. Of 'n
onderzoek onder garagehou
ders of 13-jarige meisjes. De
mogelijkheden zijn legio en
het doel ervan eveneens.
De enq 1 te dateert niet van
vandaag of gisteren. Al in de
18e eeuw werden in de Ver
enigde Staten de eerste en
quêtes gehouden, waarna
Frankrijk, Duitsland en Bel
gië snel volgden.
Toch vinden veel mensen het
een absurde gedachte, dat
men iets over hen weet zon
der het te hebben gevraagd.
Dat minder dan 1 procent
voor 99 andere kan praten.
Triomfantelijk wijzen zij
dan naar het recente voor
beeld van de Britse verkie
zingen dit jaar. De voorspel
de winnaar (Wilson) werd de
grote verliezer. Of zij komen
met de „vergissing" aandra
gen die de Nederlandse opi
niepeilers zouden hebben ge
maakt bij de laatste Staten
verkiezingen de verschui
vingen waren veel minder
groot dan werd verwacht, 't
Is dan ook een standaard
vraag „waarom ik nooit
word ondervraagd?" Maar
er zullen altijd mensen zijn,
die nooit worden geïnter
viewd.
Maar absurde gedachte of
niet: enquêtes of opiniepei
lingen zijn wel degeüjk be
trouwbaar. Maar zij moeten
verantwoord zijn opgezet en
uitgevoerd. En men moet re
kening houden met een af
wijkingsmarge. En dat geldt
ook voor schriftelijke of te
lefonische enquêtes of win
kel- en buurtonderzoekingen.
Elke steekproef houdt reke
ning met een bepaalde af
wijkingsmarge. Hoe groter
de steekproef, hoe kleiner de
marge. Maar zo'n marge
kan waar het om politieke
onderzoekingen gaat in
Nederland (en zo ook in het
geval-Wilson) al een aardige
aardverschuiving betekenen.
Een voorbeeld: als van 1800
ondervraagde mensen 35 pro
cent voor de PvdA is, kan
dat zowel 32.8 procent als
In het zuiden van ons land
wordt, veel meer dan was
aangenomen, naar de buiten
landse televisie-zenders ge
keken. Uit een recent onder
zoek van. Intomart is geble
ken dat in Brabant en Lim
burg 20 procent van de tele-
visiebezittende gezinnen twee
dagen in de week naar de Bel
gische tv kijkt. Maar liefst
40 procent kijkt naar Duits
land. Over drie dagen geno
men, zijn die cijfers respectie
velijk 15 en 40 procent. Rond
8 procent van de gezinnen
kijkt uitsluitend naar Duits
land; voor België is dat getal
te verwaarlozen. Overigens
wil deze uitkomst niet zeg
gen dat er twee of drie dagen
aan één stuk wordt gekeken.
Het gaat hier om incidentele
programma's. In totaal kan 47
procent van de tv-bezittende
Nederlanders naar buiten
landse zenders kijken: 31 pet.
van hen uitsluitend naar
Duitsland.
37.2 procent zijn, een ver
schil van bijna 4.5 procent.
Als 95 procent ervan opgeeft
meer dan één krant te le
zen, wordt die marge klei
ner: het kan zowel 94 als 96
procent van het totaal zijn
dat inderdaad meer kranten
leest. Het afwijkingspercen
tage wordt klei naar ge
lang de steekproef groter
wordt en naar gelang de uit
komst stijgt. Maar ook hon
derd mensen kunnen al een
doorsnee vormen. Alleen: de
afwijking is dan ook groter.
In Nederland begon het on
derzoek in de jaren dertig,
aanvankelijk georganiseerd
door enkele grote concerns,
later gevolgd door de Bond
van Adverteerders en het
Centraal Bureau voor de Sta
tistiek. Deze organiseerde 't
eerste zogenaamde „panel"-
onderzoek onder een kleine
600 gezinnen naar de weke
lijkse bestedingen. De huis
vrouwen moesten daartoe ie
dere dag kasboekjes bijhou
den. Het ging hierbij dus om
een vaste groep die werd on
derzocht. Er zijn evenwel
nog twee andere vormen, die
worden gebruikt: de „ran-
dom"-methode, de a-selecte
groep waarbij willekeurige
adressen worden verzameld
uit de bevolkingsregisters
van de gemeenten, en de
„quota"-methode, waarbij de
enquêteur de opdracht
krijgt bepaalde door hem
zelf te vinden soorten gezin
nen c.q. personen te onder
vragen.
Maar steeds gaat men uit
en controleert naderhand
van het CBS. De verdeling
van de urbanisatieg'raad, ge
slacht, leeftijd, welstand,
godsdienst enz. Bij de ran-
dom-methode is de volgende
stap uit een willekeurig ge
kozen aantal gemeenten en
dorpen adressen te lichten.
De ervaring heeft geleerd,
dat als die bevolking uit een
bepaalde verhouding bestaat,
deze ook in die trekking naar
voren zal komen. Ook bij de
quota gaat men aanvankelijk
zo te werk: men kiest op a-
selecte wijze de gemeenten
onder 30.000 inwoners (erbo
ven worden altijd gebruikt)
gaat na hoeveel gesprek
ken men wil afhankelijk
van de gewenste precisie, op
te geven door de opdrachtge
ver voor zo'n onderzoek
waarna men aan de hand
van de C B S-gegevens vast
stelt, wat voor gezinnen c.q.
personen moeter. worden on
dervraagd, in welke plaat
sen enz. De enquêteur moet
daarop zelf de kandidaten
vinden die aan zijn opgave
beantwoorden. Een panel
tenslotte is een groep men
sen, waarbij voor langere
tijd onderzoekingen plaats
hebben. Voorbeeld hiervan is
bijvoorbeeld het permanente
kijk- en luisteronderzoek on
der 1500 gezinnen of een
constant onderzoek naar de
bestedingen. Veel producen
ten krijgen hiermee een be
ter inzicht in de marktsitua
tie en kunnen de „trend"
door een vaste ploeg beter
volgen. Wel worden deze pa
nels regelmatig ververst.
Zwakke schakel in het ge
heel blijven de enquêteur en
de ondervraagde. Een be
zoek kan wel eens heel onge
legen komen of de enquêteur
ziet er weinig heil in naar
het andere eind van de stad
te moeten gaan. Er zijn le
gio voorbeelden. Ook wat de
vragen en antwoorden be
treft kunnen er wel eens on
duidelijke situaties ontstaan.
Maar alle uitkomsten worden
ook weer steekproefsgewij
ze gecontroleerd. Hetzij
met andere enquêtes, hetzij
schriftelijk of door een in
specteur.
Toch zijn alle bureaus streng
wat hun enquêteurs en -tri-
ces aangaat. Het NIPO
(Amsterdam) bijvoorbeeld:
„Onze mensen hebben alle
maal een opleiding tegen
middelbare school. Zij heb
ben veel vrije tijd. Er is
nogal wat onderwijzend per
soneel onder". Van studen-
Dit is de nieuwe Opel Ascona
Voyage, de stationwagen ver
sie van de in Turijn geïntro
duceerde Opel Ascona. Het is
een tweedeurs wagen met een
grote opklapbare achterdeur.
De wagen is naar wens lever
bar met vinyl dakbedekking
:n zijpanelen van imitatie-
nout. De motor met hooglig
gende nokkenas heeft een in-
ioud van 1600 cc en levert
58 of 80 din-pk, naar gelang
de versie. De totale lengte
van de Ascona is 4,12 meter.
Iiai ,3inds kort °°k Volks
agen hebben van huis uit
'ÏÏ^/ungen getroffen die
hiiS.ul-?,:en dat een automo-
wpo ^ij het verlaten van zijn
don l^Pen laat bran-
h«t' ket ^sluiten van
ti«Lcon, I worden automa-
srSl0! alle lichtpunten uit-
8 sehakeld. Verwonderlijk
ul m®t alle merken deze,
ni? nVrJu eenvoudige en wei-
are, voorziening van
aanKr we®e °P de wagens
er ngen. In alle geval is
nu de Hella lichtwekker.
kan eeny°udig gemonteerd
S? worden. Is die lichtwek-
niot aaagebracht dan kan het
net" ^'■etr voorkomen dat men
men j ver§eet wanneer
gaat s wageu verlaat. Er
1 da® ni. gejj zoemer wer_
ken, die de automobilist er
aan herinnert dat hij het licht
moet uitschakelen.
0 Ondanks langdurige sta
kingen bereikte de Britse
auto-industrie in de eerste 8
maanden van dit jaar een re-
corduitvoer met een bedrac
van 766 miljoen pond tegei
722 miljoen in dezelfde perio
de van 1969.
Dezer dagen werd in ont
land de 150.000 VW-trans
porter geïmporteerd. In de
klasse met een laadvermogen
van V/2 ton is het markt
aandeel van de VW-besteiwa-
gens 40%. Per jaar worden
in ons land 17.000 VW-trans-
porters ingevoerd.
ten werd bij verscheidene
bureaus geen gebruik ge
maakt. Niet meer, want con
trole had uitgewezen dat bij
deze groep meer onjuisthe
den voorkwamen, waar
schijnlijk een gevolg van
hun onregelmatiger leven.
Bij andere bureaus dezelfde
geluiden. Intomart (Hilver
sum): „De slechten vallen
gauw genoeg door de mand
met onze controles. Ze krij
gen bij ons voor hun werk
zelfs cijfers".
Veel mensen vinden het on
derzoek leuk. De enquêteur
wordt niet meer als leurder
langs de deur beschouwd en
vaak wordt hij begroet met
„ah, eindelijk eens bij mij".
Toch is er nog altijd een
kleine groep die niet mee
werkt. Circa 10 tot 15 pro
cent weigert een enquêteur
te woord te staan. Ook een
klein aantal gemeenten wei
gert medewerking, hoewel 't
verkrijgen van adressenma-
teriaal altijd wordt betaald.
Exclusief terrein van eerder
genoemd bureau Intomart is
het gebied van radio, tele
visie en reclame. Sinds 1965
onderzoekt dit bureau voor
de NOS door middel van
de panel-methode met dag
boekjes, verspre 'd over 1300
personen boven 15 jaar met
tv of radio thuis naar welke
programma's is gekeken of
geluisterd, de waardering er
voor enz. Het continu-pro-
gramma-onderzoek. Bij deze
panels moesten grote reek
sen kenmerken vaststaan.
Behalve standaardzaken als
inkomen, huis, gebruiks
voorwerpen en dergelijke
werden nu ook zaken als in
teresses, bezoeken elders,
studies, opleidingsniveau, te
lezen boeken, tijdschriften
enz. van belang. In totaal
ging het om zo'n zestig pun
ten, om het totaalbeeld van
de steekproefgezinnen zo vol
ledig mogelijk te maken.
Uniek in de wereld is het on
derzoeksysteem, dat men
ging gebruiken bij de intre
de van de reclame op de te
levisie. Hierbij wordt ten be
hoeve van de STER ge
bruik gemaakt van een spe
ciaal voor dat doel ontwik
kelde elektronische intome-
ter, aangebracht aan de tv-
toestellen van 600 gezinnen
overal in ons land. Ook deze
zijn weer gekozen op a-selec-
te wijze uit de woningregis-
ters. Het gaat hier om een
klein omstreeks 25 cm lang
plat kastje, waarin 'n mag
neetband zit. Wanneer het tv-
toestel wordt aangezet gaat
het apparaatje werken als
daartoe een sein wordt gege
ven.
Dat gebeurt vanuit het ze
nuwcentrum in het Hilver-
sumse kantoor. Op bepaalde
tijdstippen variërend van
vijf minuten tot een secon
de wordt tijdens alle tv-
uitzendingen op zeer hoge
toon een code uitgezonden,
rechtstreeks via het geluids
kanaal van de televisiezen
ders. Het gaat hierbij om
een toon van meer van 15.000
herz, niet hoorbaar voor de
mensen, wel (soms) voor
dieren. Het daarop direct re
agerende bandje registreert
de code automatisch. Elke
week wordt het bandje ver
wisseld. De code-informatie
op de intometerbanden
wordt dan overgezet op een
computerband, waarna op de
seconde nauwkeurig kan wor
den gezien hoeveel toestellen
bij die betrokken mensen
hebben aangestaan. En om
dat 't een wetenschappelijk
aan de hand van de uit
gekozen steekproef is kan
komst worden nagegaan hoe
veel tv-bezitters in totaal ke
ken.
De uitkomst wordt vergele
ken en aangevuld met het
continu-programma-onder-
zoek, aan de hand waarvan
ook kan worden nagegaan,
hoeveel mensen naar de in
geschakelde toestellen keken.
Zo stonden op maandag 8
juni 1970 om 18.54 uur 780.000
tv-toestellen aan. Er keken
echter zo'n 1.200.000 mensen.
Een r luut over ze- was
het aantal toest 'm gedaald
tot 710.000 maar te 17 minu
ten over acht weer gestegen
tot 1.200.000. En dat alles om
de adverteerders te laten
zien of hun reclamespot wel
rendement oplevert...
Hoe het ook zij, wat voor
methoden er ook worden ge
bruikt en wat voor (soms)
tegenstrijdige resultaten er
uit de bus komen door foutie
ve interpretat.' de vraag
naar enquêtes wordt steeds
groter. Het zou zelfs ondenk
baar zijn als het bedrijfsle
ven het plotseling zonder die
constante strejm van infor
maties moest doen. En dat
geldt ook voor de politieke
opinie-onderzoekingen. Wa£i
de heren politici blijven
nieuwsgierig naar hun eigen
„marktwaarde". En daar
kan het publiek een beter
antwoord op geven dan hun
linker- of rechterhand. Maar
zowel fabrikant als politicus
moete - rekening houden met
de afwijkingsmarge. Doet hij
dat niet dan maakt hij zich
schuldig aan speculatie.
Trouwens, wat -rkiezingen
beitreft is elke voorspelling 'n
gokje: 40 procent zegt pas in
het stemhokje cm keuze te
maken. Daar kan geen opi
niepeiler iets aan verande
ren...
Zo zien de Fiats 124 cn 125 er voor het modeljaar 1971 uit. Van links naar rechts: de
nieuwe Fiat 124 Special T. (een snellere versie van de 124 Special), midden de 124 Sedan
en rechts d« 125 Special.
De Saab's 99, uitgerust mei
lenzine-injectiemotor en au-
omatische transmissie komen
iegin 1971 op de Nederlandse
narkt. Inmiddels zijn ook de
jrijzen voor alle modellen
astgesteld, prijzen die gei
len tot 1 jan. 1971 op welk
ijdstip alle autoprijzen
coals bekend omhoog zul-
en gaan als gevolg van fi-
lanciële maatregelen van de
ijde der Nederlandse rege-
ing.
Inclusief B.T.W. zijn de prij
zen thans: Saab 96 V4 9990;
Saab 95 V4 11.284 (station
wagen); Saab 99 2-deurs
12.990; Saab 99 4-deurs
13.600; Saab 99 TST 13.600;
Saab 99 TSF 14.200; Saab
99 TSA 14.70U, Saab 99 TSE
15.990.
Oe Spitfire Mark 4
De Triumph Spitfire en de
Triumph GT 6 hebben voor
1971 een nieuw uiterlijk ge
kregen. Tegelijk ondergingen
de namen enige wijzigingen
in die zin dat voortaan ge
sproken wordt van de Spit
fire Mark 4 en van de GT 6
Mark 3. Tegen het eind van
het jaar worden de wagens
in Europa leverbaar. De strip
pen op de motorkap zijn ver
dwenen en de bumpers lopen
door langs de zijkanten van
de spatborden. Stadslichten
en richtingaanwijzers zijn an
ders gegroepeerd en de radia-
teur-grille is matzwart. Ook
het interieur onderging wij
zigingen. In de Spitfire Mark
4 bleef de 1296 cc motor ge
handhaafd, alleen werden
grotere lagers gemonteerd en
werd de overbrengingsver
houding vergroot tot 4,11:1
waardoor het toerental wordt
gereduceerd. Ook het inte
rieur van de GT 6 Mark 3
werd verbeterd. Motor en
chassis van deze wagen ble
ven nagenoeg onveranderd.
