sf Staatkundig geweldenaar"halve eeuw geleden gestorven HET BESTAANDE Burgemeesters nemen ontslag na fatale brand in dancing Partnerruil bij pinguïns. Defensie kan goedkoper' Tot 15 november 8.90 Daarnaweer 18.50 Boek van de Maand. r-afdeling >ID N.V. de drie hoefijzers N.V. Dromen van zee ABRAHAI1 Je GEWELDIGE. Worg wet DIGERS DIGERS M. CORN. VERHOEVEN en vele andere aardige en eigenaardige observaties in het boek„Leven in de dierentuin". Hoe dolfijnen hun trainers jennen. Hoe een walrus verliefd wordt op z'n verzorger. Hoe kolibries veranderen in levensgevaarlijke jachtvliegers. Hoe een chimpansee-moeder mond-op-mond beademing gebruikt. U leest 't in „Leven in de dierentuin". 164 pagina's met sterke staaltjes en ontroerende anecdotes uit de dierenwereld. Genoteerd door een knappe verteller als Vitus B. Dröscher. Uitgevoerd op kunstdruk. Fraai gebonden. Met 131 foto's, waarvan 15 in kleur en 116 zwart/wit. Vlug kijken bij uw boekhandelaar. Per vlot over Stille Oceaan 13 jedschap vraagt een WO-opleiding. verde orders voor fak- ringsgegevens, welke jt zijn aangemerkt, onze buitenlandse ves- en. rhrijfmachine is vereist aarten worden vastge- zien wij gaarne spoe- zaterdag 7 november 1970 19 •ttr erdeel van het Bedrijfs- ïde taken: jorraden gereed produkt cbare opslagruimten e produktiegegevens tiegegevens ten behoeve Ie verslaglegging en de .v. de produktieplanning. al belast worden met de lortage van de produktie- natie enz. maar zal van- ij de uitvoering van alle igen. tratieve funktionaris van ding en in het bezit van ;n aan :k synthese n.v. .orieelszaken. van een groot aantal onder in buitenland. Deze fabriceren andere chemische produkten. en, verven, lakken, was- «n (Van een onzer redacteuren) DEN HAAG. Het is morgen vijftig jaar geleden, dat een van I de grote zonen van het Nederlandse volk, doctor Abraham Kuyper, op 83-jarige leeftijd stierf. Hij werd betreurd door vele duizenden van zijn aanhangers, maar ook zijn politieke tegenstanders, soms zelfs bittere vijanden, lieten niet na deze grote Nederlander het eresaluut te geven, dat hem ongetwijfeld na een leven van hard werken en strijden toekwam. Abraham Kuyper is misschien iet best en het treffendst vereeu- I ivigd door de socialistische teke- I naar Hahn, toen hij hem schetste als Abraham de Geweldige. Het l ieven van Kuyper is een aaneen- I schakeling van strijd, geweld en I doorzetten geweest, zijn optreden I heeft diepe sporen achtergelaten in de Nederlandse samenleving en niet alleen in de kring van de zijnen. Tot ver daarbuiten zou men nog tientallen jaren en zelfs nu nog merken, dat er een Abraham Kuyper heeft geleefd. Toen hij stierf schreef het Socia listische Volk: „Van den grooten volksleider ontging het lot niet, dat hij eenerzij ds afgodisch ver eerd als anderzijds gloeiend gehaat werd. Zag de kleine protestantse burgerij in hem de Messias, den van God gegeven leidsman, een profeet, die hen uit de dorre woes tijn der vernedering en der gering schatting naar het vette Kanaan der beheersing van staat en maat schappij zou voeren, later door de arbeiders, die in hem hun meest verbeten, hiun meest onbeschroom- den en hun gevaarlijkste vijand ondervonden, gevaarlijkst door een demagogie, die in een godsdiensti ge ideologie haar steun zocht, werd hij gehaat als weinigen". Het rooms-katholieke dagblad De Tijd constateerde: „Wat Schaepman wel was voor ons. is Kuyper voor de zijnen geweest". Kuyper werd op 29 oktober 1837 in Maassluis geboren, waar zijn vader Jan Frederik Kuyper predi kant was. Niet zolang daarna eilanden-provincie en het water verhuisde het gezin naar Middel burg, waar de jonge Abraham een deel van zijn jeugd doorbracht. De boeide de jonge toekomstige predi kant geweldig. Hij droomde van een rijke en belangrijke carrière op zee. Zelf zei hij er eens van: „Ik was een wilde knaap en dol op zee. De hele dag zat ik daar en droomde ervan om met het Kolen- schip Stranger het zeegat uit te varen. Ik wou met alle geweld naar de kweekschool van de zee vaart". Het zou er nooit van ko men en Kuyper maakte nauwelijks kennis met de zee, behalve eens tijdens een korte zeereis naar En geland. Nee, toen zijn vader beroepen werd naar Leiden, ging hij daar naar het gymnasium om zich op zijn verdere studie voor te berei den. In die jaren las hij een boek van Miss Yonge, getiteld „De erf genaam van Redcliffs". Dat boek maakte een diepe en zelfs beslis sende indruk op Kuyper. Zoals zo veel jonge mensen raakte hij in verwarring over de godsdienstige zin van het leven. Hij aarzelde en het leek er zelfs even op, of hij zijn geloof zou verliezen. Toen las hij dat boek en de jeugdige godge leerde kwam er van onder de in druk, zo zelfs dat men later we ieens smalend opmerkte, dat Kuy per door een „roman bekeerd was". Tot goed begrip diene, dat de in houd van dit boek werd bepaald door twee figuren, een krachtige en karaktervolle man en een enigszins povere en slappe figuur, Guy en Philippe. De povere bleek tenslotte de nobelste te zijn, die grootheid van hart en eeest. toont en op de knieën voor de almachti ge zinkt. Een merkwaardige vervoering, die het hele leven van Kuyper zou begeleiden. Het bewijst voorts, dat het geeste- KUYPERS' WOORDEN GALMEN NOG NA Abraham Kuyper, vereeuwigde. zoals socialistische tekenaar Hahn hem lijk leven van Kuyper niet zo vlek keloos is verlopen, dat hij vele ma len heeft geworsteld voor de „waar heid" maar dat hij, toen hij die eenmaal gevonden had, er ook ber gen werk door kon verzetten en als het ware de Nederlandse samenle ving ermee op haar kop zette. Toen hij eenmaal predikant was en even als zo vele van zijn ambtgenoten in het bekende, lauwe, conformistische straatje van de volkskerk meeliep, stond hij in Beesd, een dorpje, waar een bittere strijd werd gevoerd tus sen de preciezen en de rekkelijken. Kuyper ging op huisbezoek en er voer. dat talrijke eenvoudige boeren in hun plat Betuws. zoals hij latei- vertelde, hem wezen op wat Calvijn honderden jaren eerder in fraai la- tij n had geschreven. Van daaruit begon zijn kerkhorvorming. Van die tijd dateren ook zijn eerste conflic ten. Organisatie en liefst een strakke organisatie was een woord, dat Kuy per kende. Hij zou het vele malen gebruiken als het er om ging iets tot stand te brengen. Denken wij aan de stichting van de vrije universi teit, die nok thans nog als het ware een monument van geloofsijver en werkkracht is. Een erfenis, die wij aan Kuyper danken. Op 20 oktober 1880 had de ope ning plaats en Kuyper werd de eer ste rector-hoogleraar in de godge leerdheid. Hij hield een rede onder de titel: souvereiniteit in eigen krin gen een beginsel dat vele jaren lang ook de anti-revolutinaire partij zou begeleiden. En dan zijn wij tegelijk aangekomen bij zijn staatkundige arbeid. Zijn tweede monument, dat tot in onze tijd stand heeft gehouden: de AR-partij. En daarbij sluiten wij tevens op een merkwaardige koers verandering. Want, waarom noemde Kuyper zich anti-revolutionair? Niet omdat hij tegen elke revolutie ge kant was, maar omdat hij het staats rechtelijk en sociaal systeem ver wierp, dat in de Franse revolutie was belichaamd en waaruit de mo derne staat werd gebouwd. Kuyper was tegen absolute monarchie en staatssouvereiniteit. „De overheid doet wat ze doet, niet wijl zij het wil", zo merkte hij op, „maar omdat ze er van godswege toe geroepen is". Opvallend was dat hij zich zeker in de eerste jaren ook afkeerde van de ooms-katholieken, totdat hij ont dekte dat Rome en de reformatie stoelden op dezelfde wortel des ge- loofs en hij in Rome een politieke bondgenoot zag. Kuyper keert zich later van zijn eigen rediealisme af, ai zal er altijd in zijn partij tot op de dag van vandaag een soort redi ealisme heersen, naar rechts of naar links. Maar, door alles heen, hield Kuyper vast aan zijn beginselen. En hij getuigde daar ook van in zijn driesterren, de hoofdartikelen in De Standaard, een beroemde krant, die helaas in de laatste oorlog zo'n jam merlijke rol speelde. De Standaard was eten en drinken voor zijn vol gelingen en Kuyper als hoofdredac teur liet niet na, dag aan dag, zijn opvattingen in puntige scherpe, klassieke taal te verkondigen en te verbreiden. Niet voor niets werd Kuyper een groot journalist ge noemd en werd hij ere-voorzitter van de Nederlandse Journalisten kring. Toch, misschien meer dan al het andere, is Kuyper bij ons bekend gebleven om zijn „Worgwet" van 1903, toen hij de spoorwegstaking brak. Toen zijn de scherpste spot prenten gemaakt, toen werd de strijd tegen hem op vele fronten gevochten. Toen was Kuyper asis- tent dienaar van de kroon in ons land, één van de meest gehate figu ren. Tot op de dag van vandaag is die worgwet actueel. Pas nu, vijftig jaar na zijn dood wordt er serieus gedacht aan opheffing van het sta kingsverbod voor overheidsdienaren. Abraham Kuyper, gelukkig huis vader, journalist, hoogleraar, minis ter, volksvertegenwoordiger, partij leider, kerkreformator, en door en door Nederlander, werd door tien duizenden ten grave gedragen. Het is Kuyper's grote verdienste, dat een halve eeuw na zijn dood, zijn gedachten en beginselen nog spring levend zijn. (Illustraties uit eigen archief) ke plaatselijke SUPER BIS worden aangeboden, vermeldingen en adver- :en vergoeding ing hebben om een groot drijf met vele mogelijk- brieven met uitvoerige 298 BREDA. y£r zijn twee tegengestelde en schijnbaar onverzoenlijke op vattingen van het woord .bestaan'; (zij concentreren zich vooral rond deelwoord „bestaande" in de telckenis „wat er is". Zij hebben [verder gemeenschappelijk dat zij zich richten op datgene wat nu, i dit moment bestaat en werke- Sjkheid is. „Bestaande" is niet wat alleen maar gedacht of ge- droomd wordt, maar wat een rea- lliteit buiten ons is. Om eerst de nieuwste beteke- i van dit woord toe te lichten, ik uit van de veelgehoorde combinatie „de bestaande orde". Daarmee is bedoeld de toestand waarin wij nu leven of het sys- i waarin die toestand geconti nueerd wordt. Het woord wordt [gewoonlijk niet gebruikt door mensen die deze toestand prettig [vinden en het systeem bewonde- jren, maar juist door hen die er 'ïritiek op hebben. Die kritiek ht zich niet zozeer op de orde i wel op het feit dat zij besten- gel wordt. De bestaande orde is hter niet uit de hemel gevallen een onveranderlijke gave, Mar zij is door mensen gemaakt. Mensen bepalen de geschiedenis, ™e manier waarop de wereld ver- ndert. Systemen en structuren i de samenleving zijn verander- °aar; oude structuren kunnen [door nieuwe vervangen worden. vreemde, zeg maar kapitalistische toestand. Afschaffing van die toe stand schept andere emoties. De andere opvatting is dat het bestaande niet het slechte, maar het goede is. Zij wordt mooi geformuleerd in de scholastieke stelling, dat elk zijnde als zijnde goed is. Dit axioma wordt door niemand treffender toegelicht dan door Chesterton wanneer hij ergens zegt dat deze vrij abstrac te formulering hem altijd te bin nen schiet bij het zien van gras of van een pas gelegd ei. Een mens kan heel wat verzinnen, maar hij kan geen ei bij elkaar prakkizeren. Een ei is mooi rond en het bestaat; het is daar, los van mijn denken en dromen. Wat bestaat is werkelijk, buiten het bereik van het denken. Het be staande is altijd anders dan het gedachte en daardoor een, bron van eindeloze verbazing. Het heeft geen zin het te ontkennen omdat het niet overeenstemt met wat wij denken; het weerlegt daarentegen ons denken. Elke kennis en elke uitbreiding daar van is afhankelijk van het be staande; een ander uitgangspunt heeft zij niet. En hier ligt waar schijnlijk de bron van de positie ve en zelfs lyrische waardering van het bestaande als zodanig. De nadruk ligt hierbij meer op dat gene wat de denkende mens bui ten zichzelf, b.v. in de natuur aantreft, dan op datgene wat hij als organisator van de wereld aan historisch materiaal in handen krijgt. De negatieve waardering heeft eerder op de geschiedenis betrekking, de positieve op de natuur. kritiek op de „bestaande" orde jïat uit van de zekerheid dat een andere orde tot stand gebracht aan en moet worden. De oude structuur bestaat, maar door te nastaan en zich te bestendigen zij het ontstaan van een [nieuwe structuur onmogelijk te maken. Hoe meer men overtuigd van de mogelijkheid van een rlauv;a structuur en een betere K| des te negatiever wordt de pank van het woord „bestaan- ,e Het krijgt niet alleen de tekenis van „wat plaats moet paken voor iets nieuws", maar k van „wat er toevallig is en in dei'e omstandigheden helemaal Ibii' Z°U kiju"- ..Bestaande" gaat L™ 'ets frivools betekenen on- r!eer z?aIs „werelds" voor de christenen. Het bestaande dan bestreden worden uit is J® van het alternatieve, dat nog irnt hestaat, maar nog in een 'e lus voor onze idealistische b blikken zweeft. Het ande moet opgeruimd wor- Iriik a01 D'aa^s maken voor een lis ,Üat nog n'e* van deze wereld ■naar het wel wii worden. ia geen plaats, want ls beperkt. En het [beet-, "j6 ls bet slechte; het niet- C?de is het goede. „Alter- li.sopri" ^vordt synoniem met ver v e gedachte gaat vrij I,besta- ,wordt niet alleen over Bets orde" gesproken als heel ™Lmaar toevallig zo is en Worden vervangen zou kunnen staan,i maar b.v. ook over „be- |eiBoties rf.moties"- Dat zijn dan Us» ri verband houden met - loevalhge. min of meer ver- Door deze vaststelling is het probleem uiteraard alleen maar verplaatst. Het is niet zo eenvou dig te zeggen waar de grenzen liggen tussen natuur en geschie denis of cultuur, waar de ver wondering over het een grenst aan de ergenis over het ander. De neiging bestaat de mens ver antwoordelijk te stellen voor al les; want wie anders? En het is wel duidelijk dat er nauwelijks een gebied te vinden is waarop de mens al niet zijn stempel heeft gedrukt. De vele fiasco's en de steeds kolossaler wordende rampen die het menselijk ingrij pen veroorzaakt, maken duidelijk hoe verantwoordelijk hij is. Zij laten ook zien hoe het hem uit de hand loopt. Eén ding is zeker; wat debestaande mens ook met zijn cultuur en techniek vermag, er is nog een natuur die haar gang gaat en die de mens met zijn onmacht confronteert. Het is niet duidelijk waar de grenzen precies liggen, maar het is wel duidelijk dat er op dit moment nog grenzen zijn. Of het niet- bestaande, het nog door mensen gedachte, beter is dan het be staande, dat niet alleen door mensen gedacht, maar tot op ze kere hoogte ook gerealiseerd is, kan pas blijken als het tot be staan gekomen is en daarmee binnen het bereik van de kritiek. Voorlopig lijkt het lyrisch gevoel over het bestaande even gerecht vaardigd als de kritiek daarop; verwondering en ergenis gaan sa men. (Van onze correspondent) PARIJS Tot dusver heeft de ramp met het clubhuis in Saint Laurent du Pont zich alleen maar op het menselijk vlak af gespeeld. Maar nu de do den naar hun laatste rust plaats zijn gedragen en de familieléden aan zich zelf zijn overgelaten, komt de politieke kant van de zaak veel meer naar voren. Te gen twee autoriteiten zijn strafmaatregelen genomen: tegen de burgemeester van Saint Laurent, de heer Perrin en tegen de secre taris van de prefectuur, die de functie vervult van on der-prefect, de heer Uh- rich. Als gevolg daarvan heb ben, hetgeen te verwach ten was, vijf burgemeesters van het kanton en alle ge meenteraadsleden van Saint Laurent collectief ontslag genomen. En te verwachten valt dat de zaak zich nog verder zal uitbreiden tot hetgehele departement van de Isère. De burgemeesters van dit departement hebben name lijk donderdag drie verga deringen gehouden, waar over de schorsing van bur gemeester Perrin uitvoerig is gesproken. Het schorsen van de heer Perrin wordt als een grote onrechtvaar digheid gevoeld, vooral daar de burgemeester is gestraft om een concessie te doen aan de verontwaar digde algemene opinie. Een burgemeester van een gemeente heeft tegen woordig veel minder te zeggen dan vroeger, want er worden overal door het Parijse ministerie van uit rusting bouwvergunningen verleend zonder dat de bur gemeesters zijn geraad pleegd. Voorlopig zal er in Saint Laurent na de schorsing van de burgemeester en na het ontslag van alle ge meenteraadsleden niets ge beuren. De prefect van de Isère heeft een maand tijd om de ontslagen in over weging te nemen en als hij binnen een maand niet rea geert moeten de gemeente raadsleden en de plaats vervangende burgemeester andermaal per aangeteken de brief hun ontslag her nieuwen. In een persconferentie heeft de rechter van onder zoek verklaard, dat de oor zaak van de brand nu wel vaststaat. Een bezoeker, in de vlammen omgekomen, heeft volgens twee overle vende getuigen een bran dende lucifer weggewor pen op een der hoezen van een stoel van samengeperst karton, die onmiddellijk vlam vatte. Men heeft nog geprobeerd de vlammen met een jas te doven, maar daarvoor was het te laat. Want het vuur verspreidde zich met razende snelheid over de decors, die van synthetisch materiaal wa ren gemaakt, Dit materiaal laat bij hoge temperaturen gassen vrij, die zijn geëx plodeerd, vandaar dat som mige bezoekers een ont ploffing hebben gehoord. (ADVERTENTIE) (ADVERTENTIE) MOOLOOLABA (Reuter) Vier mannen zijn er in geslaagd mgl een vlot van basahout van Zuid-Amerika naar Australië te zeilen- Donderdag avond kwam de expeditie, die in mei van dit jaar uit Ecuador was vertrokken, aan bij de badplaats Mooloolaba in de staat Queensland. Aan boord bevonden zich de Spanjaard Vital Alzar. de Fransman Marcel Modena, de Chileen Gabriel Salas en de Canadees Norman Ter- renault. alsmede hun kat Minet. Het doel van de tocht was. aan te tonen, dat eeuwen geleden Zuidame rikanen de Stille Oceaan moeten hebben kunnen oversteken. (ADVERTENTIE) OLIFANT MET FRANS BLOED. Reeds vele jaren wordt door de bekende firma J. J. Melchers Wz. een Olifant gekweekt met Frans bloed. Deze firma gebruikt voor haar hollandse Vieux een Cognac, die uit Frankrijk, nèt Cognac-land, komt. Olifant Vieux is dan ook voor de liefhebbers dé Hollandse Vieux. (Van een onzer verslaggevers) DENHAAG Een sterke inper king van personeel en materieel, afstoting van een aantal niet direct bij de dienst betrokken afdelingen en opheffing van verschillende een heden zijn de enige oplossing voor een werkelijk te betalen defensie apparaat. Dit kan men concluderen uit een studie van de heer S.D. Duyverman, oud-directeur-generaal van defensie, gepubliceerd in het tijdschrift van de „Koninklijke ver eniging ter beoefening van de krijgswetenschap". Met deze studie heeft de heer Duyverman de jaar- prijs-1969 van de vereniging gewon nen. Volgens de heer Duyverman kian de exploitatie van defensie aanmer kelijk goedkoper. Hij stelde daarbij vast dat dan wel een aantal maatre gelen genomen moet worden zoals: Een drastische inperking van het personeel bestaande uit niet meer dan 75.000 man met inbegrip van het burgerpersoneel en afschaffing van de dienstplicht. Beperking van de samenstelling van de krijgsmachtonderdelen: Bij de marine alleen fregatten, mijnen vegers, voorraadschepen; beperking bij de luchtmacht op al het vliegend materiaal (met uitzondering van de helicopters) geleidewapens, en be snoeiing van het korps marechaus see; voor de internationale en natio nale dienstverlening het korpsmari niers en commando's terugbrengen tot een sterkte van niet meer dan 1000 man. Verder moeten alle taken overge dragen of beëindigd worden die we liswaar met de defensie meege groeid zijn, maar die voor de bond genootschappelijke inzet van vitale betekenissen zijn. Dé heer Duyverman beschouwt hiertoe: De territoriale eenheden en commando's, die volgens hem opge heven kunnen worden. Hydografie, topografie en loodswezen kunnen naar verkeer en waterstaat, militaire pensioenen naar binnenlandse zaken, hospitalen naar volksgezondheid Verder kan de militaire justitie volgens de heer Duyverman inge past worden in de rechterlijke macht, kunnen de burgelijke taken van de marechaussee overgeheveld worden naar de rijkspolitie en kan volkshuisvesting talrijke gebouwen overnemen. Wal de opleidingen betreft wijst de oud directeur-generaal van de fensie op grote mogelijkheden om de officiersopleiding per krijgsmacht onderdeel gezamenlijk op te zetten met België. Luxemburg. Denemar ken en Noorwegen, waarbij het En gels als voertaal gebruikt kan wor den. Natuurlijk kan Nederland dit alles aldus de heer Duyverman niet al leen bereiken. Maar de kleine lan den van Noord- en Noordwest-Euro pa verkeren in praktisch dezelfde situ/i, als Nederland. Het ligt vol gens hem dan ook voor de hand dat met deze landen naar een gemeen- scha.ppeh.ike oplossing gezocht moet worfpn root '-en zo efficiënt moge lijk werkend defensie-apparaat.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1970 | | pagina 13