Geestelijke en financiële vrijheid
voor de kunstenaar
Vriendenkring
'LARESTEEN'
[met
Algerijnse vrouw
nog lang niet
geëmancipeerd
DOELSTELLING:
SONKE
installatie
21 november
in belgische
lovenoegem
te Hulst
i
vr
chten
tekstalex schell
foto's: cor de boer
Linksonder: Albert Steel en zijn
vrouw voor Huize „Laresteen".
Rechtsonder: de grote expositie
ruimte van de schilder.
EMMINGSPLAN
ulst maakt bekend dat
mber 1970 gedurende
itesekretarie voor een
en ontwerp voor een
ijbehorende toelichting
iriften, aangeduid als
;n ten noorden van de
ïgveld Hulst).
agen het ontwerp kun-
iurende bovengenoem-
ngediend bij de ge-
D.
ester van Hulst
thoff.
2S, Tel. 01100 - 7487
ST. JANSTEEN (Zld)
sttreding
lgië 91-31-1140-2851
ALGIERS, ALGERIJE (AP).
De Algerijnse verkoopster
kijkt naar de camera van haar
klant en haar donkere ogen wor
den groot van schrik.
„Als u een foto van me maakt
zal daar een heel groot schandaal
uit voortkomen", zegt zij en ze
kijkt vlug door de hele lingerie
afdeling van het grootste waren
huis van Algiers.
De aantrekkelijke, 38-jarige
vrouw is te bang om meer dan
haar voornaam Salima te
noemen. Toch vertelt zij de Ame
rikaanse bezoekster gewillig over
haar leven achter de sluier, omdat
het haar hoogste ideaal is naar
Amerika te gaan.
Anders dan de meeste vrou
wen in het Algerije van vandaag
kan Salima lezen en schrijven,
heeft zij zich aangepast aan het
moderne leven en zelfs in het bui
tenland gereisd. Niettemin is zij
een van de talloze miljoenen mo
hammedaanse vrouwen, die, omdat
de traditie het wil, uit eigen keuze
of onder druk van haar familie „in
poerdah" de hindoe-uitdrukking
voor het onttrekken van de vrouw
aan de ogen van vreemden blij
ven.
Op het werk draagt Salima een
eenvoudige blauwe stofjas over
haar toilet in westerse stijl. Aan
het strand draagt zij een bikini
maar als zij de straat op gaat zijn
alleen haar bruine ogen en slanke
enkels zichtbaar onder de witte
„haik" het op een zijden beddela-
ken gelijkend opperkleed, dat ron
dom haar lichaam is gewikkeld en
de witte driehoekige „aabjar", ge
lijkend op een geborduurde zak
doek, die neus en mond bedekt.
Salima heeft de sluier gedragen
sinds zij op dertienjarige leeftijd
de school verliet en zij zegt dat zij
zich verdwaald zou voelen als zij
er geen droeg op straat.
Tijdens de oorlog van Algerije
tegen de Fransen werd de sluier
door Algerijnse terroristen ge
bruikt om niet herkend te worden
en Algerijnse vrouwen profiteer
den van de beschermende anonimi
teit die hij verschafte om bommen
te plaatsen en de Fransen te bespi-
onneren. Nadat het land in 1962
onafhankelijk was geworden ver
wachtten vele vrouwen die tijdens
de oorlog fel hadden gevochten te
zullen worden beloond met eman
cipatie op grote schaal, maar de
meesten zijn gesluierd en onont
wikkeld gebleven en worden vaak
overheerst door vaders, echtgeno
ten of schoonfamilie. Toch staat
Algerije in afwijking van vele an
dere Mohammedaanse landen, zijn
vrouwen toe te stemmen en zich te
organiseren. De nationale vereni
ging van Algerijnse vrouwen
UNFA is verrassend optimis
tisch gestemd over de toekomst.
„Over nog èén generatie zullen
de jonge meisjes geen sluiers meer
dragen", voorspelt Orilla Mahgrad,
de directrice van de UNFA, een
vrouw van middelbare leeftijd.
„Naarmate de ontwikkeling groeit,
groeit ook de vrijheid. Slechts één
op-de 1000 leerlingen van de mid
delbare meisjesschool draagt een
sluier. Nu de regering scholen
bouwt in elk berg- en woestijn
dorp zal de sluier geleidelijk ver
dwijnen".
Bezoekers uit het westen aan
deze hanvenstad aan de Middel
landse zee bemerken al gauw de
schaarste van vrouwen tussen de
mannen, die zich verdringen op de
met bomen beplante boulevards.
Soms ziet men in de straten jonge-
meisjes zonder sluier wandelen,
maar zij wandelen nooit alleen.
Arm in arm met hun moeders,
vriendinnen, of zusters gaan zij
winkelen en eikaars huizen bezoe
ken.
Openbare gelegenheden zijn zo
streng verboden voor nette Alge
rijnse vrouwen, dat nergens in de
ze stad van 1,3 miljoen inwoners
openbare toiletten voor vrouwen
bestaan. Zelfs in de meest vrijzin
nige Algerijnse gezinnen is het
meisjes streng verboden met man
nen uit te gaan en mogen zij geen
contact met hen hebben behalve
misschien in het huis van een
vriendin.
Dientengevolge is het huwelijk
voor meisjes in haar tienerjaren
een voortdurende bron van onge
rustheid. Als zij niet naar een
universiteit gaat is het huwelijk
onvermijdelijk de volgende halte
en het is onwaarschijnlijk dat zij
haar toekomstige echtgenoot ooit
heeft gezien voor de verloving.
Zelfs thans worden sommige
vrouwen in het huis opgesloten en
mogen zij er slechts eens per week
uit om naar de openbare baden te
gaan. Deze zeldzame uitstapjes zijn
de hoogtepunten van het maat
schappelijk leven van een vrouw.
In de dampende betegelde
ruimten van de openbare baden
worden de vrouwen in zeepschuim
gewassen en afgespoeld door bad-
vrouwen. Daarna wikkelen zij zich
in handdoeken en zitten uren op
matten van stro. limonade drin
kend en babbelend.
Veelal zal de moeder van een
huwbare jongeman een wakend
oogje houden op de jongere meis
jes. Als zij een sterk, welgescha
pen en goedgemanierd deerntje
ziet, zal zij eventueel een gesprek
aanknopen met de moeder van de
jongedame, dat wellicht leidt tot
overeenstemming over een huwe-,
lijk. Pas nadat de ouders het eens'
zijn geworden maken hun kinde
ren kennis met elkaar.
„Eerlijk, we zitten echt in angst"
zegt Aitsja Belhadj, een 18-jarige
dochter van ouders uit de midden
stand. „We kunnen ons niet voor
stellen hoe het zal zijn met een
man te leven". Ik heb geen broers
en geen contacten met jongens",
legde haar vriendin, de 19-jarige
Nadia uit. „Ik weet niet hoe hij
me zal behandelen, of ie aardig of
een verschrikking zal zijn".
Toch is men het er algemeen
over eens, dat echtgenoten niet de
hardvochtige meesters meer zijn
die ze vroeger waren, maar dit
neemt niet weg, dat de mannen
hun vrouwen als hun eigendom
beschouwen.
Zij betalen de ouders van de
bruid een bruidsschat die varieert
van 200 tot 1000 dollar en schen
ken het meisje juwelen en andere
waardevolle dingen. Op het platte
land wordt de bruidsschat in de
regel betaald in schapen, geiten of
kamelen, de standsymbolen van de
zwervende herder.
De veelwijverij, die hier nog ge
oorloofd is, verdwijnt geleidelijk
omdat maar weinig mannen het
zich kunnen veroorloven meer dan
een vrouw te kopen en te onder
houden, maar de echtscheidings-
wetten luiden nog steeds zeer ten
gunste van de man en weerspiege
len de tijd, toen een man alleen
maar driemaal behoefde te zeggen:
„Maak dat je weg komt" om van
een vrouw af te zijn. Eenmaal
getrouwd, behoort de vrouw tot de
familie van de man en moet vaak
met haar schoonfamilie leven, on
geacht of zij dat prettig vindt of
niet. Ondanks haar hogere ontwik
keling en emancipatie is de voor
naamste taak van een Algerijns
meisje het huishouden doen, eerst
voor haar moeder, vervolgens voor
haar man en vaak ook voor diens
moeder.
Kinderen voortbrengen is een
tweede zware taak voor de meeste
Algerijnse vrouwen. Tot voor zeer
kort hielden de Algerijnen zich
aan de Mohammedaanse traditie
van grote gezinnen en was het
gebruikelijk, dat een vrouw acht
of tien kinderen had. Drie jaar
geleden heeft de regering het initi-
atief genomen voor een propagan
dacampagne voor de regeling van
de grootte van het gezin.
Sindsdien is in elk van de drie
grootste steden een geboorterege
lingskliniek opgericht, maar
slechts 4500 van de 750.000 vrou
wen in Algiers hebben sinds 1967
een bezoek aan kliniek gebracht.
verleden behoort, maar is in
België, waar op het terrein
van de kunst andere normen
worden gehanteerd, een
levend iets. Een kunstenaar
in België leeft over het
algemeen anders dan bij ons.
Het is 'n vreemde gewaar
wording op bezoek te zijn in
Huize Steel. Een ruime
ontvangstsalon, compleet
met grote schilderijen, een
piano en Mariabeeldjes,
kweekt een aparte, moeilijk
definieerbare sfeer, die zich
het best laat omschrijven
door 'onwezenlijk'.
Alleen Albert Steel, zijn
vrouw en de vriendenkring
zijn realiteit, zelfs anno 1970.
Op 21 november wordt
tijdens een informele bijeen
komst op huize Laresteen
in het Belgische Lovendegem
(bij Gent) de vriendenkring
Laresteen' geïnstalleerd.
Deze vriendenkring, een
soort mecenaat, heeft zich
gegroepeerd rond kunst
schilder Albert Steel
en heeft tot doel de
kunstenaar een goed jaarlijks
inkomen te verschaffen,
waardoor deze zich eindelijk
vrij kan voelen en dit in
zijn produkten tot uiting
kan brengen.
Als tegenprestatie mogen de
vrienden van Albert Steel
jaarlijks een eerste keuze
doen uit de gemaakte
werken. Echter, er is een
voorwaarde: geen portretten.
Mevrouw Steel, de
geestelijke vrouwe achter
de organisatie, die ook de
commerciële activiteiten
rond de schilderijenverkoop
voor haar rekening neemt,
stelt dit nadrukkelijk.
Haar man heeft dit reeds
20 jaar gedaan en het moet
gezegd, hij heeft zich zelf en
zijn gezin (negen kinderen)
een behoorlijk bestaan
verschaft. De vriendenkring
kan als voorlopig maximum
een 100 leden tellen.
De juiste contributie is nog
niet vastgesteld, maar zal
om en nabij de 10.000 frank
(ƒ700.-) bedragen. Meer
mag natuurlijk. Dit
mecenaat, is een instelling,
die in Nederland tot het
LEVENDEGEM (B.) „Komt
vrienden in het ronde", de aan
hef van een oud-vaderlands liede
ken, zou het motto kunnen zijn
van de pas opgerichte vrienden
kring rond de Belgische kunste
naar Albert Steel. Alle ingrediën
ten om het verleden te laten her
leven (ook vroeger kende men dit
systeem) zijn aanwezig: Een
sprookjesachtig honderd jaar oud
landhuis, een meer dan schilder
achtige omgeving in de onmid
dellijke nabijheid van Gent. een
bekende naam in België en Parijs
en het belangrijkste: de vele
vrienden die het straks Albert
Steel mogelijk moeten maken
eindelijk dat werk te kunnen
maken wat hem het meest intri
geert. De schoonheid in al zijn
facetten van het leven en zijn om
geving.
Tot nu toe was het „vrij" werken
slechts zelden mogelijk voor de
kunstschilder. Om zijn gezin op de
voor hem juiste wijze op te voeden,
moet er brood en geld op plank en
bank zijn. Voor een schilder zijn er
dan slechts twee mogelijkheden om
aan de gestelde voorwaarden te vol
doen: of een wereldbekendheid ge
nieten of portretten schilderen. Dat
laatste voorbeeld zal Albert Steel in
het bloed. Zijn vader was vroeger
een bekend portrettist. De voorbeel
den zijn daarvan nog op residentie
„Laresteen" terug te vinden. Van
daar de portretten. Een lucratieve
bezigheid. „Het heeft ons geen wind
eieren gelegd", zegt mevrouw
Steel, het zakelijk brein achter haar
man. „ik ben half-Belgisch half Ne
derlands, vandaar misschien de za
kelijke en nuchtere instelling". Me
vrouw Steel verkoopt de schilderij
en van haar man en komt terug met
stapels opdrachten. Om toch een
juiste harmonie tussen creatief zijn
en opdracht-schilderen te bewerk
stelligen stelde mevrouw Steel een
code op, die tot nu toe uitstekend
werkte. Dit alles wil niet zeggen dat
Albert Steel geen plezier in het
schilderen van portretten heeft. De
panelen van zijn kinderen zijn daar
het levende bewijs van. Maar aan
alles komt een eind. Ook aan de
kneedbaarheid van een Belgisch
kunstenaar, die nu eenmaal een an
der leven leidt dan bv. een Neder
landse broeder in de kunst. In Bel
gië kent men geen contra-prestatie
regeling; zonder daarmee te zeggen
dat dit instituut een heilzame wer
king uitstraalt voor de „onderge
schikten". De vriendenkring „La
resteen" moet verandering in de
huidige situatie brengen. Geestelijke
en financiële yrijheid voor de kun
stenaar zijn daarbij de uitgangspun
ten. Elk lid stelt zich garant voor
een bepaald bedrag. De hoogte daar
van is nog niet bepaald. Dat hangt
af van het aantal deelnemers. Het
zal in ieder geval niet minder zijn
dan f 10.000 francs minimaal bij een
deelname van 100 vrienden in de
kring. Globaal gezien een garantie
van een miljoen Belgische francs om
het ideaal van Albert Steel te ver
wezenlijken; onbezorgd schilderen,
zich verdiepen in zijn kunst en zoals
dat heet zijn blik verruimen. Een
aanvaardbare oplossing voor zowel
Albert en zijn vrouw, die haar ener
gie heeft aangewend de vrienden
kring (tot nu toe zo'n 30 leden) van
de grond te krijgen.
Ook in Zeeuwsch-Vlaanderen
heeft dit initiatief de aandacht ge
trokken. De heer A. A. Alberse,
directeur van de Ned. Credietbank
in Terneuzen kan de schilderijen
van Albert Steel hooglijk waarde
ren, hij trad toe tot de kring zonder
zakelijke bedoelingen. Wel wil de
heer Albers in Zeeland gegadigden
voor de vereniging „Laresteen" inte
resseren en over enige tijd schil
derijen van Albert Steel in het bank
gebouw aan de Nieuwstraat in Ter-
neuzen exposeren.
Wie is nu eigenlijk Albert Steel?
Een bij de eerste kennismaking in
zijn riante salon een alleraardigst
en vlot causeur. Opgegroeid in een
kunstzinnig milieu (vader kunst
schilder en moeder een zeer poë
tisch ingestelde vrouw). Het schil
deren zat de jonge Albert al jong in
het bloed. Echter niet gestimuleerd
door vader Steel, die van het princi
pe uitging dat een bepaalde aanleg
er later wel van zelf uit zou komen.
Op z'n twaalfde jaar maakte de
jonge Steel geweldige kopieën. Ook
daar zijn in „Laresteen" voorbeel
den van voorradig. Ondanks die
natuurlijke aanleg belandde de
schilder niet op de academie. De
tuinbouwschool werd zijn lot. Toch
via de tuinarchitectuur werd Albert
Steel gevoel voor kleurharmonie en
ritme bijgebracht, dat was in 1932.
Het leger riep en in die periode
moesten de kameraden van Albert
het ontgelden. Figuurlijk natuurlijk,
want Albert tekende alleen de „kop
pen" van zijn medesoldaten. Zonder
een bepaalde aangeleerde techniek,
alleen door het veelvuldig kijken
naar zijn vader, ontwikkelde Steel
zich. Los van het namaken. Voor hij
zich helemaal aan het schilderen
kon zetten werkte Albert na 1944 op
een afdeling van het ministerie van
landbouw. „Ik moest daar het saai
ste werk doen. Statistiek en op een
ponsmachine rammelen. Rond 1950
wilde men mij overplaatsen naar
Brussel en dat deed voor mij de
deur dicht. Het zat er toch in dus
moest het er maar van komen. Mijn
vrouw en ik besloten de stap te
wagen en te proberen met schilde
ren aan de kost te komen", aldus
Albert Steel.
De eerste twee jaar van het
kunstschilderschap verliepen niet zo
soepel voor de Steelkens. Daarna
kwamen de opdrachten van het gou
vernement los. De ster van Albert
Steel begon te rijzen en doet dit nog
steeds. „Ik ben nog niet uitgekristal
liseerd. Mijn evolutie gaat door",
zegt Albert Steel. Zijn filosofie van
waaruit hij werkt is door een ontwa
pende simpelheid boeiend genoeg.
Voor hem geen geëngageerdheid met
de maatschappij. Hij laat dit graag
aan anderen over. Hoewel Albert
een „goed" politiek gesprek niet
schuwt. Hij kon zich kort na de
gemeenteraadsverkiezingen in Bel
gië hevig opwinden over de ver
schuiving naar het extreem radikale
Nee, Albert Steel houdt het liever
bij de natuur. Die schoonheid in
pure eenvoud, waardoor hij snel
wordt geraakt. Zijn stillevens; veel
bloemen en wild en het meest
uitspringende werk zijn land
schappen. In volle warme diep rode
en bruine kleuren weet Steel emo
ties op te wekken, die voor een
oppervlakkige beschouwer verbor
gen blijven. Juist in zijn landschap
pen evolueert de schilder zich het
meest. Van het naturalisme naar het
abstracte. Een verinniging met de
natuur; zijn enige houvast.
Albert Steel heeft haast. In een
record tempo verdwijnen al die
mooie plekjes waaraan het land
schap rond Gent zo rijk is. De verka
veling en de opkomende industrie
zitten hem op de hielen. Een trieste
zaak voor een kunstenaar, die dan
toch op zijn eigen wijze protest
aantekent tegen deze ontwikkeling,
de kans om straks zich alleen maar
met zijn voorliefde de natuur
bezig te houden trekt Steel aan. Hoe
nu precies de vork van de vrien
denkring in de Steel zit dringt ogen
schijnlijk niet tot hem door. Hij
praat er niet over. Dat is een taak
voor zijn vrouw. Wel vertelt hij
over zijn reizen naar Roemenië, Tu
nesië en Frankrijk, zijn museum
bezoeken en over zijn drie jaar ge
leden verkregen Laureat van de
Kunstacademie van Parijs. Auto-di-
dact Steel is een groot liefhebber
van muziek en speelt zelf graag en
veel. In de ruimte die tot zijn
atelier behoort, een grote zaal met
schouw en gemakkelijke stoelen
staat een grote vleugel. Zelfs in die
showruimte temidden van zijn schil
derijen is Albert, Steel nog niet. Dat
is hij pas in zijn atelier, een naar
verhouding kleine kamer. Lekker
rommelig, een paar op commando
fluitende vogels, een oude grammo
foon- installatie (met een plaat van
Schumann op de draaitafel), tubes-
verf, wat tekeningen etsen en een
schildersezel. Daarop stond: een por
tret van een jong meisje. „Ik had
het bijna in een dag af, maar het
licht was niet zo best", zegt de
schilder. Op 21 november is het
Laresteen groot feest. De vrienden
kring wordt dan officieel ten doop
gehouden. Het is nog niet zeker of
de uitnodigingen beperkt worden
tot de vrienden alleen. Enkele jaren
geleden werden voor een tentoon
stelling 500 invitaties weggestuurd
er kwamen toen 475 personen. Een
beetje veel, want voor zoveel perso
nen hebben zelfs de Steelkens geen
plaats.
