Binnenmeren zullen
veranderen in
groene
drabbige poelen
China wil weer contacten met buitenland
DRS. H. TER HEIDE
ZWIJGT (NOG) OVER
ZIJN PROGRAMMA
Vijandige houding
in buitenland
Uwbaden
met Barwkk
TkRWKKINTHffSnAPUT
ALS KWIKVERGIFTIGING VOORTGANG VINDT
III -
Kandidaat-opvolger Kloos
Precedent I
Precedent II
Reizen
NU OOR BISSCHOP
IN ARREST
IN BRAZILIË
soi
OECUMENICA
BOOR
DS. R. E.
SNOW
Ontsteltenis
Afwijkingeix
Mgr. Lorschneider
I Vyers staat er achter
TiietdjaarslytagegamiÉie
Monteur (17) valt
dood op Schiphol
15
DONDERDAG 15 OKTOBER 1970
(Van onze redacteur wetenschappen)
DELFT. Tweehonderd mensen in Japan zijn gestorven door
het eten van met kwik vergiftigde vis. De visvangst in een deel
van de wateren van Zweden is verboden, omdat de vis tezeer met
kwik is vergiftigd; aangeraden wordt zelfs om slechts één keer
per week vis te eten, omdat ook de vis uit alle andere wateren in
Zweden te veel kwik bevat. Via de Rijn wordt per dag gemiddeld
274 kilogram kwik naar Nederland gebracht. In het IJsselmeer
komt daarvan tien ion per jaar terecht. Straks als het Haringvliet
is afgesloten, zal ook het noordelijk deel van de Delta gaan fun
geren als vergaarbak van met kwik vergiftigd water.
4|«44.<
Binnenmeren in Nederland. Nu nog recreatiecentra, maar
om met de dienstplichtige te spreken hoe lang nog?
De paling in het IJsselmeer be
vat thans reeds hoeveelheden
kwik, die de grens van het toelaat
bare hebben overschreden; het zal
niet lang meer duren, voordat ook
de vis in andere wateren in Wes-
europa's meest gemdusta-ialiiseeirde
Delta letterlijk niet meer om te eten
is.
Nog even en Hollandsch Diep,
Biesbosch, Grevelingen en later
ook de Oostersehelde zijn veran
derd in de „koele meren des
doods". En de televisieserie, die
dain onder de titel op het beeld
scherm te zien zal zijn, is dan
géén literair meest ar werk
Ook al zal de toeschou
wer zich realiseren, dat he: aan de
kleine zielen van zijn ouders te
danken is, dat de meren zijn ont
staan. Deze generatie immers heelt
het nog in zijn vermogen om in te
grijpen. Om de dreiging (voor het
eerst) van de dood door een speci
fieke vorm van milieuverontreini-
gig te bezweren- Voor de volgende
generatie zal het zeker te laat
zijin
Cijfers, feiten, verwachtingen,
gedachten, die op de lezer afko
men uit het schokkende rapport
„Milieuverontreiniging met kwik
en kwikverbindingen" van het In
stituut voor gezondheidstechniek
van het TNO in Delft. Dr. ir, W.
Scholte Ubing heeft het geschre
ven. Sinds de openbaarmaking er
van heeft he-t grote ontsteltenis
teweeggebracht, ook bij de over
heid. En niet ten onrechte.
Kwik, zwaar metaal, evenais
lood zelfs in zeer kleine hoeveel
heden levensgevaarlijk voor de
mens, wordt gewonnen in een tota
le hoeveelheid over de hele wereld
van iets meer dan 10 000 ton- Het
is gemeen spul. Heimelijk vergif
tigt het moeder, zonder dait zij
er iets van merkt. Maar duidelijk
manifesteert zich de verwoensten-
de werking in de kinderen van die
moeder: onomstotelijk is aange
toond, d at achterlijkheid, mongo-
loiditeit, bepaalde aangeboren ver
lammingen van het centrale ze-
nuwstelstel, een rechtstreeks ge
volg zijn van de vergiftiging met
kwik van de moeder.
Kwik, in eindeloze variëteiten
toegepast in industriële processen:
chemische inidiusitrie, verfindustrie,
pulp- en papierindustrie, genees
middelenindustrie, textielindustrie,
elektronische industrie. Restanten
van dit kwik en van de kwikver
bindingen verdwijnen met het af
valwater in kanalen en rivieren.
Kwik, in nog veel meer variëtei
ten, verwerkt in bestrijdingsmid
delen in de agrarische sector. Zes
tig merken, jazeker, 60 merken
van kwik-bevattende bestrij dings-
middelen zijn er. In 1960 werd van
dit pure vergif rond de 125 ton
gebruikt in Nederland- Alleen al
voor de bloembollenteelt betekent
dit, dat er drie ons kwik per ha in
de grond komt, dat is in totaal
voor het Nederlandse bolleareaal
bijraa vijf torn.En dait zijn dan
alleen de bollen.
Via het voorbehandelde pootgoed
wordt nog eens 4 ton kwik de
bodem ingewerkt, en met de lozing
van gebruikte ontsmettingsbaden
ook nog een ton. Over de vraag
waar het kwik blijft in spuitmid-
delen is te weinig bekend om er
iets zinnigs over te zeggen.
Denk vooral niet, dat het alle
maal zo'n vaart niet lopen zal. Dat
in palingen en snoeken vangen in
die Annia Paiuiowmiapoldier een con
centratie kwik werd aangetroffen,
die bijzonder riskant voor de mens
was, zal u een koude zorg zijn.
Evenls het feit, dat een aantal
kranten vorig jaar in Groningen
waarschuwden geen vis te eten,
die in bepaalde wateren was ge
vangen. Dat uilen en roofvoels
sterven bij bosjes door een te gro
te kwikophoping in hun lichaam
zal ook niet zoveel indruk maken.
Het wordt al wat anders, wan
neer men weet, dat in 1969 126
nieuwe chemische industrieën in
produktie kwamen of werden ge
bouwd- De tweehonderd doden in
Japan zijn ver van huis, niet waar,
maar de vele mensen met aangebo
ren afwijkingen, die in Volendam
rondlopen (volgens prof. dr. R.
Zselhui-s ,lid vam een staatscommis
sie die de nevenwerking van be-
strijddmgsmMideleti bestudeert kuin -
n-ein deze afwijkingen heeil goed
het gevolg zijn van het eten van
kwikvis uit het IJsselmeer) wonen
vlak naast de deur.
En dr. ir.SchoIte Ubing is nog
veel pessimistischer. De door de
Delta-werken ontstane binnenme
ren zullen veranderen in groene
drabberige poelen, waarin behalve
God-weet-wat voor stoffen ook
kwik in steeds groter concentraties
zal voorkomen", zegt hij. Sterfhui
zen voor het leven in dat water;
en straks wellicht ook voor de
mensen, die het drinkwater, dat
uit deze meren zal worden gewon
nen, krijgen voorgezet-
„Het vervelenden is namelijk",
zegt de heer Scholte Ubing, „dat je
van stank niet doodgaat. Je moet
er alleen maar van hoesten of je
krijgt er zere ogen van. Maar van
kwik ga je onherroepelijk dood.
En daar is maar heel weinig voor
nodig. Het is niet nodig, zoals de
biologen vragen, om terug te keren
naar de natuurlijke staat van le
ven. In Nederland zou dat beteke
nen, dat we zouden leven op regel
matig onder water lopende eilan
den, in een groot moeras. Want
heel Nederland is een kunstmatig
gevormd land. Industrieën zijn no
dig voor de welvaart in dit land-
Maar we moeten dat giftige braak
sel van industrieën van o-ns zelf
(huisvuil), van bestrijdiggsmidde-
len opvangen er er het vergif ui-
hailen. Daarvoor is onderzoek no
dig. Maar daarvoor is voor alles
geld nodig. Geld, dat ons burgers
nog nooit is gevraagd door de
overheid. Wedden, dat de Neder
lander er wel geld voor over heeft
om te leven in een land, waar hij
niet bang hoeft te zijn om vergif
tigd eten te nuttigen? Waar hij
niet bang hoeft te zijn, dat zijn
nageslacht onherstelbaar verminkt
ter wereld komt?"
Hij schrijft niet voor niets aan
het eind van zijn rapport: „Het
vrijkomen van kwik in het buiten
milieu in Nederland moet met alle
kracht worden voorkomen. Kwik,
in welke vorm dan ook, dient uit
water, bodem en lucht te worden
geweerd".
En daarvoor is krachtig ingrij
pen, nu en niet morgen, noodzake
lijk.
HANS LUTZ
(Van onze redactie buitenland)
TOKIO. Met de Canadese er
kenning van communistisch China
heeft Peking een groot succes ge
boekt in zijn nieuwe campagne, die
gericht is op uitbreiding van zijn
contacten met het buitenland. Na
het negende partijcongres, in april
van dit jaar gehouden, is China
langzaam maar zeker uit zijn isole
ment gekomen. Het heeft al diplo
matieke betrekkingen met 45 lan
den, waaronder acht in het Westen,
Engeland, Denemarken, Frankrijk,
Finland, Nederland, Noorwegen,
Zweden en Zwitserland. China zou
tevens van plan zijn binnenkort in
de Sovjet-Unie een ambassadeur te
vestigen, in navolging van Rusland,
dat er weer een in China heeft.
Sovjetrussisclie en Chinese troepen
hebben vorig jaar nog aan de grens
hevig gevochten, maar de oorlogs
psychose die hierdoor in China was
ontstaan schijnt geluwd te zijn.
Onlangs werd de buitenlandse po
litiek van Peking nog in een com
muniqué uiteengezet, dat werd uit
gegeven na een voltallige vergade
ring van het centrale comité van de
Chinese communistische partij. „Wij
streven naar vreedzaam naast elkaar
bestaan met landen die andere so
ciale systemen hebben en keren ons
tegen de imperialistische politiek van
agressie en oorlog."
De nieuwe impuls in de Chinese
politiek blijkt ook duidelijk uit het
feit dat een groot aantal buitenland
se delegaties naar Peking wordt uit
genodigd en dat het land steeds
meer buitenlandse hulp verleent.
Onlangs bracht de Franse minister
André Bettencourt een officieel be
zoek aan China en momenteel is
Couve de Murville in Peking.
In januari maakte de Italiaanse
regering bekend China te willen er
kennen. Een overeenkomst is echter
nog niet bereikt. Italië onderhoudt
diplomatieke betrekkingen met na
tionalistisch China, hetzelfde pro
bleem dat de onderhandelingen tus
sen China en Canada bemoeilijkte.
De Italiaanse minister van buiten
landse zaken, Aldo Moro, zei echter
dat de besprekingen met China
voortduren en dat tegen het eind
van dit jaar Italië eveneens diplo
matieke betrekkingen met China zal
aanknopen.
Ook de Oostenrijkse regering
heeft contact opgenomen met China,
met het doel diplomatieke betrek
kingen aan te knopen.
(Van een onzer verslaggevers)
DüSSELDORF. Als drs. Harry ter Heide (zoals algemeen ver
wacht wordt) op 9 januari komend jaar het NVV-roer van de hui
dige voorzitter André Kloos overneemt, dan zal blijken dat er een
man op de brug komt die weet wat hij wil, maar dat graag voor
zichzelf houdt.
Deze plotseling voor het voetlicht
gekomen vakbondsman kient onder
het mom van terughoudendheid zijn
zaken goed uit. In het majestueuze
vakbondsgebouw van de DGB (het
Duitse NVV) te Düsseldorf liet hij
weten ambitieus genoeg te zijn om
voorzitter van het NVV te willen
worden.
„Als de kandidaatsstelling door
gaat (van het NVV zelf verna
men wij dat „alleen heel gekke
dingen" dat nog zouden kunnen ver
hinderen) is dat in ruim overleg
met mij gebeurd".
Nu nog onder de hoede van voor
zitter Kloos deelnemend aan een
vakbondscongres te Düsseldorf wil
hij het beleid van zijn chef niet met
eigen uitspraken doorkruisen. De
42-jarige doctorandus economie in
welhaast obligaat blauw pak met
grijswitte das zegt het „klappen
van de publiciteitszweep" te ken
nen. ,In mijn huidige functie die ik
redactiewerk voor het orgaan „De
Vakbeweging", zei hij. Daarnaast
was hij vooral belast met algemene,
politieke en EEG-vraagstukken.
Drs. Ter Heide is al gekenschetst
als een diplomatiek onderhandelaar,
eerder dan als een vechter op de
barricaden. Toch zal zijn tegenstan
der drs. S. C. Bakkenist (voorzitter
van ae werkgevers) geen „zacht ei
tje" aan hem hebben. Langzaam en
vooral behoedzaam formulerend
weet drs. Terheide precies te zeggen
wat hij kwijt wil en geen streep
meer dan dat. „Ik ga na dit congres
een week op vakantie. Dat doe ik
speciaal om de pers te ontlopen
„buitenlands". Hij beroept zich
daarbij op een afspraak binnen het
NW pas in de openbaarheid te
treden op een algemene persconfe
rentie. Hij wil voorkomen dat de
„pers" hem bij stukjes en beetjes
een beleid ontfutstelt dat hij liever
goed voorbereid uit de doeken
doet.
Hij verschuilt zich vooralsnog ach
ter voorzitter Kloos, de regerend
vorst, als ware het ongepast reeds in
dit stadium over zijn opvolging te
praten. Eén ding staat wel vast: hij
zal zijn uiterste best doen het grote
gat op te vullen dat Kloos in de
Nederlandse sociale politiek achter
laat. Alleen zijn programma daartoe
staat nog niet vast, is kennelijk nog
in studie.
Aan de wieg van zijn nieuwe (zo
veel hogere functie) staan overigens
enkele optimistische feeën. CNV
voorzitter Lanser: „We hebben groot
vertrouwen in hem. Hij is een po
tentieel zeer bekwaam voorzitter".
En oud NVV-voorzitter D. Roemers
(nu burgemeester van Vlissingen):
„Ik zag jaren terug in hem al een
goed voorzitter". Hij voegt daar aan
toe begrip te hebben voor het be
sluit van Kloos naar de VARA over
te stappen om zoals gezegd wordt
gezondheidsredenen. „Het is een
slopend beroep dat je niet lang kunt
uitoefenen". Zelf heeft hij om die
redenen ook de voorzittershamer
neergelegd terwijl ook de eerdere
kandidaat voor de opvolging van
Kloos, de metaalman Zondervan het
om gezondheidsredenen heeft laten
afweten.
(ADVERTENTIE)
RIO DE JANEIRO (KNP). De
secretaris van de Braziliaanse bis
schoppenconferentie mgr. Aloysio
Lorschneider, bisschop van Santo
Angelo, is door de Braziliaanse po
litie gearresteerd. Hij is de eerste
bisschop, die in de strijd tussen gees
telijkheid en burgerlijke overheid
gevangen genomen is.
Alle vijf de Braziliaanse kardina
len hebben bij de regering een pro
testnota ingediend, waarin zij de mi
nister van justitie opheldering vra
gen.
De arrestatie is geschied toen de
bisschop een bezoek wilde brengen
aan het instituut voor ontwikkeling
van Brazilië, dat door de jezuïeten
wordt geleid. Ook de jezuïeten wa
ren reeds in moeilijkheden met de
politie geraakt. Tevoren had mgr.
Lorschneider contact gehad met enige
andere bisschoppen en met twee
vertegenwoordigers van de KWJ,
n.l. de internationale voorzitter En
rique del Rio uit Spanje en secreta
ris Brian Burke uit Australië, die
naar Brazilië gekomen waren om
een onderzoek in te stellen naar de
arrestatie van 20 leiders van de
KWJ
Reeds vele malen hebben gouver
neurs van provincies en hoofden van
de geheime politie gedreigd bisschop
pen te arresteren, doch tot nog toe
was dit achterwege gebleven.
BRASILIA (AFP/ANP/AP) De
De Braziliaanse delegatie op de in
terparlementaire conferentie in Den
Haag heeft tijdens haar reis door
Europa „de grootste vijandigheid"
ontmoet, zo heeft de leider van deze
(ADVERTENTIE)
Uw leven met Barwick.
Lekkere zeep verrukkelijke badzoutjesheerlijke handdoeken en nog steeds geen Barwick badkamer
tapijt? Dan mist u tóch dat vleugje luxe, dat uw badkamer volmaakt maakt. Nat worden mag ook.
't Is zó weer droog en u ziet er niets van. Natüürlijk heeft Barwick ook tapijt voor de woonkamer, voor
de slaapkamer en zélfs voor de keuken... Barwick, daar kunt u mee léven. Overal in uw huis! En... Barwick
tapijt bezit schoonheid die blijft. Wilt u het bewijs? Een eerlijk bewijs! Vijf jaar Intertest slijtage-garantie!
Er is vlakbij u vast wel één van de 4000 winkels in Nederland, waar uw Barwick-tapijt verkrijgbaar is.
delegatie, Flavio Marcillo, bij zijn
terugkeer in Brazilië verklaard. Hij
zal bij president Medici een verslag
uitbrengen waarin hij wijst op het
voortdurend vijandige klimaat in
Den Haag en verscheidene andere
Europese landen.
„Hier in Brazilië weten wij nog
geen vijfde deel van wat er in de
wereld over ons land wordt gezegd",
aldus Marcilio, die voorzitter is van
de commissie van buitenlandse za
ken van de Braziliaanse kamer van
afgevaardigden. Hij noemt daarvoor
twee oorzaken: de „in ballingschap
levende Braziliaanse opstandigen en
bepaalde grote internationale econo
mische groepen die gekant zijn te
gen de ontwikkeling van Brazilië".
De vijandigheid tegen Brazilië is
volgens hem niet alleen te vinden in
pers en radio maar ook „in de
Europese katholieke scholen, waar
Brazilië in de schoolboeken wordt
voorgesteld als een wrede dicta
tuur".
De Braziliaanse delegatie kreeg
tijdens de conferentie, die begin de
ze maand in Den Haag werd gehou
den, scherpe kritiek te verduren van
het Nederlandse socialistische Twee
de Kamerlid Dankert en van een lid
van de Franse delegatie. De heer
Marcilio had tijdens zijn toespraak
gezegd dat „zijn land niets te ver
bergen heeft."
Tijdens een door de Brazilianen
georganiseerde coctailparty in het
Kurhaus, waar een tentoonstellink
je was ingericht dat een gunstig
beeld gaf van Brazilië, klonk op
nieuw een kritisch geluid. De voor
zitter van de Katholieke Werkende
Jongeren, Wim Bos, sprong op het
podium en zei de waarheid over
Brazilië te zullen vertellen. Hij
werd echter met geweld uit de zaai
verwijderd. Bij de ingang deelde de
KWJ pamfletten uit waarin werd
beschreven aan welke martelingen
volgens hen politieke gevangenen in
Brazilië worden onderworpen.
Terwijl heel kerkelijk en zelfs
onkerkelijk Nederland in beroe
ring raakte over het voorgaan van
gehuwde priester Oosterhuis, riep,
tijdens het Septmgintcongres, de
Spanjaard Alberto Prades de Neder
landers op vooral door te gaan en
niet te wachten op de wereldkerk.
„Wij hebben precedenten nodig en
wij zijn blij dat u die schept. En
daarmee is het zo zwaar aangevoch
ten gebeuren in Amsterdam tot zijn
ware proporties en juiste betekenis
teruggebracht. De kerk, onherroepe
lijk gevangen in haar traditie en
structuren, moet het voor haar toe
komst hebben van moedige prece
denten. De hele oecumenische bewe
ging b.v. is in haar ontwikkeling
afhankelijk gebleken pan zulke
moedige „precedenten. Tegelijker
tijd moet men dan opmerken, dat,
wil zo'n precedent werkelijk effect
scoren, het deel moet uitmaken va.n
een doordachte strategie. Wij zijn
bang, dat dat in Amsterdam niet het
geval is. Een in alle universiteiten
gelijktijdig precedent was na goed
vooroverleg zeer wel mogelijk ge
weest en het effect daarvan veel
groter. Een internationalisering had
kunnen plaatshebben door eerst het
Septuagintcongres af te wachten.
Hoe dan ook, het is nu aan de
kerk om dit gebeuren tot een maxi
mum uit te buiten. Een simpelweg
buiten de kerk plaatsen lijkt voor
alsnog op een zondig gehoorzamen
van de regel en veronachtzamen van
de leer. Bovendien zou het getuigen
van een slordig omspringen met de
gave, welke de charismatische dich
ter Oosterhuis aan de kerk van Eu
ropa is.
Het beschikbaar stellen van zij
het nauwelijks meer dan smbolyi-
sche bedragen aan groepen, die
om reden van hun ras onderdrukt
worden, heeft de wereldraad van
kerken tot het middelpunt van een
ware storm gemaakt. Reeds eerder
berichtten wij in deze rubriek over
dit politiek zeer geladen besluit. En
wat wij toen als een vermoeden
uitten is werkelijkheid geworden.
Groot is de verontwaardiging bij
velen. Dat de heer Vorster van
Zuid-Afrika het de Wereldraad niet
in dank afneemt, dat in zijn ogen
subversieve groepen in zijn land
gesteund worden, laat zich even
goed begrijpen als dat men zijn
mentaliteit niet begrijpt. Maar dat
velen in het westen en ook in Ne
derland groot bezwaar maken, noe
men wij ronduit verontrustend. Ker
ken, zo redeneert men, behoren geen
geld te geven aan gewelddadige
groeperingen. En daarmee zijn wij
het van harte eens. Maar de vraag
is: wie gebruikt er nu geweld? Is
het juist de opstandelingen in Mo
zambique, Rhodesië en Zuid-Afrika
terroristen te noemen? Of zou het zo
zijn, dat deze mensen zich alleen
schuldig maken aan contra-geweld?
Wij hebben het de ondergrondse be
weging nooit euvel geduid, dat zij in
het verzet ook geweld gebruikte'.
Integendeel, het leek ons juist dat
de kerken toen het verzet steunden.
Of maakt het misschien toch wat uit
dat het ene verzet blank en andere
zwart is? Wij blijven bijzonder
dankbaar voor dit precedent.
Evenals presidenten en staats
hoofden bereizen kerkelijke leiders
de wereld. En ook zij ontkomen niet
aan de holle show en het gevaar van
politieke en sociale stellingname. De
reis van paus Paulus naar Zuid-
Amerika is daarvan een sprekend
voorbeeld. Hoopvol lijkt ons de ge
plande reis van dr. Carson Blake,
algemeen secretaris van de Werels-
raad pan Kerken, naar Ierland.
Hoofddoel van zijn reis n.l. is de
opening van een oecumenisch theo
logische school, welke onder leiding
zal staan van een jezuïet en de
onofficiële zegen heeft zowel van de
r.-k. kerk als van de protestantse
kerken aldaar. Hoge internationale
aandacht hiervoor zal wellicht een
bijdrage kunnen betekenen ter ver
lichting van de godsdienstige span
ning in Hulster.
SCHIPHOL (ANP). De 17-jari-
ge monteur J. H. van Opstal nit Rot
terdam is bij een val van 20 meter
op Schiphol om het leven gekomen.
Het slachtoffer was op de zesde
etage van het in aanbouw zijnde
nieuwe kantoorpand van Transavia
Holland bezig met laswerkzaamhe-
den voor de installatie van verwar
mingsbuizen Hjj voerde deze uit op
40 cm afstand van de rand van de
niet beveiligde etage-
Wel was er een zware ijzeren balk
van 15 meter langs de rand op hou
ten schragen gelegd. Vermoed wordt
dat de monteur tegen de losse balk
is gaan leunen, die vervolgens sa
men met hem 20 meter naar bene
den viel. De monteur kwam op dp
grond terecht en was op slag dood.
