WEB
BEO
Bijna honderd miljoen
beschikbaar in 1971
N.O.B. nog lang
niet tevreden
Kwart miljard voor rijkswegen
Axel trekt zich
terug uit OZO
VRAGEN ROND NEHALENNIA VONDSTEN
VERBETERING EN UITBREIDING IN ZUIDWESTELIJK NEDERLAND
Goedkeuring
splitsing
raadszaal
Kruiningen
Goedkeuring bouw
nieuwe sporthal
VKO wil wijziging
zeevaartopleiding
IN NAVOLGING HOLST
Opleiding op niveau HTS
Inscripties op altaren hebben zeer bijzondere waarde
an het
eeg onderzoek
naar
fruitproduktie
wethouder
j. lindenbergh
opent expositie
r
PTT
nverkeer
Palingschieting
„De Friezen"
Burgemeester
Reimerswaal
is raad
sïa^ vooi
Beangstigend
Projecten
Nog nader
beraad
Hoogovens op
Maasvlakte
Medewerking
Raad Reimerswaal
GEMEENTERAAD AXEL:
Bedenkingen
Minder bramen
veilingen
Zeeuwse Koorschool
voor de televisie
Abortus
Viswedstrijd van
„De Leeglopers"
6
DE STEM VAN WOENSDAG 30 SEPTEMBER 1970
7
net abonnees van een aantal
t stand worden gebracht
etnummers:
's-Hertogenbospu
mers
't/m 04108
t/m 04129
t/m 04139
/m 04169
t/m 04199
/m 04259
t 's-Gravenhage
mers
t/m 01738
;/m 01749
t/m 01793
hendam en Wassenaar
jhands alleen de mogelijkheid tot
jeautomatiseerde netten in Italië.
gesprekken is als volgt:
Spanje 0934):
ten:
en nul) onmiddellijk gevolgd
leenummer.
ence 55, Genua 10, Milaan 2.1
1, Verona 45.
liz 56, Ibiza 61, Madrid 1.
ncia 60, Zaragoza 46.
matiedienst voor internationale
rnst, dan wel schriftelijk bij de
■en. een lijst aanvragen waarop
n in Italië en Spanje zijn vermeld.
topsnelheid 125 km/u,
ttige acceleratie,
hielen,
jassen tegen
dragende carrosserie,
BTW f 5.012,-.
>0,- incl. BTW f5.544,- j
'prijzen at Born'
ÏDRIJF J. HAMERS
el. 04160-4583
SYZER ZN.
53-468
DE KEYZER ZN.
rel. 01150-4564
OSTVOGELS
'el. 01696-2303
T WESTEN"
Tel. 01170-2255
9ICTUS
52-3127
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Verkeer en Waterstaat rekent in 1971 een
bedrag van bijna 100 miljoen gulden uit het rijkswegenfonds
nodig te hebben voor de verbetering en uitbreiding van het
rijkswegennet in zuidwestelijk Nederland. Van 1971 tot en met
1975 zullen volgens de huidige plannen uitgaven tot een
totaal van minimaal een kwart miljard gedaan moeten worden.
Voor de aanleg en verbetering van rijkswegen en oever
verbindingen in het hele land is op de begroting van het rijks
wegenfonds voor 1971 in totaal een bedrag van bijna driekwart
miljard geraamd.
(Van onze correspondent!
GRAAUW De schuttersmaat-
schappij „De Friezen" heeft een pa
lingschieting op de staande mast ge
organiseerd De uitslag van de
schieting luidde als volgt: Wip 1: le
hoogvogel: W Boussen, St.-Jansteen,
2e hoogvogel: niet afgeschoten, le
zijvogel: E. Savooy, St.-Jansteen, 2e
zijvogel: dhr Sallaert, Watervliet
(B); 3e zïjvogel: F Claes, Kruibeke
(B); 4e zij vogel: H. v.d Hemel,
Axel, le kal: B Plasschaert,
Graauw, 2e kal: J. de Bruyne, Wa
tervliet (B); 3e kal: niet afgescho
ten, 4e kal: niet afgeschoten;
Wip 2: le hoogvogel: dhr. Ongena,
Watervliet (B); 2e hoogvogel: R.
van Vooren, Watervliet (B); le zij
vogel: J. Buysrogge, Graauw, 2e zij
vogel: G. Buysrogge, Graauw, 3e
zijvogel: H. v.d. Hemel, Axel, 4e
zijvogel: niet afgeschoten, le kal: E.
Savooy, St.-Jansteen, 2e kal: F.
d'Hooghe, St.-Jansteen, 3e kal: E.
Thieleman, Axel, 4e kal: dhr. Wil
kes, Hulst.
REIMERSWAAL Burgemeester
C. Pijl-Hogeweg van Reimswaal,
heeft gisteravond in de gemeente
raadsvergadering in het voormalige
raadhuis van Yerseke, tot veler ver
rassing meegedeeld de door b. en w.
voorgestelde verbouwing van de bur-
Semeesterswoning in Yerseke niet
nodig te vinden. Hij zei dat b. en w.
dit plan hadden opgesteld toen hij
met vakantie was. De kosten zouden
f 60.000 gaan bedragen.
Vee] raadsleden hadden al voor de
raadsvergadering het plan (dat in de
Semeente Reimerswaal veel kritiek
ondervond) afgekeurd en aangekon
digd dat zij ertegen zouden stemmen.
Gezien de nijpende financiële si
tuatie van de gemeente Reimerswaal
kondigde de burgemeester nu gister-
wond aan het beter te vinden dat
hij van Yerseke naar de binnenkort
Krabbendijke vrijkomende burge-
ffleesterswoning ging verhuizen.
BRUSSEL (A.N.P.) De Europe
se commissie in Brussel wil een pe
riodiek onderzoek gaan instellen
Jaar het produktiepotentieei in de
juromarkt op het gebied van appe-
en, peren, perziken en sinaasappe
len. Ze heeft een voorstel in de vorm
fan een richtlijn naar de Europese
ministerraad gestuurd, waaruit blijkt
dat ze elke vijf jaar een vruchtboom-
'elling wil laten houden. De uitkom
men van die telling moeten een beter
Ozicht geven in de samenstelling en
da omvang van de produktie en het
te verwachten toekomstige aanbod
»an fruit.
In de laatste jaren vertonen be
plante oppervlakte en produktie van
Senoemde produkten een stijgende
lijn. Dit heeft al tot bepaalde afzet-
"roeilijkheden geleid. Fruitproducen-
ton in verschillende gebieden zijn
vaak en gelijktijdig op grote schaal
tot nieuwe aanplantingen overgegaan
fonder dat men een duidelijk inzicht
«ad in wat dit na enkele jaren voor
gevolgen zou hebben voor het aanbod
van fruit in de Euromarkt als geheel.
De in te stellen tellingen zullen
Jan ook betrekking hebben op zowel
Jat assortiment als de produktiecapa
Weit. Dit laatste onder meer door
JPgave van de leeftijd van de vrucht
bomen. Bovendien zal men rekening
Jouden met de resultaten van de in
tussen ondernomen rooi-acties, die in
verscheidene landen plaatsvinden. De
aarste EEG-enquête zal gehouden
Worden in de winter 1971-1972.
Zuidwest-Nederland lijkt er dus
niet zo slecht afgekomen te zijn. Niet
echter naar de mening van bij
voorbeeld het district Brabant van
de Nationale Organisatie voor Be-
roepsgoederenvervoer over de Weg.
Districtssecretaris J. W. Pieters: „Er
is geen enkele garantie, dat die ver
schrikkelijk belangrijke Zoomweg er
binnen een redelijke termijn ligt.
Voorts: iedereen heeft de mond vol
over de industrialisatie van de Del
ta. Maar er is nauwelijks sprake van
een aanpassing van het rijkswegen
net, die toch een van de belangrijke
voorwaarden is voor de industrialisa
tie".
Het district Zeeland van de N.O.B.
heeft minder „klachten". Zegt secre
taris W. Flohr: „Rijksweg 58 is voor
ons het allerbelangrijkst. Als de plan
nen doorgaan bestaat deze weg eind
1973 helemaal uit vier stroken. We
hebben er vertrouwen in dat rijks
waterstaat die plannen gerealiseerd
krijgt. Na 1973 zijn we al een heel
eind verder".
Over het geheel genomen vindt de
N.O.B., dat er nog te weinig gaat ge
beuren. „Bovendien zitten we met de
pijnlijke situatie, dat het beroepsver
voer en het andere verkeer nu vrij
aanzienlijk meer aan de verbetering
van het rijkswegennet bijdragen dan
het rijk. Dat is helemaal tegen de af
spraken over de fifty-fifty-verhou-
ding, die destijds, bij de instelling
van het rijkswegenfonds, gemaakt
zijn. Het is ook beangstigend, dat de
verhoging van de opcenten op de
motorrijtuigenbelasting er alleen
voor bestemd is het toch al niet zó
geweldige tempo van de verbetering
van het wegennet te kunnen hand
haven, ondanks de stijging van de
kosten. Je gaat je afvragen wat vol
gende kostenstijgingen teweeg gaan
brengen", aldus de heren Pieters en
Flohr.
joen, maar daarna zal nog een be
drag van 9 miljoen nodig zijn.
De reconstructie van de drie-
baansweg tussen Etten-Leur en
Roosendaal, die vier rijstroken
krijgt. Dit werk moet er eind 1972
opzitten Kosten in 1971 en '72
respectievelijk 9 en 19 miljoen.
De aanleg van de toegangswegen
naar de dam in het Haringvliet.
Kosten in 1971 7 miljoen, in de
twee daarop volgende jaren 29
miljoen.
De verbreding met twee rijstro
ken van het wegvak Wouwsche
Tol - Bergen op Zoom, waarvoor
in 1971 en 1972 uitgaven van res
pectievelijk 5 en 7 miljoen ge
vergd zullen worden
Het doortrekken van de Zoomweg
van Volkerak naar Dinteloord.
Kosten in 1971: 7 miljoen.
De in 1973 af te sluiten aanleg van
een weg met vier rijstroken tus
sen Willemstad en Zevenbergen.
Volgend jaar is daarvoor een be
drag van 4 miljoen nodig, in de
twee volgende jaren een bedrag
van 19 miljoen.
Het aanbrengen van onglijkvloer-
se kruisingen in de weg tussen
Breda en Gorinchem, waarvoor
men 2 miljoen nodig denkt te
hebben.
De aanleg van een weg met twee
rijstroken van Axelsche Sassing
naar de Belgische grens, die zo
wel in 1971 als in 1972 een' uitga
ve van 2 miljoen zal vergen.
En tenslotte de verdubbeling van
de weg tussen Axelsche Sassing
en Sluiskil, die overigens pas in
1973 zal beginnen en waarvoor 'n
bedrag van 12 miljoen beschik
baar moet zijn.
Het tot 1976 voor Zuidwest-Neder
land „beschikbare" bedrag van een
kwart miljard gulden zal worden be
steed aan de bekostiging van de vol
gende projecten
De voortzetting van de verdubbe
ling van de rijksweg Korteven-
Vlissingen. In 1971 zullen de kos
ten 21 miljoen bedragen, in 1972
en 1973 in totaal 66 miljoen.
De aanleg van een vier-stroken-
weg van Princenhage naar de Bel
gische grens (Hazeldonk). Kosten
in 1971: 16 miljoen. Dit karwei,
dat kort na de jaarwisseling 1971-
1972 geklaard moet zijn, zal daar
na nog ongeveer 6 miljoen vergen
De bouw van de nieuwe vier-
baansweg tussen Breda en Til
burg. Voor volgend jaar worden
de uitgaven geraamd op 15 mil-
(Van onze correspondent)
ROTTERDAM „Volkomen on
juist en uit de lucht gegrepen", zo
kwalificeert de directie van de Hoog
ovens te IJmuiden het bericht dat
gisterenmiddag vanuit Den Haag
naar Rotterdam kwam overwaaien,
als zuoden Hoogovens en Hoechs
hebben besloten af te zien van de
voorgenomen vestiging van een
hoogovenbedrijf op de Rotterdamse
Maasvlakte. Iii plaats van het hoog
ovenbedrijf zou volgens dit bericht
op het betreffende dee Ivan de Maas
vlakte de eveneens veel omstreden
tweede nationale luchthaven een
plaats moeten krijgen.
De heer Mees. woordvoerder van
de Hoogovens-directie gaf wél toe
dat Hoogovens en Hoechs niet bijster
gelukkig zijn met de recente ontwik
kelingen. ^.Inderdaad vervullen de
politieke en economische moeilijkhe
den in het Rijnmondgebied ook onze
bedrijven met grote zorg, maar dat
wil beslist nog niet zeggen, dat di-
recht - zonder enig overleg met be
trokkenen en met name met Rotter
dam - alle onderhandelingen moeten
worden afgebroken" Indien de kans
op afwijzing van de plannen duide
lijk groter wordt verdient uitstel ech
ter altijd nog de voorkeur boven af
stel, aldus de heer Mees.
(Zie ook pagina 11)
(Van een onzer verslaggevers)
AXEL Vanuit de gemeenteraad
van Axel is door het raadslid P. Die-
rick scherpe kritiek geleverd op de
visie van het college van b. en w.
met betrekking tot de toekomst van
het ontwikkelingsorgaan „Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen-Oost".
In navolging van de gemeente Hulst
heeft het Axelse college de gemeen
teraad voorgesteld zich terug te trek
ken uit dit rechtspersoonlijkheid be
zittende lichaam. Met ruime meer
derheid is het voorstel, ondanks de
bedenkingen van de heer Dierick,
aangenomen. Hulst heeft hetzelfde
besluit vorige week genomen. De ge
meente Hontenisse heeft een beslis
sing met betrekking tot deze zaak
na ontvangst van een brief van het
bestuur van „OZO" voorlopig opge
schort.
Burgemeester M. K. van Dijke liet
duidelijk blijken dat het door hem
en zijn collega's voorgestelde inter
gemeentelijke overlegorgaan een tus
sen maatregel van tijdelijke aard is.
De drie gemeenten, of in dit ge
val nog alleen Axel en Hulst, blijven
op de wip zitten: gereed om over te
gaan tot een vorm van gewestelijk
bestuur, zodra de gelegenheid zich
daarvoor voordoet.
De heer Dierick vroeg het college
aandacht voor drie zaken. Hij vroeg
om voorlezing van een eerder door
het ontwikkelingsorgaan „OZO" ver
zonden brief blijvende medewerking
aan ,OZO" of in een ander geval
het verstrekken van resumés en
agenda's, betrekking hebbende op
't intergemeentelijk-overleg nieuwe-
stijl en aandacht voor de milieu
hygiëne, die bij een typische zaak
voor afwikkeling door „OZO" noem
de. Verder drong hij aan op het leg
gen van kontakten met waterschap
pen voor zover het zaken als milieu
hygiëne betrof.
Burgemeester Van Dijke gaf o.m
als antwoord op de opmerkingen:
,Het heeft weinig zin OZO te hand
haven. nu het aantal deelnemende
gemeenten na de herindeling tot drie
is teruggebracht.
Met de stem van het raadslid Die
rick legen werd het voorste] van b.
en w aangenomen. Axel zal zich uit
„OZO" terugtrekken. Als ook Hon
tenisse nog dit besluit neemt, dan
zal het bestuur van het ontwikke
lingsorgaan noodgedwongen tot li
quidatie moeten overgaan. In feite
is er die noodzaak nu ook reeds.
(Van een onzer verslaggevers)
REIMERSWAAL Met negen te
gen zeven stemmen heeft de gemeen
teraad van Reimerswaal gisteravond
zijn goedkeuring gehecht aan de door
b. en w voorgestelde splitsing van de
raadzaal van Kruiningen in twee ge
deelten: t.w. een kamer voor de bur
gemeester en een vergader- en lees
kamer.
De heren C. J. van de Velde, J. La-
ko, M. van der Marei (allen CHU),
E. Suy, C. Coremans (beiden KVP),
J. Griep en mevrouw N. G. Kamps
(VVD), stemden tegen, voornamelijk
op emotionele overwegingen en om
het feit dat het aantal huwelijken
in Kruiningen voortaan tot slechts
enkele per maand wordt terugge
bracht.
Een eerder tijdens de vergadering
van de vorige week voorgestelde ver
bouwing van het huidige gebouw van
gemeentewerken aan de Voorhoute,
bleek na onderzoek te duur, zodat
men nu voortaan in Kruiningen (ge
deelte raadzaal Reimerswaal en in
het dorpshuis), Yerseke, Rilland en
Krabbendijke zal kunnen trouwen.
(Van een onzer verslaggevers)
AXEL De weg voor de bouw van
een sporthal in Axel is vrij. Aldus 'n
besluit van de gemeenteraad van
Axel.
Het raadslid de heer P. Apers heeft
zich enigszins bezorgd afgevraagd of
het niet wenselijker zou zijn in plaats
van een sporthal van anderhalf mil
joen twee kleinere sportzalen te bou
wen. Hf) achtte de levenskansen voor
de grote sporthal, blijkens zijn uit
latingen uiterst miniem
Volgens zijn berekeningen moest
met een exploitatietekort van ander
halve ton rekening gehouden wor
den. Een veronderstelling overigens,
die werd tegengesproken door de
wethouder van financiën, de heer D.
J. Oggel, die op zijn beurt een bedrag
van om en nabij de ton noemde. „Ik
ben er niet van overtuigd geraakt,
dat er een dringende behoefte be
staat", aldus de heer Apers.
De overige raadsleden bleken in de
ze zijn mening niet te delen.
Wethouder A. IJsebaert noemde
de behoefte aan een sporthal in Axel
„wel dringend" „Bovendien" aldus
de wethouder, „schept de aanwezig
heid van een sporthal bepaalde be
hoeften" De heer Oggel gaf tenslotte
nog een toelichting op de financie
ring. v
Ondanks zijn bedenkingen gaf de
heer Apers toch zijn steun aan de
sporthal Het voorstel werd met al
gemene stemmen aangenomen. Be
denkingen waren er binnen de raad
ook met betrekking tot het voorstel
tot de stichting voor het verlenen
van medewerking aan de stichting
van een school voor gereformeerd
onderwijs Verschillende raadsleden
vroegen zich af of het wenselijk was
in deze tijd van concentratie juist op
onderwijsgebied over te gaan tot de
centralisatie door deze plannen goed
te keuren.
Omdat de aanvragers voor mede
werking van de gemeente bij hun
plannen met betrekking tot de te
stichten gereformeerde school aan de
wettelijke eisen voldeden gaven de
raadsleden aan het voorste] hun fiat.
Bij sommigen ging dat met de aan
tekening, dat ze de gang van zaken
wel „betreurden".
(Van onze correspondent).
KAPELLE Het is ver gebeurd
met de aanvoer van bramen op de
veiling in Kapelle-Biezelinge. Onver
wacht is er een eind gekomen aan
een best seizoen.
Om te bereiken dat er nog een
enigszins redelijk kwantum is wan
neer voor de industrie wordt geveild,
heeft de veiling in Kapelle besloten
mei ingang van de komende week
dit produkt alleen nog op maandag
en dinsdag voor de industrie aan te
bieden Op de overige dagen kan
alleen worden aangevoerd in doosjes
voor verse consumptie
(Van onze correspondent)
Het koor van de Zeeuwse Koor
school heeft samen met een acht
tiental andere koren meegewerkt
aan een opname voor het program
ma Zingend Geloven. Deze opnamen
werden gemaakt in de oud-katholie
ke kerk in Hilversum.
De regie van dit programma was
in handen van Joke Feddema De
presentatie wordt verzorgd door
Frits Meertens De directeur van de
Zeeuwse Koorschool Evert Heyblok
was belast met de algehele muzikale
leiding Het programma wordt op
zondag 4 oktober a.s uitgezonden
via het programma van Nederland 1
van vijf over zeven tot half acht.
(Van een nze verslaggevers)
GOES Vanmiddag zal om half
vijf in de expositiezaal van het
museum voor Zuid- en Noord-Beve-
lamd, aam de Singelstraat in Goes,
door wethouder J Lindenbergh vam
culturele zaken de tentoonstelling
„Painting from 19001925" worden
Abortus is moord. De r.-k- kerk
rangschikt abortus onder de misda
den tegen het leven. Canon 2350 1:
„Zij die abortus plegen, de moeder
niet uitgezonderd, lopen, daar het
feit dat het doel van de abortus
bereikt is, de excommunicatie in,
die aan de bisschop is voorbehou
den.
Excommunicatie betekent: uitslui
ting van de kerkelijke gemeenschap.
Zo iemand kan onder meer niet de
sacramenten ontvangen, heeft g een
actief of passief stemrecht in kerke
lijke zaken, heeft geen deel aan de
kerkelijke openbare gebeden, afla
ten enz Geen priester kan zonder
meer van deze excommunicatie
ontslaan, alleen de bisschop van het
diocees, waartoe de delinquent be
hoort Verondersteld natuurlijk, dat
de moordenaars zich oprecht beke-
ren.
God heeft gezegd: „Gij zult
niet doden" geen mens doden Ook
het kind in de moederschoot is een
mens, hoe onontwikkeld het ook
moge zijn. Wie zo'n klein menselijk
wezen aborteert, of er om vraagt, of
ertoe meewerkt door raadgeving of
verwijzing naar de moordenaars is
schuldig aan moord Abortus kan,
noch mag ooit goed gepraat worden
en moet altijd met verontwaardiging
worden afgewezen
Een verzoek aan de geneesheer tot
medewerking is al een grote beledi
ging voor hem, een appèl op gewe
tenloosheid. De enige raad. die de
dokter kan geven is: „Zorg er maar
voor, dat je een gezonde baby krijgt
en verzorg uw kind, zoals een goede
moeder betaamt". Publieke opinie,
wetten, reglementen kunnen niet
van iets wat in zich slecht is, geoor
loofde daden maken.
HEERLEN
P. ZACHAEUS O.FJVÏ.
LAANDERSTR. 31.
UTRECHT (A.N.P.) De Verens
ging van Kapiteins en Officieren ter
Koopvaardij (VKO) staat op het
standpunt, dat de zeevaartopleiding
veelzijdiger moet worden, zodat de
„bijzonderheid" van het zeevaarton-
derwijs, die een belemmering vormt
als de koopvaardij-officier later (ge
middeld na dertien jaar) een functie
van gelijk niveau aan de wal zoekt,
verdwijnt. De VKO is van oordeel
dat er een opleiding moet komen op
het niveau van de hogere teehnisciie
school en dat bij het onderwijs ook
gekozen moet worden voor de h.t.s.-
structuur.
Dit verklaarde de heer A. Rook,
penningmeester van de VKO in
Utrecht op een druk bezochte verga
dering van de vereniging, die uitslui
tend was gewijd aan de herziening
van het hoger zeevaart onderwijs.
De opleiding zou volgens de VKO
vier jaar moeten duren en er zou
definitief gebroken moeten worden
met de vervolgopleidingen voor de
verschillende rangen Het eerste jaar
zou voor stuurlieden, werktuigkundi
gen en radio-officieren hetzelfde
moeten zijn, zodat de leerlingen ken
nis kunnen maken met de andere
functies aan boord en nog een jaar
de tijd hebben om hun definitieve
studierichting te bepalen.
Tijdens de discussies is meegedeeld
dat het bestuur een initiatief heeft
genomen om het mogelijk te maken
dat koopvaardij-officieren met min
stens de op één na hoogste rang ook
universitair onderwijs kunnen gaan
volgen De heer Rook zei. dat dit plan
„een willig oor" heeft gevonden bij
de Technische Hogeschool in Delft.
Nadere details kon hij nog niet be
kendmaken.
De opleiding op h.t.s.-niveau zou na
vier jaar met een examen en een di
ploma moeten worden afgesloten.
Daarnaast moet dan worden vastge
steld hoe lang men moet hebben ge
varen voor men de verschillende ran
gen kan krijgen.
De vergadering nam tenslotte een
resolutie aan. bestemd voor de mi
nister van Verkeer en Waterstaat, de
staatssecretaris van Onderwijs en
Wetenschappen en de Raad van Be
stuur voor de Zeevaart, waarin wordt
aangedrongen op snelle beslissingen
over de toekomstige structuur en het
niveau van het hoger zeevaartonder-
wijs en waarin de visie van de VKO
daarop is neergelegd.
's-HEERENHOEK Visclub De
Leeglopers te 's-Heerenhoek hield
aan de zeedijk „Duijnkerke" te
Borssele haar vierde Viswedstrijd
voor het clubkampioenschap. Aan
deze wedstrijd namen 52 vissers
deel. In totaal werden 29 vissen
gevangen, waarvan er 9 bovenmaats
en 20 ondermaats waren.
De eerste prijs werd gewonnen
door de heer A. den Engelsman uit
Kloetinge met 256 punten. De twee
de prijs was voor de heer J. Traas
uit 's-Heerenhoek, met 227 punten,
de derde prijs kwa mtoe aan de heer
Sjef Bordui met 91 punten. Na af
loop werder de prijzen in hotel De
Korenbeurs te 's-Heerenhoek in ont
vangst genomen
(Van een onzer verslaggevers)
COLIJNSPLAAT Rond de deze
zomer in de Oosterschelde vlak bui
ten Colijnsplaat gevonden Romeinse
oudheden, zijn nog talloze levens-
grote vraagtekens, die om een oplos
sing schreeuwen De vondsten van
Domburg in de zeventiende eeuw
deden a vele theorieën het daglicht
zien (zie het artikel van M.P. de
Bruin in onze krant van gisteren),
de unieke opvissingscampagne van
de afgelopen maanden in de Zeeuw
se wateren hebben enkele theorieën
bevestigd, andere aangevuld, maar
ook weer nieuwe theorieën een im
puls gegeven.
De godin Nehalennia is nog maar
bekend sinds 5 januari 1647, toen op
het strand bij Domburg een aantal
aan haar gewijde monumenten te
voorschijn kwam- In de Latijnse li
teratuur wordt noch zij, noch Dom
burg ooit vernoemd. Het aantal Ne-
halennia-altaren te Domburg was 28
Daarnaast waren er nog acht aan
andere goden (Jupiter, Neptunus,
Victoria) gewijde stukken. Op 10
oktober 1848 zijn de meeste onher
stelbaar beschadigd door een brand
in de kerk van Domburg, waar ze
stonden opgesteld.
De godin is niet van andere vind
plaatsen bekend, alleen in Keulen
moeten er vroeger twee inscripties
geweest zijn, maar of die oorspron
kelijk daar thuishoorden of van
Domburg daarheen vervoerd zijn (oi
van Colijnsplaat), is niet duidelijk
De naam Nehalennia is nooit bevre
digend verklaard, aldus de heer P
Stuart, conservator van het Rijks
museum voor oudheden te Leiden
Het zal (ook de beschouwing van
M.P de Bruin gewaagde hiervan)
een Keltische of Germaanse godin
geweest zijn. Blijkens de bij haar
afgebeelde vruchten werd Nehalen
nia als vruchtbaarheidsgodin of ve
getatiegodin gezien, blijkens afbeel
dingen van Neptunus en sommige
attributen (vaak heeft zij een
scheepsroer in de hand of steunt
haar voet op de voorsteven van een
scheepje) en inscripties speciaal
vereerd als beschermster ter zee
Van het gevonden aantal altaren
(100) bij Colijnsplaat zijn er maar
liefst veertig compleet Blijkbaar zo
meent de heer Stuart, hebben wij
hier te maken met een nog belang
rijker heiligdom dan Domburg. Een
grote hoeveelheid inscripties in de
nieuwe altarenverzameiing werpt
een nieuw licht op de vereerders.-
Sommige namen zijn volstrekt
nieuw, andere zijn van elders be
kend Drie van degenen, die de go
din uit dankbaarheid voor behouden
vaart een altaar cadeau deden, wa
ren zouthandelaren drie waren han
delaren in vissaus, een was reder en
een was wijnhandelaar Drie ver
melden dat zij burgers van Triei
zijn. Twee wonen in Keulen, twee
in Noord-Gallië en een vermeldt dat
hij handel drijft op Britannia. Twee
inscripties zijn van uitzonderlijke
waarde voor de wetenschap, omdat
zij voor het eerst een juiste datering
voor de Nehalenniacultus kunnmi
geven Een altaar vermeldt namelijk
het consulaat (jaar) van Maximus
en Aelianus (223 na Chr). een an
der altaar dat vam Albinus en Maxi
mus (227 na Chr
Van de tempel zelf zijn dakpan
nen, blokken tufsteen en brokken
metselwerk opgehaald. Het tempel
tje stelt men zich voor als een (voor
die tijd karakteristieke) Gallo-Ro-
meinse tempel, een klein vierkant
gebouwtje, omgeven door een gale
rij. De altaren waren onder die ga
lerij of in bijgebouwen of in de
open lucht tentoongesteld, als in een
soort pelgrimsmuseum.
In de tempel kwamen geen leken
Alleen priesters konden het heilige
huis (Domus Divina) betreden
Waarschijnlijk waren in de buuri
ook nog wel enkele woningen var
andere bij de tempel betrokkenen
Bijvoorbeeld van de beeldhouwer
die de altaren uit kalksteen of zand
steen of hardsteen vervaardigde Het
bewijs, dat er bij de tempel mder
daad een dergelijke industrie moet
hebben bestaan, heeft men een de
zer dagen in handen gekregen toen
men enkele ruwe altaarvormen
vond. nog zonder inscriptie
Pikant detail bij de vondsten is
het feit, dat verschillende beelden
en altaren sporen van vernieling
vertonen. Bij vele reliëfs heeft men
de kop,van de Nehalennia begelei
dende hond afgeslagen De deskun
digen van het Leids Museum ver
moeden. dat dit aan het eind van de
periode van de Nehalennia-verering
moet zijn gebeurd. De afgeslagen
koppen (ook van de Domburg-alta
ren) zijn duidelijk herkenbaar ais
overblijfselen van baldadigheid en-
of „beeldenstorm".
Het landschap van Zeeland in de
Romeinse tijd had weinig gemeen
nei nel Zeeland, zoals wij dat nu
kennen Het was een uitgestrekt
veenmoeras, van de z°e gescneiden
l(u --en hrede reeks strandwallen,
waarop lage duinen lagen Slechts
op enkele nlaatsen was de kustlijn
doorbroken door zeegaten. ïn de
loop van de Romeinse Schelde is dit
nog te reconstrueren Volgens de
nieuwste opvattingen was dit een
loop door Zuid-Beveland met een
monding ten noorden van Domburg.
Er bestaan geologische aanwijzingen
voor een waterweg in Oost-Zeeland,
de latere „Striene" die Maas, Rijn en
Schelde verbond Aan deze Striene
lag Colijnsplaat De tempel moet
daai op de oever hebben gestaan
van de (nu voor de kust lopende)
vaargeul Bij de overstroming en
stromenloopwijziging in de derde
eeuw na Christus is de oever afge
kalfd en zijn grote delen van de
tempel onverwacht (dus ais een
ramp die niet door mensenhanden te
beteugelen of te beperken, laat
staan te voorzien was) in de vaar
geul gestort, waai ze nu verspreid
over een oppervlakte van zes hecta
re liggen
